تورشا-شیرین گئرچک
#همت_شهبازی
#آذر آیی گلدیکده، ایکی #شعر هئچ زامان بئینیمدن چیخماییر. اونلاری هر گون عزیزله‌ییب قورویان کیمی بئینیمده فیرلاییرام. اوستاد #حبیب_ساهیرین «سورگون» و #هادی_قاراچایین «سونسوزلوق» (اؤزللیکله بو شعرین سون بؤلومونو) شعرلرینی.
ساهیرین بو آیدان اولان نیسگیللی خاطیره‌لری بو شعرینده عکس تاپیر. اونو، #سورگون شعرینه گؤره آذر شاعیری ده آدلاندیرماق اولار. سورگون شعری، آذربایجان انسانی‌نین آرزولارینی: هم زیروه‌لره یوکسلدن بَلگه‌سی، هم ده ائنیشی‌نین، چؤکوشونون آردی کسیلمه‌ین آغیسی‌دیر(مرثیه).
هادی قاراچای، «باداملیق» اثر‌ی‌نین « #سونسوزلوق» شعرینده، تاریخین کؤلگه‌ده قالمیش ایزلریندن دانیشیر. بو تاریخ، بعضن بیر کیچیک مصراعدا بؤیویور؛ بعضن بیر پوفله‌نیلن نفَس قدر اوزانیر و یوخا چیخیر. بعضن کؤلگه‌نین آراسیندان قاچیب ایشیغا چیخان حیات ایزلری کیمی ایشیقلانیر. بو شعری اوخودوقدا، «حبیب ساهیر»ین «سورگون» شعری گؤزومون قاباغیندا جانلانیر. هر ایکیسینده بیر بؤیوک روح وار. نوستالئژی روحو. هر ایکی شعرده، آرزو-ایستک‌لرینی ایتیرن انسانلارین دویغولاری قایناییر. بیر اؤنملی فرق وار اونلارین آراسیندا: ساهیرین نوستالئژیسی، یوموشاق و لطیف قالیر. انسانی سارسیدیر. انسانی اؤز خینوولاریندا بوغور. هادی قاراچایین نوستالئژیسی ایسه هایقیریر، باغیریر، چیمخیریر. نوستالئژیسینی، ایچینده ساخلاماق ایسته‌میر. بیری (ساهیر) او نوستالئژییه قاپیلان انسانلاری دویور، دویغولارینی گؤرور. الده اولان فورصتی پوچا وئریلدییی اوچون اونو گؤتور- قوی ائدیر. او بیریسی ایسه (هادی) نوستالئژییه قاپیلان‌لاری یاخیندان گؤرمه‌ییب، آنجاق اونلارین نوستالئژیسینی اولوسال‌لاشدیریر. ائپیک مئتافورایا چئویریر. بو، «بیر ایلده مین عؤمور یاشادیغینا» اؤیونور. او بیریسی ایسه حسرتله چؤنوب آرخایا باخاراق نه‌یین دوز اولوب اولمادیغینی، هارادا یانلیش یاپیب ـ یایمادیغینی ایچ ائدیر. بونلار هر ایکیسی بیر شئیه دلالت ائدیر. یاشادیغیمیز تورشاـ شیرین تاریخیمیزه.
هه، بیرده آرا وئرمه‌دن بونو دئمه‌لییم : ساهیرین نوستالئژیسی‌نین ایچیندن کاراکتئرلری ده تاپماق اولور. یعنی کاراکتئرلرین او آن دویوب-دوشوندویو داها چوخ فاجیعه‌نی، داها چوخ آجی-آغرینی. کاراکتئرلرین نوستالئژیسی بیر شئیه دوروخوب باخیرلار: آجی-آغری‌نین سس‌سیز‌لیینه. اونلارین دویغولاری ترپنمیر. یعنی باشقا بیر شیئه یؤنلمیر. آنجاق و آنجاق آجی‌ـ‌آغرینی حسرتله گؤرور. هادی قاراچای‌دا ایسه، آجی-آغرینی گؤرن‌لر، فاجیعه‌دن اوزاقلاشمیش. بو آجی‌ـ‌آغری‌نین داها چوخ ائپیک‌لییی، غرورو سپه‌لنیر تاریخ دینامیکینه. دویغو بورادا دینامیک‌دیر، چیلغین‌دیر.
