#همت_شهبازی
#مدرنیته‌نی بیر تاریخی سورج کیمی آراشدیرمایانلار دا وار. بونلارین باشیندا #میشئل_فوکو دورور. داها دوغروسو بونلارین نظرینده « #مدرن» سؤزونه اَکله‌نن « #ایزم» اَکی، #مدرنیته ایله #مدرنیزمی آییران آچار نؤقطه‌لردن‌دیر. #فوکو «مدرنیته»نی زامان سوره‌سینده یاتیمینا (افقی) اوزانان زامان بؤلمه‌لرینه پارچالانان بیر دؤنم کیمی یوخ، اونو دیکئی اوخدا (عمودی محورده) زنگین‌لشن بیر باخیش، بیر دوشونجه، بیر دونیا گؤروشو کیمی آراشدیریر. منجه بو آندان «مدرنیته» اؤز آخاریندا باشقا بیر قاوراملا هم آنلامینی یئتکین‌لشدیریر هم ده اؤز جیغیرینی آییریر. او دا «مدرنیزم» قاورامی‌دیر. بیز، مدرن‌لشمه سورجینده چئشیدلی و بعضن ده فرقلی آنلامدا اوچ سؤزله اوزلشیریک: #مدرن، #مدرنیته و #مدرنیزم. #مارشال_بئرمن اؤز کیتابی‌نین موضوعسو حاقدا «بو کیتاب مدرن‌لشمه (مدرنیزاسیون) و مدرنیزم دیالئکتیکینی آراشدیریر» سؤزونده ده بو فرقی سئزمک اولور. (مدرنیته و مدرنلیک، 92:1392)؛ بئرمن، 31:1994).
بونلارا (مدرن، مدرنیته و مدرنیزم) باشقا بیر سؤزو یعنی آیدینلانما سؤزونو ده آرتیرساق دؤرده کئچیر. آنجاق آیدینلانما هم مدرنیته، هم ده مدرنیزم قاورامینا کئچمه‌دن اؤنجه یارانان بیر کؤرپودور، بیر کئچیددیر. سون ایکی سؤزون کؤکو «مدرن» سؤزوندن آلینمادیر. مدرن سؤزونون آنلامیندا دارتیشالی یؤن یوخدور. لغتجه آنلامی بللی‌دیر. آنجاق «مدرنیته» و «مدرنیزم» قاوراملارینا «مدرن» سؤزونه آرتیردیغیمیز «سؤزجوک» اسمینی ساده‌جه آرتیرا بیلمیریک. یعنی « #مدرنیته_سؤزجویو» یا « #مدرنیزم_سؤزجویو»نون یئرینه « #مدرنیته_قاورامی» یا « #مدرنیزم_قاورامی» دئمه‌لییک. اونا گؤره کی بونلارین آرخاسینجا فیل بویدا اؤزللیک‌لره آیریلان آنلاییشلار یاتیبدیر. #مدرنیته، تئکنولوژی، اقتصاد و اجتماعی قوروملار اوچون یارانان بیر تئرمین‌دیر. #مدرنیزم ایسه، صنعت و کولتور آغیرلیغی ایله سئزیلن سورَجسَل بیر آخیم و تئرمین‌دیر. بو تئرمین‌لره گؤره اونلارین تمثیلچی‌لری ده بیر-بیریندن فرقله‌نیرلر، عینی حالدا بو تمثیلچی‌لر، تمثیل ائتدییی ساحه‌یه گؤره مثبت و منفی بؤلمه‌لره ده بؤلونورلر. بعضی‌لری مدرنیته یا مدرنیزمه مثبت و بعضی‌لری منفی بوجاقدان یاناشیرلار. هر حالدا بو ایکی ساحه‌نین تمثیلچی‌لرینی آییرد ائتمک اولار: بیرینجی یئرده #هئگئل دورور؛ سونرا «مدرنیته‌نی قاتی [سرت] اولان هر شئیین بوخارلاشیب