"سیستم ها و قالب ها"
احتمالا بسیاری چون من به #فوتبال علاقه مندند و بازی های #جام_جهانی را دیده اند یا از خبرهای آن سراغ گرفته اند. اگر دیشب بازی #انگلستان و #کرواسی را دیده اید؛ از نتیجه ی آن خبر دارید و شما هم چون من معتقدید که با آن نوع بازی ویژه، انگستان پس از گل خوردن، دیگر نتوانست در برابر سیستم متنوع و پویای کروات ها موفق عمل کند.
در این جام، یکی از آسیب های تیم های بزرگ، #کلیشه_های_سیستمی، بود. تیم هایی بزرگ که از آغاز تا پایان یک جور بازی می کردند و تغییر و تنوعی در بازی هاشان نمی شد دید.
قطعا همه می دانیم که سیستم های مستقل و ترکیبی متعددی در جهان فوتبال شناخته شده است. سه، پنج، دو- چهار، چهار، دو- سه، چهار، سه- چهار، سه، دو، یک- و ... . سیستم های رایج در بازی های فوتبال را، می توان با #قالب_های_شعری مقایسه کرد. هرچند هر شاعر، یک سیستم شعری اصلی را برای رسیدن به سبک شخصی انتخاب می کند، اصرار بیش از حد بر یک قالب، شاعران را دچار همان آسیبی می کند که در جام اخیر تیم های بزرگ حذف شده دچار آن شدند.
هنر تک سیستمی، چون فوتبال تک سیستمی است و چنین هنرمندانی، در صورت خطا در انتخاب سیستم مناسب، کمتر فرصت جبران خواهند یافت. همچنین، سیستم این دست هنرمندان، هرقدر هم در عمل موفق باشد، مخاطب را به کسالت از دیدن فوتبال (خواندن شعر) می کشاند.
در این تمثیل، قالب هایی چون #غزل، #رباعی، #مثنوی، #سپید، #نیمایی، #طرح و ... سیستم هایی متفاوتند که یکی کارکردی تر و دیگری با کارکرد و موفقیت کمتر بوده است؛ اما آنچه کاملا مشخص است، این نکته است که در ادب فارسی اغلب شاعران شاخص، شاعران چند قالبی بوده اند. در جام اخیر هم، #فرانسه و #کرواسی، در لحظات بحرانی بهتر توانسته اند از دیگر سیستم ها استفاده کنند و همین نکته سبب شده، در فینال جام جهانی فوتبال، بتوان حضور این دو را دید.
در کنار سیستم ها که شبیه قالب ها هستند؛ در تمثیل می توان انواع #پاس و #ضربه در فوتبال را با گونه های #وزن در شعر شبیه دانست. اصرار بر پاس های #کوتاه_عرضی به شیوه ی تیم #اسپانیا، یا #سانترهای بلند در بازی دیشب #انگلستان، یا صرف استفاده از #شوت پشت محوطه یا ضربه های #ایستگاهی یا #کورنر یا #پرتاب_اوت یا #شروع_مجدد دروازه بان یا پاس های تو در یا #دریپل، نمی تواند تیم را در همه ی بازی ها به موفقیت برساند. داشتن #طرح های متعدد و متنوع برای #گردش_توپ، همان تنوع وزن های متناسب در شعر است. #کلیشه های سیستمی و قالبی، چه در فوتبال و چه در شعر یکی از #پاشنه_های_آشیل دو موضوع مقایسه شده(فوتبال و شعر) است که در دیگر عناصر سازنده نیز قابل قیاسند.
نکته ی پایانی این که در روزهای اخیر کتاب #لحظه_های_بی_ملاحظه را که دوست شاعر #مبین_اردستانی به همت #شهرستان_ادب، منتشر کرده، مطالعه کردم. بررسی و #نقد این مجموعه به مجالی دیگر نیاز دارد؛ اما از زاویه ی تمثیل پیشین باید گفت که خوشبختانه، شاعر این دفتر از نظر #قالب_های_شعری، متنوع عمل کرده است. #غزل، #رباعی، #دوبیتی، #نیمایی، #مثنوی و #ترانه، در این دفتر نمود یافته و تنوع وزنی هم در معدود غزل ها و ترانه های دفتر مناسب بوده است. البته اینکه شاعر با استفاده از این سیستم های متنوع، چقدر توانسته است به نتیجه ی نهایی برسد (گل بزند) در دیگر یادداشت ها بررسی خواهد شد.
#محمد_مرادی
@drmmoradi

"به بهانه‌ی یادروز سعدی"
سعدی شیرازی، آنچنان جایگاهی در فرهنگ و ادب پارسی دارد که هیچ‌کس را یارای هم‌نامی با او نیست؛ گرچه در سده‌های اخیر افرادی در این کره‌ی خاکی زندگی خود را با نام او مزین کرده‌اند. مشهورتر از همه #سعدی_کارنو رئیس جمهور فقید #فرانسه است یا افرادی که هم‌اینک در شیراز، نام فرزندان خود را سعدی می‌گذارند؛ هرچند این سنت پسندیده، بیشتر متعلق به پدران ما در این دیار بوده‌است.
شاعرانی نیز با نام، تخلص یا شهرت او در قلمرو زبان فارسی زیسته‌اند؛ از آن‌جمله سعدی(سعدای) اردستانی، سعدی قره‌باقی(؟)، سعدی لکهنویی، سعدی مشهدی، سعدی زمان تبریزی و ... که کمتر کسی نامی از ایشان شنیده است.
همنامی با سعدی دلیل شباهت با او نیست؛ چنانکه پس از شیخ، اشعاری به بهانه‌های مذهبی و غیرمذهبی یا از روی سهو و خطای کاتبان و گردآورندگان، به او منسوب شده که در جوهره‌ی شعری؛ هیچ اشتراکی با جهان و زبان سعدی ندارد.
برای مثال، غزلی را در ادامه می‌آوریم که در بیاضی موجود در کتابخانه‌ی کنگره‌ی شمالی (قرن ۱۱) به نام شیخ سعدی ثبت شده است. شعری شیعی که چون دیگر اشعار از این دست؛ احتمالا برای انتساب سعدی به مذهب تشیع به نام او ثبت شده و از نظر نسخه‌ و سبک؛ هیچ پیوندی با سعدی شیرازی ندارد. انتساب‌هایی مردود که در تذکره‌ها و جنگ‌های سده‌های دهم به بعد، به‌فراوانی دیده می‌شود و بعید نیست، این غزل، سروده‌ی یکی از دیگر سعدی‌های گمنام روزگار باشد:
جلای آینه‌ی خاطرم ز مهر علی است
محبتی که مرا هست با علی ازلی است
هزار بار تو را بیش گفتم ای عاقل
که جانشین رسول خدا علی ولی است
دهان من چو صدف در سخن دُرافشان است
دلم چو بحر پر از دُرّ مهر آل علی است
کسی که در دل او مهر آل حیدر نیست
مدام روی‌سیاه‌است و کار او دغلی است
منوش می که ترش‌رو شوی ز تلخی او
شراب مهر علی خور که طعم او عسلی است
گمان مبر که من از باده‌ی عنب مستم
که مستی می "سعدی" ز جام لم‌یزلی است
#محمد_مرادی
#یادروز_سعدی
@drmmoradi

"صلح"
غزّه... صنعا... هرات... آوازِ فشنگ
اوکراین... یمن... عراق... بازیّ ِ تفنگ
سوغاتی دنیای ِ تمدّن این است:
یک عمر به نام صلح... در سایه‌ی جنگ...

#محمد_مرادی
#اوکراین #جنگ #صلح #حقوق_بشر #تروریسم
#فلسطین #عراق #سوریه #یمن #سازمان_ملل #حق_وتو #جنگ #تمدن #سیاست #هیروشیما #ویتنام #روسیه #آمریکا #اسرائیل #بمب #فرانسه #چین #بریتانیا #امپراتوری #استعمار
#مدرنیته
@drmomoradi‌

"صلح"
غزّه... صنعا... هرات... آوازِ فشنگ
اوکراین... یمن... عراق... بازیّ ِ تفنگ
سوغاتی دنیای ِ تمدّن این است:
یک عمر به نام صلح... در سایه‌ی جنگ...

#محمد_مرادی
#اوکراین #جنگ #صلح #حقوق_بشر #تروریسم
#فلسطین #عراق #سوریه #یمن #سازمان_ملل #حق_وتو #جنگ #تمدن #سیاست #هیروشیما #ویتنام #روسیه #آمریکا #اسرائیل #بمب #فرانسه #چین #بریتانیا #امپراتوری #استعمار
#مدرنیته
@drmomoradi‌