ماراقلی‌دیر هر ایکی شعرین موسیقیسی، ریتمی، اینتوناسیاسی (لحن)، یاراتدیقلاری نوستالئژی‌لری ایله ده اویغوندور. ساهیرین نوستالئژیسی بیر آغی‌دیر. ریتمی ده آغی ریتمینده‌دیر. سانکی انسانلارین قبری اوستونده اوتوروب آغی دئییر. اوخوجوسونو دا آغلاتماق فیکرینده‌دیر. هادی قاراچایین نوستالئژیسی ایسه اویاتماق فیکرینده‌دیر. بورادا هر بیر سطیر، هر بیر مصراعی اوجا سسله اوخوماق اولور. ساهیر‌ده ایسه، سانکی ریتم پیچیلتی کیمی‌دیر. آخ! بو پیچیلتی نه‌قدرده انسانی سارسیدیر. دارماداغین ائدیر. دینمه‌دن، دانیشمادان آدامین اوزونه باخار-باخار آغلاییر. بو آغلاماق منجه ادبیاتین ان دویوملو آغلاماغی‌دیر.
« #هومئر»ین «اودیسه»سینده بیر سؤز وار: «تانریلار، بدبخت‌لییی اونا گؤره انسانلارا یاراتدیلارکی، گله‌جک نسیل‌لرین بونونلا «اوخوماق و ایفاچی‌لیق»لارینا بیر بهانه اولسون». ساهیر اوجومله تانریلاردان‌دیرکی آجی‌ـ‌آغرینی یاراتدی؛ و بوتون گله‌جک نسیله آغی دئمه‌یی، اونلارا آغی دئمه‌یه بهانه یاراتدی. هادی قاراچای ایسه او جومله تانریلاردان‌دیرکی «هومئر»ین دئدییی کیمی آجی‌ـ‌آغرینی گله‌جک نسلین الینده بیر اویانیش سسی اولسون دئیه بهانه کیمی یاراتدی. هادی قاراچای خاطیره‌لری دیکسیندیریر. ترپه‌دیر. قیجیقلاندیریر.
بونلاری بیز، هر ایکی شاعیرین سس تئمبئریندن، سس، ریتم و دیل تاکید‌لریندن دویوروق. ساهیرین دیلی بیزی قورخودور، وحشته سالیر. سانکی «تامودان گلن سسه» (=هادی قاراچایدان) جالاشدیریر. هادی قاراچایین دیلی ایسه، قورخونو جانیمیزدان چیخاریر. ایره‌لییه ایته‌له‌ییر. هادی قاراچای شعری یارانان نوستالئژییه پاخیل‌لیق ائدیر. چونکو اؤزونون یاشادیغی دؤنمده هله ده او آنی یاشاماق امکانینی تاپماییب‌دیر. ساهیر ایسه، نوستالئژییه بیر سوچ کیمی یاناشیر. ائوی اود توتوب کول اولان، و اونو سؤندورمه‌یه هئچ بیر امکانی اولمایان بیر آدام کیمی باخیر. یالنیز الینی قوینونا قویوب آلوون قاینار پوسگورتوسونه باخیر؛ بو باخیش نه قدر ده سارسیدیجی‌دیر. اونا باخان هر بیر کیمسه‌نی ده، اؤزوکیمی آلوولاندیریر.
20 آذر- 1394 موغان
https://telegram.me/dusharge
#همت_شهبازی
#آذر آیی گلدیکده، ایکی #شعر هئچ زامان بئینیمدن چیخماییر. اونلاری هر گون عزیزله‌ییب قورویان کیمی بئینیمده فیرلاییرام. اوستاد #حبیب_ساهیرین «سورگون» و #هادی_قاراچایین «سونسوزلوق» (اؤزللیکله بو شعرین سون بؤلومونو) شعرلرینی.
ساهیرین بو آیدان اولان نیسگیللی خاطیره‌لری بو شعرینده عکس تاپیر. اونو، #سورگون شعرینه گؤره آذر شاعیری ده آدلاندیرماق اولار. سورگون شعری، آذربایجان انسانی‌نین آرزولارینی: هم زیروه‌لره یوکسلدن بَلگه‌سی، هم ده ائنیشی‌نین، چؤکوشونون آردی کسیلمه‌ین آغیسی‌دیر(مرثیه).
