« #سورگون» بؤیوک بیر « #رومان»دیر
یازان: #همت_شهبازی
“ #قارا_چوخا” اثری عنعنه‌وی رئاليستي حئكايه‌لردن سئچيلير. بونونلا بئله قاراچوخا حئكايه‌سيني نثريميزده ايلك #مدرن حئكايه كيمي ده تانيماق اولار. چونکو كاراکتئرجه اوبراز یاراتماماق یؤنه‌لیشی و اوخوجونون رئال حئکایه قایدالارینا آلیشدیغی (عادت ائتدییي) اؤزللیک‌لره قاتیلماسی و ایکینجی شخص عوضلییی دیلی (زبان دوم شخص) ایله سؤیله‌نیلمه‌سی بو حئکایه‌نی رئالیزمدن قیراراق اونو مدرن و بعضن ده “ذئهنین آخیشقان” (جریان سیال ذهن) اوسلوبونا یاخینلاشدیریر. چونکو حئکایه‌نین باش‌كاراكتئری “ایلقار عمی” اؤزونون گیزلی دویغولارینا مراجعت ائدیر....
نثریمیزین قیتلیق چاغیندا مرحوم #صباحی اؤزلویونده رئال نثریمیزین تمل داشینی قویدوغو کیمی، “ #منظوری” ده تکلیینده رئال – مدرن آراسیندا کی بوتون بوشلوقلاری دولدورور...
#آذربایجان_نثرینده بوشلوقلارین درین و آجیناجاقلی اولدوغو نتیجه‌سینده بعضن بوتون بوشلوقلاری دولدورماق بیر یازارین اوزرینه و بعضن ( #صالح_عطایی‌نین منیم آدلاریم اثرینی نظره آلین) کئچمیش اوسلوبلاری سینامادان اَن یئنی اوسلوبدا یازماق بیزیم نثریمیزین پایینا دوشور. بو مسئله بلکه ده دونیا ادبیاتی‌نین اَن ماراقلی و تایسیز موضوعلاریندان بیری‌دیر. آذربایجان چاغداش نثرینده 200 ایل بوندان قاباقکی یازی اوسلوبلاري (سبک) ایله یاناشی، اَن یئنی اوسلوبلار دا ایشله‌نیلمکده‌دیر. بو باخیمدان نثریمیزین طالعی بیر یاندان آجیناجاقلی، باشقا یؤندن ایسه تک-توک اوغورلو یارادیجیلیقلارینا گؤره گووه‌نیلمه‌لی‌دیر.
رئال حئکایه‌لره آلیشمیش (عادت ائتمیش) اوخوجوموز، “ #قارا_چوخا” حئکایه‌سینی منیمسه‌یه بیلمه‌یه‌جک. چونکو رئال حئکایه‌لرده: اولایلار (حادثه)، ائدیم‌لر (عمل داستانی)، دانیشیقلار و صحنه‌جیک‌لر اونون گئدیشاتینی قاوراییر، حال‌بوکی “قارا چوخا”دا اصلینده اولایلار یوخ حددینده‌دیر. چونکو بوتون اولایلار، باش‌كاراكتئرین اؤزنل (سوبیئکتیو، ذئهنی) و شخصی داورانیشلاریندا گیزله‌نیر و اوخوجو یالنیز اونون داخیلینی اوداق (مرکز) توتاراق اؤز قایغی‌کئش‌لییی ایله حئکایه‌نی ایزلمه‌لی‌دیر. بورادا كاراكتئرلر و اولایلار سمبولیک اولاراق قارشی قارشییا دورور. قارشی دورماق ایسه، رئال حئکایه‌لرین اؤنملی اؤزللییندن‌دیر. چونکو اوخوجو اونلاری قارشی قارشییا قویماقلا حئکایه‌نین آنلاییشلارینی آچیقلاییر: #تحکیه‌چی (=راوی) ایله ایلقار، کیملیک (هویت) آنلاییشی ایله کیملیک‌سیز (بی‌هویتی) آنلاییشی، سورگون موضوعسونون ایکی يؤنلو آنلاییشی‌نین قارشیلاشماسی (بونلاری آچیقلایاجاغیق)، گولناز ایله سیرتیق قیز و ...
