🔵 بار سنگین یارانه‌ها بر بودجه / چرا سیاست‌های حمایتی دولت اثر عکس بر رفاه خانوار دارد؟

🔹بررسی‌ها نشان می دهد که در سال‌های گذشته سهم مصارف حمایتی مانند یارانه‌ها و کمک به صندوق‌های بازنشستگی از منابع عمومی افزایش یافته؛ در سال 1403، سهم یارانه نقدی، یارانه نان و کمک به صندوق‌های بازنشستگی از منابع عمومی به 37 درصد رسیده است.

🔹در یک دهه گذشته کسری‌های بودجه پی‌در‌پی موجب شده تا دولت برای تامین مخارج خود از بانک مرکزی استقراض کند و همین مسئله تورم را تشدید و قدرت اقتصادی مردم را کاهش داده است.

🔹 در واقع دولت در حال حاضر سعی دارد تا با اعطای یارانه‌های نقدی و غیر نقدی از قدرت خرید مردم حفاظت کند ولی از آنجایی که منابع کافی برای حمایت‌های اینچنینی را ندارد، با استقراض موجب فقیرتر شدن مردم شده و تاثیرات مورد انتظار از اعطای یارانه‌ها نیز نمایان نمی شود.

🔹برای مثال در سال 1401 که یارانه نقدی افزایش یافت، نرخ فقر همچنان 30 درصد باقی ماند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که اعطای یارانه‌ها در قالب فعلی و تخصیص آن به بیش از 77 میلیون نفر علاوه بر آنکه غیر بهینه است، به تشدید تورم کمک کرده و جایی برای اعطای اعتبار برای حرکت در مسیر توسعه اقتصادی نمی گذارد.

🔹از آنجایی که ریشه اصلی نیاز دولت به اعطای یارانه حفاظت معیشت مردم از گزند تورم است، مهار این پدیده می تواند بسیاری از مشکلات فعلی را مرتفع کند. همچنین کارشناسان معتقدند که در شرایط فعلی خوان گسترده اعطای یارانه باید مورد بازبینی قرار گرفته و اصلاحاتی در زمینه انتخاب جمعیت یارانه بگیران صورت بگیرد.

#دنیای_اقتصاد #یارانه #بودجه #سیاست_های_حمایتی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

چگونه می‌توان یارانه‌ها را هدفمندتر پرداخت کرد؟

🔹مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی روش‌های شناسایی و هدف‌گیری نیازمندان در برنامه‌های حمایتی پرداخته است.

🔹این گزارش تأکید می‌کند که برای افزایش کارایی برنامه‌های حمایتی، هدف‌گیری دقیق نیازمندان ضروری است.

🔹روش‌های مختلف شناسایی شامل پیمایش، تقاضامحور و استفاده از داده‌های ثبتی است. همچنین، روش‌های هدف‌گیری شامل جمعیت‌شناختی، جغرافیایی، خود هدف‌گیری و اجتماع‌محور مورد بررسی قرار گرفته است. پس از شناسایی، صلاحیت نیازمندان با استفاده از آزمون‌های مختلف سنجیده می‌شود.

🔹یکی از توصیه‌های مهم گزارش، گذار از رویکرد "برنامه‌های حمایتی فراگیر" به "حمایت اجتماعی فراگیر" است که باعث پوشش بهتر گروه‌های نیازمند می‌شود. تشکیل واحد هدف‌گیری ملی و تجمیع اطلاعات رفاهی نیز از دیگر پیشنهادها برای بهبود دقت و کارایی هدف‌گیری است.

🔹در نهایت، گزارش نتیجه‌گیری می‌کند که رویکرد هدف‌گیری هوشمند و متمرکز می‌تواند منجر به کاهش خطاها و افزایش اثربخشی برنامه‌های حمایتی در کاهش فقر شود.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #یارانه #فقر

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

نکات کلیدی سخنگوی سازمان برنامه و بودجه درباره بودجه ۱۴۰۴

🔺دنیای اقتصاد: لایحه بودجه 1404 هفته گذشته توسط دولت به مجلس تقدیم شد و در حال بررسی در کمیسیون‌های تخصصی مجلس است.

🔺صبح امروز،‌ مژگان خانلو، سخنگوی سازمان برنامه و بودجه در یک نشست خبری به تشریح ویژگی‌های لایحه پرداخت.

🔺سرنوشت پرداخت یارانه‌ها، پیشبنینی نرخ تورم و وضعیت حقوق کارمندان دولت از مهم‌ترین ارقامی بود که در این نشست به آن اشاره شد.

🔹 افزایش حقوق کارکنان و کارمندان دولت %۲۰ تا %۴۵ خواهد بود.
🔹 رقم یارانه‌ها ثابت می‌ماند.
🔹نرخ تورم ۳۰٪ پیش‌بینی شده است.

#بودجه #افزایش_حقوق #یارانه #تورم

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

احتمال حذف دهک‌های پر‌درآمد

👤 محمد بیات، عضو هیات رئیسه کمیسیون تلفیق مجلس:

🔹گمانه‌زنی‌هایی در ارتباط با حذف دهک‌های پر‌درآمد یارانه‌بگیر مطرح است. این محل، درآمد جدیدی است که می‌تواند هزینه‌های افزایش یافته از سوی کمیسیون تلفیق را جبران کند.

🔹اگر مالیات بر عایدی سرمایه را که ایرادات آن از شورای نگهبان به مجلس آمده اما هنوز در مجلس طرح نشده را به تصویب برسانیم، می‌توانیم مالیات‌ستانی عادلانه‌ای داشته باشیم.

🔹به علت نبود قانون، امکان مالیات‌ستانی عادلانه از اقشار ثروتمند فراهم نیست. باید مالیات بر مجموع درآمد تصویب شود تا افرادی که از محل عایدی سرمایه درآمد دارند شناسایی شوند و بتوان به صورت عادلانه از افراد مالیات دریافت کرد.

🔹در این شرایط از فرار مالیاتی جلوگیری می‌شود و درآمدهای مالیاتی نیز افزایش می‌یابد.