گئتدیینی» سؤیله‌ین #مارکس (#مدرنیته_و_مدرنلیک، 90:1392)، مدرن اقتصاد سیستئمینی « #دَمیر_قفس» آدلاندیران و بورژوازی‌نین سینیرسیز گلیر قازاندیغینی سؤیله‌ین #ماکس_وئبئر (یئنه اورادا، 108) مدرنیته‌ده، #مئتروپول (کلانشهر) دورومونو آراشدیران #گئورک_زیمئل (یئنه اورادا، 59-40)، مدرن انسانین « #تک‌بویوتلو» (تک‌ساحتی) (انسان تک‌ساحتی، 1362) یؤنده حرکت ائتمه‌سینی آراشدیران #هئربئرت_مارکوزه و باشقا #فرانکفورت_آخیمی‌نین تمثیلچی‌لری، انتحار و بیر ده ایش‌بؤلمه (تقسیم‌کار) و مدرنیته‌نین ائورنسل و آوتوماتیک‌لشمه‌سی اوزره دایانان #ائمیل_دورکیم، #فروید، #یونگ و باشقا نهنگ آدلیم‌لاری «مدرنیته» تمثیلچی‌لری کیمی آدلاندیرماق اولار.
#مدرنیزم ایسه، یوخاریدا دئدییمیز کیمی بیر صنعت‌سل و کولتورل آنلاییش‌دیر. بو آخیما سایسیز-حساب‌سیز آداملار داخیل‌دیر: #پیکاسو، بودلئر، ریمبو، ریلکه، هنری جیمز، ائلیوت، مالارمه، ییتز، کافکا، جویس، پروست، آپولینئر، بئکئت، برئشت، فاکنئر، کامو، جوزئف کانراد، #والئری و ...
بو صنعتچی‌لره گؤره مدرنیزمین اؤز ایچینده ایریلی-خیردالی آخیملار یاراندی. حتتا بو آخیملارین بعضی‌لری مدرنیزمین علیهینه چیخدیلار.
بعضی آراشدیرماچیلار، بو آخیملارین بیر چوخونو «آوانقارد» اولدوقلارینی وورغولاییرلار. #آوانقارد کلمه‌سی حربی بیر تئرمین اولاراق اؤنده گئدن حربی حیصه‌لره دئییلیر. بوندان قایناقلاناراق «بو قاورام 20.جی یوزایللیین ایلکینده سیاسال، #کولتورل، صنعت‌سل و ادبی اثرلرده اؤزللیکله صنعت و کولتور ساحه‌سینده شابلونلاشمیش قایدا-قانونلارا و دونیاگؤروش‌لرینه یوروش ائدن حرکت‌لره دئییلیردی» (#نوذری، 133:1380) بونا گؤره آوانقاردین اساس اؤزللییی بوتون کئچمیش و حال‌حاضیرکی قوراللارین علیهینه هجوم ائتمک ایدی. آنجاق بونونلا بئله «یوخاریدا سیرالانان بوتون آخیملارین اورتاق بیر جهتی واردیر کی بو عینی زاماندا مدرنیزمین ده اَن اؤنملی اؤزللیینه قارشیلیق گلمکده‌دیر. مدرنیزمین بو چوخ اؤنملی جهتی « #دَییشیلمه» یعنی اؤزونه ایلیشکین فرقلی‌لیک‌لری سئزه‌رک بللی بیر انتباه [بیداری] یؤنونده بیلینجلی اولاراق ایره‌لیله‌مه‌لیدیر. بو آنلامدا مدرنیست اثرلر ده فرقلی و دَییشیک اثرلردیر» (#فلسفه_سؤزلویو، 2008: 1006).
عمومیتله مدرن‌لشمه سورجینده، کئچمیشی انکار ائتمک واردیر. آنجاق بونون آشیری طرفداری یالنیز #آوانقاردچیلار و بیر ده #فوتوریست‌چی‌لردیر.
