چندگونگی اسلوبهای #نوشتار، پدیده ای #مدرن است که نویسنده را وادار به گزینش می کند; او از #فرم گونه ای رفتار می سازد و قواعد اخلاقی نوشتار را پدید می آورد...

#اسلوب_نوشتار_مدرن یک ارگانیسم واقعی و مستقل است که گرداگرد کنش ادبی رشد می کند، آن را به ارزشی بیگانه با قصدش می آراید…

#رولان_بارت
#درجه_صفر_نوشتار

https://telegram.me/dusharge

رحمتلیک اوستاد #یحیی_شیدانی آنماق قصدی ایله

افشین شهبازی ایله دانیشیقدان ایکی سوالا جاوابیم:


◀️ س: بیر آز اؤزونوزدن دانیشاق. دانیشگاهدا فارس ادبیاتی اوخویوبسوز ائله دیر می؟

✅ ج: ائله‌دیر. #تبریز_دانیشگاهیندا فارس ادبیاتی اوخوموشام. اؤزوم #موغاندا بویا-باشا چاتمیشام. ایندی ده بورادا ساکینم.

◀️ س: بو دورومدا هانسی سبب دن آذربایجان ادبیاتینا اوز گتیردینیز؟

✅ ج: منیم آذربایجان ادبیاتینا ماراغیم دانیشگاهدان قاباغا عاییددیر. ایلک شعریم "#وطن" آدیندا 1369 دا یعنی بیر ایل دانیشگاها گئتمه‌میشدن قاباق چاپ اولوبدور. او زامان بیر چوخ شاعیرلر ایلک باشلانغیجدا فارسجا یازماقدان باشلاییردیلار ایندیکی دورومون ترسینه اولاراق. ایندی اکثر حالدا، یازانلاریمیز #آنا_دیلینده یازماغا باشلاییرلار. او زامانلار تورکجه کیتاب تاپماق اولمازدی. #فضولی‌نین دیوانینی تاپماق اوچون هر یئری آلاخ-بولاخ ائله‌دیم. هر زامان گؤز-قولاغیمی آذربایجان رادیو-تئلویزیونونا دیکیردیم کی هارداسا بیر موغننی ماهنی آراسی بیر غزل اوخویاجاقدیر. قلم الیمده اونون اوخودوغو غزلی یازیردیم. کلاسیمیزدا منه تای چوخلاری وار ایدی. "#رامیز_تاینور" موغننی‌لرین اوخوماقلاریندان بیر بؤیوک دفتر شعر توپلامیشدیر. بئله‌لیکله منیم هوسیم آنا دیللی ادبیاتا آرتدی. بو هوسله ده یاشادیم. یادیمدادیر: فضولی دیوانینی #کیریل الیفباسیندان ایکی یوز صحیفه‌لیک بیر دفتره کؤچورموشدوم. اوندا هله دانیشگاها گئتمه‌میشدیم. عمیم نوه‌سی فرهاد [مهندس #فرهاد_شهبازی] اؤزو ده ادبیاتچی ایدی، باخدی منیم ایشیمه دئدی کی: بو ایش فیل ایشی‌دیر. بیز بو سئوگی ایله یاشاییردیق. آنجاق دانیشگاه منیم آخدیغیم جیغیری دَییشدی. یئنی و چاغداش دونیا ادبیاتی ایله تانیش اولدوم. اؤزللیکله پرافسیونال یازمامیشدان قاباق اوخوماغا داها چوخ اؤنم وئردیم. دانیشگاهدا عمومییتله کلاسیک ادبیاتی "#فقه‌اللغه" باخیمیندان اوخویوردوق. یعنی لغت‌لرین آنلامینی آچیقلاییردیق. کلاسیک ادبیات اؤزو ده هئچ دانیشگاهدا بیر گون گؤرمه‌دی. لغت‌له مشغول اولدوقدا، اؤیرنجی اوخودوغو متنین نه دئدییینی بیلمیردی. هئچ زامان اونوتمارام منیم جیغیریمی دَییشن کیتابلاری؛ دوکتور #رضا_براهنی‌نین کیتابلاری، اؤزللیکله "#قصه‌نویسی" کیتابی‌نین ایلک 200 صحیفه‌سینی. بو کیتابلا من بو نتیجه‌یه چاتدیم کی ادبیات هارداسا یئر اوزونده یارانا بیلر. او زامانا قدر ادبیاتی، کلاسیک ادبیاتین ائتکیسی نتیجه‌سینده گؤیلرده اولدوغونو بیلیردیم. داها دوغروسو بو زاماندان منده ادبیاتا داها چوخ اجتماعی بوجاقدان یاناشما دویغوسو یاراندی. اوخودوم...اوخودوم... یورولمادان اوخودوم. آنجاق یئنه ده سوسوز قالدیم. هفته ایچی، بئش کیتاب اوخومادان دینجلمزدیم. دانیشگاهین و تبریزین #تربیت ایله #ملی_کیتابخاناسینا دا عضو اولدوم. هر بیریسیندن هفته ایچی کیتاب آلیردیم. تبریز دانیشگاهیندا کیتابخانادا ایشله‌ین کیتابچی‌لاردان بیری بیر گون منه دئدی ‌کی: "سن قورتاریب گئتسئیدین بیز ده راحات اولاردیق" طبیعی کی بونو آجیق اوزوندن دئمیردی. اونلار همیشه هوسله منه کیتاب وئریردیلر.
دانیشگاهدا ایکینجی مسئله، ادبی ییغینجاقلار ایدی. او زامان ادبی ییغینجاقلاردا اولان دارتیشمالار اولوردو. دریدن-قابیقدان چیخان شاعیرلریمیز وارایدی. اونلار دا منه تای ادبیات سوسوزلاری ایدیلار. اونلار گنج ایدی؛ 70.جی اون ایللیین ادبیاتینی اؤزو ده #مدرن_ادبیاتینی یارادانلار اولدولار. چالیشدیلار...چالیشدیلار نتیجه ده آلدیلار. بونو من الیمده اولان "#آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم" آدلی کیتابیمدا آچیقلامیشام. بونلار بیزه شوخلوق گلیر. آنجاق حقیقتن بو ادبی ییغینجاقلاردان میثال اوچون: #هادی_قاراچای، #کیان_خیاو و باشقالاری چیخدیلار. رحمتلیک #یحیی_شیدانین #مهد_آزادی قزئتینده تورکجه صحیفه‌سی و همین قزئتین "#آدینه" صحیفه‌سینی چیخاران #قاسم_تورکان جنابلاری‌نین بو گنج‌لرین اثرلرینی یایماقدا چوخ دانیلماز رول‌لاری وارایدی. بونلاری لازیم اولسا داها آرتیق آچیقلاماق اولار.

قایناق:
#مدرنیزمین_چاغداشلیغی کیتابی #همت_شهبازي ایله دانیشیق بؤلومو صص 32-34

https://telegram.me/dusharge

#همت_شهبازی
باخ بئله‌جه شعریمیز ...


واختیلا کیچیک بیر مقاله ده یازمیشدیم:

«دئمك اولار كي #آذربايجان_شعري، #حبيب_ساهیر ايله هم فورما و هم ده معنا باخيميندان يئني‌لشمكله و تام مدرنلشمه ايله فرقلي اولاراق چاغداشلاشير. ساهیرين شعريله شعريميز رئاللاشير و فورما باخيميندان چاغداشلاشير آمما «#مدرن_شعر» اولمايير. ساهیرين شعري تام مدرنلشمه‌يير؛ يالنيز چوخ آز فاييزدا مدرن شعرين اولايلاريني قبول ائتمكله، #نئورئاليزم ده محدودلاشير. بورادا او، نه رئاليزمين شابلونلاشماسیندان (قراردادی و كليشه‌لريندن) یاخا قورتارا بيلير و نه ده تام شكيلده مدرنيزمي قبول ائدير. ..
آمما بوتون بونلاري نظره آلماياراق، آذربايجان شعرينده «مدرن شعرين» تام شكليني 70.جي اون ايلليين اورتالاريندا گؤروروك. بورادا شعريميز ايسترـ ‌‌ايسته‌مز غربين مدرن شعرينين دوروملاريندان یارارلانير ( اؤرنك اولاراق #ناصر_مرقاتي‌نين «تالانميش گونش مجموعه‌سي» ). بو دؤرون سونوندا و 80.جي ايلين اوّللرينده، مدرنلشمه گئدیشی اؤز يئريني بعضي «پست مدرن» شعرلر ايله عوض ائدير؛ حتتا دئمك اولاركي بو دؤرده شاعيرلريميز بير باشا هم مدرن‌ديرلر هم ده پست‌مدرن».

«#باش_چیخاران_اؤلوم» توپلوسوندا کی شعرلریمیز، یئنیچی‌لییه یؤنلدیینی گؤسترمکله یاناشی، گله‌نه‌یینی ده (سنت) ایتیرمه‌ییبدیر. بوندان قاباق کی شعرلریمیزده گله‌نه‎یه دیرنمک شعریمیزین اساس غایه‌لریندن ایدی. هر بیر شاعیر یئنی قاورام، یئنی بیر بیچیمله بیرگه، یالنیز گله‎نه‌یین بیر بوداغی اولان فولکلورادا باش چکمه‌لی ایدی. گله‌نه‌یی یالنیز شعریمیزین فولکلورلاشماسیندا گؤروردو. حال بو کی «تی. اس.ائلیوت »ون دیلی ایله دئسک: « گله‌نک، چوخ تئز بیر اؤنجه کی نسلین باشاریلارینی تنقید ائتمه‌سی‌نین کورکورانه تقلید ائتمک آنلامیندا ایشله‌نیله‌جکسه، قطعیتله اوندان قاچینیلمالی‌دیر. بونا بنزه‌ین و دوغار دوغماز ایتیب باتان آخیملار (مکتبلر) گؤردوک، همیشه یئنی‌لیک، تکراردان داها یاخشی اولوبدور. گله‌نک بوندان داها گئنیش بیر آنلاما صاحیب‌دبر. او هئچ بیر چالیشمادان الده ائدیلن بیر میراث دئییل‌دیر. گله‌نه‌یه یئیه‌لنمک ایسته‌ییرسینیزسه، داها آرتیق چالیشمالیسینیز. گله‌نه‌یه یئیه‌لنمک اوچون اؤنجه «تاریخی شعور» انکشافینا احتیاج واردیر».

باخ بئله‌جه شعریمیز، ائلیوتون دئدییی او تاریخی شعورو قازانیر. بو کیتاب گؤستردی کی گنج نسلیمیز نه‌یین کی گله‌نه‌ییندن قیریلماییب، عکسینه اونو یئنی قاوراملارلا دا دولغونلاشدیریب‌دیر. باخ بئله‌جه گله‌نه‌ییمیزی یئنی‌لشدیره‌رک یئنی قاوراملاری دا منیمسه‌مه‌لییک.

###
باخ بئله‌جه شعریمیز ...

ایمگه‌لشمه‌لی‌دیر (تصویری اولمالی). شابلونلاشمیش شعر اوبرازلاریندان یاخا قورتارمالی و یئنی اوبرازلار (اسکی شعر اوبرازلاریندان مقصد: «گول، بولبول، سونبول و ... کیمی اوبرازلار و یئنی شعر اوبرازلاریندان مقصد ایسه: اونلاری عوض ائدن یئنی قاوراییش و آنلایشلاردیر) یاراتمالی‌دیر.


###
باخ بئله‌جه شعریمیز ...

قادینلاشمالی‌دیر.
یوموشالمالی‌دیر.
انسانلیق روحونو قاورامالی‌دیر.
میتیکاللاشمالی و اسطوره‌لشمه‌لیدیر.
و ....


###
باخ بئله‌جه شعریمیز ...

واختیلا «#نقد_شعر_معاصر_آذربایجان» کیتابیندا سؤز ائتدییمیز « فارس روحلو» (« آغ هتل ص 48 » کیمی) شعرلری تبلیغ ائتمه‌دن، اوسته‌لیک اونو باشقا بیر روحلا تانیتدیرمامالییق. اگر آذربایجان شعری‌نین اؤزونون روحو وارسا اوندا اونو نه فارس و نه ده «تورکیه شعری» روحو (عومومیتله سولئیمان اوغلونون یالنیز دیل دئییمینی نظره آلیرام) ایله قاریشدیرمامالییق.
قوی آذربایجان شعری، آذربایجان روحلو اولسون و گرکلی اولمایان سؤزجوک و ایمگه‌لر، اؤزگه‌لشمه‌یه (غیر آذربایجانلی‌لیغا) قاپیلان شعرلریمیزدن قیراقدا قالسین.

* هله‌لیک بو قدر.

