🔹 سرمقاله امروز «دنیای اقتصاد»:

🔴 مذاکرات عمان و گامی مهم به سمت تصمیم‌گیری‌های حیاتی

👤 دکتر رحمن قهرمان‌پور؛ پژوهشگر ارشد مسائل استراتژیک

✍️ به اعتقاد آقای دکتر مسعود نیلی، سه مساله بنیادین ایران امروز عبارتند از: ناترازی در منابع انرژی، تنش در سیاست خارجی و بحران‌های اجتماعی.

✍️ به نظر می‌رسد با مذاکرات ایران و آمریکا در عمان در یکی از این سه ضلع مثلث، یعنی سیاست خارجی، گشایش‌هایی در راه باشد.

✍️ سوال این است که، آیا در این مثلث سرنوشت، می‌توان با تغییر رویکردهای سیاست خارجی، تصمیم‌گیری در دو ضلع دیگر را آسان‌تر کرد و سیاستمدار را متقاعد نمود که از تصمیم‌گیری‌های مهم در دو ضلع دیگر نترسد؟

✍️ در پاسخ به این سوال باید توجه کرد که اولا تحول در سیاست خارجی و کاهش تنش با غرب یا جذب سرمایه‌گذاری خارجی شرط لازم برای ایجاد تحول بزرگ و حرکت به سمت توسعه در ایران است، اما شرط کافی نیست.

✍️ ثانیا لغو تحریم‌ها یا بهبود روابط با غرب به‌خودی‌خود باعث رفع کمبودهای انرژی و آب و برق یا فروکش کردن بحران‌ها و مشکلات اجتماعی نمی‌شود چراکه این مشکلات صرفا معلول وضعیت سیاست خارجی نیستند.

✍️ بنابراین سیاستمداران حتی در صورت بهبود وضعیت در ضلع سیاست خارجی، نیازمند گرفتن تصمیم‌های مهم در حوزه‌ها و اضلاع دیگر هستند.

✍️ گاهی سیاستمداران از ترس پیامدهای بسیار سهمگین تصمیم‌های بزرگ، حفظ و ادامه وضع موجود را بر هر سیاست دیگری ترجیح می‌دهند.

✍️ در نگاه اول به نظر می‌رسد در مثلث مورد اشاره در بالا، کاهش تنش با غرب و تغییر جهت‌گیری سیاست خارجی راحت‌تر از ایجاد تغییر در دو ضلع دیگر باشد. آیا واقعا اینطور است؟

✍️ وقتی هزینه و فایده تغییر در سیاست خارجی و کاهش تنش با قدرت‌های جهانی و مشخصا غرب را کنار هم بگذاریم، می‌توانیم از این گزاره دفاع کنیم که، عدم‌قطعیت ناشی از تغییر در سیاست خارجی کمتر از نااطمینانی حاصل از تغییرات بزرگ اقتصادی و اجتماعی است؛ زیرا سیاست خارجی تا حد زیادی در اختیار دولت و امری تخصصی است و نقش مستقیم عموم مردم در آن در قیاس با دو ضلع دیگر کمتر است و این در در‌حالی‌ است که در انجام اصلاحات اقتصادی و اجتماعی دو بازیگر اصلی، یعنی دولت و مردم، باید همکاری کنند و به هم اعتماد کنند.

✍️ از آنجا که مردم را گروه‌های مختلف و دارای منافع متضاد تشکیل می‌دهند، لذا عدم قطعیت در اصلاحات اقتصادی و اجتماعی به‌مراتب بیشتر از عدم‌قطعیت در تغییر سیاست خارجی است.

✍️ جمهوری اسلامی ایران در دهه‌های گذشته مبارزه با نظام سلطه و حق‌طلبی در سیاست بین‌الملل را یکی از ارکان و اجزای هویت خود تعریف کرده است و لذا بازتعریف این رکن هویتی می‌تواند پیامدهایی برای سیاستگذاران داشته باشد. اما در قیاس با اصلاحات اقتصادی و اجتماعی هزینه این بازتعریف کمتر است.

#دنیای_اقتصاد #سیاست_خارجی #ناترازی #بحران_های_اجتماعی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔴 بنزین چگونه با به‌هم‌‌‌‌‏‌خوردن تعادل، ناتراز شد؟

دکتر محمد بهرامی؛ نایب رییس کمیسیون انرژی مجلس

🔹ایران با وجود دست‌‌‌‌‌‌یابی به خودکفایی مقطعی در تولید بنزین، در سال‌های اخیر با مشکل کسری بنزین مواجه شده‌است.

🔹در سال‌های ۱۳۹۸ تا 1404 روند مصرف بنزین در ایران به شکل قابل‌توجهی افزایش‌یافته و و نقش سیاست‌ها و عملکرد وزارت نفت در شکل‌گیری یا مدیریت این وضعیت قابل‌توجه است.

🔹عوامل متعددی در بروز کسری بنزین و سبقت گرفتن مصرف بر تولید در سال‌های گذشته نقش داشته‌‌‌‌‌‌اند.

🔹رشد شتابان مصرف داخلی: بخشی از این رشد، ناشی از افزایش تعداد سفرها پس از فروکش‌ همه‌‌‌‌‌‌گیری کووید بود، اما عامل ساختاری‌‌‌‌‌‌، قیمت پایین بنزین در داخل است.

🔺کاهش اثر سیاست‌های مدیریت مصرف

🔺قاچاق سوخت به کشورهای همسایه: برآورد می‌شود روزانه حدود ۱۰‌میلیون لیتر بنزین به شکل قاچاق از کشور خارج شود. برخی مقام‌‌‌‌‌‌ها ارقام بالاتری، حتی ۱۵ تا ۲۰‌میلیون لیتر در روز نیز عنوان کرده‌اند.

🔺کاهش مصرف CNG و جایگزینی آن با بنزین

🔺عدم‌سرمایه‌گذاری کافی در ظرفیت پالایش: ظرفیت تولید بنزین در محدوده حدود ۱۰۵ تا ۱۱۰‌میلیون لیتر در روز متوقف ماند.