هادی قاراچای، «باداملیق» اثر‌ی‌نین « #سونسوزلوق» شعرینده، تاریخین کؤلگه‌ده قالمیش ایزلریندن دانیشیر. بو تاریخ، بعضن بیر کیچیک مصراعدا بؤیویور؛ بعضن بیر پوفله‌نیلن نفَس قدر اوزانیر و یوخا چیخیر. بعضن کؤلگه‌نین آراسیندان قاچیب ایشیغا چیخان حیات ایزلری کیمی ایشیقلانیر. بو شعری اوخودوقدا، «حبیب ساهیر»ین «سورگون» شعری گؤزومون قاباغیندا جانلانیر. هر ایکیسینده بیر بؤیوک روح وار. نوستالئژی روحو. هر ایکی شعرده، آرزو-ایستک‌لرینی ایتیرن انسانلارین دویغولاری قایناییر. بیر اؤنملی فرق وار اونلارین آراسیندا: ساهیرین نوستالئژیسی، یوموشاق و لطیف قالیر. انسانی سارسیدیر. انسانی اؤز خینوولاریندا بوغور. هادی قاراچایین نوستالئژیسی ایسه هایقیریر، باغیریر، چیمخیریر. نوستالئژیسینی، ایچینده ساخلاماق ایسته‌میر. بیری (ساهیر) او نوستالئژییه قاپیلان انسانلاری دویور، دویغولارینی گؤرور. الده اولان فورصتی پوچا وئریلدییی اوچون اونو گؤتور- قوی ائدیر. او بیریسی ایسه (هادی) نوستالئژییه قاپیلان‌لاری یاخیندان گؤرمه‌ییب، آنجاق اونلارین نوستالئژیسینی اولوسال‌لاشدیریر. ائپیک مئتافورایا چئویریر. بو، «بیر ایلده مین عؤمور یاشادیغینا» اؤیونور. او بیریسی ایسه حسرتله چؤنوب آرخایا باخاراق نه‌یین دوز اولوب اولمادیغینی، هارادا یانلیش یاپیب ـ یایمادیغینی ایچ ائدیر. بونلار هر ایکیسی بیر شئیه دلالت ائدیر. یاشادیغیمیز تورشاـ شیرین تاریخیمیزه.
هه، بیرده آرا وئرمه‌دن بونو دئمه‌لییم : ساهیرین نوستالئژیسی‌نین ایچیندن کاراکتئرلری ده تاپماق اولور. یعنی کاراکتئرلرین او آن دویوب-دوشوندویو داها چوخ فاجیعه‌نی، داها چوخ آجی-آغرینی. کاراکتئرلرین نوستالئژیسی بیر شئیه دوروخوب باخیرلار: آجی-آغری‌نین سس‌سیز‌لیینه. اونلارین دویغولاری ترپنمیر. یعنی باشقا بیر شیئه یؤنلمیر. آنجاق و آنجاق آجی‌ـ‌آغرینی حسرتله گؤرور. هادی قاراچای‌دا ایسه، آجی-آغرینی گؤرن‌لر، فاجیعه‌دن اوزاقلاشمیش. بو آجی‌ـ‌آغری‌نین داها چوخ ائپیک‌لییی، غرورو سپه‌لنیر تاریخ دینامیکینه. دویغو بورادا دینامیک‌دیر، چیلغین‌دیر.
ماراقلی‌دیر هر ایکی شعرین موسیقیسی، ریتمی، اینتوناسیاسی (لحن)، یاراتدیقلاری نوستالئژی‌لری ایله ده اویغوندور. ساهیرین نوستالئژیسی بیر آغی‌دیر. ریتمی ده آغی ریتمینده‌دیر. سانکی انسانلارین قبری اوستونده اوتوروب آغی دئییر. اوخوجوسونو دا آغلاتماق فیکرینده‌دیر. هادی قاراچایین نوستالئژیسی ایسه اویاتماق فیکرینده‌دیر. بورادا هر بیر سطیر، هر بیر مصراعی اوجا سسله اوخوماق اولور. ساهیر‌ده ایسه، سانکی ریتم پیچیلتی کیمی‌دیر. آخ! بو پیچیلتی نه‌قدرده انسانی سارسیدیر. دارماداغین ائدیر. دینمه‌دن، دانیشمادان آدامین اوزونه باخار-باخار آغلاییر. بو آغلاماق منجه ادبیاتین ان دویوملو آغلاماغی‌دیر.