@dusharge
#مدرنیته‌نی بیر تاریخی سورج کیمی آراشدیرمایانلار دا وار. بونلارین باشیندا #میشئل_فوکو دورور. داها دوغروسو بونلارین نظرینده « #مدرن» سؤزونه اَکله‌نن « #ایزم» اَکی، #مدرنیته ایله #مدرنیزمی آییران آچار نؤقطه‌لردن‌دیر. #فوکو «مدرنیته»نی زامان سوره‌سینده یاتیمینا (افقی) اوزانان زامان بؤلمه‌لرینه پارچالانان بیر دؤنم کیمی یوخ، اونو دیکئی اوخدا (عمودی محورده) زنگین‌لشن بیر باخیش، بیر دوشونجه، بیر دونیا گؤروشو کیمی آراشدیریر. منجه بو آندان «مدرنیته» اؤز آخاریندا باشقا بیر قاوراملا هم آنلامینی یئتکین‌لشدیریر هم ده اؤز جیغیرینی آییریر. او دا «مدرنیزم» قاورامی‌دیر. بیز، مدرن‌لشمه سورجینده چئشیدلی و بعضن ده فرقلی آنلامدا اوچ سؤزله اوزلشیریک: #مدرن، #مدرنیته و #مدرنیزم. #مارشال_بئرمن اؤز کیتابی‌نین موضوعسو حاقدا «بو کیتاب مدرن‌لشمه (مدرنیزاسیون) و مدرنیزم دیالئکتیکینی آراشدیریر» سؤزونده ده بو فرقی سئزمک اولور. (مدرنیته و مدرنلیک، 92:1392)؛ بئرمن، 31:1994).
بونلارا (مدرن، مدرنیته و مدرنیزم) باشقا بیر سؤزو یعنی آیدینلانما سؤزونو ده آرتیرساق دؤرده کئچیر. آنجاق آیدینلانما هم مدرنیته، هم ده مدرنیزم قاورامینا کئچمه‌دن اؤنجه یارانان بیر کؤرپودور، بیر کئچیددیر. سون ایکی سؤزون کؤکو «مدرن» سؤزوندن آلینمادیر. مدرن سؤزونون آنلامیندا دارتیشالی یؤن یوخدور. لغتجه آنلامی بللی‌دیر. آنجاق «مدرنیته» و «مدرنیزم» قاوراملارینا «مدرن» سؤزونه آرتیردیغیمیز «سؤزجوک» اسمینی ساده‌جه آرتیرا بیلمیریک. یعنی « #مدرنیته_سؤزجویو» یا « #مدرنیزم_سؤزجویو»نون یئرینه « #مدرنیته_قاورامی» یا « #مدرنیزم_قاورامی» دئمه‌لییک. اونا گؤره کی بونلارین آرخاسینجا فیل بویدا اؤزللیک‌لره آیریلان آنلاییشلار یاتیبدیر. #مدرنیته، تئکنولوژی، اقتصاد و اجتماعی قوروملار اوچون یارانان بیر تئرمین‌دیر. #مدرنیزم ایسه، صنعت و کولتور آغیرلیغی ایله سئزیلن سورَجسَل بیر آخیم و تئرمین‌دیر. بو تئرمین‌لره گؤره اونلارین تمثیلچی‌لری ده بیر-بیریندن فرقله‌نیرلر، عینی حالدا بو تمثیلچی‌لر، تمثیل ائتدییی ساحه‌یه گؤره مثبت و منفی بؤلمه‌لره ده بؤلونورلر. بعضی‌لری مدرنیته یا مدرنیزمه مثبت و بعضی‌لری منفی بوجاقدان یاناشیرلار. هر حالدا بو ایکی ساحه‌نین تمثیلچی‌لرینی آییرد ائتمک اولار: بیرینجی یئرده #هئگئل دورور؛ سونرا «مدرنیته‌نی قاتی [سرت] اولان هر شئیین بوخارلاشیب گئتدیینی» سؤیله‌ین #مارکس (#مدرنیته_و_مدرنلیک، 90:1392)، مدرن اقتصاد سیستئمینی « #دَمیر_قفس» آدلاندیران و بورژوازی‌نین سینیرسیز گلیر قازاندیغینی سؤیله‌ین #ماکس_وئبئر (یئنه اورادا، 108) مدرنیته‌ده، #مئتروپول (کلانشهر) دورومونو آراشدیران #گئورک_زیمئل (یئنه اورادا، 59-40)، مدرن انسانین « #تک‌بویوتلو» (تک‌ساحتی) (انسان تک‌ساحتی، 1362) یؤنده حرکت ائتمه‌سینی آراشدیران #هئربئرت_مارکوزه و باشقا #فرانکفورت_آخیمی‌نین تمثیلچی‌لری، انتحار و بیر ده ایش‌بؤلمه (تقسیم‌کار) و مدرنیته‌نین ائورنسل و آوتوماتیک‌لشمه‌سی اوزره دایانان #ائمیل_دورکیم، #فروید، #یونگ و باشقا نهنگ آدلیم‌لاری «مدرنیته» تمثیلچی‌لری کیمی آدلاندیرماق اولار.
#مدرنیزم ایسه، یوخاریدا دئدییمیز کیمی بیر صنعت‌سل و کولتورل آنلاییش‌دیر. بو آخیما سایسیز-حساب‌سیز آداملار داخیل‌دیر: #پیکاسو، بودلئر، ریمبو، ریلکه، هنری جیمز، ائلیوت، مالارمه، ییتز، کافکا، جویس، پروست، آپولینئر، بئکئت، برئشت، فاکنئر، کامو، جوزئف کانراد، #والئری و ...
بو صنعتچی‌لره گؤره مدرنیزمین اؤز ایچینده ایریلی-خیردالی آخیملار یاراندی. حتتا بو آخیملارین بعضی‌لری مدرنیزمین علیهینه چیخدیلار.
بعضی آراشدیرماچیلار، بو آخیملارین بیر چوخونو «آوانقارد» اولدوقلارینی وورغولاییرلار. #آوانقارد کلمه‌سی حربی بیر تئرمین اولاراق اؤنده گئدن حربی حیصه‌لره دئییلیر. بوندان قایناقلاناراق «بو قاورام 20.جی یوزایللیین ایلکینده سیاسال، #کولتورل، صنعت‌سل و ادبی اثرلرده اؤزللیکله صنعت و کولتور ساحه‌سینده شابلونلاشمیش قایدا-قانونلارا و دونیاگؤروش‌لرینه یوروش ائدن حرکت‌لره دئییلیردی» (#نوذری، 133:1380) بونا گؤره آوانقاردین اساس اؤزللییی بوتون کئچمیش و حال‌حاضیرکی قوراللارین علیهینه هجوم ائتمک ایدی. آنجاق بونونلا بئله «یوخاریدا سیرالانان بوتون آخیملارین اورتاق بیر جهتی واردیر کی بو عینی زاماندا مدرنیزمین ده اَن اؤنملی اؤزللیینه قارشیلیق گلمکده‌دیر. مدرنیزمین بو چوخ اؤنملی جهتی « #دَییشیلمه» یعنی اؤزونه ایلیشکین فرقلی‌لیک‌لری سئزه‌رک بللی بیر انتباه [بیداری] یؤنونده بیلینجلی اولاراق ایره‌لیله‌مه‌لیدیر. بو آنلامدا مدرنیست اثرلر ده فرقلی و دَییشیک اثرلردیر» (#فلسفه_سؤزلویو، 2008: 1006).
عمومیتله مدرن‌لشمه سورجینده، کئچمیشی انکار ائتمک واردیر. آنجاق بونون آشیری طرفداری یالنیز #آوانقاردچیلار و بیر ده #فوتوریست‌چی‌لردیر.
@dusharge