‍ فارسی را پاس بداریم (۵)

«ناخدا» یعنی کسی که خدا نیست؟!

#زبان_فارسی | #درست‌نویسی | #ویرایش | #ریشه‌شناسی | #صداوسیما | #فارسی_را_پاس_بداریم

💠 | مهنه‌وِشت را بخوانید |

@mehnevesht

ریشه‌شناسیِ عامیانه

سال‌ها قبل در کتابی زبان‌شناختی به انگلیسی خواندم که جاناتان سوئیفت (۱۶۶۷-۱۷۴۵)، نویسندۀ طنزپردازِ ایرلندی، در یکی از آثارش ریشه‌شناسی‌های عامیانه و بی‌اساسِ رایج در روزگارِ خود را به ریش‌خند گرفته و در وجه‌ِتسمیۀ  Alexander the Great (الِگزَندر دِ گریت؛ اسکندرِ کبیر) گفته که این نام در اصل All eggs under the grate (تمامِ تخم‌مرغ‌ها زیرِ اجاق) بوده، چون اسکندر عاشقِ تخم‌مرغِ پخته بوده و آش‌پزهایش با این جمله فرمانِ پختِ تخم‌مرغ‌ها را به زیردستانشان می‌داده‌اند!

#بهروز صفرزاده
#ریشه‌شناسی

ریشه‌شناسیِ واژۀ «طوطی»، به نقل از فرهنگِ ریشه‌شناختیِ زبانِ فارسی، تألیفِ محمدِ حسن‌دوست.
ریشۀ واژۀ «طوطی» روشن نیست، ولی به هر حال ربطی به واژۀ «توت» (میوه) ندارد.

#ریشه‌شناسی

ریشه‌شناسیِ عامیانه (مورچۀ ریشه‌شناس!)

مور... آن‌گه گفت: یا سلیمان، تو را چرا سلیمان گویند؟ گفت: ندانم، تا تو بگویی. گفت: معنی آن بُوَد که «یا سَلیمُ، آنَ لَکَ أنْ تَتوبَ إلی اللهِ بِقَلبِکَ».
دانی که پدرت را چرا داوود گفتند؟ گفت: تا بگویی. گفت: معنیِ داوود آن است که «داوِ داءَکَ»؛ درمان کن دردِ خویش را.

سورآبادی، قِصصِ قرآنِ مجید، ص ۲۸۴-۲۸۵.

ریشه‌شناسیِ درست
سلیمان (Solomon) یعنی صلح و آشتی (هم‌ریشه با «مسالمت»).
داوود (David) یعنی محبوب (هم‌ریشه با «وداد» و «مودّت»).
‌
#نام‌شناسی
#ریشه‌شناسی

ریشه‌شناسیِ عامیانه

سال‌ها قبل در کتابی زبان‌شناختی به انگلیسی خواندم که جاناتان سوئیفت (۱۶۶۷-۱۷۴۵)، نویسندۀ طنزپردازِ ایرلندی، در یکی از آثارش ریشه‌شناسی‌های عامیانه و بی‌اساسِ رایج در روزگارِ خود را به ریش‌خند گرفته و در وجه‌ِتسمیۀ  Alexander the Great (الِگزَندر دِ گریت؛ اسکندرِ کبیر) گفته که این نام در اصل All eggs under the grate (تمامِ تخم‌مرغ‌ها زیرِ اجاق) بوده، چون اسکندر عاشقِ تخم‌مرغِ پخته بوده و آش‌پزهایش با این جمله فرمانِ پختِ تخم‌مرغ‌ها را به زیردستانشان می‌داده‌اند!

#بهروز صفرزاده
#ریشه‌شناسی

بزرگ‌ترین اشتباهی که افرادِ غیرِمتخصص در ریشه‌شناسیِ واژه‌های امروزی می‌کنند این است که مبنای کارِ خود را تلفظ و معنی و کاربردِ امروزیِ واژه‌ها قرار می‌دهند، حال آن‌که واژه‌ها معمولاً پیشینه‌ای بس کهن دارند و در اصل چیزی بسیار متفاوت با شکلِ امروزی‌شان بوده‌اند.
نباید فراموش کرد که واژه‌ها قرن‌ها تغییر و تحول را پشت‌ِسر گذاشته‌اند تا به ما رسیده‌اند.
ریشه‌شناسیِ علمی از دیروز به امروز می‌آید، ریشه‌شناسیِ غیرِعلمی، یا همان ریشه‌تراشی، از امروز به دیروز می‌رود.
درست در خلافِ جهتِ هم حرکت می‌کنند.

#ریشه‌شناسی