« #هومئر»ین «اودیسه»سینده بیر سؤز وار: «تانریلار، بدبخت‌لییی اونا گؤره انسانلارا یاراتدیلارکی، گله‌جک نسیل‌لرین بونونلا «اوخوماق و ایفاچی‌لیق»لارینا بیر بهانه اولسون». ساهیر اوجومله تانریلاردان‌دیرکی آجی‌ـ‌آغرینی یاراتدی؛ و بوتون گله‌جک نسیله آغی دئمه‌یی، اونلارا آغی دئمه‌یه بهانه یاراتدی. هادی قاراچای ایسه او جومله تانریلاردان‌دیرکی «هومئر»ین دئدییی کیمی آجی‌ـ‌آغرینی گله‌جک نسلین الینده بیر اویانیش سسی اولسون دئیه بهانه کیمی یاراتدی. هادی قاراچای خاطیره‌لری دیکسیندیریر. ترپه‌دیر. قیجیقلاندیریر.
بونلاری بیز، هر ایکی شاعیرین سس تئمبئریندن، سس، ریتم و دیل تاکید‌لریندن دویوروق. ساهیرین دیلی بیزی قورخودور، وحشته سالیر. سانکی «تامودان گلن سسه» (=هادی قاراچایدان) جالاشدیریر. هادی قاراچایین دیلی ایسه، قورخونو جانیمیزدان چیخاریر. ایره‌لییه ایته‌له‌ییر. هادی قاراچای شعری یارانان نوستالئژییه پاخیل‌لیق ائدیر. چونکو اؤزونون یاشادیغی دؤنمده هله ده او آنی یاشاماق امکانینی تاپماییب‌دیر. ساهیر ایسه، نوستالئژییه بیر سوچ کیمی یاناشیر. ائوی اود توتوب کول اولان، و اونو سؤندورمه‌یه هئچ بیر امکانی اولمایان بیر آدام کیمی باخیر. یالنیز الینی قوینونا قویوب آلوون قاینار پوسگورتوسونه باخیر؛ بو باخیش نه قدر ده سارسیدیجی‌دیر. اونا باخان هر بیر کیمسه‌نی ده، اؤزوکیمی آلوولاندیریر.
20 آذر- 1394 موغان
https://telegram.me/dusharge
Telegram
@dusharge || همت شهبازی
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
« #سورگون» بؤیوک بیر « #رومان»دیر
یازان: #همت_شهبازی
“ #قارا_چوخا” اثری عنعنه‌وی رئاليستي حئكايه‌لردن سئچيلير. بونونلا بئله قاراچوخا حئكايه‌سيني نثريميزده ايلك #مدرن حئكايه كيمي ده تانيماق اولار. چونکو كاراکتئرجه اوبراز یاراتماماق یؤنه‌لیشی و اوخوجونون رئال حئکایه قایدالارینا آلیشدیغی (عادت ائتدییي) اؤزللیک‌لره قاتیلماسی و ایکینجی شخص عوضلییی دیلی (زبان دوم شخص) ایله سؤیله‌نیلمه‌سی بو حئکایه‌نی رئالیزمدن قیراراق اونو مدرن و بعضن ده “ذئهنین آخیشقان” (جریان سیال ذهن) اوسلوبونا یاخینلاشدیریر. چونکو حئکایه‌نین باش‌كاراكتئری “ایلقار عمی” اؤزونون گیزلی دویغولارینا مراجعت ائدیر....
نثریمیزین قیتلیق چاغیندا مرحوم #صباحی اؤزلویونده رئال نثریمیزین تمل داشینی قویدوغو کیمی، “ #منظوری” ده تکلیینده رئال – مدرن آراسیندا کی بوتون بوشلوقلاری دولدورور...
#آذربایجان_نثرینده بوشلوقلارین درین و آجیناجاقلی اولدوغو نتیجه‌سینده بعضن بوتون بوشلوقلاری دولدورماق بیر یازارین اوزرینه و بعضن ( #صالح_عطایی‌نین منیم آدلاریم اثرینی نظره آلین) کئچمیش اوسلوبلاری سینامادان اَن یئنی اوسلوبدا یازماق بیزیم نثریمیزین پایینا دوشور. بو مسئله بلکه ده دونیا ادبیاتی‌نین اَن ماراقلی و تایسیز موضوعلاریندان بیری‌دیر. آذربایجان چاغداش نثرینده 200 ایل بوندان قاباقکی یازی اوسلوبلاري (سبک) ایله یاناشی، اَن یئنی اوسلوبلار دا ایشله‌نیلمکده‌دیر. بو باخیمدان نثریمیزین طالعی بیر یاندان آجیناجاقلی، باشقا یؤندن ایسه تک-توک اوغورلو یارادیجیلیقلارینا گؤره گووه‌نیلمه‌لی‌دیر.