باشقا بیر یؤندن كاراكتئرلرین دانیشیغی و حئکایهچیلیک یؤندمی (شیوه روایت داستان) بو حئکایه‌نی رئال حئکایه‌لردن آییریر. بورادا كاراكتئرلرین دانیشیغی آزاجیق دا اولسا بئله، حئکایه كاراكتئری‌نین ايچسل و اؤزنل دونياسيندا دوستاق اولاراق قالیر و ائله محض بو باخیمدان بو حئکایه‌نی #مدرن بیر حئکایه کیمی قاوراماق اولور. چونكو ایلقارین ايچسَل دانیشیقلاریندان سونرا، تحکیه‌چب و یا خود اونون “کؤلگه‌سی”، كاراكتئرین اؤزنل اولان بعضی قارانلیقلارینا آیدینلیق گتیریر. ایلقار دانیشاندا او قدر اؤزونه قاپیلیر کی: سانکی تحکیه‌چی اونون کاناریندا دئییل و اونونلا دانیشماییر. چونكو ایلقار اؤزو بیلمه‌دن ایچ عالمینی عکس ائتدیرمه‌یه باشلاییر و بونا اؤزو ده اعتیراف ائدیر:
“بو باغریمدا قالاقلانان سؤزلر دای منه بیر روح اولوب، جانیمدا آهیللانیب ... باغریما جوغ آتیب جالقالانیب، سارماشیب ...” (ص 76)
“قارا چوخا” حئکایه‌سینی رئال حئکایه‌لردن آییران باشقا بیر عامیل، تحکیه‌چی ایله اونون “کؤلگه”سی و عمومیتله حئکایهچیلیک (داستانپردازی) اوسلوبونون گئدیشاتي‌دیر. دوغرودور بو كاراكتئرلری بیربیریندن آییرماق چوخ دا چتین دئییل، آنجاق بو ایکی كاراكتئرین یارانیشی و بعضن اونلارین بیربیریله عینی‌لشمه‌سی اوخوجونو آزاجیق دا اولسا دوشوندورور. اونلارین عینی‌لشمه‌سی بیر او قدر ده مرکب اولماماسینا باخمایاراق، اوخوجونو گئرچک بیر حئکایه اوخوماسیندان اوزاقلاشدیریر.
حئکایه‌ده ایکینجی شخص عوضلییی دیلیندن (“سن” دیلیندن) یارارلانماسینا گؤره، “تحکیه‌چی” جوتله‌شیر. آنجاق هر حالدا اونلار بیر نؤقطه‌ده بیرلشیرلر؛ بئله‌کی تحکیه‌چي بعضن مجهول بیر دیل ایله دانیشیر. قاراچوخانين دئييم طرزي‌نين مجهول‌لوغونو " #ميخائيل_باختين"ين ايره‌لي سوردويو بير قونو ايله آچيقلاماق ايسته‌ييرم. باختينه گؤره، سؤزجوك‌لرين ايكي‌باشلي ايشله‌يي [كاركرد] واردير. بو ايشلك سؤزجويون اصيل آنلامي ايله ايلگيده اولماقلا ياناشي قارشي طرفي اولان دينله‌ييجي ايله ايلگيده اولدوغونا گؤره ده بير منطيقي سؤيلم [گفتمان] يارادير. باشقا سؤزله بوتون سؤزجوك‌لر "باشقالاريلا" ايليشكيده اولاراق "بيريسيني" يانسيدير.
@dusharge
آردینی اوخویون 👇👇
یازان: #همت_شهبازی
“ #قارا_چوخا” اثری عنعنه‌وی رئاليستي حئكايه‌لردن سئچيلير. بونونلا بئله قاراچوخا حئكايه‌سيني نثريميزده ايلك #مدرن حئكايه كيمي ده تانيماق اولار. چونکو كاراکتئرجه اوبراز یاراتماماق یؤنه‌لیشی و اوخوجونون رئال حئکایه قایدالارینا آلیشدیغی (عادت ائتدییي) اؤزللیک‌لره قاتیلماسی و ایکینجی شخص عوضلییی دیلی (زبان دوم شخص) ایله سؤیله‌نیلمه‌سی بو حئکایه‌نی رئالیزمدن قیراراق اونو مدرن و بعضن ده “ذئهنین آخیشقان” (جریان سیال ذهن) اوسلوبونا یاخینلاشدیریر. چونکو حئکایه‌نین باش‌كاراكتئری “ایلقار عمی” اؤزونون گیزلی دویغولارینا مراجعت ائدیر....
نثریمیزین قیتلیق چاغیندا مرحوم #صباحی اؤزلویونده رئال نثریمیزین تمل داشینی قویدوغو کیمی، “ #منظوری” ده تکلیینده رئال – مدرن آراسیندا کی بوتون بوشلوقلاری دولدورور...
#آذربایجان_نثرینده بوشلوقلارین درین و آجیناجاقلی اولدوغو نتیجه‌سینده بعضن بوتون بوشلوقلاری دولدورماق بیر یازارین اوزرینه و بعضن ( #صالح_عطایی‌نین منیم آدلاریم اثرینی نظره آلین) کئچمیش اوسلوبلاری سینامادان اَن یئنی اوسلوبدا یازماق بیزیم نثریمیزین پایینا دوشور. بو مسئله بلکه ده دونیا ادبیاتی‌نین اَن ماراقلی و تایسیز موضوعلاریندان بیری‌دیر. آذربایجان چاغداش نثرینده 200 ایل بوندان قاباقکی یازی اوسلوبلاري (سبک) ایله یاناشی، اَن یئنی اوسلوبلار دا ایشله‌نیلمکده‌دیر. بو باخیمدان نثریمیزین طالعی بیر یاندان آجیناجاقلی، باشقا یؤندن ایسه تک-توک اوغورلو یارادیجیلیقلارینا گؤره گووه‌نیلمه‌لی‌دیر.