🔹به نظر می‌رسد از روز شنبه بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۴ در صحن علنی مجلس آغاز شود و این لایحه در سه شیفت بررسی خواهد شد.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #مجلس #یارانه #مالیات #دهک

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

فرمول حذف یارانه پردرآمدها / پردرآمدها چگونه شناسایی می شوند؟

🔹یارانه دهک‌های پردرآمد براساس لایحه۱۴۰۴ قرار است در سال آینده حذف و درآمد ناشی از آن به دهک‌های پایین تعلق گیرد.

🔹از همین‌رو وزارت تعاون نیز موظف شده تا با تعریف این شاخص‌ها، افرادی را که توانایی مالی بالایی دارند شناسایی کند تا از فرآیند دریافت یارانه‌ها حذف شوند.

بهروز محبی، عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس:

🔹پایگاه رفاه ایرانیان مرجع تشخیص دهک‌ها است و بر اساس میزان خرید، پول‌هایی که به حساب می‌آید، دهک و توانمندی افراد سنجیده می‌شود.

🔹اما در مواردی فروش ماشین برای دادن قرض و بدهی باعث ایجاد تغییراتی در دهک افراد شده است.

🔹اعتراضات فراوان و مراجعات زیادی داریم و برخی مردم اعلام می‌کنند که اوضاع مالی خوبی ندارند، اما دهکشان دهک بالایی درج شده است.

🔹بنابراین دولت باید آیتم‌ها را هوشمند کند و افراد تغییرات را بتوانند گزارش کنند تا پایگاه بتواند بررسی دقیق کند.

🔹در لایحه بودجه 1404 مصوب شده که 40 هزار میلیارد تومان ناشی از حذف یارانه دهک‌های بالای جامعه که برای دولت ایجاد می‌شود را به 400هزار خانواری که در فقر مطلق هستند و اوضاع نابسامانی دارند، توزیع کنیم.

🔹با خانواده‌های توانمندی مواجه هستیم که وقتی یارانه به حسابشان واریز می‌شود، متوجه نمی‌شوند.

🔹راه شناسایی پردرآمدها وجود دارد. پایگاه رفاه ایرانیان بر اساس کد ملی افراد و کارت‌هایی که افراد دارند اطلاع نسبی ویژه‌ای را از میزان درآمد افراد دارد.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #یارانه #حذف_یارانه

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔹 سرمقاله امروز «دنیای اقتصاد»:

مصائب تحدید تجارت آزاد

👤 دکتر موسی غنی‌نژاد

✍️ همه به خوبی به خاطر دارند که جناب دکتر پزشکیان در جریان مبارزات انتخاباتی و پس از آن تاکید داشتند مداخلات دولت در بازار منشأ بسیاری از مشکلات اقتصادی، از ناکارآمدی گرفته تا اتلاف منابع و فساد بوده است.

✍️ از این‌رو به کرات توصیه کردند که دولت به جز دو بخش آموزش و بهداشت از مداخله در اقتصاد باید اجتناب کند و تمشیت امور را به بازار بسپارد.

✍️ اکنون زمان عمل به وعده‌هاست. امروزه بحث‌های مربوط‌ به واردات اتومبیل داغ شده و بحث‌ها عمدتا ناظر بر این مساله است که چه‌کسانی مجاز به واردات هستند و ارز مورد نیاز برای آن از چه منابعی باید تامین شود.

✍️ گویی حضرات مسوولان ذی‌ربط سخنان جناب دکتر پزشکیان در مناظره‌های انتخاباتی را فراموش کرده‌اند که به درستی می‌فرمودند هر کس مایل به واردات اتومبیل خارجی است، باید برود ارز مورد نیازش را از بازار آزاد تهیه کند.

✍️ دعواهایی که این‌روزها بر سر واردات اتومبیل داغ شده در حقیقت دعوا بر سر لحاف ملانصرالدین [رانت] است. اگر دولت واردات را آزاد کند و تامین ارز آن را مطابق نظر رئیس‌جمهور محترم به عهده بازار آزاد بگذارد تمام دعواها مانند حباب روی آب به سرعت ناپدید می‌شود.

✍️ بخش عمده مصائب اقتصاد کشور ما ناشی از تحدید تجارت آزاد است. صادر‌کننده‌ها یک نوع گرفتار مصیبت قیمت‌گذاری دستوری ارز هستند و وارد کنندگان از نوعی دیگر.

✍️ در این میان اساسا رانت‌خواران حرفه‌ای هستند که به قیمت نابود کردن منافع عامه مردم سودهای بادآورده نجومی نصیب خود می‌کنند.

✍️ تنها راه‌حل این معضل تعطیل کردن دکان کاسبان وضع موجود است. به سخن دیگر، برطرف کردن فساد گسترده ضایع‌کننده منافع ملی ممکن نیست، مگر با یکسان‌سازی نرخ ارز و از بین بردن زمینه‌های رانت‌خواری در تجارت خارجی.

✍️ تعلل در این خصوص هیچ توجیهی ندارد و مغایر با وعده‌ها و نیات خیر رئیس‌جمهور محترم است.

✍️ مصائب تحدید تجارت آزاد منحصر به مورد ذکرشده نیست. قیمت‌گذاری دستوری در نظام بانکی عملا باعث شده نرخ‌های حقیقی بهره به علت وجود و تداوم نرخ‌های تورم بالای ۳۵درصد، منفی شود.

✍️ سیاستگذاران اقتصادی باید بپذیرند که هیچ راه دیگری به جز رفتن به سوی تجارت آزاد وجود ندارد و این اتفاقا منطبق با وعده‌ها و منویات رئیس‌جمهور محترم است.

#دنیای_اقتصاد #سرمقاله #رانت #ارز_چند_نرخی #یارانه_ها #تجارت_آزاد #دخالت_دولت

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

برنامه دولت برای تنظیم قیمت حامل‌های انرژی چیست؟

🔹روز گذشته فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، در پاسخ به پرسش خبرنگار «دنیای اقتصاد» مبنی بر تصمیم دولت در زمینه اصلاح قیمت حامل‌های انرژی گفت: «دولت به دنبال تنظیم قیمت‌ها به شکلی است که متناسب با سطح زندگی مردم و نرخ تورم باشد.