رئال حئکایه‌لره آلیشمیش (عادت ائتمیش) اوخوجوموز، “ #قارا_چوخا” حئکایه‌سینی منیمسه‌یه بیلمه‌یه‌جک. چونکو رئال حئکایه‌لرده: اولایلار (حادثه)، ائدیم‌لر (عمل داستانی)، دانیشیقلار و صحنه‌جیک‌لر اونون گئدیشاتینی قاوراییر، حال‌بوکی “قارا چوخا”دا اصلینده اولایلار یوخ حددینده‌دیر. چونکو بوتون اولایلار، باش‌كاراكتئرین اؤزنل (سوبیئکتیو، ذئهنی) و شخصی داورانیشلاریندا گیزله‌نیر و اوخوجو یالنیز اونون داخیلینی اوداق (مرکز) توتاراق اؤز قایغی‌کئش‌لییی ایله حئکایه‌نی ایزلمه‌لی‌دیر. بورادا كاراكتئرلر و اولایلار سمبولیک اولاراق قارشی قارشییا دورور. قارشی دورماق ایسه، رئال حئکایه‌لرین اؤنملی اؤزللییندن‌دیر. چونکو اوخوجو اونلاری قارشی قارشییا قویماقلا حئکایه‌نین آنلاییشلارینی آچیقلاییر: #تحکیه‌چی (=راوی) ایله ایلقار، کیملیک (هویت) آنلاییشی ایله کیملیک‌سیز (بی‌هویتی) آنلاییشی، سورگون موضوعسونون ایکی يؤنلو آنلاییشی‌نین قارشیلاشماسی (بونلاری آچیقلایاجاغیق)، گولناز ایله سیرتیق قیز و ...
باشقا بیر یؤندن كاراكتئرلرین دانیشیغی و حئکایهچیلیک یؤندمی (شیوه روایت داستان) بو حئکایه‌نی رئال حئکایه‌لردن آییریر. بورادا كاراكتئرلرین دانیشیغی آزاجیق دا اولسا بئله، حئکایه كاراكتئری‌نین ايچسل و اؤزنل دونياسيندا دوستاق اولاراق قالیر و ائله محض بو باخیمدان بو حئکایه‌نی #مدرن بیر حئکایه کیمی قاوراماق اولور. چونكو ایلقارین ايچسَل دانیشیقلاریندان سونرا، تحکیه‌چب و یا خود اونون “کؤلگه‌سی”، كاراكتئرین اؤزنل اولان بعضی قارانلیقلارینا آیدینلیق گتیریر. ایلقار دانیشاندا او قدر اؤزونه قاپیلیر کی: سانکی تحکیه‌چی اونون کاناریندا دئییل و اونونلا دانیشماییر. چونكو ایلقار اؤزو بیلمه‌دن ایچ عالمینی عکس ائتدیرمه‌یه باشلاییر و بونا اؤزو ده اعتیراف ائدیر:
“بو باغریمدا قالاقلانان سؤزلر دای منه بیر روح اولوب، جانیمدا آهیللانیب ... باغریما جوغ آتیب جالقالانیب، سارماشیب ...” (ص 76)
“قارا چوخا” حئکایه‌سینی رئال حئکایه‌لردن آییران باشقا بیر عامیل، تحکیه‌چی ایله اونون “کؤلگه”سی و عمومیتله حئکایهچیلیک (داستانپردازی) اوسلوبونون گئدیشاتي‌دیر. دوغرودور بو كاراكتئرلری بیربیریندن آییرماق چوخ دا چتین دئییل، آنجاق بو ایکی كاراكتئرین یارانیشی و بعضن اونلارین بیربیریله عینی‌لشمه‌سی اوخوجونو آزاجیق دا اولسا دوشوندورور. اونلارین عینی‌لشمه‌سی بیر او قدر ده مرکب اولماماسینا باخمایاراق، اوخوجونو گئرچک بیر حئکایه اوخوماسیندان اوزاقلاشدیریر.