🔺عوامل اقتصادی و جمعیتی: رشد جمعیت شهری، افزایش تعداد خودروهای شخصی به‌دلیل تولید خودرو بیش از اسقاط خودروهای فرسوده،کاهش ارزش‌ریال (که انگیزه صادرات قاچاق را بالا برد) و نیز عدم‌توسعه کافی حمل‌ونقل عمومی از عواملی هستند که به‌صورت غیرمستقیم مصرف بنزین را بالا نگه داشته‌‌‌‌‌‌اند.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #بنزین #ناترازی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

«کسری‌‌‌‏‌های تجاری» تا کجا اهمیت دارند و به دارایی‌های امن چه ارتباطی پیدا می‌کنند؟

جاش هندریکسون؛ اقتصاددان

❓آیا باید نگران کسری‌‌‌‌‌های مداوم حساب جاری یا کسری‌‌‌‌‌های بودجه‌‌‌‌‌ای بزرگ دولت فدرال آمریکا باشیم یا خیر؟

🔹به نظر من پاسخ مثبت است اما نه به دلایلی که اغلب مطرح می‌شوند.

🔹مثلا ناترازی‌‌‌‌‌های جهانی لزوما ذاتا ناپایدار نیستند و می‌توانند پدیده‌‌‌‌‌هایی در حالت تعادل باشند، اما این به معنای این نیست که هرگز نمی‌توانند منبع بی‌‌‌‌‌ثباتی باشند.

🔹سیستم پولی بین‌المللی فعلی ویژگی‌هایی دارد که ناترازی‌‌‌‌‌های تراز حساب جاری را در حالت تعادل محتمل‌‌‌‌‌تر می‌کند؛ به‌‌‌‌‌ویژه با تولیدکنندگان خالص دارایی‌های امن که دچار کسری حساب جاری می‌شوند.

🔹اما دهه‌های اخیر کمبود دارایی‌های امن، بسیاری از فرضیه‌‌‌‌‌های متعارف را به چالش کشیده‌‌‌‌‌اند و در مورد بحران مالی جهانی ۲۰۰۹–۲۰۰۸، منبع هزینه‌های اقتصادی عظیمی بوده‌اند. در سال‌های اخیر، نرخ رشد بدهی دولت آمریکا افزایش‌یافته‌است.

🔹یک مسیر ناسالم و ناپایدار در رشد بدهی نه‌تنها برای آمریکا پرهزینه است، بلکه می‌تواند سیستم دلاری جهانی را نیز به مخاطره بیندازد.

🔹علاوه‌بر این، همزمان با افزایش بدهی، استفاده گسترده و مداوم از تحریم‌های مبتنی بر دلار به‌عنوان ابزاری از سیاست خارجی ایالات‌متحده نیز افزایش‌یافته‌است؛ ابزاری که هر دو حزب سیاسی آمریکا از آن استفاده کرده‌اند.

🔹در حال‌حاضر، این تحریم‌ها به‌نظر می‌رسد که تا حدودی موثرند، اما استفاده بیش از حد از آنها می‌تواند خود عاملی برای بی‌‌‌‌‌ثباتی سیستم باشد.

🔹شاید همه‌چیز به‌‌‌‌‌خوبی پیش‌برود. دهه‌‌‌‌‌هاست که برخی هشدار می‌دهند این سیستم ناپایدار است، با این‌حال نگرانی درباره ناترازی‌‌‌‌‌های جهانی و روندهایی که در دو دهه‌گذشته مشاهده کرده‌‌‌‌‌ایم، بی‌‌‌‌‌دلیل نیست.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #ناترازی #کسری_تجاری #دارایی_های_امن

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔴 هشدار فرزین نسبت به درخواست منابع دولت و مجلس از بانک‌ها

🔹زمانی که دولت و مجلس بخش عمده‌‌ای از هزینه‌های مورد نیاز خود را از منابع بانکی جذب و بانک مرکزی را وادار به تامین نقدینگی می کنند، اصطلاحا سلطه مالی دولت بر بانک‌ها به وجود می‌آید.

🔹این مسئله موجب می‌شود که پایه پولی و نقدینگی افزایش یافته و تورم مزمن و شدید شود. علاوه بر این اعتماد به اثربخشی سیاست‌های ضدتورمی و به صورت کلی کارکرد ابزارهای سیاست پولی از بین می‌رود.

🔹هم‌زمان بانک‌ها ناچار می‌شوند که با کاهش وام دهی به بخش واقعی اقتصاد، منابع محدود خود را به تامین مالی دولت اختصاص دهند که مسیر رشد اقتصادی پایدار را ناهموار می‌کند.

🔹با توجه به تبعاتی که سلطه مالی دولت بر نظام بانکی، استقلال بانک مرکزی، انضباط مالی دولت و در نهایت رشد اقتصادی دارد، کاهش این سلطه، از راه‌هایی مانند بازپرداخت بدهی دولت به شبکه بانکی کشور ضروری است.

🔹بر اساس سخنان فرزین 2 عامل اصلی ناترازی نقدینگی نظام بانکی و به دنبال آن اضافه‌برداشت از بانک مرکزی، پایین بودن نقدشوندگی دارایی بانک‌ها و بدهی دولت به بخش بانکی کشور است.

🔹در چنین شرایطی فرزین پیشنهاد کرد که با تسویه مطالبات بانکی از دولت و واگذاری دارایی‌های غیرمرتبط، ناترازی نقدینگی بانک‌ها کاهش یابد و نیاز به اضافه‌برداشت کمتر شود. بانک مرکزی نیز قصد دارد در سال جاری حداقل ۲۰۰ همت از اضافه‌برداشت بانک‌ها را کاهش دهد تا این چرخه معیوب متوقف شود.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #فرزین #بانک_مرکزی #منابع_بانکی #هزینه_های_دولت #اضافه_برداشت #ناترازی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

از ناترازی تا بحران

هاشم اورعی؛ استاد دانشگاه صنعتی شریف

🔹تابستان سال گذشته را با ۱۷‌هزار مگاوات کسری برق پشت سر گذاشتیم. مطابق معمول بیشترین بار خاموشی بر دوش صنعت یعنی بخش مولد اقتصاد نهاده شد.

🔹بنابراین در سال گذشته ظرفیت بخش تولید کشور به دلیل عدم‌امکان تامین برق ۳۰ تا ۴۰‌درصد کاهش یافت.

🔹برای اولین بار در سال‌های اخیر میزان ناترازی به جایی رسید که لاجرم سر ریز خاموشی‌‌ها به بخش خانگی اعمال شد و در پی آن جامعه به عمق فاجعه پی برد.

🔹در نیمه دوم سال گذشته بالاخره «ناترازی ترکیبی» فرا رسید این حقیقت تلخ آشکار شد که مساله کمبود برق دیگر مختص به فصل گرما نیست.

🔹در بهمن ماه مسوولان وزارت نیرو برنامه گسترده‌ای تحت عنوان ۱۴ مگاپروژه در مواجهه با تابستان جاری مطرح کردند. در نهایت وزیر نیرو وعده داد که در سال‌جاری وضعیت برق کشور نسبت به سال قبل بهبود یافته و تا سال آینده مرتفع خواهد شد.

🔹اما در ۱۸ فروردین به ناگاه ورق برگشت و حقایق آشکار شد. مدیرعامل توانیر اعلام کرد که نیروگاه اتمی بوشهر برای تعویض سوخت از مدار خارج شده و تعمیرات اساسی نیروگاه‌های حرارتی مطابق برنامه پیش نرفته است. شرایط آب هم به گونه‌ای است که پیش‌بینی می‌شود در تابستان امسال میزان تولید واحدهای برقابی از یک‌سوم ظرفیت فراتر نرود.

🔹خلاصه اینکه تابستان در ماه اول سال فرا رسید و دستور خاموشی برنامه‌ریزی شده صادر شد.

🔹بخش برق کشور در پی آشفتگی مدیریتی و بی‌برنامگی طی یکی دو دهه اخیر وارد دوره‌‌ای بحرانی شده است. مشکل اصلی در تفکر مدیران این بخش و تمرکز بر افزایش تولید و رها کردن تقاضاست.

🔹بیشتر کشورهای جهان توسعه انرژی تجدیدپذیر را در دستور کار قرار دادند ولی ما بی‌توجه به تحولات جهانی در مسیری رفته‌ایم که سهم انرژی تجدیدپذیر از برق مصرفی کشور در سال ۱۴۰۳ تنها ۰.۷‌درصد بوده است.

🔹در ۷ ماه اول عمر دولت چهاردهم متوسط افزایش ظرفیت انرژی تجدیدپذیر ماهانه تنها ۵۷ مگاوات بوده و این در شرایطی است که مسوول برق تجدیدپذیر کشور وعده افزایش ظرفیت به ۳۵۰۰ مگاوات تا اوج مصرف یعنی حدود یک ماه دیگر داده است!

🔹واقعیت این است که چنانچه بر دولتی بودن برق کشور اصرار ورزیده و اجازه ندهیم که بازار برق به صورت واقعی شکل بگیرد نمی‌توان انتظاری جز بحرانی‌تر شدن وضعیت برق کشور داشت.

🔹مشکل اصلی رقابت منفی وزارت نیرو با بخش خصوصی است. شگفتا که در این شرایط که امکان تامین برق موردنیاز صنایع را نداریم در برنامه هفتم توسعه صحبت از رشد سالانه ۸.۵ درصدی در بخش صنعت می‌کنیم.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #برق #ناترازی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

استیضاح سیاسی است؛ باید به دولت فرصت بدهیم

🔹در مجلس برای طرح استیضاح وزرای راه و نیرو امضا جمع می‌شود. به نظر می‌رسد هدف این استیضاح‌ها بیش از آنکه کارشناسی باشد، سیاسی است.

🔹استیضاح‌کنندگان وزیر نیرو، 7 مورد شامل:

🔸تداوم بحران ناترازی‌های آب و برق،

🔸نقش مستقیم وزارت نیرو در تشدید آلودگی هوا، رکود در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و بی‌توجهی به آینده پایدار کشور،

🔸عدم برخورد با فعالیت ماینرهای غیرمجاز و تداوم بی‌عدالتی در توزیع برق،

🔸ترک فعل نسبت به قانون جهش تولید مسکن در حوزه برق،

🔸اصرار بر استفاده از منابع غیرپایدار و بی‌توجهی به فناوری‌های نوین،

🔸نقش وزارت نیرو در گسترش بحران فرونشست زمین،

🔸نبود برنامه راهبردی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و عدم توجه به خسارت وارده به شهرهای استان‌های غرب کشور از انتقال آب سرشاخه‌ها را از دلایل این استیضاح عنوان کرده‌اند.

رضا سپهوند، عضو کمیسیون انرژی مجلس:

🔹در حوزه ناترازی‌ها ما نیاز به سرمایه‌گذاری داریم. بنابراین در این شرایط استیضاح وزیر نیرو مشکلی را حل نمی‌کند.

🔹نیروگاه‌ها در دو دهه گذشته مستهلک شده است. علاوه بر این با ناترازی گاز مواجه هستیم که همه این موارد در این برهه زمانی جمع شده و نباید این مسائل را ناشی از سوء عملکرد دولت و وزرای فعلی ببینیم بلکه باید به وزرا و دولت فرصتی بدهیم.

🔹همچنین باید فرصت دهیم مسائل بین‌المللی از جمله مذاکرات به نتیجه برسد.

🔹وزیر نیرو تلاش‌های خوبی را در حوزه برق خورشیدی شروع کرده‌اند. باید فرصت داد و ببینیم خروجی برنامه‌هایی که ایشان طراحی کردند بعد از یک سال چه خواهد شد.

🔹ما نمی‌گوییم به هدفی که آقای وزیر گفتند یعنی تولید ۱۰ هزار مگاوات برق خورشیدی تا پیک مصرف امسال می‌رسیم، اما حداقل بخشی از این هدف انجام خواهد شد.

🔹به نظر می‌رسد می‌توان حدود ۳ تا ۵ هزار مگاوات برق تولید کرد و بخشی از ناترازی برطرف خواهد شد.