قیش – 1385


#باش_چیخاران_اؤلوم
(آذربایجان چاغداش سربست شعر آنتولوژیسی )
حاضیرلایانی : آیداش دلی سئل
باخ بئله‌جه شعریمیز ...
(#کیتاب_تانیتیمی)
https://telegram.me/dusharge

بیزده #نظریه_پروبلئمی

#همت_شهبازی

بعضن بو سوال داها چوخ گوندمده اولور: نییه بیزده اؤزللیکله #ادبیاتدا اؤزوموزه عاید اولان و دوغما بیر نظریه‌نین شاهیدی دئییلیک؟ اساسن استناد ائله دییمیز نظریه‌لرین هامیسی‌نین کؤکو غربده دیر؟ باشقا سؤزله بیز بو نظریه‌لری #مونتاژ ائدیریک؟
بو سؤز چوخ دا یانلیش دئییل. آنجاق بونون اساس عامیلی، بیزده اولان دوشونجه‌نین آردی-آردینا بیر بیرینی ایزله ییب گلیشمه مه‌سینده‌دیر. نظریه منجه بیردن بیره تؤره‌میر. اونون کؤکو اؤزوندن قاباقکی دوشونجه‌ده‌دیر. داها دوغروسو، یئنی یارانان نظریه، اؤزوندن قاباقکی نظریه‌نی دوشونوب دارتیشدیقدا اؤزونو گؤستریر. بونو دئمکدن مقصدیم بودور کی دوشونجه #سؤیلَم‌لرینی (گفتمان)، دیالوگا چکدیکده، ایچه ریسیندن باشقا بیر دوشونجه ایشله‌یی چیخماغا باشلاییر. غربده اولان نظریه‌لر، بیر بیرینی دارتیشدیقدان سونرا یارانیر. بو نظریه‌لر، اؤزلری اؤزلویونده ایلک باشلانغیجدا مستقل بیر نظریه کیمی یارانمیر. مثلن « #قورولوشچولوق» (ساختارگرایی) آخیمی‌نین فورمال نظریه‌سی داها چوخ روس #فورمالیست‌لریندن، مضمون استقامتی ایسه، مارکسیزمین توپلومسال گؤروشوندن داها چوخ سو ایچیر. عینی حالدا باشقا آخیملاردا دا اؤزه‌یینی تاپماق اولار. بو گؤروشلر دارتیشیلدیقدا، مثلن «قورولوشچولوق» باشلیقلی بیر نظریه اؤز وارلیغینی یئنی چالارلارلا گؤستره بیلر. عینی حالدا «قورولوشچولوق» آخیمی اوزرینده تؤره نن دارتیشمالار مثلن #پست_قورولوشچو بیر نظریه‌نین یارانماسینا سبب اولور.
بیزده آزاجیق اولان دوشونجه، باشقا دوشونجه‌لرله ایلگیده اولمایاراق اؤزونو گؤستریر. بونلار سانکی بیر بیریندن خبرسیز کیمی یارانیرلار. بیر بیری‌نین دوشونجه‌سینه اؤنم وئرمه مک مستقل بیر نظریه‌نین یارانماسینا سبب اولا بیلمز. دوشونجه، دوشونجه‌نی ایزله‌دیکده دینامیک‌لشه‌رک ثبوتا یئتیره بیلر.
غرب دوشونجه‌سیندن اؤرنک گؤسترمک ایستیرم. بو گون ده گوندمده اولان فورم و مضمون دارتیشماسی‌نین #مدرن دارتیشما اؤزه‌یینی بیز آیدینلانما فلسفه‌سینده ایکی فیلوسوفون دوشونجه قایناغیندا گؤرورورک: #هگل و #کانت. هگل بدیعی ادبیاتدا، مضمونون فورمایا اوستونلویونو گؤستره‌رک حتتا فورمانی دا مضمون مفکوره‌سی ایچینده اولدوغونو دئییر (باخ فلسفه نظریه مدرن ص24) کانت ایسه، بدیعی ادبیاتدا ائستئتیکایا اوستونلوک وئریر. کانت، صنعتده فورما چوخ اهمیت وئریر.هگل ایسه مضمونا. کانت، صنعتین مضمون سیز دا، لذت وئره‌جه‌یینه و چکیجی اولاجاغینا اینانیر. هگل ایسه اونو فورمو نظره آلمادان بیلیر. بو ایکی فلسفه جیغیری، سونرالار دا دوشونرلر آراسیندا ایکیلی چات یاراتدی. هگلین مضمونچو دوشونجه‌سینی، ایلک دفعه اولاراق #رومانتیزمین آشیری دویغوساللیغی‌ سیندیراراق، صنعتی داها چوخ فورمال یؤنده لذت وئره‌جه‌یینی منیمسه دیلر. آنجاق بو استقامتده، دویغونو داها چوخ سوبیئکتیولشدیردیکلری اوچون، بدیعی صنعتین آیاغینی گؤیده آسلاق ساخلایاراق یئردن اوزورلر. بونا گؤره ده بدیعی صنعت سماوی‌لشه‌رک هم #اونتولوژیک (اولوهیت) اولور، میستیک لشیر هم ده کانکرئت لیینی الدن وئریر.بو دارتیشما عنعنه‌سی بو فیلوسوفلاردان سونرا حتتا بو گونه قدر مختلیف دوشونجه آخیملاری‌نین ایچ ایچه کئچمه‌سی ایله چئشیدلی چالارلارلا اؤزونو گؤستریر. هله لاپ بو آخیملارین ایکی قولوندا یازیب یارادان طرفدارلاری‌نین آدینی چکسک بؤیوک بیر سیاهینی گؤره‌جه‌ییک: هگل چی لر: #مارکس (و عمومیتله #گنج_هگل_چی‌لر یعنی مارکس، فویئر باخ، تئودور فیشئردن توتموش چاغداش مضمونچو فیلوسوفلارا قدر یعنی: #جورج_لوکاچ، ل.گلدمن، ت.آدورنو، ل.آلتوسئر، پیئر ماشئری و...). کانت چی لار ایسه: رومانتیزم آخیمیندا چالیشان اکثر یازار و شاعیرلر و دوشونجه صاحیب‌لری (او جومله‌دن آلمان رومانتیک‌لری)، #صنعت، صنعت اوچون طرفدارلاریندان توتموش نیچه‌یه قدر و نیچه‌نین دوشونجه‌سیندن قایناقلانان یازار و فیلوسوفلار او جومله دن: #هایدگئر و چاغداش فرانسا فلسفه آخیملارینا قدر بیر ده روس فورمالیست‌لرینی، کانت چی دوشونجه‌نین داوامی کیمی حساب ائتمک اولار.
بوتون بو دوشونجه آداملاری، فورم و مضمون موتیولری اطرافیندا بیر بیریندن دانیشاراق اؤزلری اوچون بیر دوشونجه و نظریه جریانلاری یاراتماغا امکان تاپمیشلار. بونلاری نظره آلاراق دئمک اولار کی مثلن روس فورمالیست‌لری بیردن بیره، اؤزونه آرخالاناراق نظریه‌سینی یاراتماییبدیر. بو دوشونجه‌نین قایناغی اؤزوندن اؤنجه کی دارتیشمالاردان قایناقلاناراق وارلیق تاپمیشدیر و باشقا نظریه‌لر ده بونا تای. سون زامانلاردا، غرب نظریه‌سی‌نین ماراقلی جهت‌لریندن بیری (منجه بو دا ائله نظریه‌نین اوره تیمینه سبب اولور) نظریه صاحیب‌لری، اؤز نظریه‌لرینی تنقید ائله مکدیر. بونلار اؤزلری‌نین اورتدییی نظریه‌دن یئنی نظریه‌نین وار اولماسینا استارت وورورلار.

#یازی نین بیر پارچاسی گتیریلدی بورادا.

https://telegram.me/dusharge

#کلاسیک سؤزونون آنلاییشی

#همت_شهبازی

#کلاسیک سؤزو بیزیم تاریخی آنلاییشیمیزا چاغداش زاماندا هوپموشدور. کئچمیش زامانلاردا عمومیتله چاغداش اصطلاحی‌ اولمادان اونون قارشی طرفی اولان کؤهنه و یا اسکی اصطلاحی دا یوخ ایدی. «اسکی» صیفتی شعره عاید دئییله‌سی بیر اصطلاح دئییلدیر. بعضی تذکره‌چی‌لر، بیر سیرا شاعیرلرین اوسلوبوندان دانیشارکن «بدیعی و یا تزه شعرلری» اولدوقلارینا اشاره ائدیرلر. آنجاق بو «تزه‌لیک» همان « #دیوان» آنلاییشی چرچیوه‌سیندن قیراغا چیخمیردی. شعرده بعضی فرقلی‌لیک‌لر یارادان شاعیرلرین اوسلوبونا بو سؤزو ایشله‌دیردیلر. یعنی مسئله بو کلمه‌نین ایشله‌نیب ایشلنمه‌مه‌سینده دئییل. عمومیتله #مدرن دوشونجه بیزه آخیب گلمه‌میشدن قاباق، اسکی ادبیات هئچ زامان اؤزونو چاغداش و اؤزوندن قاباقکی ادبیاتی «اسکی» و یا بونا بنزر باشقا بیر آدلا صادالاماییبدیر. تذکره‌لرده بعضن فیلان شاعیرین یئنی اوسلوبو اولدوغونا اشاره اولونور؛ آنجاق بو یئنی اوسلوب عمومی بیر اوسلوب اولمادان، همان اسکی ادبیات چرچیوه‌سینده بیر اوسلوب اولدوغونا اشاره‌دیر.
بونلاری نظره آلاراق و «کلاسیک» آنلاییشی‌نین بیزیم ادبیاتیمیزدا یئنی بیر آنلاییش اولدوغونو دا بری باشدان وورغولایاراق «یئنی شعر»ین قارشی طرفی اولان شعری بعضن «دیوان» بعضن دا «کلاسیک» شعر آدلاندیردیغیمیزدا مقصدیمیز عینی آنلاییش‌دیر. حتتا «دیوان شعری» آنلاییشی دا « #یئنی_شعر» آنلاییشی یاراندیقدان سونرا یارانماسی‌ دوشونجه‌سینده‌یم. «یئنی شعر» اؤزوندن قاباقکی شعری، اؤزو ایله فرقلندیرمک اوچون «دیوان شعری» یا «کلاسیک شعری» یاراندی.
بئله‌لیکله ایستر «دیوان» ایستر «کلاسیک» آدلاندیردیغیمیز شعر، چاغداش شعردن اؤنجه «قافیه‌لی» شعره دئییریک. قافیه‌لی شعر چاغداش دؤنَمده ده یازیلیر. بونلاری دا قافیه‌لی اولدوغو اوچون « #کلاسیک_شعر» آدلاندیریریق. کلاسیک قافیه‌لی شعر، چاغداش زاماندا طبیعی کی اؤزونو یئنی‌لشدیردی. آنجاق بو شعرلر، کلاسیک قافیه‌لی شعرین فورمتینی منیمسه‌دیک‌لری اوچون باشقا بیر قونودا یعنی «مدرن و یا #سربست_شعر»دن باشقا بیر چرچیوه‌ده آراشدیرماق گره‌کیر:

«میلادی 2.جی عصرده، روما تدقیقاتچیسی آولوس جلیوس یازیچیلاری ایکی گروپا بؤلور: کلاسیک یازارلار، کوتله یازارلار. کلاسیک یازارلار عنوانینی، اثرلرینی توپلومون یوکسک صینیف‌لر طرفیندن مطالعه اولونان یازارلاری حساب ائدیر. گئت‌گئده بونون معناسی گئنیشله‌نه‌رک کلاسیک اثرلر، گنج نسلین تعلیم تربیه‌سینده و درسلیک‌لرینده استفاده اولوب تدریس اولونان اثرلری احتیوا ائتدی» (رضا حسینی، مکتب های ادبی)

تورک #تنقیدچیسی و «دئنه‌مه‌» ژانری‌نین تورکیه‌ده بانی‌لریندن اولان « #نورالله_آتاچ» ایسه «کلاسیک» سؤزونو گلمه بیر سؤز اولدوغونو دئیه‌رک یازیر:
«کلاسیک لاتینجه ده «یوکسک صینیفده، کوبار (زادگان، اشرافی) اثر» دئمک ایمیش. هانسی اثرلر کوباردیر، یوکسک صینیفدن‌دیر دئیه بیلریک؟» دئیه سوروشور نورالله آتاچ.
تنقیدچی بونا آیدینلیق گتیرمه‌یه چالیشسا دا، یئنه ده بیزیم آنلاییشیمیزدا کلاسیک سؤزونون بو معناسی دوغمالاشمایاجاقدیر. اونا گؤره کی عمومیتله غرب ادبیاتیندا، ادبیاتی چوخ زامانلار هم اوخویانی هم ده یازانلاری «کوبارلار» صینیفی اولموشلار. بیزیم ادبیاتیمیزدا ایسه نه کوبار یازانیمیز نه ده کوبار اوخویانیمیز اولموشدور غربده اولان آنلاییشلار قارشیسیندا. بیزده «سارای ادبیاتی» اولدوغونو هامی بیلیر. « #سارای_ادبیاتی» ایسه «سارای»دا اوخودوقدان سونرا، شاعیرین «دیوانینا» کئچیردی. «سارای» آداملاری یالنیز شاعیرین آغزیندان بیر دفعه‌لیک شعری ائشیدیردی. سونرا شاعیرین امک حاققینی وئریردی و داها شعر، سارایدا اونودولوردو. شاعیرین شعرلری دیوانینا کئچدیکدن سونرا اوزون سوره چکیردی آز سایلی شعر سئورلر طرفیندن اوخونماغا باشلاییردی.
نورالله آتاچ سوندا بو نتیجه‌یه چاتیرکی:«کلاسیک‌لیک بیر جیغیر دئییلدیر، کلاسیک کؤهنلمز، کئچمیشده قالماز معناسیندادیر. هر دؤنم اؤز کلاسیک‌لرینی یئتیشدیریر.» (ص 24 دئنه‌مه‌لر)
@dusharge

-سوال اولونا بیلر کی #مدرنیزمدن قاباق، #شرقین ان آزیندان ادبیات ساحه‌سینده او قدر غرب‌له آلیش-وئریشی یوخ ایدی. بئله اولدوقدا «کلاسیک» سؤزو ده طبیعی کی بو ادبیاتدا اولمایاجاقدیر.
بس بیزده هم « #کلاسیک» سؤزو، هم ده «کلاسیک» آنلاییشی اولماییبدیر. #مدرن_ادبیات یاراندیقدان سونرا، اؤزوندن قاباقکی ادبیاتا بیر آنلاییش وئرمه‌یه باشلادی و اؤزونو، اونلاردان آییرماق اوچون ایکی آنلاییشین یعنی «کلاسیک» و «مدرن» ادبیات آنلاییشی‌نین یارانماسینا سبب اولدو.
«کلاسیک» سؤزو ایله باغلی، آوروپا ادبیاتیندا اولان بیر شئیه ده اشاره ائتمک ایستیرم. عمومیتله #کلاسیسزم آخیمی اؤزونه مخصوص اؤزللیک‌لری ایله سئچیلدییی اوچون بیر #آخیم (مکتب) حساب اولونور. یعنی بو آخیم بیر سیرا قاباریق اوسلوبلارینا گؤره باشقا اوسلوبلارلا سئچیلیر و بونا گؤره ده «کلاسیسزم» آنلاییشی اونلاردا یاراندیغی زاماندا اؤز آدینی و آنلاییشینی قازانیر.
بو اؤزللیک‌لری نئجه سئزمک اولور؟ بونلار بیر دؤنمده، او دؤورون ادبی داورانیشیندا اورتاق ایشله‌نن اوسلوبدان یارانیر.


#یازی نین بیر بؤلومو گتیریلدی.

https://telegram.me/dusharge

#آخوندزاده و بیز
#همت_شهبازی

#نجات_هشیمزاده‌نین آخوندوون تاپدالانان رسمی یازیسی ماراقلی یازی ایدی. ائله آخوندزاده سایاغی انسانی دوشوندورمه‌یه چاغیریر.
#فضولی_آخوندزاده مناسبتی چوخ دوشوندوروجودور. آخوندزاده‌نین "#نظم_و_نثر_حاققیندا" (بو آدی رحمتلیک #حمید_محمدزاده اونون یازیسینا وئریر.) بیر صحیفه‌لیک تورکجه یازدیغی دیلیمیزده ایلک #مدرن_نقدی (بونو قصدا یازیرام. و بونا دلیل‌لر ده وار) هر شئیی آچیقلاییر. داها دوغروسو مسئله آخوندزاده‌یه آچیق-آیدین دیر. یالنیز بونلارین هر ایکیسینی سئودییمیز اوچون آخوندزاده قدر قددار اولمادیغیمیز اوچون بو مسئله سانکی بیزه قارانلیقدیر یا دا اؤزوموزو باشقا یوللارا وورماق ایسته‌ییریک. او هئچ نه‌دن چکینمه‌دن اؤز فیکرینی ایره‌لی سورموش.
آخوندزاده‌نین او یازیسیندان بللی اولور کی اونون فضولی ایله مخالفتی غزل قالیبی ایله مخالیف اولماسینا عایددیر. او ملاپناه واقیفی فضولییه اوستون توتدوقدا دا ایکی شئیی نظرده توتور. فورم باخیمیندان بیزه دوغما اولان #قوشما قالیبینده یازماغی و بونو #غزله اوستون بیلمه سی، ایکینجیسی ده یئنه فورملا باغلی اولاراق آخوندزاده‌نین گؤز اؤنونده اولان #گئرچک‌لیک‌لری و بو گونکو دیلله دئسک رئاللیقلاری یانسیتماقدادیر. ایلک #رئالیست یازار بیزده #آخوندزاده دیر.
ایلک دفعه آخوندزاده ایکی مسئله‌نی بو یازیسیندا آچیقلایاراق فرقینه واریر:

#شعر ایله #نظم‌ین بیر بیریندن فرقلی اولمالاری
بونون آردیندا #شاعیر ایله #ناظیم‌ین فرقلری.

من ده گنج یازارین بو سؤزونه قاتیلیرام:

"آذربایجان خالقی تکجه آخوندووا گؤره خوشبخت اولماغا مجبوردور. #آخوندووو_اولان_خالق_بدبخت_اولا_بیلمز."

سوندا بونو آرتیرماق ایستیرم:
#آخوندزاده‌نین دوشونجه‌سینده #ادبی و #اجتماعی گلیشمه‌نین یولو ایکی جیغیردان کئچیر: #بیلیم و #تنقید.

#آخوندزاده‌نین یازیسینی اوخوماغی هامییا تکلیف ائدیرم.

https://telegram.me/dusharge

#همت_شهبازی

#مدرنیته‌نی بیر تاریخی سورج کیمی آراشدیرمایانلار دا وار. بونلارین باشیندا #میشئل_فوکو دورور. داها دوغروسو بونلارین نظرینده « #مدرن» سؤزونه اَکله‌نن « #ایزم» اَکی، #مدرنیته‌ ایله #مدرنیزمی آییران آچار نؤقطه‌لردن‌دیر. #فوکو «مدرنیته»نی زامان سوره‌سینده یاتیمینا (افقی) اوزانان زامان بؤلمه‌لرینه پارچالانان بیر دؤنم کیمی یوخ، اونو دیکئی اوخدا (عمودی محورده) زنگین‌لشن بیر باخیش، بیر دوشونجه، بیر دونیا گؤروشو کیمی آراشدیریر. منجه بو آندان «مدرنیته» اؤز آخاریندا باشقا بیر قاوراملا هم آنلامینی یئتکین‌لشدیریر هم ده اؤز جیغیرینی آییریر. او دا «مدرنیزم» قاورامی‌دیر. بیز، مدرن‌لشمه‌ سورجینده چئشیدلی و بعضن ده فرقلی آنلامدا اوچ سؤزله اوزلشیریک: #مدرن، #مدرنیته و #مدرنیزم. #مارشال_بئرمن اؤز کیتابی‌نین موضوعسو حاقدا «بو کیتاب مدرن‌لشمه (مدرنیزاسیون) و مدرنیزم دیالئکتیکینی آراشدیریر» سؤزونده ده بو فرقی سئزمک اولور. (مدرنیته و مدرنلیک، 92:1392)؛ بئرمن، 31:1994).
بونلارا (مدرن، مدرنیته و مدرنیزم) باشقا بیر سؤزو یعنی آیدینلانما سؤزونو ده آرتیرساق دؤرده کئچیر. آنجاق آیدینلانما هم مدرنیته، هم ده مدرنیزم قاورامینا کئچمه‌دن اؤنجه یارانان بیر کؤرپودور، بیر کئچیددیر. سون ایکی سؤزون کؤکو «مدرن» سؤزوندن آلینمادیر. مدرن سؤزونون آنلامیندا دارتیشالی یؤن یوخدور. لغتجه آنلامی بللی‌دیر. آنجاق «مدرنیته» و «مدرنیزم» قاوراملارینا «مدرن» سؤزونه آرتیردیغیمیز «سؤزجوک» اسمینی ساده‌جه آرتیرا بیلمیریک. یعنی « #مدرنیته_سؤزجویو» یا « #مدرنیزم_سؤزجویو»نون یئرینه « #مدرنیته_قاورامی» یا « #مدرنیزم_قاورامی» دئمه‌لییک. اونا گؤره کی بونلارین آرخاسینجا فیل بویدا اؤزللیک‌لره آیریلان آنلاییشلار یاتیبدیر. #مدرنیته، تئکنولوژی، اقتصاد و اجتماعی قوروملار اوچون یارانان بیر تئرمین‌دیر. #مدرنیزم ایسه، صنعت و کولتور آغیرلیغی ایله سئزیلن سورَجسَل بیر آخیم و تئرمین‌دیر. بو تئرمین‌لره گؤره اونلارین تمثیلچی‌لری ده بیر-بیریندن فرقله‌نیرلر، عینی حالدا بو تمثیلچی‌لر، تمثیل ائتدییی ساحه‌یه گؤره مثبت و منفی بؤلمه‌لره ده بؤلونورلر. بعضی‌لری مدرنیته یا مدرنیزمه مثبت و بعضی‌لری منفی بوجاقدان یاناشیرلار. هر حالدا بو ایکی ساحه‌نین تمثیلچی‌لرینی آییرد ائتمک اولار: بیرینجی یئرده #هئگئل دورور؛ سونرا «مدرنیته‌نی قاتی [سرت] اولان هر شئیین بوخارلاشیب گئتدیینی» سؤیله‌ین #مارکس (#مدرنیته_و_مدرنلیک، 90:1392)،‌ مدرن اقتصاد سیستئمینی « #دَمیر_قفس» آدلاندیران و بورژوازی‌نین سینیرسیز گلیر قازاندیغینی سؤیله‌ین #ماکس_وئبئر (یئنه اورادا، 108) مدرنیته‌ده، #مئتروپول (کلانشهر) دورومونو آراشدیران #گئورک_زیمئل (یئنه اورادا، 59-40)، مدرن انسانین « #تک‌بویوتلو» (تک‌ساحتی) (انسان تک‌ساحتی، 1362) یؤنده حرکت ائتمه‌سینی آراشدیران #هئربئرت_مارکوزه و باشقا #فرانکفورت_آخیمی‌نین تمثیلچی‌لری، انتحار و بیر ده ایش‌بؤلمه (تقسیم‌کار) و مدرنیته‌نین ائورنسل و آوتوماتیک‌لشمه‌سی اوزره دایانان #ائمیل_دورکیم، #فروید، #یونگ و باشقا نهنگ آدلیم‌لاری «مدرنیته» تمثیلچی‌لری کیمی آدلاندیرماق اولار.
#مدرنیزم ایسه، یوخاریدا دئدییمیز کیمی بیر صنعت‌سل و کولتورل آنلاییش‌دیر. بو آخیما سایسیز-حساب‌سیز آداملار داخیل‌دیر: #پیکاسو، بودلئر، ریمبو، ریلکه، هنری جیمز،‌ ائلیوت، مالارمه، ییتز،‌ کافکا، جویس، پروست، آپولینئر، بئکئت، برئشت، فاکنئر، کامو، جوزئف کانراد، #والئری و ...
بو صنعتچی‌لره گؤره مدرنیزمین اؤز ایچینده ایریلی-خیردالی آخیملار یاراندی. حتتا بو آخیملارین بعضی‌لری مدرنیزمین علیهینه چیخدیلار.
بعضی آراشدیرماچیلار، بو آخیملارین بیر چوخونو «آوانقارد» اولدوقلارینی وورغولاییرلار. #آوانقارد کلمه‌سی حربی بیر تئرمین اولاراق اؤنده گئدن حربی حیصه‌لره دئییلیر. بوندان قایناقلاناراق «بو قاورام 20.جی یوزایللیین ایلکینده سیاسال، #کولتورل، ‌صنعت‌سل و ادبی اثرلرده اؤزللیکله صنعت و کولتور ساحه‌سینده شابلونلاشمیش قایدا-قانونلارا و دونیاگؤروش‌لرینه یوروش ائدن حرکت‌لره دئییلیردی» (#نوذری، 133:1380) بونا گؤره آوانقاردین اساس اؤزللییی بوتون کئچمیش و حال‌حاضیرکی قوراللارین علیهینه هجوم ائتمک ایدی. آنجاق بونونلا بئله «یوخاریدا سیرالانان بوتون آخیملارین اورتاق بیر جهتی واردیر کی بو عینی زاماندا مدرنیزمین ده اَن اؤنملی اؤزللیینه قارشیلیق گلمکده‌دیر. مدرنیزمین بو چوخ اؤنملی جهتی « #دَییشیلمه» یعنی اؤزونه ایلیشکین فرقلی‌لیک‌لری سئزه‌رک بللی بیر انتباه [بیداری] یؤنونده بیلینجلی اولاراق ایره‌لیله‌مه‌لیدیر. بو آنلامدا مدرنیست اثرلر ده فرقلی و دَییشیک‌ اثرلردیر» (#فلسفه_سؤزلویو، 2008: 1006).
عمومیتله مدرن‌لشمه سورجینده، کئچمیشی انکار ائتمک واردیر. آنجاق بونون آشیری طرفداری یالنیز #آوانقاردچیلار و بیر ده #فوتوریست‌چی‌لردیر.
@dusharge