رئال حئکایه‌لره آلیشمیش (عادت ائتمیش) اوخوجوموز، “ #قارا_چوخا” حئکایه‌سینی منیمسه‌یه بیلمه‌یه‌جک. چونکو رئال حئکایه‌لرده: اولایلار (حادثه)، ائدیم‌لر (عمل داستانی)، دانیشیقلار و صحنه‌جیک‌لر اونون گئدیشاتینی قاوراییر، حال‌بوکی “قارا چوخا”دا اصلینده اولایلار یوخ حددینده‌دیر. چونکو بوتون اولایلار، باش‌كاراكتئرین اؤزنل (سوبیئکتیو، ذئهنی) و شخصی داورانیشلاریندا گیزله‌نیر و اوخوجو یالنیز اونون داخیلینی اوداق (مرکز) توتاراق اؤز قایغی‌کئش‌لییی ایله حئکایه‌نی ایزلمه‌لی‌دیر. بورادا كاراكتئرلر و اولایلار سمبولیک اولاراق قارشی قارشییا دورور. قارشی دورماق ایسه، رئال حئکایه‌لرین اؤنملی اؤزللییندن‌دیر. چونکو اوخوجو اونلاری قارشی قارشییا قویماقلا حئکایه‌نین آنلاییشلارینی آچیقلاییر: #تحکیه‌چی (=راوی) ایله ایلقار، کیملیک (هویت) آنلاییشی ایله کیملیک‌سیز (بی‌هویتی) آنلاییشی، سورگون موضوعسونون ایکی يؤنلو آنلاییشی‌نین قارشیلاشماسی (بونلاری آچیقلایاجاغیق)، گولناز ایله سیرتیق قیز و ...
باشقا بیر یؤندن كاراكتئرلرین دانیشیغی و حئکایهچیلیک یؤندمی (شیوه روایت داستان) بو حئکایه‌نی رئال حئکایه‌لردن آییریر. بورادا كاراكتئرلرین دانیشیغی آزاجیق دا اولسا بئله، حئکایه كاراكتئری‌نین ايچسل و اؤزنل دونياسيندا دوستاق اولاراق قالیر و ائله محض بو باخیمدان بو حئکایه‌نی #مدرن بیر حئکایه کیمی قاوراماق اولور. چونكو ایلقارین ايچسَل دانیشیقلاریندان سونرا، تحکیه‌چب و یا خود اونون “کؤلگه‌سی”، كاراكتئرین اؤزنل اولان بعضی قارانلیقلارینا آیدینلیق گتیریر. ایلقار دانیشاندا او قدر اؤزونه قاپیلیر کی: سانکی تحکیه‌چی اونون کاناریندا دئییل و اونونلا دانیشماییر. چونكو ایلقار اؤزو بیلمه‌دن ایچ عالمینی عکس ائتدیرمه‌یه باشلاییر و بونا اؤزو ده اعتیراف ائدیر:
“بو باغریمدا قالاقلانان سؤزلر دای منه بیر روح اولوب، جانیمدا آهیللانیب ... باغریما جوغ آتیب جالقالانیب، سارماشیب ...” (ص 76)
“قارا چوخا” حئکایه‌سینی رئال حئکایه‌لردن آییران باشقا بیر عامیل، تحکیه‌چی ایله اونون “کؤلگه”سی و عمومیتله حئکایهچیلیک (داستانپردازی) اوسلوبونون گئدیشاتي‌دیر. دوغرودور بو كاراكتئرلری بیربیریندن آییرماق چوخ دا چتین دئییل، آنجاق بو ایکی كاراكتئرین یارانیشی و بعضن اونلارین بیربیریله عینی‌لشمه‌سی اوخوجونو آزاجیق دا اولسا دوشوندورور. اونلارین عینی‌لشمه‌سی بیر او قدر ده مرکب اولماماسینا باخمایاراق، اوخوجونو گئرچک بیر حئکایه اوخوماسیندان اوزاقلاشدیریر.
حئکایه‌ده ایکینجی شخص عوضلییی دیلیندن (“سن” دیلیندن) یارارلانماسینا گؤره، “تحکیه‌چی” جوتله‌شیر. آنجاق هر حالدا اونلار بیر نؤقطه‌ده بیرلشیرلر؛ بئله‌کی تحکیه‌چي بعضن مجهول بیر دیل ایله دانیشیر. قاراچوخانين دئييم طرزي‌نين مجهول‌لوغونو " #ميخائيل_باختين"ين ايره‌لي سوردويو بير قونو ايله آچيقلاماق ايسته‌ييرم. باختينه گؤره، سؤزجوك‌لرين ايكي‌باشلي ايشله‌يي [كاركرد] واردير. بو ايشلك سؤزجويون اصيل آنلامي ايله ايلگيده اولماقلا ياناشي قارشي طرفي اولان دينله‌ييجي ايله ايلگيده اولدوغونا گؤره ده بير منطيقي سؤيلم [گفتمان] يارادير. باشقا سؤزله بوتون سؤزجوك‌لر "باشقالاريلا" ايليشكيده اولاراق "بيريسيني" يانسيدير.
@dusharge
آردینی اوخویون 👇👇