حئکایه‌ده ایکینجی شخص عوضلییی دیلیندن (“سن” دیلیندن) یارارلانماسینا گؤره، “تحکیه‌چی” جوتله‌شیر. آنجاق هر حالدا اونلار بیر نؤقطه‌ده بیرلشیرلر؛ بئله‌کی تحکیه‌چي بعضن مجهول بیر دیل ایله دانیشیر. قاراچوخانين دئييم طرزي‌نين مجهول‌لوغونو " #ميخائيل_باختين"ين ايره‌لي سوردويو بير قونو ايله آچيقلاماق ايسته‌ييرم. باختينه گؤره، سؤزجوك‌لرين ايكي‌باشلي ايشله‌يي [كاركرد] واردير. بو ايشلك سؤزجويون اصيل آنلامي ايله ايلگيده اولماقلا ياناشي قارشي طرفي اولان دينله‌ييجي ايله ايلگيده اولدوغونا گؤره ده بير منطيقي سؤيلم [گفتمان] يارادير. باشقا سؤزله بوتون سؤزجوك‌لر "باشقالاريلا" ايليشكيده اولاراق "بيريسيني" يانسيدير.
@dusharge
آردینی اوخویون 👇👇
یازان: #همت_شهبازی
“ #قارا_چوخا” اثری عنعنه‌وی رئاليستي حئكايه‌لردن سئچيلير. بونونلا بئله قاراچوخا حئكايه‌سيني نثريميزده ايلك #مدرن حئكايه كيمي ده تانيماق اولار. چونکو كاراکتئرجه اوبراز یاراتماماق یؤنه‌لیشی و اوخوجونون رئال حئکایه قایدالارینا آلیشدیغی (عادت ائتدییي) اؤزللیک‌لره قاتیلماسی و ایکینجی شخص عوضلییی دیلی (زبان دوم شخص) ایله سؤیله‌نیلمه‌سی بو حئکایه‌نی رئالیزمدن قیراراق اونو مدرن و بعضن ده “ذئهنین آخیشقان” (جریان سیال ذهن) اوسلوبونا یاخینلاشدیریر. چونکو حئکایه‌نین باش‌كاراكتئری “ایلقار عمی” اؤزونون گیزلی دویغولارینا مراجعت ائدیر....
نثریمیزین قیتلیق چاغیندا مرحوم #صباحی اؤزلویونده رئال نثریمیزین تمل داشینی قویدوغو کیمی، “ #منظوری” ده تکلیینده رئال – مدرن آراسیندا کی بوتون بوشلوقلاری دولدورور...
#آذربایجان_نثرینده بوشلوقلارین درین و آجیناجاقلی اولدوغو نتیجه‌سینده بعضن بوتون بوشلوقلاری دولدورماق بیر یازارین اوزرینه و بعضن ( #صالح_عطایی‌نین منیم آدلاریم اثرینی نظره آلین) کئچمیش اوسلوبلاری سینامادان اَن یئنی اوسلوبدا یازماق بیزیم نثریمیزین پایینا دوشور. بو مسئله بلکه ده دونیا ادبیاتی‌نین اَن ماراقلی و تایسیز موضوعلاریندان بیری‌دیر. آذربایجان چاغداش نثرینده 200 ایل بوندان قاباقکی یازی اوسلوبلاري (سبک) ایله یاناشی، اَن یئنی اوسلوبلار دا ایشله‌نیلمکده‌دیر. بو باخیمدان نثریمیزین طالعی بیر یاندان آجیناجاقلی، باشقا یؤندن ایسه تک-توک اوغورلو یارادیجیلیقلارینا گؤره گووه‌نیلمه‌لی‌دیر.