🔹سیاست افزایش تدریجی قیمت‌ها که در دولت‌های گذشته نیز دنبال می‌شد، همچنان مدنظر است.» او در این باره ادامه داد: «هرگونه تغییر قیمت نیازمند بررسی دقیق و تمهیدات اجتماعی است تا از واکنش‌های ناگهانی جلوگیری شود.»

🔹 در سال‌های گذشته تورم‌ بالا و مزمن موجب شده تا قدرت اقتصادی ایرانیان کاهش و نرخ فقر افزایش یابد. از سوی دیگر تخصیص یارانه‎‌های چشمگیر برای تثبیت قیمت حامل‌های انرژی منجر به تعمیق کسری بودجه شده و خود به عاملی برای افزایش تورم تبدیل شده است.

🔹در چنین شرایطی ایجاد یک شوک قیمتی از سوی دولت در زمینه افزایش قیمت حامل‌ها انرژی بار کسری بودجه را سبک‌تر کرده اما خود منجر به شعله‌‌ور شدن تورم و افزایش انتظارات تورمی می‌شود.

🔹از سوی دیگر تداوم تثبیت قیمت حامل‌های انرژی نیز به تورم و ناترازی انرژی دامن می زند. به همین دلیل افزایش تدریجی قیمت حامل‌های انرژی و تخصیص یارانه انرژی به صورت عادلانه میان همه افراد جامعه می تواند بهترین گزینه برای خروج از شرایط فعلی باشد.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #حامل_های_انرژی #یارانه #ناترازی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

آیا نسخه دولت برای رفاه ایرانیان در سال 1403 موفق بوده است؟

🔹در سال 1403، رفاه اقتصادی ایرانیان همانند یک دهه گذشته تحت تاثیر تورم‌های بالا و مزمن بود. مطابق آخرین آمارهای موجود تا پایان سال 1402، نرخ فقر معادل 30 درصد بوده است.

🔹این به معنای آن است که قدرت اقتصادی ایرانیان تحت شرایطی مانند نابسامانی‌های اقتصاد کلان و تورم‌های بالا به صورت چشمگیری کاهش یافته و یک سوم از شهروندان کشور توانایی برآورده کردن نیازهای اولیه خود را نیز ندارند. واکنش دولت نیز به شرایط معیشتی مردم، اعطای یارانه نقدی و کالا برگ الکترونیکی بوده است.

🔹با این حال روند صعودی نرخ فقر و تثبیت آن در 30 درصد نشان می دهد که تورم اثراث مثبت سیاست‌های رفاهی را خنثی کرده و تنها هزینه‌هایی را در شرایط کسری بودجه‌های مزمن به وجود آورده است. محدویت‌‌های مالی دولت در این زمینه موجب شد تا اجرای طرح کالابرگ از اردیبهشت تا اسفند سال جار متوقف شود و برای سال آینده نیز 100 هزار نفر از لیست یارانه بگیران حذف شوند.

🔹در شرایطی که کارشناسان معتقدند که اعطای یارانه‌های نقدی نمی‌تواند فقرا را از فقر خارج کند و باید راه‌حل‌هایی همچون ایجاد شغل‌های بهره‌ورتر را امتحان کرد، ایران در سال 1403، پس از عراق و افغانستان، کمترین میزان مشارکت اقتصادی در میان کشورهای منطقه را داشته است.

🔹 بنابراین اگرچه آمارها از کاهش نرخ بیکاری در سه فصل ابتدایی سال حکایت دارند، اما واقعیت آن است که این کاهش، نه به دلیل ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، بلکه به دلیل خروج جمعیت فعال از بازار کار رخ داده و نشان دهنده بهبود اشتغال کشور نیست.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #رفاه #یارانه #تورم

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔹 سرمقاله امروز «دنیای اقتصاد»:

تخته‌سیاه اعداد و ارقام

👤 حسین عباسی؛ اقتصاددان

✍️ بیایید کمی عدد و رقم ببینیم: ۵۳۸۴۰۰۰ میلیارد تومان؛ ۱۰۴۶۰۰۰ میلیارد تومان؛ ۳۲۰۰۰۰ میلیارد تومان و رقم آخر، ۴۰۰‌هزار و ۳۰۰‌هزار تومان.

✍️ رقم اول بودجه عمومی دولت در سال ۱۴۰۴ است، یعنی دخل و خرج سالانه دولت منهای شرکت‌های دولتی.

✍️ رقم دوم که حدود یک‌پنجم بودجه عمومی است، بودجه سازمان هدفمندسازی یارانه است که حدود ۷۰‌درصد آن در قالب یارانه مستقیم، یارانه نان و دارو و توسط سازمان بهزیستی و کمیته امداد به مردم داده می‌شود. سی‌درصد بقیه سهم شرکت‌های تولید و توزیع انرژی است.

✍️ رقم سوم یارانه نقدی و کالابرگ است که حدود یک‌سوم بودجه سازمان را به خود اختصاص داده است.

✍️ رقم آخر پرداخت ماهانه به افراد در قالب یارانه نقدی است که می‌شود سالی در حدود ۱۵میلیون تومان برای یک خانواده سه‌نفره در دهک‌های پایین درآمدی و ۱۱میلیون برای یک خانواده روستایی.

✍️ هزینه سالانه یک خانواده متوسط شهری در حدود ۳۵۰میلیون و برای خانوار روستایی در حدود ۱۹۰میلیون تخمین زده می‌شود، با استفاده از مقدار هزینه خانوارها در سال ۱۴۰۲ و فرض افزایش ۳۰درصدی سالانه هزینه‌ها.

✍️ کوچکی رقمی که افراد دریافت می‌کنند روشن‌تر از آن است که نیاز به توضیح داشته باشد. بزرگی ارقامی که در کل به این سازمان اختصاص می‌یابد هم، چنین است.

✍️ این دو را که کنار هم بگذاریم، یک نتیجه روشن به دست می‌آید: اگر منابع اقتصاد بسیار زیاد نباشد و قرار باشد پولی به همگان پرداخت شود، سهم هر فرد آنقدر کوچک خواهد بود که برای بسیاری از خانواده‌ها به چشم نخواهد آمد.

✍️ سوال از محدود کردن برنامه به افراد واقعا نیازمند یا پرداخت به همگان است. اگر یارانه دهک بالا در مناطق شهری قطع و به دهک پایین آن مناطق داده شود، هزینه‌های دهک بالا فقط ۱.۵‌درصد کاهش می‌یابد، ولی هزینه‌های دهک پایین ۲۰‌درصد افزایش می‌یابد. اگر این مبالغ به مناطق روستایی پرداخت شود، افزایشی تا حد ۵۰‌درصد را به همراه خواهد داشت.

✍️ امروزه با امکان گردآوری و پردازش دیجیتال انواع اطلاعات، شناسایی وضعیت رفاهی به امری قابل انجام با هزینه‌ای قابل قبول تبدیل شده که در بهترین حالت، فایل رفاهی افراد باید با فایل مالیاتی افراد مرتبط باشد.

✍️ اگر فایل مالیاتی افراد از صحت، دقت و گستردگی بالا برخوردار باشد و به طور مستمر بازبینی و تصحیح شود، می‌تواند بهترین وسیله را برای توزیع کارآمد منابع رفاهی فراهم کند. در این صورت می‌توان آن را برای اصلاح قیمت انرژی از جمله بنزین هم استفاده کرد.

#دنیای_اقتصاد #یارانه_نقدی #هزینه_خانوار #دهک #مالیات

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔹 سرمقاله امروز «دنیای اقتصاد»:

اتباع افغان و یارانه‌های عمومی

مجتبي قاسمي؛ استادیار حقوق و اقتصاد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

✍️بحث در مورد حضور فزاینده مهاجران افغان در ایران، در محافل سیاسی، علمی و رسانه‌ای بیش از پیش گرم شده است.

✍️ در این میان گروهی نیز هستند که سعی می‌کنند با اعداد و ارقام نشان دهند که اتباع افغان با وجود ناترازی در انواع حامل‌های انرژی در کشور، بخشی از این منابع ملی ایرانیان را به خود اختصاص داده‌اند.

✍️ یک خطای راهبردی در این رویکرد وجود دارد؛ چالش اصلی در این ماجرا، نه حضور اتباع بیگانه (اعم از افغان و غیر آن)، بلکه وجود «نظام یارانه عمومی» است که با حضور اتباع افغان ناکارآیی‌های آن بیش از پیش نمایان شده است.

✍️ درواقع، اگر به جای یک نظام یارانه عمومی عریض و طویل ناکارا و غیرعادلانه (در وصف توزیعی آن)، یک نظام یارانه چابک، هدفمند و کارآ وجود داشت، اساسا دیگر چنین استدلال بی‌پایه و اساسی بنیان مخالفت با حضور مهاجران در کشور قرار نمی‌گرفت.

✍️ چرا وقتی که اتباع ایرانی به سایر کشورها می‌روند چنین پدیده‌ای رخ نمی‌دهد؟ پاسخ بسیار ساده است: نبود نظام یارانه‌ای عمومی ناکارآ در آن کشورها.

✍️ توجه به این نکته نیز ضروری است که خود وجود این نظام یارانه‌ای ناکارآ مشوقی برای حضور این اتباع در کشور شده و انگیزه آنها را برای مهاجرت به ایران (اعم از قانونی و غیرقانونی) افزایش می‌دهد.

✍️ دقیقا به همین دلیل است که ذی‌نفعان این سیاست‌های غلط (مانند انواع سیاست‌هایی که تحت لوای حمایت از تولید داخل انجام می‌شود)، نگران بازشدن اقتصاد هستند.

✍️ امروز مساله اتباع افغان در ایران بسان آینه‌ای است که تصویر ناکارآیی نظام یارانه عمومی در آن افتاده است.

✍️ باشد که به جای شکستن آینه (برخورد قهری و هیجانی با مساله مهاجرت از بُعد اقتصادی)، با تمرکز بر بنیان‌های این ناکارآیی اصلاح نظام یارانه‌ای را به‌طور جد در دستور کار قرار دهیم.

#دنیای_اقتصاد #سرمقاله #اتباع_افغان #یارانه_عمومی #ناترازی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔹 سرمقاله امروز «دنیای اقتصاد»:

نفت، اقتصاد و یک پیشنهاد

👤 موسي غني‌نژاد؛ اقتصاددان

✍️ قراردادهای اقتصادی عظیمی که دولت ایالات متحده با سه کشور حوزه خلیج‌فارس بست، مباحث گوناگونی را در محافل فکری ناظر به چگونگی استفاده از درآمدهای نفتی برای ایجاد ثروت و رفاه برای شهروندان یا به‌طور خلاصه توسعه اقتصادی برانگیخت.

✍️ عربستان به‌عنوان کشور ثروتمند نفتی یارانه‌های هنگفتی به شهروندانش پرداخت می‌کند؛ اما این یارانه‌ها عمدتا یارانه‌های «نقدی» است و یارانه‌های «قیمتی» چندان جایی در آن ندارد.

✍️ درحالی‌که در کشور ما درست برعکس است؛ یعنی بخش عمده یارانه‌ها ناظر بر قیمت‌های دستوری یارانه‌ای در اغلب بازارها است.

✍️ در رویکرد نخست سیاستگذار مداخله‌ای در نظام قیمتی بازار نمی‌کند و لذا تخصیص منابع کمیاب به‌صورت بهینه صورت می‌گیرد.

✍️ اما در رویکرد دوم مداخله در نظام بازار و تحمیل قیمت‌های دستوری موجب به‌هم خوردن نظام قیمت‌های نسبی می‌شود.