#صاندیقچا_ادبیاتی
#همت_شهبازی

#آذربایجان_شعری، #فرقه حکومتیندن سونرا، #سوبیئکتیو_سورگون یاشادی. بونون باشقا آدینی «صاندیقچا ادبیاتی» آدلاندیرماق ایسته‌ییرم. بئله ‌کی یازیلان شعرلر، یارانان ادبیات، هر بیر شاعیر و یازارین «صاندیق آرخیوینده» مجبورا ساخلانیلدی. بو «صاندیقچا»نین آغزی انقلابدان در حال سونرا آچیلیر. آغزی آچیلان صاندیقچادا هر ‌نه تاپماق اولوردو. تلم‌ـ‌تله‌سیک و اوزرینده هئچ بیر دَیشیکلیک ائتمه‌دن چاپ اولان اثرلر، واختی‌ـ‌واختیندا کی یازیلان #شعرسل اولمایان استقامت‌لری بیزه یؤنلندیریردی. شعرلر «صاندیقچا»یا نئجه قویولموشدوسا، او جور دا چاپا وئریلدی. بو شعرلرین مضمونونون اساس ائینه‌می داها چوخ «سولچو»‌لوقدان قایناقلانیردی. بو ایسه، او دؤورون اساس موتیوی ایدی. تاسوفله بو شعرلرده مدرن شعرین ائلئمئنت‌لری چوخ آز و بیر آز دا باشی‌سویوق یاناشاریقسا یوخ حددینده‌ ایدی.
بئله دئسک یاخشی اولار: چاپ اولان بو شعرلرین چوخ فایزینی تَرَزی‌نین بیر گؤزونه و « #اوختایین» «ایشیق» اثرینی باشقا گؤزونه قویساق، اوختایدا اولان مدرن شعرین ائلئمئنت‌لرینی داشییان شعرلر تَرَزی‌نین گؤزونو آغیرلاشدیراردی. چوخ غریبه‌دیر: اسکی شعریمیز، سربست یاشاماق امکانی اولاراق، متافیزیکا صاندیقچاسیندا: یعنی یئنه ‌ده یاشادیغی انسانلاردان، طبیعتدن، حیاتدان اؤزونو گیزله‌دیردی؛ «صاندیقچا ادبیاتی» دؤنمینده ‌ایسه، شاعیر و یازار سربست اولمادان مجبورن اؤزونو گیزله‌دیر. هر ایکیسینده: انسان، حیات، طبیعت گیزله‌نیر؛ اؤزونه قاپیلیر. بو طالعه و ملتیمیزین کؤلگه‌ده قالماسینا دوشونمک هر بیر اوره‌یی، خصوصیله تدقیقاتچی اوره‌یینی سارسیدیر. دوزونو دئسم کلاسیک ادبیاتیمیزین ائلئمئنت‌لری واسیطه‌سی ایله، خلقیمیزین یاشام طرزینی آییرد ائدیب اوزه چیخارا بیلمیرم. عینی حالدا «صاندیقچا ادبیاتی»‌ دا بونا تای. حال بو کی خلقیمیز هر ایکی دؤورده اؤز گونده‌لیک حیاتینی یاشایاراق بو گونه گلیب چاتمیشدیر. خلقیمیزین «صاندیقچا ادبیاتینی» دوشوننده، یالنیز اونلارین حیاتیندا #دیل_یاساقلیغی صورتی فیقورلاشیر؛ و بو، فاجعه‌نین بوتون بؤیوکلویودور. اونون کؤلگه‌ده قالان حیات سیستئمی‌دیر.
بوردا «صاندیقچا ادبیاتینی» قیناماق ایسته‌میرم. اونون بوینوبوروق و باشی قاپازلی قالماسینی قابارتماق ایسته‌ییرم.
آنجاق مسئله‌یه دویارلی‌‌لیقلا یاناشماق اولماز. چاپ مسئله‌سینده نسبی شرایطین یارانماسی یوخاری فاییزدا بو نتیجه‌یه چاتماق اولار کی عمومیتله بو دؤنم شعرلر چاپ اولونان زامانین شعرلری یوخ، ملی حکومتله انقلاب آراسی، اؤزللیکله 40.جی اون ایللیکدن سونرا یازیلان شعرلردیر. بونا گؤره‌ ده بو نوع شعرلرین مضمونوندا عمومیتله #سولچولوق دوشونجه‌سی حاکیم موضوعدور. بو شعرلرده تکجه فهله حاقدا یازیلان شعرلری نظره آلدیقدا یوخاریدا دئدییمیز مسئله‌نین نه‌ قدر دوغرو اولدوغو اوزه چیخاجاقدیر. بیزجه بو شعرلر کئچمیشه دؤنوک شعرلردیر. داها دوغروسو بونلار اؤز زامانی‌نین یوخ، قاداغان اولان بیر زامانین شعرلری‌دیر. هئچ بیر دیشیکلیک وئریلمه‌دن شعرلرین تلم‌تله‌سیک چاپا وئریلمه‌سی اونو گؤستریر کی شعریمیز زامانی‌نین شعری دئییل. بعضن زامانا عاید اؤزللیکله انقلاب، امپریالیزمین علیهینه یازیلان شعرلر ده کیتاب کیمی یوخ، #درگی و یا #قزئت‌لرده چاپ اولماغا امکان تاپیر. تاسوفله بو کیمی شعرلرده کئچمیش شعرین مضمون قالیق‌لاری واردیر. انقلابین #امپریالیزمه قارشی مبارزه شعاری اونا گؤره بو دؤنم شاعیرلریمیزین خوشونا گلیر و دستکله‌ییردی ‌کی اونلارین سولچولوق دوشونجه‌سی ایله اوست اوسته دوشوردو. بو دوشونجه و مضمونو من پیسله‌میرم: آنجاق بو مضمونلار، بدیعی بیر چالارلا اولسایدی طبیعی‌ کی شعر کیمی قورونوب قالاردی. شعرلرین اؤتری مضمونلاری و فورم باخیمیندان شعر تکنیک‌لریله اویوشماماسی شعریمیزی بؤیوک بیر اوچورومون داوامچیسی و سونرالاردا اونا استقامت وئرمه‌سینه گتیریب چیخاردی. 1360.جی ایله قدر یاییملانان شعر کیتابلارینا باخدیقدا بیر #فهله (پرولتار) ادبیاتی‌نین یارانماسینی تصدیقله‌نیر. تاسوفله بو شعرلری بعضن یومروق ائدیب #شعار کیمی استفاده ائتمک اولور. بو شعرلر عمومیتله قافیه‌لی و وزن‌لی شعرلردیر. فورم باخیمیندان بدیعی‌لیکدن اوزاق و #مدرن_شعر تکنیک‌لریله اویغون گلمه‌ین شعرلردیر. ظنیمجه کئچمیشی آنیمساییب و او گونلرین شعرلرینی چاپ ائتمک سئوینجی اوزون سوره شعریمیزی اؤزونه مشغول ائتدی.
«صاندیقچا ادبیاتی»‌نین گوندمده یاراندیغی زامان هؤوله‌سک اولاراق انقلابین ایلکینده چیخاریلان #مطبوعاتدا اؤز روحونو تاپیر. داها دوغروسو، بو گروپ ادبیاتیمیز «صاندیقچا»دا گیزله‌نن ادبیاتلا مقایسه ائدیلدیکده نه قدر فرقلی اولدوغونو گؤره‌جه‌ییک. گیزلی «صاندیقچا»دا عمومیتله ساده‌لیک، #غیر_انتئلئکتووال و داها چوخ فهله صینیفی‌نین شعارچی و گور سسله عکس اولدوغونو گؤروروک. بونلارین چوخونا اشاره ائتمک اولار:

@dusharge

#اوستاد_یحیی_شیدانین عزیز خاطیره‌سینه

(۲۷مهر #اوستاد_شیدانین دونیاسینی دییشیدییی گوندور)


۷۰.جی اون ایللیین ادبیاتینی اؤزو ده #مدرن_ادبیاتینی یارادانلارین اوزرینده رحمتلیک #یحیی_شیدانین #مهد_آزادی قزئتینده تورکجه صحیفه‌سی و همین قزئتین "#آدینه" صحیفه‌سینی چیخاران #قاسم_تورکان جنابلاری‌نین بو گنج‌لرین اثرلرینی یایماقدا چوخ دانیلماز رول‌لاری وار ایدی.

یوخاریدا کی ایلک فوتو منیم ۱۳۷۰ده #فروغ_آزادی قزئتینه #اوستاد_شیدانین قوللوغونا یوللادیغیم شعردیر. یئنیجه یازماغا باشلامیشدیم. #اوستاد_شیدا هئچ کیمین مکتوبونو جاوابسیز قویموردو. همین شعری ۱۳۶۹ دا دا قوللوغونا یوللامیشدیم. حاییف کی اونون جاوابینی تاپا بیلمه‌دیم. اما منه یازمیشدی:

#جناب_شهبازی_یوللادیغین_شعرین_وزنی_والای_وئریر.

ادبی یاشاییشیمدا بو من اوچون ان شیرین خاطیره‌دیر.

سونرا شعرین اوزرینده ایشله‌دیم. یوللایاندان سونرا یوخاریدا کی جاوابی یازدی قزئتده. منیم اوره‌ییمی سیندیرماسین دئیه ایکی بیت ده شعریمدن چاپ ائتمیشدی.

همان ایلده ۷۰‌جی ایلده #تبریز_دانشگاهینا قبول اولدوقدا داها آرتیق اوستادین گؤستریش‌لریندن استفاده ائتدیم.

گؤره‌سن ان آزیندان بیزیم نسیل سنه نانکور چیخمایاجاق کی عزیز #اوستاد.

ایچیمده #بیر_آنلیق_سوکوتلا عزیز خاطیره‌نی آنیرام اوستاد.

https://telegram.me/dusharge

دوستوم #بهروز_صدیقی‌‌ 50 یاشا دولدو

(آبانین اونو دوستوم #بهروز_صدیقی ۵۰ یاشا دولور.
#یاریم_عصیرلیک عؤمرو، اوتوز ایللیک دوستلوغو ساده‌جه کیچیک یازی ایله اوزریندن سووشماغی انصافسیزلیق سانیرام. اؤزو ده اوتوز ایل یازیب یارادان بیر انسانین عؤمرونو. کئشکه سنین اللی ایللینی بؤیوک مقیاسدا قئید ائتمک اولوردو!).


...#هارمونیک وزن، #شعر یاراندیقجا کلمه‌لرین ایچ #ریتمی ایله یارانیر. یعنی بو آرادا «ریتم» اؤنجه‌دن حاضیر دئییل. شعر یازیلاراق ریتم ده یارانیر. بو ریتم: کلمه‌لرین یئرلرینی دَییشمکله، حرف‌لرین تکرارلانماسی‌ ایله، سؤز بیرلشمه‌لری‌نین قراماتیکاسینی دَییشمکله، یئنی کلمه‌لر یاراتماقلا و یا خود کلمه‌لره یئنی واریانت و معنا باغیشلاماقلا حتتا آرکائیک کلمه‌لری ریتمیک‌لشدیرمکله، مصراع بؤلگوسونون مضمونلا اویغون فورمالاشماسی باشقا سؤزله شعری گؤرونتولشدیرمه‌سی ایله، و ان باشلیجاسی ایجاز ایله ییغجاملاشدیرماسی ایله یارانیر.
باخیشی قارلیم
او یاخشیم
بیر آخشام
اوره‌ییمین گئجه‌سینه گله‌جک
و
اللریم یوخوسوندان دوراجاق...
بیر آخشام
او یاخشیم
تکی منه گتیررسه
گلیمین
اوتورمارام
من یاسیندا الیمین ( #صدیقی، 1384: 1).
#یئنی_شعرده، #كلاسيك شعرين ريتم و وزنيني تکرارلاماقلا شعريميز هر نه قدر يئني ديللي، يئني اوسلوبلو اولسا دا، يئنه ‌ده عادت ائتدييميز ريتم و وزن بللي اولان و عادت ائديلن ريتم و وزن‌لرله سئچيلمه‌یه‌جکدير.
« #هارمونی» دئدیکده، کلمه‌لرین، عبارت‌لرین ایچیندن قالخان #موسیقی‌دیر. کلمه‌لردن قالخان موسیقیده، #عروض اؤلچوسونون روکن‌لری‌نین تاثیری اولمور. داها دوغروسو وزن، عروض #افاعیلی ایله آردی‌آردینا گلمیر. عروض افاعیلی، شعرده ایشله‌نن کلمه‌لرین ریتمینی عینی ائدیر.
#بهروزون شعری‌نین ایلکیندن سونوناجاق کلمه‌لر عینی ریتم ایله قولاقدا جینگیلده‌ییر. یئنی شعر، اؤزللیکله «هارمونی» اوزرینده یازیلان شعرلر، بو ریتمی الوان‌لاشدیریر؛ یوروجو، یک‌نسق و بیر هاوادا جینگیلده‌ین ریتمی مختلیف سس‌لرله جینگیلده‌ده بیلیر. شاعیر، کلمه‌لرله ریتمیک داورانیشی ریتمین ده تکرارلاییجی اولماسی‌نین قارشیسینی آلیر.
بعضی شعرلریمیزین هارمونیسی، شعرین ایچینده #ایچ_قافیه‌لرله اولور. #بهروز_صدیق‌دن وئردییم شعر نمونه‌سینده اولان هارمونی، شعری #مدرن فورمتده یوخ، #کلاسیک شعر فورمتینده اولدوغونو گؤستره‌جکدیر. آنجاق شعرین مدرن ائلئمئنت‌لری چوخدور. اؤرنک اوچون ایلک سطیرده «باخیشی قارلیم»، کلاسیک و حتتا چاغداشلانما دؤورو شعریمیزین عکسینه‌ اولاراق هم #یئنی هم ده فرقلی بیر تصووردور.

«قار» سؤزو #حبیب_ساهیرین (چاغداشلانما دؤورو شعریمیزین نماینده‌سی اولاراق) شعرینده (1358، 104) بورادا گئدن تصوورون تام عکسینه‌دیر. ساهیر، «قار» سؤزونو سیمبولیزه ائتدیینده، دؤورون شاختا بورانلی، استبدادی دورومون دونوقلوغونو نظره آلیر. یعنی اونو حیاتا ضید اولان آنلاییشلارا بیر #سیمبول کیمی ایشله‌دیر.

#بهروز_صدیقی ایسه، بونون عکسینی نظره آلیر. بورادا «قار» آیدینلیق، دورولوق، آغایین‌لیق، همی ده برکت سیمبولودور. بونا گؤره ده «او یاخشیم» سسله‌دییی سئوگیلی‌نین باخیشی بین‌لی برکتلی، صاف و دورودور. بو قار باخیشی یئره داها دوغروسو گئجه‌لنمیش اوره‌یه قوندوقدا، بوتون آغری آجی‌لار، یاس قوخولو هاوالار، بهره‌سیز یاشام یوخوسوندان اویاناراق بارا اوتوراجاقدیر.
بورادا شعرین سون ایکی سطرینه‌دک، طبیعی آخارلی بیر ایچ قافیه‌لی هارمونیانین شاهیدی اولوروق. آنجاق سون ایکی سطیرده شاعیر قصدن قافیه‌لندیریر. شاعیرین اصرارلا قافیه‌لنمه‌یه مئیلی، سطیر و مضمونون بوش‌بئکار اولماسینا، باشقا سؤزله مضمون آخاریندا قافیه‌له‌نن کلمه‌نین رولونون اولماماسینا گتیریب چیخاریر. شعرین ایلک باشلانغیجیندا اولان سس‌اوخشارلی کلمه‌لرین، و ایلک بندین سونوندا «بیر آخشام/ او یاخشیم» سؤزلری‌نین یئنی هارمونیاسی شعری مدرن‌لشمه‌یه طرف سوروکله‌دییی آندا، شعرین سونوندا کی زورلا هارمونی یاراتماق اصراری اونو هم شابلونلاشدیریر، هم ده صنعی اؤلچو یاراتماغا دوغرو آپاریر...


اوزرینده ایشله‌دییم #آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم کیتابیمدان بیر پارچا

#همت_شهبازی

https://telegram.me/dusharge

#اؤزگه‌لشمه (yabancılaşma) *


#اؤزگه‌لشمه: بیر کیمسه‌نین اؤز امه‌يينين محصوللاريندان حدديندن آرتيق شكيلده قوپماسی عمومیتله یاشاییشین اصلینده جاذیبه‌دار دَیرلی اولا بیله‌جک کیمی یؤنلردن آچیقجا نیفرت ائتمکله یا دا بونلارا لاقئید قالماقلا سونوجلانان توپلومساللیقدان آیری دوشمه‌دیر. بو اصطلاحی ایلک دفعه #هئگئل #روحون_فئنومئنولوژی» {پديدار شناسي روح} (1807) آدلی اثرینده " #مطلق" واسیطه‌سیله قاورانمامیش انسان یاشاییشی‌نین آسانلیقلا طبیعته اؤزگه‌لشه‌جه‌یینی وورغولاماق اوزره ایشله‌دیر. هئگئل روحون فئنومئنولوژی اؤزگه‌لشمه موضوعسونو ایشلتمه‌سیندن مقصد، #خیریسیتیان مدنیتی‌نین قدیم یونان مدنیتیندن قایناقلانماسینین «روحو ماهیتیندن یادلاشماسی» « #مدرن‌لیین ایسه بو اؤزگه‌لشمه‌یی آشما گئديشي اولدوغونو گؤسترمکده‌دیر. هئگئلین فیکرینجه اؤزگه‌لشمه‌یی « #موتسوز_بیلینج (شعور)» داها یاخشیجا اؤرنکله‌ییر. آنجاق موتسوز بیلینج اجتماعی گئدیشین یالنیز «اؤز-بیلینج (خودآگاهی)» سوییه‌سینده ایفاده ائدیلمه‌سیدیر.
فردی اؤز بیلینجین درین‌لشه‌رک گلیشمه‌سی هر بیر آدامین اؤز باشینا دَیرلی اولماسینی و بو دَیَره حؤرمت ائدن بیر اجتماعی سیستئمین دوغماسینی تأمين ائتميشدير. هئگئل دین ساحه‌سینده #لوتئرچی (luther) رئفورملاری سیاست ساحه‌سینده ایسه فرانسا دئوریمینی (انقلابی) اؤزگه‌لشمه‌نین مثبت بیر استقامته چئوريلمه‌سي‌نين اؤرنکلری ساییر.
#فوئرباخ ایسه انسانین اؤزونه مخصوص فعالیتیندن آشیری بیچیمده قوپاریلماسیندان دوغولاجاق تهلوکه‌لری وورغولارکن اؤزگه‌لشمه آنلاييشيندان سؤز آچیر. هئگئلین اؤزگه‌لشمه آنلاييشيني فوئرباخ دینه قارشی تنقیدی ایله آچیقلایر. فوئرباخ‌ین فیکرینجه تانری دوشونجه‌سینین اؤز انسان اصیل دوشونجه‌میزدن باشقا بیر آنلامی یوخدور. دین انسانین اؤزونه اؤزگه‌لشمه‌سی انسانین اؤز اؤزوندن قوپماسیدیر. #مارکس بیر آددیم داها ايره‌لي گئده‌رك، #كاپيتاليست توپلوم شرايطي آلتيندا بير ايشچينين او بيري ايشچيلرله، امه‌يينين محصولو ايله هفته اؤزو ايله آنلاملي بير مناسبت ايچينده ياشاماسينين امكانسيز اولماسيني اؤزگه‌لشمه آنلاييشيلا آنلادير. ماركس #مدرن_کاپیتالیزمده گؤردویو فورماسيیلا انسانین اجتماعی من‌لیینی پراتيك اؤزگه‌لشمه‌نین بیر فورماسي اولاراق آچیقلاماغا گیریشیر. بئله‌جه ایشچی‌نین اؤز امه‌یینه اؤزگه‌لشمه‌سی، ايش فعاليتينه اؤزگه‌لشمه‌سی، انسانی ماهیتینه اؤزگه‌لشمه‌سی، باشقا انسانلارا اؤزگه‌لشمه‌سی اولماق اوزره دؤرد آیری اؤزگه‌لشمه‌نی آیدینلادیر. هئگئل کیمی مارکس دا اؤزگه‌لشمه‌یی ایره‌لیله‌ییش (ترقی) سورجينين بیر مرحله‌سي اولاراق گؤرور. نه وار کی مارکس هم هئگئلدن هم ده فوئرباخ ایله برونو بائور-ین اؤنجولوک ائتدییی #گنج_هئگئلچی‌لرین (هگلیان جوان) اؤزگه‌لشمه آنلاییشیندان اؤنملی اؤلچوده آیریلیر. مارکسین فیکرینجه هئگئل اؤزگه‌لشمه‌نین ماهیتینی معين نؤوعدن بیر شعورون مرکزینه قویاراق دوشونجه‌لری دَییشدیردیکدن سونرا اجتماعی دونیانین دَییشه‌جه‌یینی مدافعه ائدیر. حال بو کی اؤزگه‌لشمه اجتماعی دونیانین سببی دئییل، سونوجودور. اصل اولان (اصلینده) ایلکین بو اؤزگه‌لشمیش دونیانی دَییشدیرمکدیر.
اصلینده بیربیرلری ایله اویغونلاشما، یئرلی یئرینده دايانان شئیلرین بیربیریندن آیریلماسینی، قوپاریلماسینی، پارچالانماسينی خاراكتئريزه ائدن هر نؤوع اجتماعی یا دا پسیخولوژییک قابالیغین آدی اولاراق اؤزگه‌لشمه 20.جی عصرین توپلوم قايدالارينين و تنقيدچيلرينين آچار آنلاييشيدير. قارشیلیقلی ائتکیلنمه و آنلاییشا اجازه وئریلمه‌ین چئوره‌ده (محیط و موقعیت) انسانلار بیربیرلرینه اؤزگه‌لشیر. سیاسی اوداقلاردان (مرکز) قوپاریلان یا دا بونلار قارشیسیندا گوجسوز بوراخیلان یوردداشلار دا سیاسی اؤزگه‌لشمه‌یه اوغراییرلار.


#قایناق:
#فلسفه_سؤزلویو : عبدالباقی گوجلو - ائرکان اوزون - سئرکان اوزون - خسرو یوکسال - بیلیم و صنعت یاینلاری


اویغونلاشدیردی: #همت_شهبازی

_____________

#قئيد:
بورادا #اؤزگه‌لشمه اصطلاحینی توركيه متنينده ایشله‌نن #يابانجيلاشما اصطلاحی ایله عوض ائتدیک. منجه ديليميزده اؤزگه‌لشمه و ياخود " #يادلاشما" كيمي سؤزلري بو اصطلاحين قارشيليغي كيمي ايشلتمك اولار. بونا گؤره اؤزگه‌لشمه سؤزجويونو سئچديك. ( #اویغونلاشدیران)

https://telegram.me/dusharge

#همت_شهبازی و نگارش مجموعه دو جلدی " #مدرنیسم_در_شعر_آذربایجان"

همت شهبازی مجموعه #دو_جلدی "مدرنیسم در شعر آذربایجان" و دو #کتاب با رویکرد #وضعیت_پست‌مدرنیزم و #واژه‌نامه_توضیحی_پست‌مدرنیزم را به ناشر سپرده است.



سرویس فرهنگ و ادبیات #هنر_آنلاین: 

همت شهبازی نویسنده، شاعر و منتقد ادبی، با این توضیح که مجموعه دو جلدی "مدرنیسم در شعر آذربایجان" را در #انتشارات_اختر در دست چاپ دارد به #هنرآنلاین گفت:
این کتاب به #شاعران_آذربایجانی که فقط به شیوه نو و #مدرن، #شعر&ترکی سرودند اختصاص دارد و به #نقد_شعر آن‌ها پرداخته شده است.
او با بیان این‌که در مقدمه کتاب حدود 400 صفحه #ویژگی_شعر_مدرنیسم را بررسی کرده، افزود:
کتاب قبل از ورود به بحث اصلی یعنی "شعر مدرن" دو دوره شامل دوره " #روشنگری" و " #نوگرایی" را بررسی می‌کند. دوره روشنگری از #میرزا_فتحعلی_آخوندزاده آغاز و شامل شعر دوره #مشروطه می‌شود. دوره نوگرایی از دوره پهلوی اول آغاز و تا دهه چهل ادامه می‌یابد. دوره شعر مدرن نیز از دهه چهل شروع و تا حال را شامل می‌شود.
شهبازی با این توضیح که 10 سال تحقیق و نگارش مجموعه دو جلدی "مدرنیسم در شعر آذربایجان" زمان برده است، ادامه داد: البته در این مدت چهار، پنج کتاب دیگر نیز به تناوب #ترجمه و به چاپ رساندم.
او که دو کتاب دیگر نیز با عناوین " #پست‌مدرنیزمین_دورومو" (وضعیت پست‌مدرنیزم) و " #پست‌مدرنیزمین_سوزلویو" (واژه‌نامه توضیحی پست‌مدرنیزم) را برای چاپ به انتشارات #اختر سپرده، تصریح کرد:
کتاب نخست شامل مجموعه مقالات #فلسفی و #اجتماعی در حوزه #پست‌مدرنیته ‌و #پست‌مدرنیسم است که از نویسندگان ترکیه و غربی و از زبان ترکی استانبولی به #ترکی_آذربایجانی ترجمه شده است. کتاب دوم نیز حاوی توضیحاتی در حوزه #پست‌مدرنیسم می‌شود. در واقع کتاب شامل توضیح مفاهیم مصطلح در جریان‌های ادبی، اجتماعی و فلسفی پست‌مدرنیسم است.

ترجمه کتاب " #آخشام_اوستو_ساعات_بئشده" (ساعت پنج عصر) شامل برگزیده شعرهای #لورکا و نقد دو شعر بلند از ترکی استانبولی به ترکی آذربایجانی، ترجمه " #حکایه_نین_امکانلاری" شامل 10 داستان و 10 نقد از نویسندگان ترکیه به ترکی آذربایجانی، ترجمه " #مدرنیته_و_مدرنلیک" شامل مجموعه مقالات فلسفی و اجتماعی و ادبی در حوزه مدرنیته و مدرنیسم، " #تویوغ‌لار" کار تحقیقی درباره یکی از قالب‌های قدیمی شعر آذربایجان به نام #تویوغ و بررسی شعرهای #قاضی_برهان‌_الدین_احمد شاعر قرن ۸ هجری #آذربایجان که در قالب تویوغ سروده شده، " #نقد_شعر_معاصر_آذربایجان" با تحلیل شعرهای (ساهیر، سهند، باریشماز و سحر)، ترجمه " #من_بوی_دارچین_می‌دهم" #جمال_ثریا، ترجمه " #آبی_چشمانت_آسمان_چه‌_کسی‌_ست" شعرهای عاشقانه #آتیلا_ایلهان از آثار منتشر شده شهبازی است که در استان اردبیل زندگی می‌کند.

http://www.honaronline.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-8/145766-%D9%87%D9%85%D8%AA-%D8%B4%D9%87%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%AF%D9%88-%D8%AC%D9%84%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86


@dusharge

« #سورگون» بؤیوک بیر « #رومان»دیر

یازان: #همت_شهبازی


“ #قارا_چوخا” اثری عنعنه‌وی رئاليستي حئكايه‌لردن سئچيلير. بونونلا بئله قاراچوخا حئكايه‌سيني نثريميزده ايلك #مدرن حئكايه كيمي ده تانيماق اولار. چونکو كاراکتئرجه اوبراز یاراتماماق یؤنه‌لیشی و اوخوجونون رئال حئکایه قایدالارینا آلیشدیغی (عادت ائتدییي) اؤزللیک‌لره قاتیلماسی و ایکینجی شخص عوض‌لییی دیلی (زبان دوم شخص) ایله سؤیله‌نیلمه‌سی بو حئکایه‌نی رئالیزمدن قیراراق اونو مدرن و بعضن ده “ذئهنین آخیشقان” (جریان سیال ذهن) اوسلوبونا یاخینلاشدیریر. چونکو حئکایه‌نین باش‌كاراكتئری “ایلقار عمی” اؤزونون گیزلی دویغولارینا مراجعت ائدیر....
نثریمیزین قیتلیق چاغیندا مرحوم #صباحی اؤزلویونده رئال نثریمیزین تمل داشینی قویدوغو کیمی، “ #منظوری” ده تکلیینده رئال – مدرن آراسیندا کی بوتون بوشلوقلاری دولدورور...

#آذربایجان_نثرینده بوشلوقلارین درین و آجیناجاقلی اولدوغو نتیجه‌سینده بعضن بوتون بوشلوقلاری دولدورماق بیر یازارین اوزرینه و بعضن ( #صالح_عطایی‌نین منیم آدلاریم اثرینی نظره آلین) کئچمیش اوسلوبلاری سینامادان اَن یئنی اوسلوبدا یازماق بیزیم نثریمیزین پایینا دوشور. بو مسئله بلکه ده دونیا ادبیاتی‌نین اَن ماراقلی و تایسیز موضوعلاریندان بیری‌دیر. آذربایجان چاغداش نثرینده 200 ایل بوندان قاباقکی یازی اوسلوبلاري (سبک) ایله یاناشی، اَن یئنی اوسلوبلار دا ایشله‌نیلمکده‌دیر. بو باخیمدان نثریمیزین طالعی بیر یاندان آجیناجاقلی، باشقا یؤندن ایسه تک‌-توک اوغورلو یارادیجیلیقلارینا گؤره گووه‌نیلمه‌لی‌دیر.
رئال حئکایه‌لره آلیشمیش (عادت ائتمیش) اوخوجوموز، “ #قارا_چوخا” حئکایه‌سینی منیمسه‌یه بیلمه‌یه‌جک. چونکو رئال حئکایه‌لرده: اولایلار (حادثه)، ائدیم‌لر (عمل داستانی)، دانیشیقلار و صحنه‌جیک‌لر اونون گئدیشاتینی قاوراییر، حال‌بوکی “قارا چوخا”دا اصلینده اولایلار یوخ حددینده‌دیر. چونکو بوتون اولایلار، باش‌كاراكتئرین اؤزنل (سوبیئکتیو، ذئهنی) و شخصی داورانیشلاریندا گیزله‌نیر و اوخوجو یالنیز اونون داخیلینی اوداق (مرکز) توتاراق اؤز قایغی‌کئش‌لییی ایله حئکایه‌نی ایزلمه‌لی‌دیر. بورادا كاراكتئرلر و اولایلار سمبولیک اولاراق قارشی قارشییا دورور. قارشی دورماق ایسه، رئال حئکایه‌لرین اؤنملی اؤزللییندن‌دیر. چونکو اوخوجو اونلاری قارشی قارشییا قویماقلا حئکایه‌نین آنلاییشلارینی آچیقلاییر: #تحکیه‌چی (=راوی) ایله ایلقار، کیملیک (هویت) آنلاییشی ایله کیملیک‌سیز (بی‌هویتی) آنلاییشی، سورگون موضوعسونون ایکی يؤنلو آنلاییشی‌نین قارشیلاشماسی (بونلاری آچیقلایاجاغیق)، گولناز ایله سیرتیق قیز و ...
باشقا بیر یؤندن كاراكتئرلرین دانیشیغی و حئکایه‌چی‌لیک یؤندمی (شیوه روایت داستان) بو حئکایه‌نی رئال حئکایه‌لردن آییریر. بورادا كاراكتئرلرین دانیشیغی آزاجیق دا اولسا بئله، حئکایه كاراكتئری‌نین ايچسل و اؤزنل دونياسيندا دوستاق اولاراق قالیر و ائله محض بو باخیمدان بو حئکایه‌نی #مدرن بیر حئکایه کیمی قاوراماق اولور. چونكو ایلقارین ايچسَل دانیشیقلاریندان سونرا، تحکیه‌چب و یا خود اونون “کؤلگه‌سی”، كاراكتئرین اؤزنل اولان بعضی قارانلیقلارینا آیدینلیق گتیریر. ایلقار دانیشاندا او قدر اؤزونه قاپیلیر کی: سانکی تحکیه‌چی اونون کاناریندا دئییل و اونونلا دانیشماییر. چونكو ایلقار اؤزو بیلمه‌دن ایچ عالمینی عکس ائتدیرمه‌یه باشلاییر و بونا اؤزو ده اعتیراف ائدیر:
“بو باغریمدا قالاقلانان سؤزلر دای منه بیر روح اولوب، جانیمدا آهیللانیب ... باغریما جوغ آتیب جالقالانیب، سارماشیب ...” (ص 76)

“قارا چوخا” حئکایه‌سینی رئال حئکایه‌لردن آییران باشقا بیر عامیل، تحکیه‌چی ایله اونون “کؤلگه”‌سی و عمومیتله حئکایه‌چیلیک (داستانپردازی) اوسلوبونون گئدیشاتي‌دیر. دوغرودور بو كاراكتئرلری بیربیریندن آییرماق چوخ دا چتین دئییل، آنجاق بو ایکی كاراكتئرین یارانیشی و بعضن اونلارین بیربیریله عینی‌لشمه‌سی اوخوجونو آزاجیق دا اولسا دوشوندورور. اونلارین عینی‌لشمه‌سی بیر او قدر ده مرکب اولماماسینا باخمایاراق، اوخوجونو گئرچک بیر حئکایه اوخوماسیندان اوزاقلاشدیریر.
حئکایه‌ده ایکینجی شخص عوضلییی دیلیندن (“سن” دیلیندن) یارارلانماسینا گؤره، “تحکیه‌چی” جوتله‌شیر. آنجاق هر حالدا اونلار بیر نؤقطه‌ده بیرلشیرلر؛ بئله‌کی تحکیه‌چي بعضن مجهول بیر دیل ایله دانیشیر. قاراچوخانين دئييم طرزي‌نين مجهول‌لوغونو " #ميخائيل_باختين"‌ين ايره‌لي سوردويو بير قونو ايله آچيقلاماق ايسته‌ييرم. باختينه گؤره، سؤزجوك‌لرين ايكي‌باشلي ايشله‌يي [كاركرد] واردير. بو ايشلك سؤزجويون اصيل آنلامي ايله ايلگيده اولماقلا ياناشي قارشي طرفي اولان دينله‌ييجي ايله ايلگيده اولدوغونا گؤره‌ ده بير منطيقي سؤيلم [گفتمان] يارادير. باشقا سؤزله بوتون سؤزجوك‌لر "باشقالاريلا" ايليشكيده اولاراق "بيريسيني" يانسيدير.

@dusharge
آردینی اوخویون 👇👇

#پوئتیکادا_عنعنه‌نین_رولو
(#ع_اورمولو شعری)
یازان: #همت_شهبازي


هر زامان کؤلگه‌ده قالان و ادبی محیطده هئچ زامان گؤرونمه‌ین شاعیر «#علی_احمدی_آده»‌ « #گؤزو_یاشلی_کوچه‌لر» (1369)، #نارگیله (1378) و #و_زامان_بیر_بهانه‌دیر» (1387) کیتابلاری‌نین مولفی‌دیر. شاعیری بیز داها چوخ «ع. اورمولو» آدی ایله تانییریق. او، ایلک دفعه اولاراق «گؤزو یاشلی کوچه‌لری» ایله ادبی دونیامیزا، اؤزللیکله شعریمیزه داخیل اولدوقدا دا ائله اؤزونه مخصوصلوغو ایله گلیر....
#گؤزو_یاشلی_کوچه‌لرده، بیز بیر نوع‌ آرخایینلیق آختارماق گؤروروک اوخوجو اوچون.بو آرخایینلیق شعرده اؤزونو گؤستریر. یعنی اوخوجو، بو شعرلری اوخودوقدا دینجلیک تاپیر. گون بویو ایشله‌ییب یورغون ائوه گلن بیر ایشچی دینج‌لییی کیمی:

فانیسلارلا گولونج کؤلگه‌لر اویونوندا
پیچیلتیلار توشلاییرسا یولچو توپوغونو
اینجینمه‌لر/ اینجی‌یه دؤنور/ اوزاق ایشارانتی گؤروشوندن.
«چئینه قوی آغزینا» ساققیزین باغیشلامیش دونَنه‌
مندیلینده/ بیر اووج بوغدا ایله آینا گؤز بولاق
یورغونلوق پوچور-پوچور/ خاللاییر ائنیش‌-‌یوخوشو.
آرخاسی/ یارین‌لار آرخایین‌لیغی‌دیر
کی شعرین/ گونش کلاغایی‌سین
و / فانیسلی‌لار قولاغیندا/ بولاق شیریلتیسی (ع. اورمولو، 1369: 10-9).

#مدرن‌_شعر هم «عنعنه»‌نی، هم ده «عنعنه‌وی شعر»ین قایدالارینی قیراغا قویماقدا دَریدن قابیقدان‌ چیخدیغی‌ آندا،بیر سیرا یئنیچی‌لییه مئیلی اولان شاعیرلر، اونلارین ائتدیینی بوراخمادان یئنی‌لشمه‌یه استقامت‌لنیرلر. بونلارین یارادیجیلیقلاریندا عنعنه‌وی شعرین هم #فورم، هم ده #قالیب باخیمیندان حضورونو گؤروروک. داها دوغروسو بونلار، بو عنعنه‌لر بنزرسیز‌لیک‌لرینی گؤستره‌رک، اونون بعضی ائلئمانلاریندان دا ال چکمیرلر.بو ائلئمانلاردان اونا گؤره استفاده ائدیرلر کی بونلارین‌ شعرینده اؤز تاثیرینی‌گؤستریر. «ع. اورمولو» بو تیپ‌ شاعیرلره داخیل‌دیر. اونون سربست هئجا شعرینده، عنعنه‌وی شعرین ائلئمانلاریندان اولان «قافیه»، «وزن= هئجا وزنی» خصوصی حضورو واردیر. شاعیر بو ائلئمانلاردان شعری‌نین گلیشمه‌سی نامینه چوخ اوستاجاسینا فایدالانیر. مدرن شعریمیزین چیچکلنمه زامانیندا، شعریمیزین اوز توتدوغو ساحه‌لر، دونیا پوئزیاسی‌نین مراجعت ائتدییی ائلئمانلارا خطابا استقامت‌لندییی حاللاردا ع. اورمولو اؤز کؤکونده اولان عنعنه‌وی دئتال‌لارا مراجعت ائدیر:

آینالاردان آینالارا قول آچیلیر/ ایکی هاچا یول آچیلیر
آینالارین اوزونده گؤز/ آینالارین دیلینده کؤز
آینالاردا قیریق ‌قیریق گیلئی سسی/ گاه نئی سسی
آینالاردا ممدخانین میناره‌سی آیاق توتور
ناققا بالیق آدام اودور (اورادا، 36).

بو باخیمدان اونون اثرینده بیر سیرا #سربست_هئجا شعرلری، عنعنه‌وی شعریمیزه دایاناراق یازیلدی. اونون شعرینده، عنعنه‌وی شعرین اوچ ائلئمانی‌نین اؤنملی حضورو وار: قافیه، وزن و قالیب.

قاپی‌لار/ قاپی‌لار/ باغلی قاپی‌لار
قیریق پنجره‌لر/ داغلی قاپی‌لار
نه گول وئرن قالیب نه گولوش وئرن
نه بیر دانیشان وار نه گلیب‌-‌گئدن
دولانیر کوچه‌ده هیچقیریق سسی
کرپیچ سیزیلتیسی/ کرپیچ ناله‌سی (اورادا، 65)

ماراقلی‌دیر #سربست‌_شعرین‌ ایچینده، قافیه ایله وزنین‌حضورونو گؤرموشدوک. آنجاق «اورمولو»نون سربست‌ شعرینده، شعر قالیبی‌نین ده حضورونو‌ گؤروروک.اونون بیر چوخ سربست شعرلرینی، #مثنوی آدلاندیرماق هوسی بئینیمدن اؤتور. چونکی بو شعرین ایچینده چوخ زامان عنعنه‌‌وی ریتم اؤن سیرایا کئچیر. بونون حیاتا کئچمه‌سینده وزن ایله قافیه‌نین اؤنملی رولو واردیر. بونونلا برابر، هئجا اؤلچوسونده یازیلان مثنوی قورولوشو، همی ده اونون #قافیه‌لنمه سیستئمینی عنعنه‌وی شعره باغلاسا دا، شعرین ایچینده ایفاده و بدیعی تصویر اوسلوبلاری یئنی چالارلارلا اؤزونو گؤستریر. بو چالارلار اسکی ایله یئنی قوهوملوغونو صمیمی‌لشدیره‌رک همی ده فرقلی خاصیت‌لرینی ده گؤسترمه‌یه جهد ائدیر.. شعرده «وزن» عنصرونون عنعنه‌وی اولماسینا باخمایاراق، قافیه‌لشمه سیتئمینده مختلیف موتیو‌لری سینادیغینی دا گؤروروک.
ع. اورمولو #عنعنه‌وی_شعرده اؤزونون داخیلی «من»ینی پوئتیک فورمایا چئویریب عکس ائتدیردییی اوچون، هله ده کؤهنه قالیب‌لری‌ سیندیرا بیلمیر. آنجاق ‌سیندیرا بیلمه‌دییی مرحله‌ده ده ائله کامیل و یئتکین بیر یئنیچی‌لییی منیمسه‌یه بیلیر..
ع. اورمولو شعرین #مدرن‌لیینه قاتلاشدیقدا باجاریقلی نمونه‌لر ده یازیر:

قوزئیده یولا چیخان
گونئیده آسیلدی دؤرد قناره‌دن
کولک دؤرد دروازادان آت سوردو
گؤیردی دؤرد دسته گول
قیرمیزی‌لار اوددا بیتدیلر
قارالار سودا ایتدیلر
آغ‌لار تورپاغی منیمسه‌دیلر
یاشیل‌لار یئل قوجاغین
و او گون
انسانلیق اؤلن چاغدا
عشق آسیلدی بئشینجی دروازادا (اورادا، 86).


#یازی چاپا حاضیر اولان #آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم کیتابیمدان آلینیبدیر


https://telegram.me/dusharge

#مصاحیبه (۱)
دانیشیغی آپاران:#افشین_شهبازی

👈 بو #دانیشیق اوزون اولدوغو اوچون، یوروجو اولماسین دئیه بؤلوم- بؤلوم پایلاشیلیر. دانیشیق ایلک دفعه #آناوطن قزئتینده، سونرا #مدرنیزمین_چاغداشلیغی کیابیندا، لاتینجه واریانتی ایسه باکیدا #کاسپی قزئتینده چاپ اولدو. امه‌یی کئچن هر کیمسه‌یه خصوصیله عزیز افشینه منتدارام.

ایلک اؤنجه #افشین_شهبازی‌ دن:

✅ دونیا ادبیاتیندا مدرنلشمه گئدیشی چوخدان باشلایاراق، اوزون سوره ایریلی-خیردالی آخیملار یارادیقدان سونرا بعضی‌لری بو دؤنمین سونا وارماسینی، بعضی‌لری او جومله‌دن #یورگئن_هابئرماس هله اونون تاماملانماماسینی وورغولاییرلار. بو آرادا آذربایجان ادبیاتیندا اولان یارادیجیلیق، مدرنیزم قوراللاری ایله اویغون گلیب-گلمه‌مه‌سی دارتیشمالار دوغوران آنلار کیمی هله ده چؤزولمه‌سی گره‌کن مقاملاردان حساب اولونور. عینی حالدا ادبیاتیمیزین ژانرلاری او جومله‌دن شعر، نثر، تنقید و... موباحثه‌لی مقاملارا چئوریلمیشدیر. بو آرادا بیر سیرا یازارلاریمیز چاتیشمایان بعضی اؤنملی بوشلوقلاری سئزه‌رک بو حاقدا بوشلوقلاری دولدورماغا چالیشمیشلار. #همت_شهبازی ادبیاتیمیزدا بیر تنقیدچی کیمی تانینیر. اؤزو ده یورولمادان یالنیز و یالنیز یارادیجیلیقلا مشغول اولان بیر یازاریمیزدیر. بونو اونون چاپ ائتدییی کیتابلار دا گؤستریر. آشاغیدا اونونلا آپاردیغیمیز دانیشیغی اوخوجولارلا بؤلوشوروک:

#دانیشیق:


❎ #مدرن_ادبیات نئجه یاراندی؟ سیزجه بونون یارانماسیندا تاثیر قویان پارامئترلر نه‌لر اولموش؟ باشقا دئییمده #مدرن_ادبیات دئدیییمیز هانسی اؤزللیک‌لری داشیییر؟

↙️-هر شئی قاییدیر آوروپادا #رونئسانس و سونرادا #آیدینلانما (روشنگری) دؤنَمینه. عمومییت‌له مدرن سؤزو، یئنی و چاغداش آنلامیندا اولدوغونا گؤره، بیر دورومون دَییشیلمه‌سی و یا محو اولماسی و یئنی بیر دورومون یارانماسییلا ایلگیلی‌دیر. یعنی مدرن دئدیکده، اونون قارشی طرفی "سنت و یا گله‌نک"دیر. بعضی آشیری مدرنیست‌لره گؤره، "گله‌نک" بیر ییغینتی‌دیر. اونو قیراغا قویماق لازیم گلیر. بورادا بو سوال یارانیرکی: اگر "گله‌نه"یی دَب‌دن دوشموش ساییریقسا اوندا بوتون یارانان یئنی‌لیک‌لر، بیر زامان سوردوکدن سونرا داها دوغروسو دَبلشدیکدن سونرا "گله‌نه"یه چئوریلیر. یعنی هر بیر یئنی لیک اؤزلویونده "گله‌نکسل" اولور. کئچمیشه چئوریلیر.
بیر چوخلارینا گؤره " #مدرنیزم" ادبییاتلا باشلاییر. بو فیکیر، چوخدا یانلیش دئییل. توپلوملا ادبییات هر زامان قارشیلیقلی ایلگیده اولوبلار. بونلاردان هانسی تئز، هانسی گئج ویاخود هانسی باشقاسینا تأثیر بوراخمیش، قطعی سؤز دئمک اولماز. آنجاق دئمک اولارکی #مدرنیته دئدیکده، هر شئی‌دن قاباق فیکیر و اونون آردیندا یازیدا دَییشیکلیک یاراندی. دوشونجه‌ده دییشیکلیک یاراندیقدان سونرا، قاداغالار قیراغا قویولور و توپلوم گلیشمه‌یه طرف یؤنه‌لیر.

❎- بونون عیانی اؤرنک‌لرینی آذربایجان توپلوم و یا ادبییاتیندا گؤسترمک اولارمی؟

↙️-بیزده‌ ده بئله اولموش. مثلن ایجتیماعی گلیشمه: تئکنولوژی، #صنایع‌لشمه یارانمادان قاباق، اونون دوشونجه‌سی میرزه فتحعلی #آخوندزاده ده یاراندی. آخوندزاده بیزیم " #آیدینلانما" دؤنَمیمیزین باشلانغیجی‌دیر. او یئنی‌لشمک اوچون یاخاسینی جیریردی. آخوندزاده‌نین دوشونجه‌سینده ادبی و ایجتیماعی گلیشمه‌نین یولو ایکی جیغیردان کئچیر: #بیلیم و #تنقید.
#آخوندزاده تک باشینا باتی آخیملارینین بیر نئچه‌سینی اؤزونده توپلاییر. بوتون بوشلوقلاری تانیییر. او، بو گونکو معنادا بوتون ایلکین‌لرین یارادیجیسی‌دیر: ایلک #ادبی_تنقید، ایلک یئنی اوسلوبدا #نثر یازان، ایلک #پوبلیسیت، ایلک #ضییالی، ایلک آدام‌دیرکی کلاسیک ادبیات‌دان اؤزونو قیریر. گؤردویو ایش‌لرده، ایره‌لی سوردویو دوشونجه‌لرده یالنیز و یالنیز عاغیل حاکیم‌دیر. یعنی مدرنیته‌نین ان اؤنملی فاکتورو. #اوسچولوغون (خردگرایی) تمل داشینی قویور. #آذربایجان انتئلئکتوال تاریخینده اونون کیمی ییغجام فیکیرلی ایکینجی بیر شخص تاپماق اولماز. گؤستردییی یولون آرخاسینجا، پیراتیک ایشلر ده گؤرور.

#آردی_وار

https://telegram.me/dusharge

#مصاحیبه (۳)
دانیشیغی آپاران: #افشین_شهبازی

👈 بو #دانیشیق اوزون اولدوغو اوچون، یوروجو اولماسین دئیه بؤلوم- بؤلوم پایلاشیلیر. دانیشیق ایلک دفعه #آناوطن قزئتینده، سونرا #مدرنیزمین_چاغداشلیغی کیابیندا، لاتینجه واریانتی ایسه باکیدا #کاسپی قزئتینده چاپ اولدو. امه‌یی کئچن هر کیمسه‌یه خصوصیله عزیز افشینه منتدارام ( #همت_شهبازی)


###

❎ سیزجه نئجه #مدرن_دونیا_ادبیاتی سوییه‌سینه چاتماق اولار؟

↙️ #مدرن_ادبیاتین ائسکئلئتی دیل یئنیلیک‌لری اوزره قورولور. دیل آنلاییشلارینین گئنیشلنمه‌سی نتیجه‌سینده صنعتکارین دا گؤروشلری گئنیشله‌‌نیر. هارداسا بیر یئرده دئمیشم دیل شعرده بیر ایلگی واسیطه‌سی دئییل. بلکه دیل، انسانین ایچیندن قوپان دویغولارین دانیشیغی‌دیر. دویغولار دانیشاندا ایسه، #دیل بیر #سوپئر_ایلگی رولونو اویناییر. یعنی بوردا دیل، نه‌یی دئمکله اهمیت قازانمیر. نئجه دئمکله اؤنملی اولور. بونلاری نظرده آلدیقدا #مدرن_شعرده، ان آکتیو فاکتورلاردان بیری دیل فاکتورودور. ایندی انگیلیس ادبیاتیندا، شئکسپیرین دیلینی بو گونکو انگیلیس دیلینه ترجومه ائدیرلر. عینی ایله تورکیه ادبیاتیندا #توفیق_فیکرت‌ین شعرلرینی بو گونکو تورکجه‌یه چئویردیکلری کیمی. یعنی مدرن شعر دیلی ایله #کلاسیک_شعر دیلی‌نین آرا وئریب آنلاشیلماز اولدوغو بیر یئنی واسیطه‌چی یعنی ترجومه‌چینی طلب ائدیر. بیزیم مدرن شعریمیزده ان چاتیشمایان جهت‌لردن بیری دیل احتیاط‌لارینا (ذخیره‌لرینی) راحاتجا ال چاتیلماماسی‌دیر. یعنی دیلیمیزده سؤزلر، کلمه‌لر، قاورام‌لار وار. آنجاق اونو ایشلتمیریک. چونکو اونلارین یئرینه، دانیشیق دیلیمیزده باشقا دیل‌لرین کلمه‌لریندن استفاده ائدیریک. بو دا شعر دیلیمیزین پتانسیلینه تأثیر قویور. دانیشیق دیلینی بو گون بیزه یابانجی اولان مئدیا و یا درسلیک‌لر واسیطه‌سییله آلیریق. اونون قورولوشونو بئینیمیزه حک ائدیریک. آنا دیلیمیزده‌کی کلمه‌لر ایسه بیزیمله یادلاشیر. استفاده اولونمایان آنبارلارا یوللاییریق. بو، شعریمیزده ده تأثیر قویور. شعریمیز دیل احتیاط‌لارینا مراجعت ائله‌میر. بو کلمه‌لر، دیلچیلیک باخیمیندان دئسک بیر نوع #گؤسترگه (نشانه)‌دیر. #گؤسترگه‌چیلیکده (نشانه شناسی) ایسه، هر بیر #گؤسترگه نئچه حالت‌ده استفاده اولونا بیلر. اونلاردان بیری بدیعی دیل‌دیر. بدیعی دیلده بیر گؤسترگه‌نین استفاده فاکتورلاری نئچه جهت‌لی‌دیر. یعنی مثلن بیر کلمه‌نی بیر مصراع‌دا: کینایه ایله، باشقاسیندا استعاره ایله، بیر باشقاسیندا مجاز ایله و... استفاده ائتمک اولار. بونلاری نظرده آلدیقدا، دیل احتیاط‌لاریندان یارارلانماق مسأله‌سی اؤز اهمیتینی قازانیر. اوندا شاعیر و یازارین‌ دا اؤز مقصدینی چاتدیرماغا پروبلئمی اولمور. چوخ زامان، شاعیرلریمیز بیر یاخشی مضمونو دئمک اوچون، دیل واسیطه‌سی، ابزاری اولمادان اوندان واز کئچیرلر. یعنی باخیر گؤرور دئدییی و ایجرا ائتدییی فورم، مضمون یوکسکلییندن چوخ آشاغیدیر. بو پروبلئمی اورتادان قالدیرماق اوچون "سؤزلوک" کیتابلارینی قارشیسینا قویوب ازبرله‌مک لازیم دئییل. ساده‌جه آرتیق اوخوماق لازیم‌دیر. اوخوماقلا یاناشی آرتیق سیناماق لازیم‌دیر. بیزیم دیلده پتانسیل وار. ساده‌جه اونون پاخیرلارینی جیلالامالییق. اؤز تجروبمدن دئییم. #فلسفی و #تئوریک ایش‌لرله مشغول اولدوم. چتین‌لیک‌لر گؤردوم. آنجاق دیلیمیزده یارارسیزلیق، چاتیشمازلیق‌لار گؤرمه‌دیم. هله من‌ ده، ائله یوخاریدا دئدییم آداملارا داخیل اولان کیمسه‌لردن حئساب اولورام. یعنی من ‌ده دیل احتیاط‌لاریمیزین یوزده اوتوز فاییزیندان استفاده ائتمه‌یی باجارمیرام.


#آردی_وار

https://telegram.me/dusharge

#حیدربابانین دراماتیک یؤن‌لری
#همت_شهبازی

#دراماتیک_ادبیاتین یارانما تاریخی، تحکیه ادبیاتیندان چوخ چوخ اوزاقلارا گئدیر. بو ژانرین هله ایلک جیددی قورامچیلاری (نظریه‌پرداز) یونان ادبیاتیندا ارسطویا قاییدیر. اونون درامادان دانیشماسی اونو گؤستریرکی اونون زامانیندا، درامانین وارلیغی بیر فئنومئن (پدیده) کیمی تثبیت‌لشمیش و ژانرین ایسته‌نیلن قدر یازیچی و فاناتلاری وار ایمیش. بو ژانر، اثردن اثره، یازاردان یازارا فرقلی یؤن‌لرده استفاده اولونسادا، اساس اؤزللیکلرله همیشه دیققت مرکزینده اولوبدور. یعنی صحنه دوزه‌لیشیندن و اونون توصیفیندن توتموش کاراکتئرلرین گئییم و ظاهیری گؤرونوش‌لرینه قدر استفاده اولونان ایلکه‌لر (پیرینسیپ‌لر) همیشه گؤزدن قاچیریلماز بیر فاکتورلار اولموشدور. ماراقلی‌دیرکی بو ژانرین گلیشمه‌سی ده شعرله باغلی‌دیر. #مدرن_دؤنم ادبیاتیندا، #پوئما ژانری یاراندیقدان سونرا، #درام ژانریندا اولان شعرسل‌لیک، اؤز یئرینی تحکیه‌چیلیکله دَییشدی. بونا گؤره دئمک اولارکی تحکیه ادبیاتی درام ژانری‌نین مدرن‌لشمیش بیر ژانری کیمی باغیمسیز (مستقل) بیر ژانرا چئوریله‌رک #حکایه، #رومان، #پیئس و باشقا #نثر ژانرلارینا بؤلوندو. پوئما ایسه، سوژئتلیک خطینی ایتیره‌رک داها چوخ تیپیک و شعرسل ایمگه‌لره (ایماژ) اوز گؤستردی.

«حیدربابایا سالام» اثری بو سوژئتلیک خطینی ایتیرن تیپیک درامانین تمثیلچیسی اولور. چونکو تحکیه‌چیلیک اوندا یوخدور. یاتیمینا (افقی) بیر جیزیقدا درامانین: صحنه آراییشینی، طبیعت دئکوراسیونونو، و شاقولی بیر جیزیقدا ایسه، تیپیک کاراکتئر و صورت‌لری و اونلارین چئوره‌سینده یارانان گله‌نکسل(سنتی) بیر توپلوم، عایله‌وی و گله‌نکسل ایلیشکی و دَب‌لرین و بونلاری ایفاده ائدن دیل و دئییم قورولوشونون بروزه چیخماسی‌نین شاهیدی اولوروق.
خاطیرلاماسینا هئچ بیر گرک اولمایاراق دئمه‌لییک‌ کی اوستاد #شهریار، اثری یازدیقدا دراماتیک بیر اثر یاراتماق دوشونجه‌سینده اولماییبدیر. آنجاق مطالعه و تجروبه نتیجه‌سینده شاعیرین آلت بیلینجینده (ناخودٱگاه) یئرلشن بو ژانرین اؤزللیک‌لرینی نئچه ساحه‌ده سیرالاییب آراشدیرماق اولار:

۱) صحنه‌لشمه دئکوراسییاسی
۲) تیپیک کاراکتئر و صورت‌لر

 هر بیر دراماتیک اثری حاضیرلاماق اوچون، اؤنجه‌دن اونون دئکورو حاقدا بیر اؤن‌کانتئکست (پیش‌زمینه، پیش‌متن) یارادیلیر. بو دئکورا اؤزونو متنه یاپیشدیریر و متن‌له اویغونلوغو قورونور. بعضن اؤن‌کانتئکست ایشیق و قارانلیق بیر تابلودا یارانیر. بعضن تام آچیق-آیدین، طبیعت تصویرلری یا دا اشیالارین دوزومو ایله پلانلاشیر. حیدربابایا سالام اثرینه باخدیقدا بعضن هر بیر بندینده هم دئکوراسییا هم ده متنین یئتکین‌لیینی گؤروروک. یعنی هم اؤن‌کانتئکست وار هم متن. بو مسئله حیدربابادا ایکی یؤنده اؤزونو گؤستریر: بیرینجی اؤن‌کانتئکست عمومیتله یاتیمینا (همنشینی، افقی) اوخدا (محور) و پارالئل (موازی) بیر جیزیقدا؛ ایکینجیسی ایسه، شاقولی (عمودی، جانشینی) اوخدا. بیرینجی عمومیتله هر نه‌یی اولدوغو کیمی گؤستریر. ایکینجیسی، بیرینجییه دایاناراق سون آنلاییشی قاپساییر. ائله اثرین بیرینجی بندینه باخسانیز بونو گؤره‌رسینیز:

حیدربابا ایلدیریم‌لار شاخاندا
سئل‌لر، سولار شاققیلداییب آخاندا
قیزلار اونا صف باغلاییب باخاندا
سلام اولسون شوکتیزه، ائلیزه
منیم ده بیر آدیم گلسین دیلیزه
(حیدربابایه سلام، بند ۱)
بندین ایلک اوچ مصراعینی، صحنه دئکوراسی کیمی تصوور ائتسه‌نیز سون ایکی مصراع کاراکتئرین صحنه‌یه داخیل اولوب و تاماشاچی ایله ایلگی قورماسی کیمی یوزولور. ایلک اوچ مصراع سانکی صحنه‌ده یئرلشدیریلمیش بیر تابلودور. بو تابلودا، ایلدیریملارین شاخماسی، سئل-سولارین آخماسی و تابلونون بیر بؤلومونده ده قیزلارین اونا صف باغلاییب باخماسینی گؤرورسونوز. پرده‌نی آچدیقدا، تاماشاچی صحنه‌ده یوخاریداکی تابلویو گؤرور و پرده آرخاسیندان کاراکتئرین صحنه و متنه داخیل اولماسینی گؤزله‌ییر. سون ایکی مصراعدا، کاراکتئر صحنه‌یه داخیل اولور و اؤز اویونونو اویناییر. کاراکتئر آکسیونا (عمل) داخیل اولور. دیالوقا کئچیر.

👇👇👇👇👇

یازی‌نین آردینی #ایشیق سایتیندان یا دا یوخاریدا کی #پی‌دی‌اف فایلیندان اوخویا بیلرسیز 👇👇👇

https://ishiq.net/m%C9%99qal%C9%99/13173/%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%DB%8C%D8%A4%D9%86%E2%80%8C%D9%84%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AA-%D8%B4%D9%87.html

#همت_شهبازی‌نین #آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم کیتابی چاپ اولدو

یازار و تنقیدچی همت شهبازی‌نین آذربایجان شعرینده مدرنیزم کیتابی ایکی جیلدده تبریزین آدلیم ناشیری #اختر یایین ائوی طرفیندن چاپ اولاراق ایشیق اوزو گؤردو. یازیچی بوندان اؤنجه ایلک تنقیدی اثری «آذربایجان شعری‌نین تنقیدی آراشدیرماسینی» ( #نقد_شعر_معاصر_آذربایجان) فارسجا یازمیشدی. بو دفعه یازیچی بو کیتابینی دوغما آنا دیلیمیزده یازاراق تخمیناً ۲۰۰ ایللیک بیر دؤورو یعنی م.ف.آخوندزاده‌دن تا بو گونه‌دک بیر دؤورو چئوره‌ییر. یازیچی مدرن‌ دؤورونو یاخشیجا ایضاح ائتمک اوچون بو دؤوردن اؤنجه ایکی دؤورو یعنی آیدینلانما و چاغداشلانما دؤورو شعریمیزی ده آراشدیراراق #مدرن_شعره کئچید آلدیقدا ایلک اؤنجه عمومیتله مدرن شعرین نه اولدوغونو، نئجه یارانماسینی، اونون بدیعی اؤزل‌لیکلرینی نظری مباحثه‌لرینی وئریر. بو آراشدیرمادا نمونه‌لر تحلیل اولونور. یازیچی کیتابین اؤنسؤزونده بو دؤورلر اساسیندا آراشدیرماسینی بئله آچیقلاییر:

ایلک‌ مرحله‌ده (آیدینلانما دؤورونده) اوزرینه گؤتوردویو اساس مقصدده، عنعنه‌نین خورافه‌چی‌لیینی و دینی فاناتیزمی تنقید ائتمک مسئله‌لری‌ دورور. آیدینلانمانین عمومی دورومونو آچیقلادیقدان سونرا، و بو جریانین عصیانکار، علمی و اوسچو (خردگرا) اولدوغونون نئجه‌لیینی چؤزمک اوچون کانکرئت اولاراق اؤلکه‌میزده یاشادیغیمیز دوروملار گؤز اؤنونده جانلانیر. آیدینلانما دؤورو اؤلکه‌میزده نئجه یاراناراق جانلانیر و هانسی ایلکه‌لری منیمسه‌ییر؟ سورغوسونا آیدینلیق گتیرمه‌یه چالیشاراق ایلک اجتماعی #مدرنیست‌لریمیزدن ده سؤز آچاجاغیق.
ایکینجی مرحله سیاسی‌لشمه مرحله‌سی‌دیر. بو دؤنَم رضاشاه و اؤلکه‌لر آراسی سرحدلر قویولدوغو چاغدان باشلایاراق یئرلی سیاستین قاداغالارینا اعتراض و عصیانکارلیق مرحله‌سی کیمی‌آیدینلارین دوشونجه‌سینی مشغول ائدیر. آذربايجان ادبياتيندا، سياسي‌لشمه دؤورونه‌دك (رضاشاه زامانيناجاق) سرحد يوخدور. يعني ایران آذربایجانی ایله آذربایجان جمهوریتی ادبیاتی، بير بيري ایله سیخ ايلگي و اونسیتده‌دیلر. ائله بونا گؤره بيز ده، بو زاماناجاق ادبياتيميزدا هئچ بير فرق قويمادان عموميتله بو دؤورون ادبياتيني بير يئرده آراشديراجاغیق. دوغروسو دا ائله بودور. چونكی فتحعلی‌آخوندزاده، علی‌اکبر صابير، جلیل‌محمدقليزاده،اوزئيير حاجي‌بيلي كيمي ادبياتچيلارين يازي و شعرلري ایران آذربایجانی ایله علاقه‌ده اولاراق سجيه‌لنير. اوزئييرين مشروطه حاقدا يازديغي فيليئتون‌لاري، صابير و میرزه‌جلیل‌ین يازديغي شعر و نثرلري بونا نمونه‌دیر. عيني حالدا ایران آذربایجانیندا چيخان درگي و قزئت‌لر، شاعير و يازيچيلار آذربایجان جمهوریتینی هئچ ده گؤزدن قاچيرماييرلار. بئله اولان حالدا بيزجه بو ادبياتا سينير و سرحد قويماق، گئرچك‌لييه گؤز يومماقدير. بونا گؤره بيزيم اجتماعی ادبی يوزوملاريميز، سياسي‌لشمه دؤورونه‌دك ایران آذربایجانی و آذربایجان جمهوریتینده یارانان ادبياتی و اونون دورومونو نظردن قاچیرمایاجاقدیر.

اوچونجو مرحله 1340.جی اون‌ایللیکدن باشلایاراق ایندییه‌دک سورَن و ایکینجی مرحله‌نین داوامیندا یاراناراق عمومیتله «کیملیک‌ دارتیشما» مرحله‌سی‌ کیمی سجیه‌لنیر.

یئکون اولاراق دئمک اولار کی: آذربايجان شعرينده، مشروطه دؤورنده اولان یئنی‌لیک، دوشونجه و مضمون فاکتورو اوزره قورولور. «چاغداشلانما» دؤورونده‌ كي يئني‌ليك ایسه، مدرنیزمين «تاريخي» مرحله‌سيني عكس ائدير. 70.جي اون ‌ايلليكدن بو يانا ايسه، بيز مدرنیزمين هر ايكي اوزونو ياشاييريق. يعني بو دؤور شعريميز، دوشونجه‌سل و تاریخی مرحله‌لريني قاريشديراراق ييغجام بير مدرن دوشونجه‌ني احاطه ائتمه‌یه باشلايير.
«مدرن شعر» نه‌دیر؟ هانسی اؤزللیک‌لرله باشقا شعر نوع‌لریندن سئچیلیر؟ آرتیق شعر عالمینده بونو سئزمک اولور کی بو گونکو شعریمیزین پوتانسیئلی بیر سیرا اؤزللیک‌لرینه گؤره کلاسیک شعریمیزله فرقله‌نیر. بو پوتانسیئل‌لر اساسیندا «مدرن شعر» آدلاندیردیغیمیز شعریمیز یارانیر. آنجاق مدرن شعریمیز هانسی تاریخی مرحله‌لری سووشدورموش؟ هانسی زامانا مدرن دئییریک و نه زاماندان مدرن شعریمیز باشلامیش؟ بو مرحله‌لری آراشدیرما یؤن‌لرینه گؤره، مدرن‌لشمه سورجینی هانسی زاماندان ایزله‌مه‌لییک؟ داها دوغروسو مدرن‌لشمه جریانی نئچه مرحله‌نی سووشدورور؟ کیمی سوال‌لاری آچیقلاماق لازیم گلیر.


https://telegram.me/dusharge


https://ishiq.net/xəbər/25179/همت-شهبازی‌نین-آذربایجان-شعرینده.html

#ایشیق سایتی

#آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم
ایکی جیلدده تنقید کیتابی
[نقد، تفسیر و تاریخ شعر معاصر آذربایجان]
همت شهبازی
انتشارات اختر / تبریز/ ۱۳۹۹

بو گون، چوخدان نشرینی آرزولادیغیم ایکی جیلدلیک قالین و دَیَرلی کیتابی تهرانین «اندیشه‌نو» انتشاراتیندان الده ائده بیلدیم. کیتابی اله آلاندا سایین #فرزانه جنابلاری بویوردولار، کیتاب بئله اولار باخ! داها جزوه کیمی کیتابچا نشر ائتمه‌یین زامانی سووشوب! حقیقتا ده ائله‌یدی. کیتابین فهرستینه آیاق اوستو گؤز گزدیردیکده، گؤردوم‌ کی، یازیچی بیر اوستاد تنقیدچی کیمی تقریبا بوتون ایسته‌دیکلریم موضوعلارا توخونوب، دقیق آچیقلاییب و‌ اؤرنک‌لر گتیریب. فهرستی اوخویا-اوخویا کیتاب‌ساتیش ائوینده اولان دوستلارا دئییرم‌ کی، بو‌ کیتابلار یاخین گله‌جکده تکنیکی باخیمدان معاصر شعریمیزی نئچه قات یوکسلده‌جک. بونلار اصلینده درسلیک کیتابلاری اولمالی‌دیر. تکجه آذربایجاندا یوخ، بلکه ایرانین بوتون علمی مرکزلرینده و قونشو اؤلکه‌لرده تدریس اولمالی‌دیر.

کیتابدا، #مدرن_شعر نه‌دیر و اونون خصوصیات‌لاری و باشقا شعرلردن فرقی و اؤزللییی دانیشیلیر. اونون دقیق تاریخی مرحله‌لری، کئچمیشی و ایشیقلی طرفی قاباردیلیر و اؤرنک‌لر وئریلیر. #آذربایجان چاغداش شعرینده مدرنشلمه جریانی هانسی مرحله‌لری کئچیب، هانسی چاغدان باشلاییب، گوجو و گوجسوزلویو هاردادی. نییه بیر سیرا شعر جریانلاری و سبک‌لری اوغور قازانا بیلدی و بعضی‌لری قازانا بیلمه‌دی!

عمومیتجه آذربایجان ادبیاتی‌نین مدرنلشمه گئدیشینده، #آیدینلاتما، #چاغداشلاشما و #مدرنلشمه دؤورونده هانسی اثرلر یاراندی و اؤز ائتگیسینی بوراخا بیلدی و هانسیسا جیغیرلار گئدیملی اولا بیلمه‌دی.؟
باجاریقلی تنقیدچی کیتابیندا، بو‌ اوچ‌ مرحله‌نی اساس گؤتوره‌رک شعریمیزین گئدیشینی آراشدیریب‌دیر.

کیتاب، #آذربایجان_ادبیاتی‌نین اَن بؤیوک اوغورلاریندان بیری کیمی قیده آلینا بیلن بیر اثردیر. زامان کئچدیکجه اثر، اؤز یئرینی پروفسیونال ادبیاتچیلار و‌‌ هوسکار اوخوجولار آراسیندا تاپاجاق.

#یاشماق_سیرا_کیتابلاری طرفیندن بوتون دوستلارا بو کیتابلارین اوخوماسینی توصیه ائدیر و عزیز تنقیدچی، باجاریقلی آراشدیریجی دوستوم، اوستاد ادیب قارداشیم، سایین #همت_شهبازی جنابلارینا اؤز ادبی حیاتیندا داها بؤیوک اوغورلار، و‌ جان ساغلیغی آروزلاییرام.

درین سایقی و سئوگی ایله:
#سعید_موغانلی

https://www.instagram.com/p/CJLryd-lSHq/?igshid=176jawoky5nl9

@dusharge