🔹ما در شرایط سخت جنگ اقتصادی قرار داریم و هر روز تحریم‌های جدیدی اعمال می‌شود. راه‌حل رفع ناترازی‌ها سرمایه‌گذاری است.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #استیضاح #استیضاح_سیاسی #ناترازی #وزیر_نیرو

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

سرمایه‌گذاران در سه سال پیاپی ناترازی را شارژ کردند / ناترازی جغرافیای صنعت

🔹بررسی آمارهای بخش صنعت در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ از جاذبه بالای «صنایع سرمایه‌بر و انرژی‌بر» در بین سرمایه‌گذاران حکایت دارد.

🔹سرمایه‌گذاران صنعتی در این سه سال عمدتا در استان‌های برخوردار و در رشته‌فعالیت‌های مصرف‌کننده حضور داشتند؛ تصویری که در ظاهر از افزایش بی‌سابقه در سرمایه‌گذاری صنعتی خبر می‌دهد، اما در لایه‌های عمیق‌تر خود، از ناترازی‌های ساختاری، عدم تعادل‌های منطقه‌ای و غفلت از سیاستگذاری هدفمند حکایت دارد.

🔹بنابراین تمرکز جغرافیایی سرمایه‌گذاری و اشتغال تشدید شده است. استان‌هایی که به لحاظ تاریخی و نهادی دارای زیرساخت‌های صنعتی و دسترسی به زنجیره تامین بوده‌اند، توانسته‌اند سهم بیشتری از سرمایه و اشتغال را جذب کنند، حال آن‌که مناطق محروم، حتی با وجود منابع طبیعی یا زمین ارزان، از چرخه توسعه صنعتی کشور کنار مانده‌اند.

🔹این الگو، نشانه‌ای از تعمیق بحران در سیاست صنعتی ایران است؛ جایی که صنعت‌گر، به‌جای پیروی از منطق ارزش‌افزوده و بهره‌وری، ناچار به حرکت در مسیر بقا، کاهش ریسک و انتخاب صنایعی شده که اغلب در کوتاه‌مدت سودآور، ولی در بلندمدت اشتغال‌گریز، انرژی‌بر و آسیب‌پذیر در برابر شوک‌های داخلی و خارجی هستند.

🔹سرمایه‌گذاران صنعتی، تابع منطق اقتصادی‌اند: «آنها به‌دنبال ترکیبی از زیرساخت، دسترسی به بازار، پایداری نهادی، نیروی انسانی و امنیت اقتصادی هستند.»

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #صنعت #سرمایه_گذاری #صنایع_انرژی_بر #ناترازی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

چالش‌ها و راهکارهای سیاستگذاری پولی در شرایط بحران ذخایر

مهدی کیخا؛ کارشناس بانکی

🔹در شرایط کنونی، کسری ذخایر بانک‌ها و افزایش نرخ بهره بین‌بانکی به سقف تاریخی ۲۳.۹۸درصد به یک چالش جدی برای سیاستگذار پولی تبدیل شده است.

🔹طبق ادبیات اقتصادی، این وضعیت به دلایل مختلفی از جمله ناترازی‌های سه‌گانه داخلی بانک‌ها، ظهور رقبا و تغییرات در ساختارهای جدید صنعت بانکداری، سلطه مالی دولت و برداشت‌های نادرست از مفاهیم سپرده‌ها و ذخایر بانک‌ها ایجاد می‌شود.

🔹این مشکلات زمانی که سیاست‌های پولی بانک مرکزی محدودکننده باشد، موجب تشدید کسری ذخایر و ایجاد بحران در سیستم بانکی می‌شود.

🔹برای حل این معضل، ضروری است که بانک مرکزی به‌طور همزمان با مدیریت نرخ بهره و نقدینگی، راهکارهایی برای کاهش ناترازی‌های بانکی و تنوع‌بخشی به ساختار بدهی‌های آنها اتخاذ کند.

🔹همچنین، آموزش بدنه اجرایی سیستم بانکی برای جلوگیری از برداشت‌های نادرست در خصوص سپرده‌ها و ذخایر، می‌تواند به کاهش فشارها و تصمیم‌گیری صحیح در خصوص جذب سپرده‌های پرهزینه کمک کند.

🔹تغییر پارادایم‌های بانکداری موجود و حرکت به سمت استانداردهای بین‌المللی، ذخیره‌گیری واقعی بر مطالبات غیرجاری و پرهیز از امهال مطالبات می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند. همچنین، تقویت در نظارت داخلی، کاهش مماشات با بانک‌های پرریسک و فشارهای ناشی از کسری ‌بودجه دولت، نیز باعث کاهش تشدید کسری ذخایر می‌شود.

🔹این یادداشت به تحلیل دلایل این وضعیت و ارائه پیشنهادهایی برای مدیریت بهتر آن می‌پردازد👇

🔗متن کامل را اینجا بخوانید

#دنیای_اقتصاد #سیاستگذاری_پولی #ناترازی #سلطه_مالی_دولت

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

گامی مثبت اما ناکافی / بازار ارز تجاری چه اثری بر نوسانات نرخ ارز داشت؟

🔹 دنیای اقتصاد:

بازار ارز تجاری که از بهمن 1403 به‌طور رسمی راه‌اندازی شد، گام مهمی برای ایجاد یک بازار مبادله‌ای واقعی در نظام ارزی کشور محسوب می‌شود.

🔹این بازار با کنار زدن سامانه نیما و تغییر در شیوه نرخ‌گذاری، تلاش داشت مکانیزم عرضه و تقاضا را به رسمیت بشناسد و به شفافیت و کارایی بیشتر در بازار ارز کمک کند.

🔹بازوی پژوهشی مجلس در گزارشی با عنوان «وضعیت بازار ارز و اصلاحات در ساختار معاملات ارزی: بازار ارز تجاری و حذف سقف نیما» به بررسی علل رشد نرخ ارز در کشور پرداخته است.

🔹به عقیده کارشناسان نوسانات و افزایش نرخ ارز در ایران ریشه در ناترازی‌های ساختاری همچون کسری بودجه، ناترازی در شبکه بانکی، بدهی‌های انباشته شرکت‌های دولتی، و همچنین افزایش انتظارات تورمی و ریسک‌های سیاسی دارد.

🔹تا زمانی که این عوامل بنیادی اصلاح نشوند، حتی بهترین بازارها نیز نمی‌توانند ثبات پایدار در نرخ ارز ایجاد کنند.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #ارز_تجاری #ناترازی #ثبات_اقتصادی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

ساعت تغییر نکرد، کارمندان را جلو کشیدند! / اجرای چراغ خاموش ویکند دو روزه!

🔺دولت برای مدیریت مصرف برق، راهی جز تعطیلی ادارات در روز پنج‌شنبه تا آخر تابستان و تغییر ساعات کاری برای کارمندان ندید.

🔺بر اساس قانون تغییر ساعت رسمی ایران، ساعت رسمی ایران، هر سال در ساعت ۲۴ روز اول فروردین یک ساعت به جلو و در ساعت ۲۴ روز سی‌ام شهریور یک ساعت به عقب کشیده می‌شد و به حالت سابق برمی‌گشت.

🔺این کار برای استفاده بیشتر از روشنایی روز و صرفه‌جویی در مصرف انرژی‌ انجام می‌گرفت، اما از سال ۱۴۰۲ به بعد، دولت دیگر مجاز به اجرای این قانون نیست.

🔺از این رو با توجه به ناترازی انرژی در کشور هیات دولت در تاریخ ۱۰فروردین ماه لایحه دو‌فوریتی واگذاری اختیار تعیین ساعت رسمی کشور به دولت را تصویب کرد‌ اما مجلس مخالفت کرد.

🔺پیش از مخالفت مجلس، رئیس سازمان اداری و استخدامی اعلام کرده بود: اگر این لایحه دو‌فوریتی در مجلس تصویب نشود، دولت بر اساس همان مصوبه قبلی خود به شناورسازی ساعت کار ادارات اقدام می‌کند؛ که همانطور هم شد.

🔺در نهایت مقرر شد از هفته آینده پنج‌شنبه‌ها در سراسر کشور تا ۳۱ شهریور ماه ۱۴۰۴ تعطیل باشد‌ (ساعات کاری برای والدین شاغل دارای فرزند زیر شش سال در دستگاه‌های دولتی شناور شد‌).

🔺این تعطیلی برای مراکز دولتی و قضایی است و شامل مراکز درمانی، امدادی، نظامی و انتظامی نمی‌شود.

🔺در واقع با این تعطیلی بخش بزرگی از کشور از جمله بانک‌ها که نقش مهمی در اقتصاد کشور دارند روز پنج‌شنبه تعطیل خواهند بود‌.

🔺به نظر می‌رسد گزارش‌ها از وضعیت خطیر انرژی در تابستان پیش‌رو و ناترازی انرژی، دولت را از فصل بهار وادار به اجرای سیاست‌هایی برای کاهش مصرف انرژی کرده تا شاید بتواند از بحران پیش‌رو گذر کند‌.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #ناترازی_برق #برق #تغییر_ساعت #ساعت_کاری

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

کلید «روشنایی» در آخر هفته ۲‌روزه چیست؟ / عوارض تعطیلی نصفه و نیمه پنج شنبه ها

🔹دولت برای کنترل ابعاد بحران ناترازی برق، ادارات دولتی تمام استان‌ها را در روزهای پنج‌شنبه تعطیل کرده است. هدف دولت این است که مصرف انرژی در روزهای پنج‌شنبه با تعطیلی ادارات کاهش یابد؛ اما راهی بسیار بهتر از این تصمیم مشکل‌‌زا برای آخرهفته‌ها وجود دارد که ظاهرا عزم اجرای آن وجود ندارد.

🔹زمانی که تعطیلات دو‌روزه آخر هفته تنها به یک گروه از شاغلان محدود می‌شود، احتمالا گروه دیگر که در اینجا بخش خصوصی هستند در انجام برخی فعالیت‌های خود که ارتباط مستقیم با بخش دولتی دارد دچار مشکل می‌شوند، ضمن اینکه معضل ناترازی هم باقی می‌ماند.

🔹در مقابل تعطیلی دو‌روزه آخر هفته برای تمام شاغلان فرصت سفر به ییلاقات را برای خانوارها فراهم می‌‌کند که نتیجه آن کاهش مصرف انرژی است و در عین حال باعث ایجاد نشاط در جامعه نیز می‌شود.

🔹با طرح فعلی، کارمندان دولت گرچه پنجشنبه ها در اداره حضور ندارند، ولی همچنان از وسایل برقی برای سرمایش فضای خانگی استفاده می‌‌کنند.

🔹در بسیاری از خانوارهای ایرانی زنان و مردان شاغل هستند. بنابراین در حالی که یکی از زوجین در بخش خصوصی باید پنج‌شنبه سر کار حاضر شود، دیگری در خانه مانده و همچنان که گفته شد ناچار از وسایل سرمایشی استفاده می‌‌کند.‌

🔹در کنار آن بسیاری از فرزندان خانوارها نیز روزهای پنج‌شنبه درگیر آموزش‌های غیررسمی هستند. این موضوع سبب می‌شود تردد در فضای شهری کاهش نیابد.

🔹به علاوه با وجود تعطیلی ادارات، سایر بخش‌ها نظیر صنعت، خدمات، تجارت و... همچنان فعال هستند.

🔹تضاد تعطیلی بخش دولتی و فعالیت بخش خصوصی چالش دیگری هم دارد و آن ناهماهنگی در خدمات عمومی یا ارتباط بین نهادهای دولتی و خصوصی است.

🔹برای مثال معاملات ملکی یا مراجعه به ستاد مرکزی بانک‌ها در این وضعیت امکان‌پذیر نیست و گاه سردرگمی و تحمیل خسارت برای افراد و شرکت‌های خصوصی را به همراه دارد.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #ویکند_2_روزه #تعطیلی_پنجشنبه_ها #ناترازی_برق #برق

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔹 سرمقاله امروز «دنیای اقتصاد»:

برق تنها یک نشانه است

👤 پويا جبل‌عاملي

👤 درحالی‌که «دنیای‌اقتصاد» سال گذشته پیش‌بینی می‌کرد، قطعی برق روی یک تابع نمایی است و هر سال وضعیت بدتر از سال قبل خواهد شد، مقامات مسوول در همین زمستان گذشته مدعی بودند، تابستان۱۴۰۴ مشکل برق وجود نخواهد داشت. اما هنوز تابستان نیامده و قطع برق شروع شده است.

👤 چرا مقامات می‌توانند این‌گونه وعده و وعید دهند؟ چرا هیچ‌کس عذرخواهی نمی‌کند؟ آیا کشور ظرفیت حل عقلانی مشکلاتش را از کف داده و تنها وعده و وعید است که می‌تواند آرامش‌بخش باشد؟

👤 وضعیت کنونی حتی توجیهی شده برای برخی تکنوکرات‌های معقول تا با وجود عدم حل مسائل زیرمجموعه خود، همچنان مشتاق ادامه کار خود باشند.

👤 به این معنی که وقتی مشکل بر گردن جهت‌گیری کلان کشور می‌افتد، مقام مسوول به راحتی می‌تواند باز نشدن گره‌های حوزه کاری خود را به آن دلیل و به آن بهانه گره بزند و دیگر چه جایی برای سوال از عملکرد خود؟

👤 این واقعیت می‌تواند تا سطوح پایین جامعه رخنه کند و هر روز که یک گام به فقر بیشتر نزدیک شویم، به‌همان اندازه از منظر اخلاقی نیز تهی می‌شویم.

👤 خود فقری که در آن گرفتار می‌شویم از سر تهی شدن اخلاق و چشم‌پوشی از وضعیتی است که در آن گرفتار شده‌ایم.

👤 اینکه وقتی ناترازی برق در حال گسترش است و مسوولان این حوزه بدون امکان مانع شدن از بدتر شدن وضعیت، مدعی باشند، باید خدا را شکر کرد که مانند برخی از کشورهای دیگر نیستیم، دقیقا اقدامی ضداخلاقی را به شکلی واضح و آشکار به پیش می‌برند.

👤 امر اخلاقی مسوولیت‌پذیری است و در این مورد باید صنعت تولید برق اقتصادی شود و بازاری تا حد ممکن رقابتی، برای آن ایجاد کرد. در همه جای دنیا، وقتی شما از کالایی بیشتر مصرف می‌کنید تولیدکننده آن کالا به شما تخفیف بیشتر می‌دهد. در مورد برق هم به همین شکل است.

👤 اما در ایران هرکس بیشتر مصرف کند، مؤاخذه می‌شود. چرا؟ چون تولید برق برای تولیدکننده اقتصادی نیست. معکوس شدن ارزش‌ها خود نشانه‌ای از غیراخلاقی شدن این جامعه است.

👤 دولت در ایران این صنعت را به جایی رسانده که تولید در آن مشحون از ارزش‌های کمونیستی و نادیده گرفتن سود شخصی باشد.

👤 برق یک نشانه است. اگر در سطوح دیگر امر اخلاقی رعایت نمی‌شود، دلیل بر عدم رعایت ما نیست. باید مسوولیت‌پذیر بود. اگر کشور بتواند ناترازی برق را مرتفع سازد، اگر تولید و مصرف دستوری خاتمه یابد، اگر سود شخصی در تولید برق و کسب مطلوبیت در مصرف آن در جهت‌گیری سیاستی این حوزه مورد وثوق قرار گیرد، می‌توان امید بست که کشور قادر است مشکلات عدیده‌ای را که امروز با آن دست به گریبان است، مرتفع سازد. برق تنها یک نشانه است.

#دنیای_اقتصاد #ناترازی #برق #مسئولیت_پذیری #امر_اخلاقی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔴 مردم به «بی‌تصمیمی درباره تغییر ساعت» معترض اند

🔹آغاز به کار مدارس در ساعت ۶ صبح، با اعتراض گسترده مردم و فعالان فضای مجازی روبه‌رو شده است.

🔹پیش تر، دولت قصد داشت با تغییر ساعت رسمی بخشی از بار مصرفی انرژی را در ساعات پیک مصرف کاهش دهد؛ چراکه تغییر ساعت کاری در سراسر کشور، می‌تواند اوج تقاضای برق را بین ۵تا۱۰ درصد کاهش ‌‌دهد که در نتیجه ۳-۴ گیگاوات صرفه‌جویی را در پی خواهد داشت.

🔹اما نمایندگان مجلس مخالفت کردند؛ تصمیمی که به عقیده بسیاری، ناشی از مسائل سیاسی است‌.

🔹در لایحه دولت به مجلس به تجربه بیش از ۷۰کشور دنیا برای استفاده از نور طبیعی روز و تاثیر قابل توجه آن در مصرف برق در بخش‌های مختلف اشاره شده بود.

🔹در این نامه همچنین آمده بود: «مطابق گزارش تخصصی شرکت مدیریت شبکه برق ایران اثر تغییر ساعت رسمی کشور به‌طور متوسط در هر روز معادل کاهش ۹۰۵ مگاوات در اوج بار مصرفی و صرفه‌جویی ۲۵۱۶ مگاوات ساعت انرژی برآورد شده است. این میزان صرفه‌جویی به‌طور قابل ملاحظه‌ای در مدیریت شبکه برق کشور تاثیرگذار بوده و معادل ظرفیت تولید یک نیروگاه ۱۲۰۰ مگاواتی است که می‌تواند از سرمایه‌گذاری کلان برای احداث نیروگاه جدید جلوگیری کند.»

🔹اما تصمیم مجلس برای دولت چاره‌ای جز تغییر ساعت کاری ادارات و حالا هم تغییر ساعت کاری مدارس، نگذاشته است‌.

🔹براین اساس دولت با هدف صرفه‌جویی در مصرف انرژی مقرر کرد از ۲۰ اردیبهشت تا ۳۱ شهریور، پنج‌شنبه‌ها در سراسر کشور تعطیل باشد.

🔹همچنین ساعات کاری تمامی دستگاه‌ها، موسسات عمومی، بانک‌ها، بیمه‌ها و شهرداری‌های استان تهران از روز شنبه ۲۰ اردیبهشت‌ماه تا پایان شهریور، از ساعت ۶ صبح تا ۱۳ تعیین شد. همچنین، ساعات فعالیت مدارس از ۶ صبح تا ۱۳ ظهر تنظیم شود.

🔹در این میان برخی نمایندگان مجلس هم روز گذشته به جمع معترضان به تغییر ساعت شروع مدارس پیوستند.

#دنیای_اقتصاد #تغییر_ساعت #ساعت_شروع_به_کار_مدارس #ساعت_کار_ادارات #ناترازی #مصرف_برق

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

قطع برق صنایع؛ آیا ساده‌‏‌ترین راهکار، بهترین راهکار است؟

محمد نظیفی؛ مدیرعامل بورس انرژی

🔹در سال ۱۳۹۱، با هدف هدایت نقدینگی به مسیرهای رسمی و کنترل تبعات تورم بالا، سپرده‌‌‌گذاری ارزی در نظام بانکی کشور به‌‌‌عنوان راهکاری برای حفظ ارزش دارایی‌‌‌های مردم معرفی شد.

🔹بسیاری از شهروندان، با اعتماد به امنیت و اعتبار نظام بانکی، ارز خود را به بانک‌ها سپردند، اما در پاسخ، به جای بازپرداخت ارزی، تسویه ریالی با نرخ‌های دستوری و توجیهاتی غیرقابل قبول دریافت کردند. نتیجه، دلسردی سپرده‌‌‌گذاران و خدشه‌‌‌دار شدن اعتماد عمومی به یکی از مهم‌ترین نهادهای اقتصادی کشور بود.

🔹امروز و در سال ۱۴۰۴ اما، بازار انرژی کشور در تابلوی بورس انرژی ایران، به یکی از بخش‌‌‌های رو به رشد اقتصاد بدل شده است؛ بازاری که بر پایه تعهد و شفافیت در معاملات برق، گاز و آب شکل گرفته و می‌‌‌تواند پاسخی عملیاتی و کاربردی به چالش‌‌‌های کشور در حوزه انرژی باشد.

🔹تابلوهای بورس انرژی ایران، عرصه شفاف و قابل رصد تعهدات رسمی در برابر مردم و سرمایه‌گذاران هستند. این بازارها نه‌‌‌تنها ظرفیت توسعه دارند، بلکه ابزار توجیه‌‌‌پذیری اقتصادی برای طرح‌‌‌های صنعت انرژی محسوب می‌‌‌شوند؛ مشروط به آنکه حمایت بی‌‌‌قید و شرط از تعهدات رسمی و قانونی، در دستور کار سیاستگذاران باقی بماند.

🔹اکنون، در آستانه تصمیم‌گیری برای عبور از بحران احتمالی در تابستان پیش‌رو، پرسشی کلیدی مطرح است؛ انتخاب ما کدام رویکرد خواهد بود؟ تعهد و قانونمداری به نفع سرمایه‌گذاری در توسعه یا انتخاب ساده‌‌‌ترین اما پرهزینه‌‌‌ترین راهکار؟

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #بورس_انرژی #ناترازی #قطع_برق

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🔹 سرمقاله امروز «دنیای اقتصاد»:

🔴 عاقبت عقبگرد در تاریخ

👤 پويا جبل‌عاملي؛ اقتصاددان

✍️ جناب رئیس‌جمهوری در سخنانی خواستار بازگشت به دوره‌ای شده‌اند که بدون کولر و پنکه، دمای ۳۵درجه هم تحمل‌پذیر بود.

✍️ اولا باید گریست بر وضعیتی که این حرف‌ها از زبان شخص دوم مملکت برآید.

✍️ همین هفته گذشته ببینید در جنوب خلیج‌فارس چه پروژه‌هایی، چه سرمایه‌گذاری‌هایی، چه دغدغه‌هایی و چه آینده‌ای برای کشورها از زبان رهبرانشان مطرح شده، آن وقت ما اینجا باید زندگی خود را به دهه‌ها قبل باز گردانیم تا دولت بتواند کارش را به نحو احسن انجام دهد‌.

✍️ ثانیا آیا در قرآن و نهج‌البلاغه، از عمل به قول نگفته‌اند؟ ایشان در زمان انتخابات قول داده‌اند اگر نتوانند مشکلات را حل کنند، کنار می‌روند. آیا اکنون مشکلات کشور کمتر از قبل از انتخابات است؟

✍️ آیا غیر از این است که تحمل گرما به شیوه‌های قدیمی فارغ از امکان تحققش یعنی مشکل بیشتر برای مردم؟ خدمت ایشان باید عرض کرد که خود این سخنان یعنی مشکلی برطرف نشده است.

✍️ ثالثا وقتی کشورهایی را مرور می‌کنیم که در طول تاریخ عقبگرد داشته‌اند، حس خوبی از سرانجام کار نداریم. بگذارید چند نمونه را مرور کنیم.

✍️ لهستان در دوره حکومت نظامی یاروزلسکی، با ناترازی در بسیاری از کالاها مواجه بود. یک مورد کمبود شامپو برای شست‌وشوی سر بود. راه‌حل چه بود؟ مگر قدیمی‌های لهستانی چه می‌کردند؟ مردم مجبور شدند از تخم‌مرغ برای شست‌وشوی سر استفاده کنند. بگذریم که همین امر هم بر طویل شدن صف تخم‌مرغ موثر بود. چند صباحی بعد، ابتدا دولت ائتلافی و سپس دولت غیرکمونیستی توانست این تراژدی را تمام کند.

✍️ نمونه دیگر کمبود گاز در اغلب کشورهای بلوک شرق بود که موجب شد مردم بخاری‌های گازی خود را که اغلب با قطع و وصل گاز در زمان خواب اهل خانه، جان آنان را می‌گرفت با بخاری‌های چوبی جایگزین کنند.

✍️ مثال دیگر از عقبگرد در تاریخ، کاری است که چائوشسکو برای فقدان بنزین و گازوئیل در کشورش انجام داد. چائوشسکو از خود پرسید، مگر قدیم که سوخت موتور دیزلی وجود نداشت، مردم چه می‌کردند؟ این بود که حمل‌ونقل با اسب بار دیگر در شهرهای رومانی آن هم در دهه ۱۹۸۰ رواج یافت. عاقبت کار دولت وی را همه می‌دانیم.

✍️ می‌دانیم روند به‌گونه‌ای است که بیم از اصلاح، باعث ادامه دادن وضعیت موجود شده و در نتیجه سرانجام کار را بیمناک‌تر کرده است. با وجود این، تمام تلاش ما این است، خدای نکرده ایران نمونه‌ای تاریخی از این مثال‌های مضحک نشود، اما گویی رئیس‌جمهوری، نقشه‌ای دیگر در سر دارد.

#دنیای_اقتصاد #سرمقاله #بازگشت_به_گذشته #عقبگرد #ناترازی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

فشار قانون بر سر ماینرهای غیرمجاز / برنامه جدید دولت برای مهار مصرف برق

🔹افزایش چشم‌گیر قیمت ارزهای دیجیتال، به‌ویژه بیت‌کوین، باعث شده استخراج رمزارزها به یکی از جذاب‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها در ایران و جهان تبدیل شود.

🔹اما مصرف بالای برق و قاچاق گسترده تجهیزات ماینینگ، دولت را به سمت قانون‌گذاری و نظارت سخت‌گیرانه کشاند.

🔹با اینکه مجوزدهی و تعیین تعرفه خاص برق برای مزارع قانونی صورت گرفت، بسیاری از افراد ترجیح دادند مسیر غیرقانونی را در پیش بگیرند و با سوءاستفاده از برق یارانه‌ای، دستگاه‌های خود را در انبارها، زیرزمین‌ها و سوله‌های متروکه راه‌اندازی کردند.

🔹این اقدام، فشار مضاعفی بر شبکه برق کشور، به‌ویژه در روزهای گرم سال وارد کرده و در بسیاری از خاموشی‌ها، مزارع غیرمجاز به‌عنوان یکی از متهمان اصلی معرفی شده‌اند. همین موضوع باعث شده که دولت در سال ۱۴۰۴ با رویکردی تهاجمی‌تر وارد میدان شود؛ از افزایش عملیات شناسایی و توقیف دستگاه‌های قاچاق گرفته تا صدور احکام قضایی و حتی معدوم‌سازی ۱۰ هزار دستگاه غیرمجاز تنها در تهران.

🔹مقامات ارشد کشور از جمله وزیر نیرو، رئیس‌جمهور، رئیس کمیسیون انرژی مجلس و سخنگوی قوه قضائیه هم‌صدا اعلام کرده‌اند که دیگر جایی برای مماشات نیست. از مردم نیز برای شناسایی متخلفان کمک خواسته شده و هدف‌گذاری صرفه‌جویی ۲ هزار مگاواتی برق در سال جاری در دستور کار قرار گرفته است.

🔹در همین حال، مشکلات فعالان قانونی نیز نادیده گرفته نشده. قطع برق اضطراری مزارع دارای مجوز و سیاست‌های مقطعی همچون بستن درگاه صرافی‌های رمزارزی، نه تنها به فعالان مجاز ضربه زده، بلکه به گسترش بازار زیرزمینی دامن زده است. این در حالی است که کارشناسان تأکید می‌کنند عوامل ساختاری چون شبکه فرسوده، اتلاف انرژی در خطوط انتقال و کمبود سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌ها نیز نقش کلیدی در بحران برق دارند.

🔹بنابراین، تنها برخورد با ماینرهای غیرمجاز کافی نیست. دولت باید با نگاهی جامع‌تر، علاوه بر تقویت ابزارهای نظارتی، مسیر قانونی و شفاف برای فعالیت در بازار رمزارز را نیز تسهیل کند. تشکیل نهاد فرابخشی برای تنظیم‌گری حوزه ارزهای دیجیتال، حمایت از فعالان مجاز، تدوین مقررات روشن و آموزش عمومی، می‌توانند در بلندمدت راه‌حل پایدار برای مهار بحران برق و تخلفات رمزارزی باشند.

🔗متن کامل

#دنیای_اقتصاد #ماینر #برق #ناترازی #قانون #رمزارز

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

چرا افزایش قیمت مقطعی، با سیاست آزادسازی متفاوت است؟‌

🔹در روزهای اخیر سخنان مختلفی از سوی مقامات تصمیم‌گیر درباره استفاده از سیاست‌های قیمتی برای حل ناترازی انرژی مطرح شده است.

🔹برخی تصمیم‌گیران این اقدامات را نوعی «اصلاحات اقتصادی» معرفی می‌کنند، با این حال، تجربه گذشته ایران نشان داده که افزایش مقطعی قیمت‌ها بدون تغییرات ساختاری و حذف شیوه‌های قیمت‌گذاری، نه‌تنها اصلاح محسوب نمی‌شود، بلکه خود نیز نوعی سیاستگذاری دستوری است.

🔹اصلاح واقعی اقتصادی تنها به افزایش قیمت‌ها محدود نیست؛ بلکه مستلزم بازنگری در نقش دولت، کاهش مداخله‌های غیرهدفمند، تقویت زیرساخت‌های حمایتی و ایجاد شفافیت در سیاست‌گذاری است.

🔹نمونه‌هایی مانند هدفمندی یارانه‌ها در سال ۱۳۸۹، افزایش ناگهانی قیمت بنزین در ۱۳۹۸ و حذف ارز ترجیحی در ۱۴۰۱، نشان دادند که تعدیل قیمتی بدون آزادسازی اقتصادی، موجب تورم، منجر به کاهش رفاه و افزایش بی‌اعتمادی عمومی می‌شود. اگر سیاست‌های قیمتی جدید نیز بدون برنامه‌ریزی جامع و نهادسازی مؤثر اجرا شوند، خطر تکرار این چرخه ناکارآمد وجود دارد.

🔹تا زمانی که تنها مورد تغییر در سیاستگذاری تصمیم‌گیران «قیمت‌ها» است و اصلاحات صرفاً به معنای گران‌کردن تعبیر شود، نباید انتظار بهبود ناترازی انرژی یا پایداری در اقتصاد کلان را داشت.

#دنیای_اقتصاد #اصلاحات_اقتصادی #قیمتگذاری_دستوری #ناترازی #آزادسازی

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir