@dusharge || همت شهبازی
282 subscribers
119 photos
2 videos
30 files
346 links
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
Download Telegram
#دکتر_رحیم_کوشش_شبستری را اولین بار سر کلاس آیین نگارش نازنین استادمان #دکتر_منصور_ثروت شناختم.من ترم اول بودم. ایشان هم ترم‌های آخرش را می‌گذراند.این واحد، از دروس عقب افتاده‌اش بود‌. سر کلاس، دکتر ثروت در ادامه بحث شیرینش به یکباره رو به آقای کوشش کرد و گفت: شما که شاعر هستید و تجربه شعری دارید بهتر این مطالب (مطالب سر کلاس را می‌گفت) را درک می‌کنید.من که کنجکاو بودم نگاهی به آقای کوشش کردم. این نگاه،در ترم‌های بعدی علیرغم اینکه ایشان داشت خود را به ارشد آماده می‌کرد موجب دوستی ما و حتی همکاری در انتشار نشریه دیواری #روزنه به همراه دو دوست دیگرمان #امیر_جعفرزاده و #بشیر_حبیبی گردید.در همان سالها از کارشناسی ارشد قبول شدند، بعد هم دکتری. حالا هم استاد زبان و ادبیات فارسی #دانشگاه_ارومیه هستند.

دو سه روز پیش بود که دکتر خبر انتشار کتابش را برایم فرستاد.از ایشان کسب اجازه کردم تا معرفی کوتاهی از کتاب #زن_در_نگاه_صوفی نوشته نویسنده ترک #سلیمان_اولوداغ با ترجمه #دکتر_رحیم_کوشش_شبستری را با خوانندگان کانال دوشرگه در میان بگذارم که در ذیل به حضورتان تقدیم می‌کنم.

با احترام _ #همت_شهبازي

@dusharge
👇👇
@dusharge || همت شهبازی
#دکتر_رحیم_کوشش_شبستری را اولین بار سر کلاس آیین نگارش نازنین استادمان #دکتر_منصور_ثروت شناختم.من ترم اول بودم. ایشان هم ترم‌های آخرش را می‌گذراند.این واحد، از دروس عقب افتاده‌اش بود‌. سر کلاس، دکتر ثروت در ادامه بحث شیرینش به یکباره رو به آقای کوشش کرد و…
#زن_در_نگاه_صوفی
نوشته نویسنده ترک #سلیمان_اولوداغ
ترجمه #دکتر_رحیم_کوشش_شبستری


#دکتر_رحیم_کوشش_شبستری را اولین بار سر کلاس آیین نگارش نازنین استادمان #دکتر_منصور_ثروت شناختم. من ترم اول بودم. ایشان هم ترم‌های آخرش را می‌گذراند. این واحد، از دروس عقب افتاده‌اش بود‌. سر کلاس، دکتر ثروت در ادامه بحث شیرینش به یکباره رو به آقای کوشش کرد و گفت: شما که شاعر هستید و تجربه شعری دارید بهتر این مطالب (مطالب سر کلاس را می‌گفت) را درک می‌کنید. من که کنجکاو بودم نگاهی به آقای کوشش کردم. این نگاه، در ترم‌های بعدی علیرغم اینکه ایشان داشت خود را به ارشد آماده می‌کرد موجب دوستی ما و حتی همکاری در انتشار نشریه دیواری #روزنه به همراه دو دوست دیگرمان #امیر_جعفرزاده و #بشیر_حبیبی گردید. در همان سالها از کارشناسی ارشد قبول شدند، بعد هم دکتری. حالا هم استاد زبان و ادبیات فارسی #دانشگاه_ارومیه هستند.

دو سه روز پیش بود که دکتر خبر انتشار کتابش را برایم فرستاد. از ایشان کسب اجازه کردم تا معرفی کوتاهی از کتاب #زن_در_نگاه_صوفی نوشته نویسنده ترک #سلیمان_اولوداغ با ترجمه #دکتر_رحیم_کوشش_شبستری را با خوانندگان کانال دوشرگه در میان بگذارم که در ذیل به حضورتان تقدیم می‌کنم.

با احترام _ #همت_شهبازي
مرداد ۱۳۹۹




نویسنده ترک، سلیمان اولوداغ، با بررسی منابع گوناگون درباره #زنان_صوفی و تصوف در اسلام، صوفی گری زنان، پاکدامنی زنان، سیر و سلوک زنان عارف با ظرافت و دقت و ذکر شواهد بسیار سخن گفته است.

گفتن از زنان و نوشتن درباره آنها امری رایج است. کتاب ها و مقالات زیادی درباره زنان وجود دارد. در این میان، کتابی که زن و تصوف و زنان از نگاه صوفیان را بررسی نماید می تواند مطالب ارزنده ای درباره زنان صوفی، ازدواج صوفیان، صوفی گری زنان، زنان عارف، زنان و نظریه وحدت وجودی، سیر و سلوک زنان و حتی نخستین زنان صوفی در اختیار خواننده قرار دهد...

اگر علاقه مند به خواندن کتاب هایی درباره صوفیان، ازدواج صوفیان، صوفیان ایران، تصوف مولانا، تاریخ عرفان، تاریخ تصوف، مجذوبان نور، چگونه صوفی شویم و .. هستید احتمالا از خواندن کتاب «زن در نگاه صوفی» نوشته نویسنده ترک زبان، سلیمان اولوداغ، نیز لذت خواهید برد. خواندن مطالب این کتاب می تواند نگاه به زنان و عرفان و تصوف را تغییر دهد.

مطالب کتاب

در این کتاب بعد از درآمد و نگاه کلی که حاوی نظر نویسنده درباره زن و تصوف است مطالب زیر را می خوانیم:

بعد اعتقادی مسئله، زن‌گریزی، زن و فرزند، ازدواج از نظر صوفی، زن و مصیبت، رابطة جنسی، زن و عشق، تصویر عروس و داماد، حوریان در تصوف، تقوا و زن،  زنی که با قرآن کریم سخن می‌گفت، زنانی که شیخ روزگار خود بودند، آه از این مردها! پاک‌دامنی و گذشت زن، زیرکی و تیزهوشی زن، مردانگی و زنانگی، مردانگی، رجزخوانی، زنانی که به مردان درس داده‌اند، کنیزکی که به ارباب خود درس داد، زنانی که به فرشتگان درس دادند، زن در نگاه ابن عربی، فضایل زنان عارف، الهام و زن، حال وجد و زن، معراج یک زن، زنان پذیرفته‌دعا، زن و راز و نیاز، عبادت شبانه، اولیای سیاه، زن زردروی، زنان عارف و حجاب، صدای زن، زن و مرگ، زنان عاشقی که از اولیاءالله بودند، نیکی به انسان، دلسوزی نسبت به جانداران و دوست داشتن حیوانات، مهمان‌نوازی  ، اولیای کوچک، زنان عارفی که در سواحل، کرانة رودها، بیابان‌ها و بر سر کوه‌ها دیده شده‌اند، زنانی که به سیاحت می‌رفتند، زن در طریقت‌ها              

زن در #طریقت_یَسَوی، زن در سلسلة #نقشبندیه، زن در سلسلة #بکتاشیه، زن در فرقة #مولویه، زن در نگاه اهل #فتوت، زن از نگاه عشاقیان، زن از نظر فرقة جراحیه، زنان ملامتی‌مشرب، تکیه‌ها، زاویه‌ها و زنان، زن و نعت، زن و اهل بیت، آرامگاه‌ها،
یک حکایت عاشقانه کهن: عبدالرزاق، پیوست 1: ابجد عشق ، پیوست 2: زنان صوفی شاعر

------------------------------------------

کتاب «زن در نگاه صوفی» به قلم سلیمان اولوداغ و با ترجمه دکتر رحیم کوشش به زودی از سوی #انتشارات_سبزان روانه کتابفروشی ها می شود. این کتاب را می توانید از فروشگاه اینترنتی آی آی کتاب تهیه فرمایید.

https://www.iiketab.com/search/1/%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%BA


https://telegram.me/dusharge
Forwarded from ایشیق | Ishiq
ادبیاتیمیزدا مدرنلشمه گئدیشاتی – «همت شهبازی» ایله دانیشیق / افشین شهبازی

ادبیاتیمیزدا مدرنلشمه گئدیشاتی – «همت شهبازی» ایله دانیشیق
افشین شهبازی
دونیا ادبیاتیندا مدرنلشمه گئدیشی چوخدان باشلایاراق، اوزون سوره ایریلی-خیردالی آخیملار یارادیقدان سونرا بعضی‌لری بو دؤنمین سونا وارماسینی، بعضی‌لری او جومله‌دن یورگئن هابئرماس هله اونون تاماملانماماسینی وورغولاییرلار. بو آرادا آذربایجان ادبیاتیندا اولان یارادیجیلیق، مدرنیزم قوراللاری ایله اویغون گلیب-گلمه‌مه‌سی دارتیشمالار دوغوران آنلار کیمی هله ده چؤزولمه‌سی گره‌کن مقاملاردان حساب اولونور. عینی حالدا ادبیاتیمیزین ژانرلاری او جومله‌دن شعر، نثر، تنقید و… موباحثه‌لی مقاملارا چئوریلمیشدیر. بو آرادا بیر سیرا یازارلاریمیز چاتیشمایان بعضی اؤنملی بوشلوقلاری سئزه‌رک بو حاقدا بوشلوقلاری دولدورماغا چالیشمیشلار. همت شهبازی ادبیاتیمیزدا بیر تنقیدچی کیمی تانینیر. اؤزو ده یورولمادان یالنیز و یالنیز یارادیجیلیقلا مشغول اولان بیر یازاریمیزدیر. بونو اونون چاپ ائتدییی کیتابلار دا گؤستریر. آشاغیدا اونونلا آپاردیغیمیز دانیشیغی اوخوجولارلا بؤلوشوروک:
***
1)مدرن ادبیات نئجه یاراندی؟ سیزجه بونون یارانماسیندا تاثیر قویان پارامئترلر نه‌لر اولموش؟ باشقا دئییمده مدرن ادبیات دئدیییمیز هانسی اؤزللیک‌لری داشیییر؟
ج-هر شئی قاییدیر آوروپادا رونئسانس و سونرادا آیدینلانما (روشنگری) دؤنَمینه. عمومییت‌له مدرن سؤزو، یئنی و چاغداش آنلامیندا اولدوغونا گؤره، بیر دورومون دَییشیلمه‌سی و یا محو اولماسی و یئنی بیر دورومون یارانماسییلا ایلگیلی‌دیر. یعنی مدرن دئدیکده، اونون قارشی طرفی “سنت و یا گله‌نک”دیر. بعضی آشیری مدرنیست‌لره گؤره، “گله‌نک” بیر ییغینتی‌دیر. اونو قیراغا قویماق لازیم گلیر. بورادا بو سوال یارانیرکی: اگر “گله‌نه”یی دَب‌دن دوشموش ساییریقسا اوندا بوتون یارانان یئنی‌لیک‌لر، بیر زامان سوردوکدن سونرا داها دوغروسو دَبلشدیکدن سونرا “گله‌نه”یه چئوریلیر. یعنی هر بیر یئنی لیک اؤزلویونده “گله‌نکسل” اولور. کئچمیشه چئوریلیر.
بیر چوخلارینا گؤره “مدرنیزم” ادبیاتلا باشلاییر. بو فیکیر، چوخدا یانلیش دئییل. توپلوملا ادبیات هر زامان قارشیلیقلی ایلگیده اولوبلار. بونلاردان هانسی تئز، هانسی گئج ویاخود هانسی باشقاسینا تأثیر بوراخمیش، قطعی سؤز دئمک اولماز. آنجاق دئمک اولارکی مدرنیته دئدیکده، هر شئی‌دن قاباق فیکیر و اونون آردیندا یازیدا دَییشیکلیک یاراندی. دوشونجه‌ده دییشیکلیک یاراندیقدان سونرا، قاداغالار قیراغا قویولور و توپلوم گلیشمه‌یه طرف یؤنه‌لیر.
2)بونون عیانی اؤرنک‌لرینی آذربایجان توپلوم و یا ادبیاتیندا گؤسترمک اولارمی؟
ج-بیزده‌ ده بئله اولموش. مثلن ااجتماعی گلیشمه: تئکنولوژی، صنایع‌لشمه یارانمادان قاباق، اونون دوشونجه‌سی میرزه فتحعلی آخوندزاده ده یاراندی. آخوندزاده بیزیم “آیدینلانما” دؤنَمیمیزین باشلانغیجی‌دیر. او یئنی‌لشمک اوچون یاخاسینی جیریردی. آخوندزاده‌نین دوشونجه‌سینده ادبی و اجتماعی گلیشمه‌نین یولو ایکی جیغیردان کئچیر: بیلیم و تنقید. آخوندزاده تک باشینا باتی آخیملارینین بیر نئچه‌سینی اؤزونده توپلاییر. بوتون بوشلوقلاری تانیییر. او، بو گونکو معنادا بوتون ایلکین‌لرین یارادیجیسی‌دیر: ایلک ادبی تنقید، ایلک یئنی اوسلوبدا نثر یازان، ایلک پوبلیسیت، ایلک ضییالی، ایلک آدام‌دیرکی کلاسیک ادبیات‌دان اؤزونو قیریر. گؤردویو ایش‌لرده، ایره‌لی سوردویو دوشونجه‌لرده یالنیز و یالنیز عاغیل حاکیم‌دیر. یعنی مدرنیته‌نین ان اؤنملی فاکتورو. اوسچولوغون (خردگرایی) تمل داشینی قویور. آذربایجان انتئلئکتوال تاریخینده اونون کیمی ییغجام فیکیرلی ایکینجی بیر شخص تاپماق اولماز. گؤستردییی یولون آرخاسینجا، پراتیک ایشلر ده گؤرور.
3)بس اوندا مدرن ادبیاتین اؤزللیک‌لری؟
ج-بعضی‌لری مدرن صنعتی، مارکسین “کمونیست مانیفئستی” اثری ‌ایله باشلاندیغینی دئییرلر. بعضی‌لری ده شارل بودلئر و سیمبولیزم‌له. هر حالدا مدرن ادبیات دئدیییمیزده بیر چوخ اؤزللیک‌لری ‌ایله کلاسیک ادبیاتدان فرقله‌نیر. بو، هم فورم باخیمیندان اولور همی‌ده مضمون باخیمیندان. “پیتئر چایلدز”، “مدرنیزم” اثرینده بونو چوخ گؤزل آراشدیریر. اونون فیکرینجه: مدرن صنعت (و ائله‌جه ادبیات) فورم باخیمیندان مرکب و پیچیده‌دیر، ییغجام و سیخ‌دیر، دینه شوبهه ‌ایله یاناشیر، درین ایچه قاپانیش، فورم و تئکنیک یوخلاییجیسی، ذهنی اَیلنجه و اویونبازلیق، دیل یئنیلیک‌لری، ساتیرا و کینایه‌ ایله یوغرولموش لووغا و کوتله‌نی اؤزوندن اوزاقلاشدیران بیر اومیدسیزلیک، فلسفی نظرییه، …
بو یازینی ایشیق سایتیندا اوخویون

🔅@ishiqnet
Audio
شعرلر: #همت_شهبازی
دیکلمه: #ابوالفضل_علایی
#تبربز_رادیوسو _ ۱۳۷۴

دینله‌یه‌جه‌یینیز #شعرلریم 1374.جو ایلین مهر آییندا #تبریز برون‌مرزی رادیوسونون " #ادبی_گؤروش" باشلیقلی وئرلیشینده دوستوم #ابوالفضل_علایی‌نین سسی ایله او زامان پخش اولونوبدور. کیفیتجه چوخ دا یاخشی ضبط اولونمایان بو سس لئنتی منیم اوچون نوستالژیک بیر حیس یارادیر. سس او زامانین رادیو ضبطی (ماقنافونو) ایله کاسئته یازیلمیش. سئوگیلی آپاریجی دوستوم بو سس یازیسیندا منیم 3 شعریمی اوخوموشدور. او اوزاق زامانلاری بیر داها جانلاندیران بو سسی دینله‌یه بیلرسینیز.

سونرالار چوخ آز مدتده (ایکی آی مدتینده) من ده بو #رادیو ایله امکداشلیق ائتدیکده چوخلو دوستلارلا تانیش اولماقلا یاناشی، #دیلیمیزین قایدالاری حاقدا دا چوخلو شئی‌لر اؤیرندیم بو عزیز دوستلاردان. گؤردویوم انسانلاردان آد آپارماق یئرینه دوشر:

جنابلار: #ابوالفضل_علایی، #یوسف_اعظمی، #یعقوب_شیرویه_نسب، #...فرید، ...سلطانی،#...قره‌باغی

خانیملاردان تکجه خانیم #کبری_میرحسینی، بیر ده خانیم #داوران یادیمدا قالیبدیر.

https://telegram.me/dusharge
Forwarded from بهروز صدیقی
«بؤیوک یازار تولستویون بیر بیریندن گؤزل اؤیکو لری...
بؤیوک روس یازار تولستویون بالاجا اوشاقلار اوچون قلمه آلدیغی بیر بیریندن گؤزل اؤیکو لر وار بو کتاب دا.»
«اریک ده نه سی »کتابی «بهروز صدیقین»چئوریسی له یاخین زاماندا ایشیق اوزو گؤره جک.۱۹اؤیکودن عبارت اولان بو کتابی سئوینج له اوخویوب و لذته دالدیغینیزا اورک دن اینامیمیز وار.

@tonqal
Audio
«یاساق سؤزجوک یوخسا شعرسل دئوریم»
یازان: #اولکر_اوجقار

کیتاب حاقدا دانیشان: #همت_شهبازي
#آراز ادبی درنه‌یی. تبریز ۱۳۹۱/۱۱/۲


1391/11/2 تاریخینده تبریزین #آراز ادبی درنه‌یی طرفیندن خانیم دوکتور #اولکر_اوجقارین «یاساق سؤزجوک یوخسا شعرسل دئوریم» باشلیقلی کیتابینا تانیتیم تؤره‌نینده منیم ده چیخیشیم اولدو.

چیخیشدا:
#ایکیلم ( #منطق علمینده #قیاس_مقسم دئییلیر) تئوریسی:

#ژولیا_کریستوا، #میخائیل_باختین، #فردیناند_دو_سوسور، #رولان_بارت، #پول_ریکور #ژاک_دریدا دوشونجه‌لرینی نظره آلاراق آچیقلانمیشدیر.

همچنین #متن، #متینلر_آراسیلیق (بینامتنیت)، #سؤیله‌شیمچیلیک یا دیالوگیزم (مکالمه گرایی) و بو موضوعلارلا یاناشی #دموکراتیک_لشن، #تک_سسلی، و #نئچه_سسلی ادبیاتیمیزا خصوصیله #نگار_خیاوی، #محمدرضا_لوایی، #دومان_اردم شعرلرینه ده توخونولوبدور.

سایین #رسول_اسمعیلیان بو سس فایلینی منه وئردییی اوچون منتدارام.
#سس فایلینی یازییا کؤچوره بیلمه‌دییم اوچون بورادا سس فایلینی یاییرام. اومید ائدیرم بیر گون واخت تاپیب بو ایشی گؤره‌جییم.

#همت_شهبازي

https://telegram.me/dusharge
« #عاشیقلی_کروان» اثرینه بیر باخیش
یازان: #همت_شهبازی

«عاشیقلی کروان»، #مفتون_امینی‌نین آذربایجان تورکجه‌سینده یاراتدیغی گؤزل و بدیعی بیر اثری‌دیر. بو اثری اوخویاندا، آتا بابالاریمیزین َثل، #ضرب‌المثل شکلینده سؤیله‌دیک‌لرینی، علوی فیکیرلرینی خاطیرلاییریق. آتالاریمیزین سؤزونده‌کی قیسالیق، عینی زاماندا بؤیوک دوشونجه قایناغی، انسانی بوتون یاشاییش ساحه‌سینده آییق‌لیغا و داورانیشینی گؤزل سوییه‌ده گؤسترمه‌یه چاغیریر. بئله بیر دوشونجه‌نین داوامچیسی هله ده بیزیم دوشونجه‌لی و آغ ساققال شاعیرلریمیز آراسیندا گؤرونور. اؤرنک اولاراق: « #سؤنمز»ین « #شئح_مونجوغو» اثری، «عاشیقلی کروان» ایله اوزون سوره قیریلان حلقه‌واری قاندال‌لارینی ایلگی‌لندیردی. هله سؤنمزدن اؤنجه بیزیم ایکی دیللی شاعیریمیز «مفتون امینی» مثل و ضرب‌المثل‌لری بدیعی شکیلده شعرده ایشلتمک سیناغیندان اوغورلو چیخمیشدی؛ بونا گؤره ده من «عاشیقلی کروان» اثرینی بیر #تمثیلی (آللئقوریک) اثر کیمی دَیرلندیریرم.
تمثیلین مضمون باخیمیندان کؤکونده فلسفه وار. فلسفه‌نین ایلکین تمثیلچی‌لری، تمثیل واسیطه‌سییله اؤز دوشونجه‌لرینی دئمیشلر. بونلارین ان باشلیجاسی #افلاطوندور. اورتا دؤنم‌لره گلدیکده ایسه، تمثیل اؤز #فلسفی آنلامینی قوروماقلا یاناشی ادبیاتدا اؤزللیکله شعرده اؤز عکسینی تاپدی. #گنجه‌لی نظامی‌نین اثرلری، #دانته‌نین ایلاهی کمدیسی، #جان_میلتونون ایتمیش جنتی، #عطار_نیشابوری‌نین منطق‌الطیر، #محمد_فضولی‌نین سفرنامه روح، #محمدباقر_خلخالی‌نین ثعلبیه (تولکی‌نامه) کیمی اثرلرینده تمثیل باشلیجا رول اویناییر. تمثیل-ین ادبیاتا گیردیکده داها چوخ فورمجا اؤنملی اولدوغونو گؤروروک. اونون فورم قاتینا استعاره و مجاز گیریر.
« #تمثیل» آذربایجان ادبیاتیندا أن چوخ، بایاتیلاریمیزدا ایشله‌نیر. قئید ائدیرم کی تمثیل آتالار سؤزوندن فرقلی‌دیر. تمثیل ذئهنی (اؤزنل، سوبیئکتیو) آنلاملاری اوزه چیخاریب اونو عینی‌لشدیریر. بو او دئمکدیر کی انسان تمثیل-ین گوجو ایله هر شئیی حتتا أن ایچسل دویغولاری دا بئله، ظاهیری بیچیمده گؤرور. شاعیرین بو حاقدا کؤمه‌یینه یاشاییش آلانیندا  قازاندیغی تجروبه گلیر. او یاشاییش، طبیعت و خلقی‌نین عادت و عنعنه‌سی‌نین کؤمه‌یی ایله هر شئیی بیزیم گؤزوموزون اؤنونده جانلاندیریر. تمثیل انسانین معنوی و مادی دویغولارینی، طبیعت، توپلوم و اشیادان آلماقلا یاناشی اونو مقایسه‌لی شکیلده عینی‌لشدیریب ساده بیر اوسلوبدا اوخوجویا چاتدیریر.

#مفتون_امینی بو اوسلوبدان یارارلانماقلا اؤز دوشونجه و دونیا گؤروشونو آیدین و ساده شکیلده بیزه سؤیله‌ییر و بونونلا دا توپلومسال یاشاییشین، بدیعی اوبرازلارینی یارادیر:

اگر قوش یورقون اولسا پّر گؤتورمز
یالانچی عشقی هئشواخ تر گؤتورمز
عزیزیم قلبیمه دَیسن یاواش دَی
بو بیر گولداندی سینسا جر گؤتورمز (۱)

ائله بونا گؤره ده شاعیرین بو اثری بایاتی وزنینده اولماسا دا، بایاتی ریتمی ایله وورغولانیر؛ و بو سببدن «عاشیقلی کروان» اثری‌نین مضمونو بایاتی مضمونونو اؤزونه آلمیشدیر.
شاعیر تمثیل گوجو ایله، گؤزل و بدیعی آنلام یاراتمیشدیر؛ اؤرنک اوچون: او «حقیقتین» سیرلی سیماسی و دولاشیقلارینی و أل یئتیشمزلییی و اوزونلوغونو گؤسترمک اوچون، اونو بیر چای تصور ائدیرکی یوزبیر آدیلا یوز یئردن کئچیر:

بو بیر سؤزدور گولوم قالسین یادیندا
شیرین یا شور، دوتارلیق وار دادیندا
حقیقت بیر اوزون چای‌دیر بوروقلو
کی یوز یئردن کئچیر، یوز بیر آدیندا

«تمثیل شاعیرین الینده اؤز فیکیر و قایغی‌لارینی سؤیله‌مک اوچون أن گوجلو بیر آراج‌دیر. اوخوجو تمثیل آراجی ایله شاعیرین فیکیرلرینی دویور، هله اوسته‌لیک اونو همیشه‌لیک اؤز بئینینده ساخلاییر. چونکی او ساده و اوره‌یه یاتیم بیر دیل یعنی تمثیل دیلی ایله یازیلیب‌دیر. اونون حتتا پوئمانی اوچ بؤلومه بؤلدویو آدلاردا دا بئله، تمثیل دویغوسو واردیر. شاعیر اؤز خلقی‌نین عادت و عنعنعه‌لریندن و سئودییی طبیعتین اوچ اوبرازیندان (یعنی: اوجاق، بولاق و داغ اوبرازلاریندان) صنعتکارلیقلا  یارارلانیر».( ۲)

بئله‌لیکله بیرینجی بؤلومونو «اوجاق باشیندا» آدلاندیرماقلا، خلقی‌نین أن اسکی زامانلاردان سئودییی اود، یورد و اوجاق باشیندا ییغیشیب یاشاییشین چئشیدلی ساحه‌لری حاققیندا دوشونجه‌لرینی و همچنین بیر- بیرینه اوجاق باشیندا «بوی بویلاییب، سوی سؤیله‌دیک‌لرینی» یادا سالیر؛ سانکی بو صنعتکار آشیقلار، بو ائلین باش بیلن‌لری، اوجاق باشینا ییغیشماقلا گله‌جک حاققیندا اؤز پلانلارینی بیربیریله بؤلوشدورورلر:
میز اوسته، رنگ‌لی – رنگ‌لی ، قاب قاشیق‌لار
حیه‌طده، رنگی سولموش، سارماشیق‌لار
عجب حالدیر، اوره‌ک قئینیر، غم اوینور
سازیز قربانی، قالخین، آی عاشیقلار!

👇👇👇 @dusharge 👇👇👇
@dusharge || همت شهبازی
« #عاشیقلی_کروان» اثرینه بیر باخیش یازان: #همت_شهبازی «عاشیقلی کروان»، #مفتون_امینی‌نین آذربایجان تورکجه‌سینده یاراتدیغی گؤزل و بدیعی بیر اثری‌دیر. بو اثری اوخویاندا، آتا بابالاریمیزین #مَثل، #ضرب‌المثل شکلینده سؤیله‌دیک‌لرینی، علوی فیکیرلرینی خاطیرلاییریق.…
بئله‌لیکله پلانلارینی بؤلوشدورندن سونرا حرکت ائدیب، حیات و طبیعتین أن گؤزل و دورولوغو یعنی «بولاق باشینا» یئتیشیرلر. بولاق باشینا یئتیشمکله، اونلار داها دا توتدوقلاری یوللاردا محکم و اراده‌لی اولماقلارینا تأکید ائدیرلر. ائله بونا گؤره‌ ده اونلارین بو حرکتی سونوجوندا، داغ باشینی یعنی حیات و طبیعتین زیروه‌لی نؤقطه‌سینی منیمسه‌ییرلر.
«شاعیرین تمثیل‌لری‌نین چوخ بؤلومو، اونون ذؤوق و خیالی‌نین منطقی سونوجوندا یارانیر. منطقچی‌لرین اوچ بوجاقلی اؤنَرمه‌لرینی (قضیه‌سینی) خاطیرلاماقلا، قئید ائدیریک کی او شعرلری‌نین چوخ قیسمینی، منطقچی‌لرین اؤنرمه‌لری کیمی یئنی بیر تمثیل یاراتمیشدیر:

نئجه یئرلشدی داشلار تیر – کاماندا
بو آفت یاغمامیشدی هئش زاماندا
سو دامدان دامسا، آساندور علاجی
آما کیم، نئیله‌ییم گؤزدن داماندا؟

بو اونون بؤیوک تجروبه‌یه مالیک اولماسینی گؤستریر. تجروبه‌سیز آدام بئله گؤزل بیر منطق اؤنرمه‌سی چیخارا بیلمز نئجه کی بیزیم آتا بابالاریمیز تجروبه و بیلیک نتیجه‌سینده اؤنملی سؤزلر و نصیحت‌لر دئمیش‌لر».( ۳)

بئله نظره گلیرکی #مفتون_امینی «عاشیقلی کروان» اثرینده، تمثیلدن علاوه، سیمگه‌دن ده (سیمبول) یارارلانمیشدیر. دوغرودور تمثیل ایله سیمگه  بیربیریله اورتاقلیق و یاخینلیغی چوخدور، آنجاق اونلارین آراسیندا بیر نئچه فرق ده گؤرونمکده‌دیر. بیریسی بو کی تمثیلده، ایمگه (تصویر) یاراتماغا آز دَیر وئریلیر و اونون داخیلی آنلامی نظرده توتولور، حال بو کی سیمگه ده  شاعیر و یازارین صنعتی، تکجه سیمگه و اونون  یاراتدیغی ایمگه‌لرله بللی اولور. ایکینجی فرق بوراسیندادیرکی عمومیتله تمثیلده بیر ایفاده، جومله و یا باشقا سؤزله دئسک عمومی بیر شئی نظره آلینیر، حال بو کی شاعیر وارگوجونو ایشله‌دیر و دئمک اولار کی باشقا بیر ساختا آنلام و ایفاده یارادیر، بو دا ائله سیمگه‌نین  بیر آنلامینی آچیقلاییر: بیر سؤزله ایکی آنلام و یا بیر سؤزجوک گتیرمکله باشقا آنلامی ایفاده ائتمک آنلامی.

#مفتون_امینی‌نین سیمگه‌لری ساده و عینی زاماندا چوخ مرکب‌دیر. بئله کی ایلک باخیشدا اوخوجو سؤزجوک‌لرین اؤز عادی حالیندا ایشلنمه‌لرینی دویور (بو دا اونون بیر باشقا گوجه یعنی ادبی صنعت‌لرین بیریندن اولان « #سهل_الممتنع» گوجونه مالیک اولماسینی گؤستریر) آنجاق درین دوشوندوکده اونون باشقا آنلام و آنلاییش داشیدیغینی دا دویورسان. ائله بونا اؤرنک اثرین ایلک بؤلوموندن وئریریک:

… گئجه باشلانمیشدی .
قیش ایدی
بوران، آغ دلی‌لیغین، قورو بوداقلارا و سوواقلی دووارلارا چیرپیردی.
خرمن یئرینده، باغ اته‌یینده ، ایت‌لرین اولاماسیندان سوای، بیر سس گلمه‌ییردی.

گؤروندویو کیمی بورادا «گئجه»:  اؤز قارانلیق دؤور آنلامینی، و «قیش»: دؤورون سویوقلوغو، و بو آرادا دلی و رحیم‌سیز «بوران»: یازیق و قورو بوداقلارا و دووارلارا رحیم‌سیزلییی حیات و طبیعت و یوردوموزا (خرمن) ایت‌لرین (طبیعت و توپلوم عامیل‌لری) اولاماسی شاعیرین سیمگه‌لی دوشونجه‌سیندن یارانیر.

« #عاشیقلی_کروان»ین باشدان باشا اویناق وورغو ایله یازیلماسی اوخوجونو حئیرتده قویور. اوندا اولان ریتمیک موسیقی، انساندا میللی روح و معنوی دویغو یارادیر.
شاعیر اثرین سونوندا دئییر: «بو شعیرلر هئچ بیری ابدی دویغو و یا ثابیت بیر فیکیر داشیمیر نییه کی بونلار لحظه‌لر شعری‌دیر و لحظه‌لر ده همیشه چئشیدلی‌دیر». شاعیرین بندلر آراسی دوشونجه‌لری فرقلی اولسا دا بیر نؤقطه‌ده یعنی اثرین هر بؤلومونون ایلکینده سربست شعر شکلینده گتیردییی اؤن‌سؤز، دوشونجه‌لرینی بیربیرینه جالاشدیریر. هله بونلاری نظره آلماساقدا او، بیرینجی بؤلومده (اوجاق باشیندا) یعنی هله کروانین حرکت ائتمه‌دییی چاغدا بعضی مسئله‌لره شوبهه ایله یاناشیر؛ آنجاق سونونجو مرحله ده (داغ باشیندا) یعنی مقصده یئتیشدیکدن سونرا و بوتون جهد و حرکت‌لری سونوجلانمادیقدان سونرا، بوتون اینام ایله باشقا جورا فیکیرله‌شیر. بیرینجی بؤلومده دئییر:

باخیش لار، گیزلیجه پیغام آلیرلار
نه یان – یان بیر بیریندن جام آلیرلار
اوره‌ک‌لر ایسته‌ییر دیللر دییه‌نمیر
و لاکین عشق لر الهام آلیرلار

اوچونجو بؤلومده ایسه بئله دئییر:

ایچاق بو جامی، اوزلر آغلیغی ایله
قیزارداق رنگی عشقین ساغلیغی ایله
سویوق، دونیانی باسمیشدیر ولاکین
نه غم واردیر، اوره‌ک‌لر داغلیغی ایله

#قایناقلار:
اؤرنک شعرلر آشاغیداکی اثردن‌دیر:
۱. #عاشیقلی_کروان، مفتون امینی، تبریز نشر رفعت، پاییز ۱۳۵۷

۲. #نقد_شعر_معاصر_آذربایجان»، بو یازاردان، نشر اختر، تبریز ۱۳۸۳، ص۵۹

۳. یئنه اورایا باخ : صص ۵۹- ۶۰


_____&&____

 #آچیقلاما:
مفتون امینی‌نین عاشیقلی کروان اثری ۱۳۸۹دا «از پرسه خیال در اطراف وقت سبز» آدلی کیتابی‌نین بیر بؤلومونده امرود یایین ائوی طرفیندن یئنی ائدیتله چاپ اولونموشدور. #عاشیقلی_کروان کیمی مستقل بیر


👇👇👇 @dusharge 👇👇👇 #آردی وار
@dusharge || همت شهبازی
بئله‌لیکله پلانلارینی بؤلوشدورندن سونرا حرکت ائدیب، حیات و طبیعتین أن گؤزل و دورولوغو یعنی «بولاق باشینا» یئتیشیرلر. بولاق باشینا یئتیشمکله، اونلار داها دا توتدوقلاری یوللاردا محکم و اراده‌لی اولماقلارینا تأکید ائدیرلر. ائله بونا گؤره‌ ده اونلارین بو حرکتی…
اثری #فارسجا بیر #شعر_توپلوسونون بیر بؤلومونه یئرلشدیریب سیریماسی‌نین سببینی باشا دوشمه‌دیم. بو کیتاب اؤنجه مستقل بیر اثر کیمی یاییملانمیشدیر. یئنی چاپداکی بعضی دَییشیکلیک‌لر یئرلی‌دیر. اؤرنک اوچون بندلرین سیرا دوزومو مضمونجا داها یاخینلاشیبدیر. آنجاق بو چاپدا، مصراعلارین ایچینده گتیریلن دَییشیکلیک‌لرین بیر چوخو ایله راضیلاشا بیلمه‌دیم. عینی حالدا ایلک چاپدا اولان بعضی گؤزل بندلرین یئنی چاپدا حذف اولونماسی دا یاخشی آلینماییبدیر. مندن سورسانیز عمومیتله اوستونلویو #ایلکین_چاپا یعنی ۱۳۵۷ چاپینا وئره‌ردیم. بونا گؤره بو یازیدا #شعر اؤرنک‌لرینی وئرمکده ایلک چاپی واریانت گؤتورموشم. ضعیف دَییشمه‌لردن بیری یوخاریدا اؤرنک وئردییمیز «بو بیر سؤزدور…» بندی‌دیرکی مقایسه اوچون یئنی چاپدا اولان واریانتی وئریرم:

بو بیر سؤزدور گولوم قالسین یادیندا
شیرین یا شور، توتارلیق وار دادیندا
حقیقت، بیر اوزون چای‌دیر یئر اوزره
که یوز تای دان کئچیر، یوز بیر آدیندا

####

#یازی ایلک دفعه #نوید_آذربایجان قزئتی‌ ۱۳۸۰/۶/۲۰ سای ۱۷۹ دا چاپ اولاراق سونرالار آزاجیق دییشیکلیکله #آذری درگیسینده چاپ اولدو.

https://telegram.me/dusharge
بو گون ۲ شهریور
سئویملی دوستوم آذربایجانیمیزین گؤزل شاعیری #هادی_قاراچای جنابلاری‌نین دوغوم گونودور. بو مناسیبتله اونون ایللر اؤنجه ترجمه ائتدییم بیر شعرینی تقدیم ائدیرم

دستان يک ملت || برای #عباس_بارز

شعر: #هادی_قاراچای
ترجمه: #همت_شهبازی

دستش در دستم و دستم در دستش
مثل خورشيد پر از حرارت،
مثل خاک پر از گياه ،
مثل آسمان بزرگ است.
عطر اجدادم از اين دست می آيد،
خواب شيرين کودکيم ،
لالايی های مادرم
نغمه دل انگيز ساز جدم.
دستش در دستم و دستم در دستش
درقلبم تپشی هست
سنگين تر از من.
در دلم خميازه ايست که درمن نمی گنجد.
تو نگو
تپش قلب های بی شماری که در اين دست ها گنجيده،
دستان يک ملت بوده است
که در دستانم جا گرفته بود.

##
#شعرین تورکجه‌سی
#فروغ_آزادی قزئتی، ۱۳۷۱/۳/۲، ۵۵۰ ساییندا چاپ اولوبدور.
###
# شعرین ترجمه‌سی #آتیه نشریه‌سی، سای 132، تاریخ 25 شهریور 1376 چاپ اولوبدور.

https://telegram.me/dusharge
👆👆👆👆🌹🌹🌹🌹
نه شیرین بیر #دیل ایله
یازمیسان قیز بونو سن! 👇👇🌹🌹

منی «من» ائدن …/ #نیگار_نوروزی


گؤزومو تهراندا آچمیشام و ایکی توپلومدا بویا- باشا چاتمیشام: بیرینجیسی بؤیوک بیر شهرده «قوناق» وطنداش کیمی؛ ایکینجیسی‌ایسه قوهوم- اَقربادان اوزاقلیق دویغولارینی آزالدان دوستلار آراسیندا. بو گونه قدر هئچ وقت کوچه ده «قاچان- قاچان» اوینامادیم، آنجاق چوخ وقت‌لری «گرگم به هوا» اویونلاری ایله اوشاقلیقدان لذت آلدیم. یالنیز ایلده بیر ایکی دفعه قوهوم‌لاریمین یاشادیغی یئره بیر نئچه گونلوک «قوناق» گئتدیگیم زامان، بو اویون‌لارین دادینی چیخاردیردیم.
اورتا مکتبی اوخویارکن باکیلی بیر موسیقی معلیمیمین صمیمیتیندن تکجه موسیقی درسی یوخ، حیات و مدنیت درسی ده آلیردیم. من باشقالاری ایله فارسجا دانیشاندا منه گولومسه‌ییب دئییردی: «باخ، سن نه گؤزل فارسی دانیشیرسان! من نه وقت‌دیر بوردا یاشاییرام، اما هئچ سنین کیمی دانیشانمیرام.

https://ishiq.net/yaddast/25038/منی-من-ائدن-نیگار-نوروزی.html


👆👆👆👆👆🌹🌹🌹

https://telegram.me/dusharge
#كند_شعري دئييلن شعر ديلي وارمي؟
#توفيق_حاجي‌یئو
اختصارلا كؤچورن: #همت_شهبازی


اگر #كند_نثري و اونون‌ ديلي وارسا، طبيعي كي اونون شعر قارشيليغي‌دا اولماليدير و دئمه‌لي #كند_شعريني و اونون ديليني‌ده قبول ائتمه‌لييك. البتده نثر‌ده اولدوغو كيمي، بو آد شعرده ‌ده شرطي‌دير. مثلاً . آراز، . آسلان و . اسماعيل كند حياتيندان چوخ يازير‌لار. آنجاق شهر‌دن‌ده، حتي ميلّت‌لر آراسي موضوعلاردان‌دا يازيرلار. اگر اونلارين ديليني ‌كند شعري‌نين ديلي ساييريقسا، قطيعاً موضوع فاكتيندان چيخيش ائتميريك. اونلار كنددن‌ده، شهردن‌ده خالقلار آراسي مسئله‌لردن‌ده يازاندا ديللرينده ايشلتديكلري ايفاده‌لر، سؤزلر، تشبيه‌لر، ادبي ـ بديعي ديليميزي آذربايجان جانلي كند دانيشيق طرزينه سؤيكه‌يير. #ممد_آراز. او ياخشي بيلير و دوز دئييركي: «شاعير جمعيتين ديلي، ديلمانجي‌دير» اصيل شاعيرديرسه، «شاعيري پلانئت ثيقليتنده‌دير (مركزينده‌دير). اونون باخيشي‌نين غضب قيرمانجي داغلار پارچالاماق قووه‌تينده‌دير». سؤزون بو قووه‌تينه اينانان م.آراز اؤزونه بئله بير دئويز (=ايرث، تدبير ) گؤتورور: اوره‌ک‌سيز كلمه يازان دئييلم» چوخلاري بئله دئيير، آنجاق‌ م.آراز دئديیی كيمي‌دير، حقيقتاً اوره‌یينه قولاق آسيب يازير. اوره‌یي‌ده كي، اوشاق اوره‌یي: « نه ياخشي اوره‌ییم هله اوشاقدير » اونا گؤره‌ م.آرازين سؤزو صميمي‌دير. ( صميمي سؤزه حتتا ديپلومات‌لاردا اينانارلار ). ممد آراز چوخ جاوان مدريكلشدي، هله م. ابراهيم اولان واختلار : بئله ائركن مدريكليك آدامي تئز قوجالدير ( ص. وورغون كيمي) ياخشي‌ كي، م.آراز هله جاوان‌دیر.
م.آراز‌ين اينديكي #بديعي_ديلي بوتون عضله‌لري‌ ايله معاصير‌دیر. اونون ديلي #عنعنه ايله #نوواتورلوغون، بديعي‌ليكله ادبي_لیين، ادبي‌ليكله ديالئكتچي‌ليين (=دانيشيغين ) و خلقي‌ليكله قيراماتيك‌ليین هارمونيك (=وورغولو، هماهنگ ) رابطه‌سينه اَن پارلاق نمونه‌لردن بيري‌دیر. اونون #پوئتيك نطقينده نوواتور‌لوق- معاصر‌ليك ( #مدرنیزم) 60ـ جي ايللرين اورتالاريندان باشلانير. غريبه‌دیر ‌كي، كند‌دن آيريلديغي ايلك دؤر‌لر‌ده اونون ديلينده جانلي دانيشيق ائلئمنت‌لري (=عنصرلري)، كند فرازئولوگيسي (=سبكي ) چوخ سئيره‌ك گؤرونور. اصلينده بو « غريبه‌ليكده » بير طبيعي‌ليك وار . جاوان شاعير جاوانليغيندان قورخوب « صيرف ادبي ديلده » يازماغا چاليشير، جيددي- جهدله اوندان اوزاقلاشماغا، « مدني » ديله‌ يئیه‌لنمه‌یه سعي ائدير. بو دؤر ياراديجيليغيندا سليس ديل، آيدين ايفاده‌ وار، آنجاق ائموسيونال (= هیجانلی، دويغولو، احساسلی) #يئني‌ليك يوخدور. 66 –1964- جي ايللر اونون بديعي نطقينده يئني‌ليیه كئچيد دؤرودور. بو ديل تكامولونو عياني تصور ائتمك اوچون پوئمالارينا باخماق كفايتدير- بو ايري متن – كوتله‌لر مقايسه اوچون مناسب‌دیر. 1964-جي ايله قد‌ركي پوئمالاري‌نين ديلينده دووشان قورخاقليغي، ككليك كوسه‌ينليیي، نئهره بئل، كورسن تولاسي كيمي تشبيه‌لر، چيچه‌یي چيرتلاماق كيمي دانيشيق ايديوم‌لاري ( لهجه‌لري ) « ائله بيل‌ كي، بورا يئكاتئرينا تيكديرن سارايين شعبه‌سی‌دیر» كيمي كانكرئت (=عيني) مقايسه‌لر چوخ سئيره‌ك‌دير. «عسگر قبري » پوئماسيندا ايسه (8-1966- جي ايللر ) عيني ايفاده‌لر اؤزونو آیدینجا حيس ائتديرير. پوئمانين ديلينده : داش‌ ديلينده صحبت، مزار فصلي، آغ هؤروكلو بولاقلار، محبتين فاشيستي خيانت‌دیر، قارا چيچك، نيفرت بايراغي و…كيمي اونلارلا يئني ايفاده- تشبيه‌لر ايشلندي، اوخوجونون ذؤوقونه طراوت يئلي ووردو. ايكي ايل اول بئله ايفاده‌لردن بيريني اونون نطقينده چيراقلا آختارمالي اولوردون. عوموميتله بوزامان باشلايان جاوانلاردا ( ف.قوجا، م.اسماعيل، و.صمداوغلو، ع. اسماعيل‌زاده و باشقالاري ) ايفاده نوواتورلوغو گوجلو ايدي . م. آراز جاوانليغا قوشولدو و پوئتيك تجربه‌سي نين سايه سينده اؤن پلانا كئچدي. محض بو تجربه سينه گؤره، نوواتورلوغون باشلانغيجي اوچون يول وئريلن زاي فاكت ياراتمادي، اونون نوواتورلوغو در حال مدريك مضمون آلدي.

بيز ادبياتيميزين تاريخينده دفه‌لرله گؤرموشوك‌ كي، يئني ادبي- بديعي ديليميزده گؤيدن دوشمور، اجنبي ديل محيطيندن داشينمير، محض #آنا_ديليميزين تكيندن گلير، جانلي دانيشيق- اونسيتيميزين قطب اوجقارلاريندان، بير قدر‌ده قارانليق د‌رينلييندن گؤتورولور. بو جور جانلي دانيشيقدان گلن خلقي‌ليك نثر ديلي اوچون طبيعي‌دیر و هله قانوني‌دیر، آنجاق شعر ديلي اوچون غير عادي‌دیر، بونون ائموسيونال و نورماتيو اندازه‌لره سيغيشديريلماسي نوواتورلوقدور. عصرين صلح انديشه‌سيني محاريبه قارا خبري كيمي عوموم دونيا …

#یازی‌نین آردینی #ایشیق سایتیندان آشاغیداکی لینکدن اوخویا بیلرسیز 👇👇👇

https://ishiq.net/məqalə/25109/كند-شعري-دئييلن-شعر-ديلي-وارمي؟-توفيق.html


https://telegram.me/dusharge
@dusharge || همت شهبازی
4_182606298435551373.pdf
#حیدربابانین دراماتیک یؤن‌لری
#همت_شهبازی

#دراماتیک_ادبیاتین یارانما تاریخی، تحکیه ادبیاتیندان چوخ چوخ اوزاقلارا گئدیر. بو ژانرین هله ایلک جیددی قورامچیلاری (نظریه‌پرداز) یونان ادبیاتیندا ارسطویا قاییدیر. اونون درامادان دانیشماسی اونو گؤستریرکی اونون زامانیندا، درامانین وارلیغی بیر فئنومئن (پدیده) کیمی تثبیت‌لشمیش و ژانرین ایسته‌نیلن قدر یازیچی و فاناتلاری وار ایمیش. بو ژانر، اثردن اثره، یازاردان یازارا فرقلی یؤن‌لرده استفاده اولونسادا، اساس اؤزللیکلرله همیشه دیققت مرکزینده اولوبدور. یعنی صحنه دوزه‌لیشیندن و اونون توصیفیندن توتموش کاراکتئرلرین گئییم و ظاهیری گؤرونوش‌لرینه قدر استفاده اولونان ایلکه‌لر (پیرینسیپ‌لر) همیشه گؤزدن قاچیریلماز بیر فاکتورلار اولموشدور. ماراقلی‌دیرکی بو ژانرین گلیشمه‌سی ده شعرله باغلی‌دیر. #مدرن_دؤنم ادبیاتیندا، #پوئما ژانری یاراندیقدان سونرا، #درام ژانریندا اولان شعرسل‌لیک، اؤز یئرینی تحکیه‌چیلیکله دَییشدی. بونا گؤره دئمک اولارکی تحکیه ادبیاتی درام ژانری‌نین مدرن‌لشمیش بیر ژانری کیمی باغیمسیز (مستقل) بیر ژانرا چئوریله‌رک #حکایه، #رومان، #پیئس و باشقا #نثر ژانرلارینا بؤلوندو. پوئما ایسه، سوژئتلیک خطینی ایتیره‌رک داها چوخ تیپیک و شعرسل ایمگه‌لره (ایماژ) اوز گؤستردی.

«حیدربابایا سالام» اثری بو سوژئتلیک خطینی ایتیرن تیپیک درامانین تمثیلچیسی اولور. چونکو تحکیه‌چیلیک اوندا یوخدور. یاتیمینا (افقی) بیر جیزیقدا درامانین: صحنه آراییشینی، طبیعت دئکوراسیونونو، و شاقولی بیر جیزیقدا ایسه، تیپیک کاراکتئر و صورت‌لری و اونلارین چئوره‌سینده یارانان گله‌نکسل(سنتی) بیر توپلوم، عایله‌وی و گله‌نکسل ایلیشکی و دَب‌لرین و بونلاری ایفاده ائدن دیل و دئییم قورولوشونون بروزه چیخماسی‌نین شاهیدی اولوروق.
خاطیرلاماسینا هئچ بیر گرک اولمایاراق دئمه‌لییک‌ کی اوستاد #شهریار، اثری یازدیقدا دراماتیک بیر اثر یاراتماق دوشونجه‌سینده اولماییبدیر. آنجاق مطالعه و تجروبه نتیجه‌سینده شاعیرین آلت بیلینجینده (ناخودٱگاه) یئرلشن بو ژانرین اؤزللیک‌لرینی نئچه ساحه‌ده سیرالاییب آراشدیرماق اولار:

۱) صحنه‌لشمه دئکوراسییاسی
۲) تیپیک کاراکتئر و صورت‌لر

 هر بیر دراماتیک اثری حاضیرلاماق اوچون، اؤنجه‌دن اونون دئکورو حاقدا بیر اؤن‌کانتئکست (پیش‌زمینه، پیش‌متن) یارادیلیر. بو دئکورا اؤزونو متنه یاپیشدیریر و متن‌له اویغونلوغو قورونور. بعضن اؤن‌کانتئکست ایشیق و قارانلیق بیر تابلودا یارانیر. بعضن تام آچیق-آیدین، طبیعت تصویرلری یا دا اشیالارین دوزومو ایله پلانلاشیر. حیدربابایا سالام اثرینه باخدیقدا بعضن هر بیر بندینده هم دئکوراسییا هم ده متنین یئتکین‌لیینی گؤروروک. یعنی هم اؤن‌کانتئکست وار هم متن. بو مسئله حیدربابادا ایکی یؤنده اؤزونو گؤستریر: بیرینجی اؤن‌کانتئکست عمومیتله یاتیمینا (همنشینی، افقی) اوخدا (محور) و پارالئل (موازی) بیر جیزیقدا؛ ایکینجیسی ایسه، شاقولی (عمودی، جانشینی) اوخدا. بیرینجی عمومیتله هر نه‌یی اولدوغو کیمی گؤستریر. ایکینجیسی، بیرینجییه دایاناراق سون آنلاییشی قاپساییر. ائله اثرین بیرینجی بندینه باخسانیز بونو گؤره‌رسینیز:

حیدربابا ایلدیریم‌لار شاخاندا
سئل‌لر، سولار شاققیلداییب آخاندا
قیزلار اونا صف باغلاییب باخاندا
سلام اولسون شوکتیزه، ائلیزه
منیم ده بیر آدیم گلسین دیلیزه
(حیدربابایه سلام، بند ۱)
بندین ایلک اوچ مصراعینی، صحنه دئکوراسی کیمی تصوور ائتسه‌نیز سون ایکی مصراع کاراکتئرین صحنه‌یه داخیل اولوب و تاماشاچی ایله ایلگی قورماسی کیمی یوزولور. ایلک اوچ مصراع سانکی صحنه‌ده یئرلشدیریلمیش بیر تابلودور. بو تابلودا، ایلدیریملارین شاخماسی، سئل-سولارین آخماسی و تابلونون بیر بؤلومونده ده قیزلارین اونا صف باغلاییب باخماسینی گؤرورسونوز. پرده‌نی آچدیقدا، تاماشاچی صحنه‌ده یوخاریداکی تابلویو گؤرور و پرده آرخاسیندان کاراکتئرین صحنه و متنه داخیل اولماسینی گؤزله‌ییر. سون ایکی مصراعدا، کاراکتئر صحنه‌یه داخیل اولور و اؤز اویونونو اویناییر. کاراکتئر آکسیونا (عمل) داخیل اولور. دیالوقا کئچیر.

👇👇👇👇👇

یازی‌نین آردینی #ایشیق سایتیندان یا دا یوخاریدا کی #پی‌دی‌اف فایلیندان اوخویا بیلرسیز 👇👇👇

https://ishiq.net/m%C9%99qal%C9%99/13173/%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%DB%8C%D8%A4%D9%86%E2%80%8C%D9%84%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AA-%D8%B4%D9%87.html
ویجدان تميزليیي
(مرحوم #گنجعلی_صباحي‌نين #قارتال حئكايه‌سينه بير باخيش)

يازان: #همت_شهبازي


« #قارتال» حئكايه‌سي‌نين خلاصه‌سي:

«محمد» تهراندا اولدوغو زامان، رحيم‌سيز و ييرتيجي طبيعتي اولدوغوندان «قارتال» لقبيني آلميش و تهرانين ان مشهور اوغرولاريندان اولموشدور. ايندي او، اؤز شهرينه قاييداراق اوچ نفرله بيرليكده بير رئستوراندا اوْتوراراق قارا چادرالي بير قادينين ديلنچي‌لييني و قارسون اونو ايته‌له‌ييب ييخماسيني گؤرمكله قارتالين بوتون وارليغي سارسيلير و قارسونا بير سيللي وورماقلا، قادينين آرخاسينجا گئديب اؤز آناليغي نرگيز خانيم اوْلدوغونو بيلير. نرگيز خسته‌لنميش اوغلو «حميد»‌ـ ين داوا‌ـ درمانيني اؤده‌مك اوچون ديلنچي‌ليك ائدير. قارتال اؤز قارداشي حميد و آناليغي نرگيز ايله گؤروشدوكدن سونرا باشينا گلن حادثه‌لري سؤيله‌يير:

قارتال، دوْغما آناسي «مريم» خانيمي كوچه قاديني اولدوغو اوجباتيندان و بونو بيلندن سونرا، اوندان انتقام آلماق فيكريله ائودن چيخيب، و تهرانا گئدير. بورادا ايش‌سيز‌ليكدن بوتون پوللاريني قورتارير. نهايت نئچه اوْغرويا توش گلديكدن سونرا بيرينجي اوْغورلوغوندا توتولاراق دوستاق اولور. دوستاقدا بيلمه‌ديیي بوتون پيسليك‌لري‌ده اؤيره‌نير و اوْرادان چيخاندان سوْنرا توپلوما ضيد بير آدام اولور. اوْغورلوقدا آد‌ـ سان قازانماسينا گؤره، اونا «قارتال» دئييرلر. بير گون قارتال اوغورلوغا گئدن زامان، ائوين قادينيني، خسته اوشاغي‌نين باشي اوزه‌رينده هنيرتي‌لريني ائشيتمكله و اؤز آناليغي نرگيزين چكديیي زحمت‌لري خاطيرلاماقلا بوتون ياتميش تميز دويغولاري اوْيانير. بو حالدا «آه‌… آنا» دئيه‌رك، سسي ائوه ياييلير و قادين بو سس‌دن قورخاراق اؤزوندن گئدير. صاباحيسي گون بو ماجراني قزئتده اوخوماقلا، قارتال او قادين ياتان خسته‌خانايا گئدير و او دقيقه‌دن فتنه‌ـ فساد اوْجاغيندان اوزاقلاشير. بير زامان ماهير سوروجو كيمي ايشله‌يير. ايندي او، اؤز آناليغيني گؤرمك اوچون اؤز شهرينه گليب، آناليغيني بير ديلنچي كيمي و اونون اوغلو "حمید"ی خسته گؤرمكله بير دسته پول چيخاريب نرگيزه وئرير و يئني‌دن تهرانا قاييتماق فيكرينده اولاندا نرگيزين چهره‌سينه غملي بير دومان چؤكور. حميد ياخشيلاشير. نرگيزين‌سه پولو قورتارير. بئله بير زاماندا قارتال مكتوبون ايچينده اييرمي‌مين تومن پول يوللايير. بوندان سونرا داها قارتالدان خبر اولمور. بير گون حميد قزئتي اوخوياركن، گؤزو بير شكيله ساتاشاراق «قارتالين اؤلومو» باشليقلي بير خبري اوْخويور.

مرحوم #صباحي گؤز‌ل و بديعي اثرلر ياراتميشدير. او بو اثرلرينده بوتون هنده‌وه‌رينده و توپلومدا گئدن حادثه‌لرله سيخ ايلگي‌ده اولوب، اونو رئال شكيلده دوشونوب آچيقلايير. اونون توپلومسال ياشاييش حاقدا تجروبه و بیلگی‌لری، ياراديجي خيال قووه‌سي، بديعي‌ـ ادبي اثرلر ياراتماغا سبب اولموشدور. او، اوْبرازلاري‌نين توپلومسال دوروملارينا گؤره اؤز دؤرونون پيس دوروملاريني يازماغا چالیشیر، بو مقصده چاتماق اوچون ياشاييشين حتتا ان پيس دوروملارینی گؤسترمكله اؤزونون رئاليستي اوبرازلاريني يارادير.

صباحي بير طرفده ياشاييشين كسينليكله اولايلاري قارشيسيندا يئنيلن اوبرازلار يارادير (مريم، رضاقلي و بير نؤقطه‌‌نظردن قارتالين اؤزو)، باشقا طرفدن‌سه، ياشاييشدا قورخمايان اوبرازلار ياراتماقلا ياشاييشين چتينليك‌لري قارشيسيندا يئنيلمه‌مزليیي اؤيور (نرگيز و آناسي، قارتال، حميد). بير طرفده اؤزوندن اراده‌سي اولمايان اوبرازلار باشقا طرفده ايسه دمير اراده‌لي اوبرازلار يارادير كي اؤزلرينه و داخيلي قووه‌لرينه گووه‌نه‌رك توپلومسال شرايطين قارشيسيندا دؤزمه‌يه چاليشيرلار.

قارتال اوشاقليغيني آناسيزليق و قونشولارين گولونج و آتماجا سؤزلريله كئچيرير. او بو شرايطي يارادانلارين عليهينه نیفرت بسله‌يير، آنجاق اؤز گنجلييني‌ده ايتيرير و اخلاقسيز يوللارا دوشور. بئله‌ليكله پيس‌ليك، پيس‌ليك تؤره‌دير. دئمك اولار صباحي قاراگونلویو و پيس‌ليين سببينی كاميل شكيلده آرادان قالديرماق اولماماق ايناميندادير. «قارتال»‌ـين گؤز‌ل و اوشاق روحو، توپلوم و ياشامين چتين و پيس باسقيسي آلتيندا تاپدالانماقلا، سفيل‌لييه، اخلاقسيزليغا و سوندا اؤلومه گتيريب چيخارير.

قارتال يوخسوللوق، قاراگونلوك دوغوران بير محيط‌دن جان قورتاريب، باشقا بير محيطه گيرير. بورادا اؤزلويونه اينانماسا ايه‌ر، گئجه‌ـگوندوزونو پاركادا و خياوانلاردا كئچيرمه‌ليدير. بير ايش گؤرمه‌سئيدي (هر ايش اولورسا اولسون: اوغورلوق، ديلنچي‌ليك، چاپقين‌‌ليق و‌…) آجيندان اؤلمه‌ليدي. چونكو بورادا مئشه قانونون حاكيم اولدوغونو دویور. انسان‌پرورليك، دوستلوق، آزادلیقدان خبر يوخدور. ايسته‌سن اؤلمه‌يه‌سن، گره‌ك اؤلدوره‌سن، زوْر دئيه‌سن، اوْغورلوق ائده‌سن؛ انسان يالنيز بئله بير شرايط‌ده، ياشاماق حاققيني قازانير. ائله بونا گؤره‌ده: «او

@dusharge
👇👇👇👇👇👇
@dusharge || همت شهبازی
ویجدان تميزليیي (مرحوم #گنجعلی_صباحي‌نين #قارتال حئكايه‌سينه بير باخيش) يازان: #همت_شهبازي « #قارتال» حئكايه‌سي‌نين خلاصه‌سي: «محمد» تهراندا اولدوغو زامان، رحيم‌سيز و ييرتيجي طبيعتي اولدوغوندان «قارتال» لقبيني آلميش و تهرانين ان مشهور اوغرولاريندان اولموشدور.…
(قارتال) بو صميميت‌، فداكارليق اوْجاغيندان اوزاقلاشاندان فتنه‌ـ فساد باتداقليغيندا اوزموشدو، انسانليغي، شرافتي اوْنوداراق ييرتيجي بير جاناوارا چئوريلميشدي. ائو داغيديب، آنالار آغلاتميشدي.»‌(1)

قارتال قاراگونلوكدن، اوغورسوزلوقدان قاچير و اؤزونو دوستاقدا گؤرور. دوستاقدا ايسه‌ هامي اؤز قارني‌نين فيكرينده‌دير. او دوستاغا گيرمكله اوغورلوق، پيس‌ليك، ايري‌ليين بوتون جيغيرلاريني اؤيره‌نمكله آدلیم بير اوغرويا، و وحشي‌جه‌سينه توپلوما ضيد بير آداما چئوريلير. حتتا اونا «قارتال» لقبيني‌ ده بو خاراکتئرینه گؤره وئريرلر. بئله‌ليكله او بوتون ايلگيسيني توپلوم و حياتدان اوزور. بورادا صباحي توپلومون پيس قانونلاري، انسانلاري دوغرو دوزگون بئجرمه‌دیینه گؤره سوچلاییر. توپلومون پيس شرايطي، انساني، اجتماعی ياشام حاققيندا دوشونمه‌يه و اونون دوزه‌لمه‌یي اوغروندا چاليشماغا مهلت وئرمه‌مه‌سي يازيچيني درين فيكره دالديرير. او گؤرور كي طبيعتين پيس شرايطي، انسانلارين گؤز‌ل و اينجه روحونو بوْغور، و ائله بونا گؤره‌ ده قارتال تهرانا آياق قويدوغو گوندن تكجه اؤزونه فيكيرله‌شير. بو اؤزونه فيكيرلشمك، اونون اجتماعی كيملييي‌نين گؤز‌ل سوييه‌ده بئجريلمه‌سينه بؤيوك مانع اولور. شخص ايله توپلومون ضیديتي قارتالين بوتون وارليغيندا دويولور. توپلومدا و كوتله‌لر آراسيندا اولان ضیديتلر، حئكايه‌ده اولان اوْبرازلارين مجبوري ياشاييشلاري قاباريق شكيلده گؤز اؤنونه گتيريلیر: «حتتا خديجه (نرگيزين آناسي) نرگيزي آللهوردي‌يه كي يوخسول ايدي وئرميردي آنجاق طالع ائله گتيريركي بو عائله‌ده هميشه يوخسوللوق اولور و «جبره» گؤره او آللهوردي‌يه اوْنو وئرير».(2)

يوخسول‌لار، بئكارلار داها دا يوخسول اولورلار آنجاق اونلار يئنه‌ ده مجبوري حالدا، ياشامين گؤز‌للييي و ساغلامليغي اوچون جهد گؤستريرلر. اونلار ديلنچي‌ليك ائديرلر؛ خياوانلاردا ياتيرلار، آنجاق يئنه‌ ده بئله بير ياشاييشین قارشیسیندا یئنیلمه‌مه‌سی اوچون چالیشیرلار. ائله بونا گؤره‌ ده، قارتال حئكايه‌نين سونوندا اؤزونون نجيب و تميز كئچميشي‌ ايله باريشير؛ و صباحي بونلارين هاميسيني اؤز رئاليز‌مينده گؤز‌ل سوييه‌ده گؤسترير.

اوبرازلار بوتون چتينليك‌لره قاتیلير، آنجاق اونلاري انسانليقدان چيخارمير و هميشه اونلارا بير انسان كيمي باخير. چونكو انساني اؤز حاليندان چيخارماق، نه اينكي رئاليزمه دوْغرو بلكه ناتوراليزمه طرف يؤنلدير.

نرگيزين حياتيندا اولدوغو كيمي، قارتالين‌ دا اوبرازيندا بير نوع «جبر‌= مجبوريت» واردير؛ بئله‌كي قارتالين اؤلوموندن بئله چيخير كي قارتال و اونون ياشاييشينا اوخشار آداملاردا نهايتده ديري‌ليك و ياشاماق قابليت‌لري يوخدور. صباحي اونلاري ياشاماق فيكريندن اوزاق اولدوقلاريني وورغولايير. دوغرودور قارتال آناسينا پول گؤنده‌ر‌مكله اونون عائله‌سيني يوخسوللوقدان قورتارير، باشقا طرفدن ايسه اونون اؤلومو گؤسترير كي يوخسوللوق هله‌م هله‌م یاشامالی و حياتين بير حقيقي وارليغي كيمي انسانلارلا ياناشي اولاراق، بشريت‌دن قوربانليق آلمالي‌دير. بو قووه ايله كسگين و دوشونجه‌ اوزره مبارزه‌ ائتمه‌سه‌لر، انسانليق دونياسي اونونلا هميشه ياشاماليدير. باشقا طرفدن ايسه دئمه‌لييك قارتالين من‌لييي و اوبرازي دييشمه‌لي‌دير. او بير زامانلار هئچ بير قووه ايله دييشيلمير؛ تكجه پول و سرخوشلوق فيكرينده‌دير. آنجاق يوخسوللوقدان بير آنانين هنيرتي‌لريني ائشيتديكدن سونرا، اؤز حقيقي من‌ليينه، اوشاقليق تميزليينه قاييتماق دويغوسو اوره‌یينده يارانير. قارتالين بو دييشکن‌لييي حئكايه‌نين داها دا رئال‌ليغيني اؤنملی بير قووه كيمي ايضاح ائدير. اونون دوستاقدا آغلاماسي، ویجداني‌نين تميزلييني گؤسترير. بو تميزليك، حئكايه‌نين سونوندا اويانماقلا، قارتالين بوتون وارليغيني دارما‌ـ داغين ائدير. حئكايه‌نين سونو گؤستريركي اونون وارليغيندا داخيلي و گؤز‌ل سجيه‌لي بير دوروم و مئيل واردير كي اونون اوزونو زامانين بولودلو توْزو اؤرتوب و او يالنيز ايچه‌ريدن اويانان قووه ايله معنوي گوجونو تاپير. محيطين قاباريقلي يوروشونو ايگيدليكله اؤزوندن اوزاقلاشديرير. قارتال حئكايه‌نين قهرماني اولماقلا بوتون معنوي و مادي قووه‌سيني باشقالارينا آنديرماغيني باجارير. او، اؤز اؤلومو ايله ياشاييشا، ياشاماق باغیشلاییر.

بورادا بو سورغو اورتايا چيخير: حئكايه‌نين سونوندا قارتال نييه و نه‌يه گؤره اؤزونو اؤلدورور؟ اونون سبب‌سيز اؤلومو، حئکایه‌نی رئال‌ليقدان اوزاقلاشديرماقلا، ناتوراليزمه ياخينلاشديرير. حئکایه‌نین سونو اوسلوب باخيميندان اؤزونو بدیعی گؤسترير. قارتالين نئجه اؤلدويو اوخوجو اوچون كؤلگه‌ده قالير. اوخوجودا سورغو و اونون آردينجا يوزوملار تؤره‌دير. كسينليك حئكايه‌ده يوخدور. يازيچي حئكايه‌نين داواميني اوخوجو يوزومونا اؤتورور. قارتالي اؤلدورورلرمي؟ يا خود آناسي كيمي او دا اؤزونو اؤلدورور؟ يعني

@dusharge
👇👇👇👇👇
@dusharge || همت شهبازی
(قارتال) بو صميميت‌، فداكارليق اوْجاغيندان اوزاقلاشاندان فتنه‌ـ فساد باتداقليغيندا اوزموشدو، انسانليغي، شرافتي اوْنوداراق ييرتيجي بير جاناوارا چئوريلميشدي. ائو داغيديب، آنالار آغلاتميشدي.»‌(1) قارتال قاراگونلوكدن، اوغورسوزلوقدان قاچير و اؤزونو دوستاقدا گؤرور.…
حياتين چتينليك‌لرينه دؤزمك، سارسيلماز قارتالي اؤزونو اؤلدورمك نتيجه‌سينه گتيريب چيخاريرمی؟ بئله بير حالدا اونا بو ميراث، دوغما آناسيندان قالماقلا، او دا آناسي كيمي مجبوريت زوروندان ياشاماغا حاققي يوخدورمو؟ بو كيمي سورغولار اوخوجو يوزوموندا آرتيب ياشاماغا باشلايير.
قارتال اؤز دوغما آناسيني وفاسيز و لياقت‌سيز گؤردوكده، آنا يوردوندان گئتمك قرارينا گلير. آيري بير محيط‌ده جنايت‌لر و غيراخلاقي ايش‌لرين قارشيسيندا اعتناسيز اولماقلا، ياخشي و ايدئال بير توپلوما گيرمكدن‌ اوزاقلاشير. اونون تميز و يوموشاق روحو كوْبودلاشير و بوتون تميزليك و اخلاقي جيغيرلاردان اوزاقلاشير، يقين كي بونو، محيطين غيراخلاقي جهت‌لري و قارما‌ـ قاريشيقليغي طلب ائدير.

باشقا طرفدن ايسه او، قارداش و آناليغيني يوخسوللوقدان قورتارماقلا اؤزونه آد قازاناراق ديللرده ياشايير. بئله‌ليكله اؤز دوغما آناسي‌نین یولونو گئتمیر و اونون کیمی ياشاماقدان چكينير. او، دوغما آناسي‌نين اؤز حياتينا قصد ائتمك فيكرينده اولاركن، اؤزو بو يولون قوربانلاريندان اولور. او آناسيندان انتقام آلماق فيكرينده‌ايدي آنجاق دوغما آناسي كيمي او دا اخلاقسيزليغا طرف گئدير.
باشقا طرفدن ايسه، صباحي نرگيزين (قارتالين له‌له و آناليغي) فداكارليق روحونو گؤسترمكله آنالارين و قادين‌لارين فداكارليق‌لاريني اينجه و بديعي شكيلده عكس ائتديرير. نرگيز چتين شرايطده ياشاسا دا، او بوتون وار قووه‌سيله چاليشير و اوميديني ايتيرمير. بونلار هاميسي گنجعلي صباحي‌نين گؤز‌ل و سارسيلماز و اينجه روحونون تميزلييني يانسيدير.

####

اتك يازي:
1 و 2) قارتال، گنجعلي صباحي ، انتشارات فرزانه ، ايكينجي چاپ 1357

#مقاله ایلک دفعه 1380.جی ایلده " #نوید_آذربایجان" قزئتینده چاپ اولوبدور. بلکه ایندی باخیلسا آزاجیق فرقلی باخیلیردی بو اثره. آمما یازی‌نین ایلک یازیلیش اؤزللیینی دَییشدیرمک ایسته‌مه‌دیم.

https://telegram.me/dusharge