رئال حئکایه‌لره آلیشمیش (عادت ائتمیش) اوخوجوموز، “ #قارا_چوخا” حئکایه‌سینی منیمسه‌یه بیلمه‌یه‌جک. چونکو رئال حئکایه‌لرده: اولایلار (حادثه)، ائدیم‌لر (عمل داستانی)، دانیشیقلار و صحنه‌جیک‌لر اونون گئدیشاتینی قاوراییر، حال‌بوکی “قارا چوخا”دا اصلینده اولایلار یوخ حددینده‌دیر. چونکو بوتون اولایلار، باش‌كاراكتئرین اؤزنل (سوبیئکتیو، ذئهنی) و شخصی داورانیشلاریندا گیزله‌نیر و اوخوجو یالنیز اونون داخیلینی اوداق (مرکز) توتاراق اؤز قایغی‌کئش‌لییی ایله حئکایه‌نی ایزلمه‌لی‌دیر. بورادا كاراكتئرلر و اولایلار سمبولیک اولاراق قارشی قارشییا دورور. قارشی دورماق ایسه، رئال حئکایه‌لرین اؤنملی اؤزللییندن‌دیر. چونکو اوخوجو اونلاری قارشی قارشییا قویماقلا حئکایه‌نین آنلاییشلارینی آچیقلاییر: #تحکیه‌چی (=راوی) ایله ایلقار، کیملیک (هویت) آنلاییشی ایله کیملیک‌سیز (بی‌هویتی) آنلاییشی، سورگون موضوعسونون ایکی يؤنلو آنلاییشی‌نین قارشیلاشماسی (بونلاری آچیقلایاجاغیق)، گولناز ایله سیرتیق قیز و ...
باشقا بیر یؤندن كاراكتئرلرین دانیشیغی و حئکایهچیلیک یؤندمی (شیوه روایت داستان) بو حئکایه‌نی رئال حئکایه‌لردن آییریر. بورادا كاراكتئرلرین دانیشیغی آزاجیق دا اولسا بئله، حئکایه كاراكتئری‌نین ايچسل و اؤزنل دونياسيندا دوستاق اولاراق قالیر و ائله محض بو باخیمدان بو حئکایه‌نی #مدرن بیر حئکایه کیمی قاوراماق اولور. چونكو ایلقارین ايچسَل دانیشیقلاریندان سونرا، تحکیه‌چب و یا خود اونون “کؤلگه‌سی”، كاراكتئرین اؤزنل اولان بعضی قارانلیقلارینا آیدینلیق گتیریر. ایلقار دانیشاندا او قدر اؤزونه قاپیلیر کی: سانکی تحکیه‌چی اونون کاناریندا دئییل و اونونلا دانیشماییر. چونكو ایلقار اؤزو بیلمه‌دن ایچ عالمینی عکس ائتدیرمه‌یه باشلاییر و بونا اؤزو ده اعتیراف ائدیر:
“بو باغریمدا قالاقلانان سؤزلر دای منه بیر روح اولوب، جانیمدا آهیللانیب ... باغریما جوغ آتیب جالقالانیب، سارماشیب ...” (ص 76)
“قارا چوخا” حئکایه‌سینی رئال حئکایه‌لردن آییران باشقا بیر عامیل، تحکیه‌چی ایله اونون “کؤلگه”سی و عمومیتله حئکایهچیلیک (داستانپردازی) اوسلوبونون گئدیشاتي‌دیر. دوغرودور بو كاراكتئرلری بیربیریندن آییرماق چوخ دا چتین دئییل، آنجاق بو ایکی كاراكتئرین یارانیشی و بعضن اونلارین بیربیریله عینی‌لشمه‌سی اوخوجونو آزاجیق دا اولسا دوشوندورور. اونلارین عینی‌لشمه‌سی بیر او قدر ده مرکب اولماماسینا باخمایاراق، اوخوجونو گئرچک بیر حئکایه اوخوماسیندان اوزاقلاشدیریر.
حئکایه‌ده ایکینجی شخص عوضلییی دیلیندن (“سن” دیلیندن) یارارلانماسینا گؤره، “تحکیه‌چی” جوتله‌شیر. آنجاق هر حالدا اونلار بیر نؤقطه‌ده بیرلشیرلر؛ بئله‌کی تحکیه‌چي بعضن مجهول بیر دیل ایله دانیشیر. قاراچوخانين دئييم طرزي‌نين مجهول‌لوغونو " #ميخائيل_باختين"ين ايره‌لي سوردويو بير قونو ايله آچيقلاماق ايسته‌ييرم. باختينه گؤره، سؤزجوك‌لرين ايكي‌باشلي ايشله‌يي [كاركرد] واردير. بو ايشلك سؤزجويون اصيل آنلامي ايله ايلگيده اولماقلا ياناشي قارشي طرفي اولان دينله‌ييجي ايله ايلگيده اولدوغونا گؤره ده بير منطيقي سؤيلم [گفتمان] يارادير. باشقا سؤزله بوتون سؤزجوك‌لر "باشقالاريلا" ايليشكيده اولاراق "بيريسيني" يانسيدير.
@dusharge
آردینی اوخویون 👇👇