✍️ تفاوت عملکرد دو اقتصاد نفتی مانند ایران و عربستان سعودی در همین رویکرد حکمرانی اقتصادی نهفته است. سعودی‌ها به یافته‌های علم اقتصاد باور دارند و بر مبنای آن حکمرانی و سیاستگذاری می‌کنند؛ اما در کشور ما می‌گویند در کشور نفتی مانند ایران فرآورده‌های نفتی مانند بنزین و گازوئیل باید ارزان‌تر از دیگر کشورها باشد.

✍️ آنها این سوال را از خود نمی‌کنند که پس چرا در یک کشور ثروتمند نفتی مانند نروژ قیمت هر لیتر بنزین و گازوئیل نزدیک به ۲دلار یعنی یکی از بالاترین قیمت‌ها در سراسر کشورهای دنیاست؟

✍️ یا چرا در کشور عربستان سعودی و دیگر کشورهای همجوار نفتی‌اش قیمت این کالاها در حدود ۶۲سنت یا بیشتر است که می‌شود بیش از ۳۰برابر کشور ما؟

✍️ آنها این دانش و کفایت علمی را دارند که بدانند قیمت‌گذاری دستوری پایین‌تر از هزینه‌فرصت یک کالا موجب تقاضای بیش از حد، اتلاف منابع و فساد اقتصادی اجتناب‌ناپذیر می‌شود.

✍️ در کشور ما با توجه به سنگی که پوپولیسم در چاه انداخته، نمی‌توان در کوتاه‌مدت اصلاح قیمت حامل‌های انرژی را در سطح هزینه‌فرصت آن به‌صورت عمومی و کامل انجام داد.

✍️ اما می‌توان با تکیه بر پیشرفت‌های روز فناوری اطلاعات آنچه را که در علم اقتصاد به آن تبعیض قیمتی می‌گویند، درخصوص قیمت بنزین و گازوئیل جاری ساخت؛ یعنی برای هر مصرف‌کننده‌ای اعم از خانوار یا متصدی حمل مسافر و بار میزان مصرف معینی را با قیمت یارانه‌ای سهمیه قائل شد و مصرف بیشتر از آن را با قیمت آزاد (هزینه‌فرصت) محاسبه کرد.

✍️ بزرگ‌ترین حسن این تدبیر، عملی بودن بلافاصله آن و کاهش تقاضای قاچاق از یک‌سو و از سوی دیگر کاهش مصرف و یا پرداخت هزینه‌فرصت سوخت توسط کسانی است که چندین اتومبیل پرمصرف دارند.
.
✍️ گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» از همین جا آمادگی خود را برای برگزاری همایشی برای این منظور اعلام می‌دارد.

#دنیای_اقتصاد #نفت #رشد_اقتصادی #رفاه #یارانه #یارانه_نقدی #یارانه_قیمتی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔹 سرمقاله امروز «دنیای اقتصاد»:

بازنگری در برنامه هدفمندسازی

👤 حسن خوشپور؛ مدیر کل اسبق سازمان برنامه

✍️ اعطای یارانه، هم یکی از وظایف حمایتی دولت‌ها و هم یک ابزار سیاستگذاری در اختیار آنهاست که با اهدافی مختلف از طریق حمایت موقت یا دائم از برخی فعالیت‌ها، اشخاص، زمینه‌های فعالیت و حوزه‌های جغرافیایی خاص یا در شرایط وجود موقعیت‌های استثنایی (نظیر شرایط جنگی و بروز حوادث قهری نظیر سیل و زلزله) برای عموم جامعه صورت می‌گیرد و روش‌های مختلفی هم دارد.

✍️اعطای یارانه، در راستای اهداف کاسب‌کارانه و کسب منفعت و ارتقای رفاه اقتصادی جامعه در سطح خرد و تسهیل فرآیند توسعه اقتصادی در سطح کلان قرار می‌گیرد.

✍️ عمر سیاست‌های پرداخت یارانه، کوتاه‌مدت یا حداکثر میان‌مدت است و نباید به عنوان یک سیاست ثابت برای زمان‌های طولانی اعمال شود.

✍️ اگر برنامه‌های اعطای یارانه از سوی دولت بدون در نظر داشتن هدف یا اهدافی مشخص و برنامه‌ریزی‌شده و صرفا با اهداف راضی کردن گروه‌هایی از جامعه و به عنوان یک حق به بخش‌های مصرف جاری پرداخت شود، به زیان جامعه و اقتصاد است.

✍️ به‌رغم اینکه دولت چهاردهم در سند بودجه سال ۱۴۰۴ درجهت رعایت اصل وحدت بودجه، منابع و مصارف مربوط به سیاست هدفمندی یارانه‌ها را در بودجه کل کشور تلفیق کرده است، ولی همچنان شرایط لازم برای هدفمند شدن و شفافیت هزینه‌ها و منافع یارانه‌های پیدا و پنهان که سهم مهمی در اقتصاد کشور دارند فراهم نیست.

✍️ این وضعیت در حالی است که دولت در تامین هزینه‌های ضروری جاری و سرمایه‌ای با مشکلات بزرگی مواجه است.

✍️ ضروری است برنامه سامان‌دهی و اصلاح نظام اعطای یارانه در کشور به صورت یک اقدام اساسی در جهت اصلاح نظام بودجه و بهبود کیفیت هزینه‌های جاری و اصلاح ساختار اقتصاد در دستور کار قرار گیرد.

#دنیای_اقتصاد #سرمقاله #یارانه

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

قانونی که در پی هدف نرفت!

حسین مختاریان؛ کارشناس سازمان برنامه و بودجه

🔹اجرای هدفمندسازی یارانه‌‌‌ها شروعی شتاب‌‌‌زده داشت؛ زیرا برخلاف سایر قوانین، پیش از تدارک کامل مقدمات مطالعاتی، قانونی و اجرایی آن، از سوی دولت دهم به مورد اجرا گذاشته شد.

🔹بررسی تفریغ بودجه سنوات مختلف از همان ابتدا نشان‌‌‌دهنده انحراف از قانونی است که اهداف هدفمندی و حمایت از طبقات کم‌‌‌برخوردار را تحت حمایت قرار می‌‌‌داد. به عنوان نمونه موارد زیر بخشی از عملکرد اجرای این قانون است:

🔸در سال 1391، از 6 همت مصوب برای کاهش سهم هزینه‌‌‌های سلامت مردم و 2همت برای حمایت از بیکاران، مبلغی تخصیص داده نشد.

🔸در سال بعد نیز برای هزینه سلامت در بودجه 1392 کل کشور 5همت در نظر گرفته شده بود که مجددا سهمی به سلامت نرسید. همچنین باوجود اینکه بهینه‌‌‌سازی مصرف و بهره‌‌‌وری انرژی، توسعه حمل‌ونقل عمومی، حمایت از تولید نان صنعتی و توسعه صادرات غیر‌‌‌نفتی که با پرداخت 4همت در نظر بود، تنها 18میلیارد تومان به این جزء تخصیص داده شد.

🔸در قانون بودجه سال 1396 پیش‌بینی شده بود که در هر شهری که حداقل 500نفر از مردم، خیرخواهانه نسبت به اهدای یارانه خود اقدام کنند، گروه‌های مردمی در هر شهر می‌‌‌توانند وجوه مربوطه را در زیرساخت‌‌‌های عمومی و فعالیت در حوزه‌‌‌های علمی، آموزشی، کارآفرینی و... در منطقه خود، هزینه کنند.

🔸اما در نهایت فقط در سه‌شهر تهران، اهواز و خرم‌‌‌آباد، آن هم تنها در حوزه اشتغال‌زایی، تعداد متقاضیان بین 10 تا 14نفر بود و در سایر شهرهای کشور متقاضیان هر حوزه عددی یک‌رقمی بود!

🔸از سال 1400 در قانون بودجه کل کشور، جهت‌‌‌گیری‌‌‌ چنان تغییر یافت که سازمان هدفمندی یارانه‌‌‌ها تا حدودی از آزادی عمل بیشتری برخوردار بود؛ به طوری که پس از واریز دریافتی‌‌‌های مندرج در تبصره 14 قانون هدفمند کردن یارانه‌‌‌ها به حساب این سازمان، نیازی به ابلاغ و تخصیص از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور نبوده و سازمان هدفمندسازی یارانه‌‌‌ها می‌‌‌تواند راسا نسبت به پرداخت مصارف مربوطه اقدام کند.

🔸از سال 1401 مصارف هدفمندی مجددا به سمت پرداخت‌‌‌های غیر‌‌‌هدفمند تعدیل شد، به طوری که سهم یارانه‌‌‌های نقدی بیش از هفت‌برابر شد. این در حالی است که در تمام سال‌های اجرای این قانون، بخش‌‌‌هایی که همواره مورد غفلت بوده‌‌‌اند، شامل بهداشت و درمان، اشتغال و اصلاح ساختار تولید و بهینه‌‌‌سازی انرژی است.

🔹تنها اقدامی که وزارت تعاون توانسته در ۹ماه عمر دولت چهاردهم انجام دهد، قطع یارانه ۴۵۰‌هزار نفر از افرادی بوده که طی سنوات گذشته از کشور مهاجرت کرده‌‌‌اند.

🔹در حالی که وزارت تعاون مسوول دهک‌‌‌بندی، ارزیابی و قطع و وصل یارانه‌‌‌‌‌‌هاست و سازمان هدفمندی صرفا عملیات واریز یارانه‌‌‌ها بر مبنای داده‌‌‌های وزارت تعاون را بر عهده دارد، امیدی به اصلاح ساختار یارانه‌‌‌ها وجود ندارد؛ مگر آنکه وفاق مورد نظر دولت چهاردهم در حوزه یارانه‌‌‌ها از سوی کل حاکمیت حمایت شود.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #هدفمندی #یارانه_ها

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

آیا می‌توان نظام حمایتی دولت را هدفمند کرد؟

🔹اعتبارات نظام حمایتی در لایحه بودجه ۱۴۰۴ رشد ۴۱درصدی داشته و به حدود ۹۰۰همت رسیده است؛ ۸۳درصد از این اعتبارات، عبارت از حمایت‌های «غیرهدفمند» نظیر یارانه نقدی، نان و دارو در بودجه است.

🔹این در حالی است که کارشناسان اقتصادی سال‌هاست با توجه به فشار این اعتبارات به بودجه عمومی و تامین نشدن نیازهای گروه‌های هدف، توضیح می‌دهند دولت در اختصاص اعتبارات خود، مسیر بی‌راهه‌ای را برگزیده که نیازهای گروه‌های کمتر برخوردار را تامین نکرده و سبب انحراف منابع بودجه می‌شود.

🔹در واقع، کارشناسان معتقدند که اعطای حمایت‌های بی‌هدف از اقشار فرودست، در واقع مایه ضرر و زیان آنها می‌شود؛ چراکه این حمایت‌ها واقعا به افزایش قدرت خرید مردم منجر نمی‌شود. در زمانی که اسب سرکش تورم تندتر از همیشه می‌تازد و ارزش پول ملی بسیار تنزل یافته است،
دولت ناچار است مدام حمایت‌های غیرهدفمند خود را افزایش دهد و تازه این حمایت‌ها هم هرگز تمام نیاز اقشار نیازمند را برطرف نمی‌کند. باشگاه اقتصاددانان این موضوع را بررسی کرده است👇

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #سیاست_های_حمایتی #یارانه #حمایت_هدفمند

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_irی

🔴 آب ارزان ایران چگونه سر از کشورهای حوزه خلیج‌فارس در می‌آورد؟

🔹یارانه‌های پنهان در بخش کشاورزی باعث رشد چشم‌گیر صادرات محصولات گلخانه‌ای ایرانی به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس شده، اما این روند بحران آب در داخل را تشدید کرده است.

🔹دولت با ارائه آب، انرژی و کود ارزان و حمایت از فناوری‌های پیشرفته کشت، تولید محصولات کشاورزی را گسترش داده و سطح زیر کشت گلخانه‌ای را از سال ۲۰۱۸ بیش از سه‌برابر کرده است.

🔹این سیاست‌ها امکان انحصار نسبی ایران در بازار ۱۲محصول در امارات را فراهم کرده و سالانه ۴ تا ۵‌میلیارد دلار برای کشور ارزآوری ایجاد کرده‌اند.

🔹گزارش‌ها حاکی از آن است که کیفیت بالای محصولات ایران یکی از دلایل گسترش صادرات در بخش کشاورزی است.

🔹این کالاهای وارداتی ارزان و باکیفیت، کشاورزی داخلی امارات و برنامه‌های خودکفایی غذایی آن را تضعیف کرده است.

🔹برخی تحلیلگران اشاره کرده‌اند که سیاستگذاران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، برای حفظ منابع آب داخلی خود، اجازه ورود محصولات ایرانی به این بازارها را می‌دهند.

🔹بررسی‌ها نشان می‌دهد اگرچه صادرات محصولات ایرانی به این کشورها ارزآور است، اما ارزآوری صادرات محصولات کشاورزی به قیمت گسترش ناترازی آب در ایران حاصل شده است.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #آب #بحران_آی #کشاورزی #میوه #صادرات #یارانه_پنهان

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

چرا هر اقدامی برای اصلاح قیمت سوخت، در نطفه خفه می‌شود؟

🔹دولت امسال باید حدود ۲۰۰۰همت (هزار‌ میلیارد تومان) یارانه تنها بابت مصرف بنزین و گازوئیل پرداخت کند که رقمی معادل حدود ۱۸درصد از بودجه کل کشور است.

🔹این یارانه سنگین، یکی از عوامل اصلی ناترازی بودجه و در عمل هم ناکارآمد است.

🔹یعنی درآمدی که می‌تواند صرف توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی شود، عملا در اختیار کسانی قرار می‌گیرد که پرمصرف هستند.

🔹‌تفاوت قابل ملاحظه قیمت بنزین و گازوئیل با فوب خلیج فارس، موجب بروز فساد سیستمی، قاچاق سوخت، توزیع ناعادلانه یارانه و نابرابری‌های اجتماعی شده است.

🔹اما اصلاح قیمت‌ها بدون برنامه نیز پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت؛ کمااینکه آخرین تحرکات دولت برای اصلاح قیمت گازوئیل با اعتصاب کامیون‌داران، ناکام ماند.

🔹مادامی که اقتصاد کشور با تورم بالا درگیر است، هر نوع تصمیم اصلاحی در قیمت سوخت، دسترسی به حامل‌های انرژی را به شکل محسوس کاهش می‌دهد.

🔹با وجود آنکه بسیاری از کشورهای دنیا سیاست‌های یارانه‌ای را به ویژه در سال‌های شیوع کرونا که قیمت سوخت رشد قابل ملاحظه‌ای داشت، اعمال کردند، اما در ایران یارانه بسیار بالای سوخت، سایه سنگینی بر خدمات دولت در دیگر بخش‌ها انداخته است؛ به این معنا که یکی از دلایل اصلی ناترازی بودجه، ارقام سنگینی است که بابت یارانه سوخت توسط دولت پرداخت می‌شود.

🔹بانک جهانی در گزارشی که اردیبهشت ماه امسال منتشر کرد، تحقیقی روی ۱۵۴ کشور جهان انجام داد و طی آن اعلام کرد کمتر از نیمی از این کشورها قیمت سوخت را تا سال ۲۰۲۵ آزاد کرده‌اند. ثابت نگه داشتن قیمت سوخت نیز که در برخی از کشورها از جمله کشورهای خاورمیانه رایج است، اقدامی نادر است.

🔹حذف یارانه سوخت باید تدریجی، با تدبیر و در نظر گرفتن سیاست‌های حمایتی برای اقشار هدف باشد؛ چراکه هر اقدام بدون برنامه‌ای می‌تواند اثر عکس به همراه داشته باشد.

🔹اندونزی در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ پس از اصلاح قیمت بنزین و گازوئیل، یک سبد حمایتی که آموزش، بیمه سلامت، یارانه غذا، تبادلات مالی و توسعه زیرساخت‌ها را پوشش می‌داد، در نظر گرفت.

🔹هند نیز واقعی‌سازی قیمت سوخت را از سال ۲۰۱۰ آغاز کرد و برای مهار تبعات تورمی افزایش ۱۹۲درصدی این قیمت‌ها، از یک بستر مالی جهت نقل و انتقال کوپن LPG (گاز طبیعی به عنوان سوخت جایگزین گازوئیل) استفاده کرد.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #قیمت_بنزین #قیمت_گازوئیل #سوخت #حمل_و_نقل #یارانه_سوخت

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

رابطه قیمت سوخت و حقوق و دستمزد چیست؟

🔹به گفته کارشناسان حوزه حمل‌ونقل، قیمت حامل‌های سوخت در ایران بسیار ارزان است، اما در این حساب و کتاب‌ها باید واقع‌بینانه عمل کرد.

🔹اگر نسبت قیمت سوخت به یک ساعت درآمد یک کارگر محاسبه شود، احتمالا این عدد، گران نیز خواهد بود. در حال حاضر برای هر ساعت کار عادی ۴۷هزار تومان دستمزد پرداخت می‌شود و با حساب بنزین لیتری سه‌هزار تومان، یک کارگر برای یک لیتر بنزین باید ۶.۴درصد از یک ساعت حقوق خود را پرداخت کند و به همین نسبت، برای پر کردن یک باک بنزین ۵۰لیتری، باید ۳ساعت و ۱ دقیقه کار کند.

🔹حال اگر این مقایسه با نرخ بنزین آزاد معادل حدود ۲۸هزار تومان انجام شود، با احتساب دستمزد هر ساعت ۴۷هزار تومان، یک کارگر برای یک لیتر بنزین باید ۵۹.۶درصد از یک ساعت حقوق را پرداخت کند و برای پر کردن یک باک بنزین ۵۰لیتری، باید حدود ۳۰ساعت، تقریبا معادل ۴روز کاری خواهد بود.

🔹اما این نسبت‌ها در آمریکا چگونه است؟ با احتساب درآمد ساعتی ۲۸دلار برای هر آمریکایی و نرخ بنزین لیتری تقریبا ۱دلار، سوخت‌گیری در خودرویی با باک ۵۰لیتری، با درآمد حاصل از یک ساعت و ۴۸دقیقه کار ممکن است. چنین برآوردی در مورد گازوئیل هم صادق است.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #قیمت_بنزین #قیمت_گازوئیل #سوخت #حمل_و_نقل #یارانه_سوخت #دستمزد

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔹 سرمقاله امروز «دنیای اقتصاد»:

سراب رفاه با یارانه آب

👤 تیمور رحمانی؛ عضو هیات‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران

✍️ بحران آب، از بی‌شمار بحران‌هایی است که «نوع نگاه ما به تخصیص منابع» به بار آورده است.

✍️ ایران سرزمینی خشک است و مشکل کمبود آب تاریخی طولانی دارد، آن هم زمانی که جمعیت ایران بسیار قلیل بوده تا چه برسد به وضعیت کنونی.

✍️ آنچه قابل سرزنش است عدم توجه به واقعیت آشکار کمبود آب در سیاستگذاری و تخصیص منابع توسط دولت‌ها بوده است.

✍️ مشکل کمبود و اکنون بحران آب موضوعی نیست که یک دولت یا یک وزیر خاص را به‌عنوان مقصر آن معرفی کرد و همه دولت‌ها، حداقل از شروع دهه 1350، در شکل دادن آن نقش داشته‌اند.

✍️ در یک تحلیل واقع‌بینانه باید بپذیریم که دولت کنونی نه در ایجاد این مشکل نقش پررنگی داشته و نه امکان چندانی برای حل این مشکل پیش‌رو دارد.

✍️ حل بحران آب نیازمند آن است که در الگوی مصرف آب تغییر اساسی صورت گیرد و این تغییر مستلزم آن است که کل جامعه یا بخشی از جامعه هزینه این تغییر الگوی مصرف را متحمل شوند.

✍️ مثلا مصرف‌کنندگان محصولات کشاورزی را با قیمت بالاتر خریداری کنند یا از سود اندک کشاورزان کاسته شود.

✍️ ما طی چندین دهه، سرابی از ایجاد رفاه، مبتنی بر دادن «یارانه آب» ترسیم کرده‌ایم (در همراهی با سایر یارانه‌ها). تمام داستان بحران آب محصول یارانه بسیار سخاوتمندانه برای مصرف آب به قیمتی پایین‌تر از ارزش اقتصادی آن، آن هم در سرزمینی خشک است.

✍️ بدون توجه به ارزش اقتصادی آب و تصحیح قیمت آن، هیچ راه‌حل بلندمدتی برای مساله آب وجود ندارد. این یافته‌ای تجربی در علم اقتصاد است.

✍️ به‌عنوان یک واقعیت تلخ باید بپذیریم که تحت هیچ شرایطی در دوره حیات هم سن و سال‌های بنده مشکل آب نه تنها حل نمی‌شود، بلکه به‌‌طور محسوس هم بهتر نمی‌شود.

✍️ اگر صاحب‌نظری از جمله در حوزه اقتصاد و همچنین اصحاب سیاستی ادعا کند که روش‌های ساده و کم هزینه‌ برای حل بحران آب به‌ویژه در کوتاه‌مدت دارد، قطعا نباید حرف او را جدی گرفت.

#دنیای_اقتصاد #رفاه #بحران_آب #یارانه_آب

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

ناهار مجانی نداریم!

محمد شهرابی؛ دانشجوی دکترای اقتصاد گرایش بین‌الملل
امید روزبهانی؛ دانشجوی دکترای اقتصاد گرایش پولی

🔹در سرزمینی که مردمانش سال‌هاست با واژه‌هایی چون «یارانه» و «کالای دولتی» خو گرفته‌اند، شاید مفهوم «هیچ ناهار رایگانی وجود ندارد» (There's No Such Thing as a Free Lunch - TNSTAAFL) کمی غریب به نظر برسد.

🔹«هیچ ناهار رایگانی وجود ندارد»؛ یک اصل محوری در اقتصاد است که بر محدودیت منابع و وجود هزینه‌های فرصت در هر انتخاب تاکید دارد. ریشه‌ این اصل در واقعیت انکارناپذیر کمیابی منابع (Scarcity) است.

🔹یارانه‌های پنهان انرژی یکی از گسترده‌ترین و پرهزینه‌ترین مصادیق «ناهارهای رایگان» در اقتصاد ایران است. دولت با فروش سوخت (بنزین، گازوئیل، گاز طبیعی) و برق با قیمتی بسیار پایین‌تر از قیمت‌های جهانی و حتی هزینه تمام‌شده داخلی، بار مالی عظیمی را بر دوش بودجه عمومی و در نهایت، بر کل اقتصاد کشور تحمیل می‌کند.

اهم پیامدها و هزینه‌های پنهان و آشکار یارانه‌های انرژی در ایران:

🔸تشویق به مصرف بی‌رویه و ناکارآ
🔸قاچاق سوخت در مقیاس وسیع
🔸عدم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و فرسودگی
🔸تشدید نابرابری و عدم عدالت اجتماعی
🔸افزایش کسری بودجه و تورم مزمن
🔸قاچاق کالا و انحراف منابع
🔸فساد در زنجیره تامین و توزیع
🔸عدم تخصیص بهینه منابع کشاورزی و صنعتی
🔸قیمت‌گذاری تولیدات صنعتی (از جمله خودرو)

هزینه‌های پنهان و ناکارآمدی‌های این سیاست:

🔸ایجاد رانت و دلالی گسترده
🔸کاهش کیفیت و عدم نوآوری
🔸انباشت تقاضا و بازار سیاه

🔹زمان آن فرا رسیده است که سیاستگذاران ایرانی با پذیرش کامل واقعیت کمیابی و هزینه‌های فرصت، از مدل‌های منسوخ و رانتی دست بردارند و سیاست‌های اقتصادی را بر پایه‌های مستحکم و اصول علمی بنا نهند.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #ناترازی #یارانه

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir