از عدالت اجتماعی تا گروه‌های ذی‌نفع

اقتصاد ایران در پنج دوره تاریخی، از ملی شدن نفت در سال ۱۳۳۲ تا عصر تحریم‌ها در اواخر دهه 90 و فشار حداکثری در دولت دوم دونالد ترامپ، شاهد پنج یا شش نقطه عطف بوده است. در همه این دوره‌ها، همواره نفت در کانون تحولات قرار داشته و پایه‌گذار روندهای زیادی بوده است.

از زمان ملی شدن صنعت نفت که به عقیده برخی، پایه‌گذار انحراف‌های بزرگ در کشور بود تا تشدید تحریم‌های اقتصادی، نفت نه‌تنها یک منبع درآمد، بلکه ابزاری سیاسی برای تعیین سرنوشت اقتصاد ایران شد

. این میزگرد که به میزبانی محمد طاهری -سردبیر هفته‌نامه تجارت‌فردا- و با حضور دکتر مسعود نیلی- عضو شورای سیاستگذاری هفته‌نامه تجارت‌فردا- و نوید رئیسی سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد برگزار شده کلاس درسی برای اقتصاد سیاسی است و به طور مشخص سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد که چطور با تکیه بر درآمدهای نفتی، از آرمان‌گرایی و شعار عدالت اجتماعی به فسادهای گسترده، تسخیر دولت و گروه‌های ذی‌نفع در اقتصاد ایران رسیدیم؟

#تجارت_فردا
@tejaratefarda

پیش‌بینی‌‌ روند نرخ ارز در یک میزگرد/ چشم‌انداز بازارها در ۱۴۰۴ ترسیم شد

🔺دنیای‌اقتصاد: معادلات بازارهای دارایی در سال ۱۴۰۴ موضوع یکی از میزگردهای برگزار شده در گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» برای ویژه‌نامه نوروزی بود.

در این میزگرد که با حضور داود سوری، اقتصاددان و بهروز ملکی، صاحب‌نظر اقتصاد مسکن برگزار شد، آینده دلار، بورس، مسکن، خودرو و البته طلا و سکه در قالب ۹ پرسش از مهمانان برنامه، بحث و بررسی شد.

خلاصه‌ای از محتوای میزگرد را در زیر بخوانید:

برای پیش‌بینی رشد قیمت بازارها در سال ۱۴۰۴ یک پیش‌فرض مهم‌ وجود دارد و آن «موضوع توافق یا عدم توافق» است.

در سال جدید با تحریم و تورم عمومی، روند افزایشی نرخ ارز ادامه می‌یابد اما میزان آن بستگی به تصمیم‌هایی که دولت برای «اصلاحات احتمالی» اتخاذ می‌کند، دار‌د. اما روند قطعا افزایشی است.

نرخ ارز به شدت از پارامتر «توافق یا عدم توافق» تاثیر می‌پذیر‌د؛ البته توافق حالت صفر و یک ندار‌د.

هر چقدر توافق با گستردگی بیشتری شکل بگیرد، بازار ارز می‌تواند آرامتر باشد و برعکس.

اما قضیه برای بازار مسکن برعکس ارز است.

نزدیکی به توافق باعث خواهد شد «قیمت دلاری مسکن» از ۱۱۰۰ دلار صعود کند.

در صورت تشدید تنش اما قیمت دلاری مسکن کف ۱۰۰۰ دلار را هم از دست می‌دهد.

سال آینده در بازار خودرو، بعید است کاهش قیمت اتفاق بیفتد.
اما افزایش قیمت هم آنچنان نخواهد بود بلکه به میزان رشد نرخ ارز است.

بازار خودرو نیز در مسیر بازار مسکن قرار گرفته و در حال دورتر شدن از دسترس خانوارها است.

اگر در سال جدید توافقی بین ایران و غرب صورت بگیرد، بازارهای چسبیده به زمین همچون سهام و مسکن شرایط بهتری برای خرید و سرمایه‌گذاری پیدا می‌کنند.

در صورت تشدید تنش، گزینه اول طلا و گزینه دوم ارز است.

در سال ۱۴۰۴ احتمال صعود بورس بیشتر از سال ۱۴۰۳ است؛ بازار سهام قابلیت افزایش قیمت را دارد اما بهرحال فعلا همه شاخص‌ها به اخبار و ریسک‌ها وابسته است.

متن کامل این میزگرد را می‌توانید در ویژنامه نوروزی گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» بخوانید.

ویدئوی این برنامه را نیز از اکوایران ببینید.

#نوروز #دنیای_اقتصاد #ویژه‌نامه_نوروزی_گروه_رسانه‌ای_دنیای_اقتصاد #تجارت_فردا #اکوایران #مسکن #دلار #بورس #طلا

✔️کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

نسل ناشناخته

▫️طی سال های اخیر تعارض میان نسل جوان که به نسل زد مشهور شده اند و سیاستمداران سنتی بیش از پیش نمایان شده است. بررسی ها نشان می دهد: نسل جوان که در دنیای متصل به فناوری رشد کرده اند؛ انتظارات متفاوتی از زندگی و آینده خود دارند که تفاوت اساسی با ساختارهای سیاسی و اجتماعی کشور که عمدتا به الگوهای سنتی وابسته هستند، دارند. از همین رو بخش زیادی از ساختارهای فعلی جامعه نتوانسته خود را با زندگی و خواسته های نسل جوان تطبیق دهد.

▫️نتیجه چنین وضعیتی برای نسل جوان کشور کاهش تمایل برای ورود به بازار کار و افزایش میل به مهاجرت بوده است.

▫️محسن جلال پور، تاجر و کارآفرین بخش خصوصی و آسیه حاتمی، کارآفرین و محقق بازار کار در این میزگرد که به میزبانی صبا نوبری برگزار شده، علاوه بر بررسی اولویت های نسل زد در بازار کار به نکات مهمی اشاره کرده اند.


متن این میزگرد در سالنامه جامع اقتصاد ایران منتشر شده و ویدئوی آن در اکو ایران در دسترس است.

#تجارت_فردا

@tejaratefarda

موفقیت ایران در مذاکرات به چه عواملی بستگی دارد؟

45 سال پیش در 20 فروردین 1359 جیمی کارتر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، دستور قطع رسمی روابط دیپلماتیک با ایران را صادر کرد. از آن تاریخ تا امروز دو کشور سطوح مختلفی از تنش و دوره‌های کوتاهی از توافق را پشت سر گذاشته‌اند.

ایران و آمریکا در حالی قرار است دوباره پای میز مذاکره بنشینند که این بار منافع مشترک اقتصادی می‌تواند شانس توافق پایدار را افزایش دهد.

ایران در تحولات پیش‌رو چه چالش‌ها و چه فرصت‌هایی دارد؟


#تجارت_فردا
@tejaratefarda

ایران در تحولات پیش‌رو چه چالش‌ها و چه فرصت‌هایی دارد؟

✍️ محمود صنعتی/ تحلیلگر اقتصاد

🔹 روابط ایران و آمریکا از 45 سال پیش تاکنون، تحت تأثیر بی‌اعتمادی متقابل، اختلافات ایدئولوژیکی و رقابت‌های ژئوپلیتیکی بوده است. اگرچه دوره‌هایی مانند برجام نشان داد که دیپلماسی می‌تواند تنش‌ها را کاهش دهد، اما فقدان اراده سیاسی پایدار و دخالت عوامل داخلی و خارجی، مانع از عادی‌سازی روابط شده است. با این حال دو کشور پذیرفته‌اند که پس از سال‌ها تنش و نزاع پرهزینه، در کشور عمان پای میز مذاکره بنشینند و بر سر مسائل مهم، گفت‌وگو کنند. این مذاکرات در 45 سالگی قطع روابط دو کشور برگزار می‌شود و از نظر زمانی مقارن با زمانی است که دولت آمریکا به صورت رسمی روابط خود را با ایران قطع کرد.
در تاریخ ۲۰ فروردین ۱۳۵۹، جیمی کارتر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، به دلیل شکست مذاکرات برای آزادی گروگان‌ها و ادامه تنش‌ها، دستور قطع رسمی روابط دیپلماتیک با ایران را صادر کرد. این رویداد نتیجه مجموعه‌ای از عوامل و تحولات سیاسی بود که پس از انقلاب رخ داد و منجر به قطع کامل روابط دیپلماتیک بین دو کشور شد که تا امروز هم به قوت خود باقی است و به جز در موارد معدود، هیچ نوع رابطه رسمی بین ایران و آمریکا برقرار نشده است.

🔹 پس از وقوع انقلاب و قطع رابطه آمریکا با ایران، کاخ سفید نه‌تنها مهم‌ترین متحد استراتژیک خود را در خاورمیانه از دست داد، بلکه با آماجی از ایدئولوژی‌ها و شعارهای ضدآمریکایی و «مرگ بر آمریکا» مواجه شد. در مقابل، آمریکا نیز تضعیف انقلاب اسلامی را با تثبیت موقعیت خود در جهان و به‌ویژه در منطقه خاورمیانه برابر انگاشت. از آن زمان تاکنون، همواره نزاع و تنش بر فضای مناسبات ایران و آمریکا حاکم بوده است.

آیا اقتصاد مهیای مذاکرات است؟
🔹 مذاکرات ایران و آمریکا در حالی آغاز می‌شود که آمریکا دنبال مذاکره مستقیم است اما ایران ترجیح می‌دهد این مذاکرات غیر مستقیم باشد. در عین حال مهم‌ترین ویژگی این دور از مذاکرات این است که ایران به صورت رسمی، سیگنال سرمایه‌گذاری به آمریکاییان داده است. در دور قبل، ایران به توافق هسته‌ای دست یافت اما به سرمایه‌گذاران آمریکایی اجازه حضور در اقتصاد خود را نداد اما این بار مسعود پزشکیان به صورت رسمی، حضور آمریکایی‌ها را در اقتصاد ایران بلامانع اعلام کرده است.

رابطه اقتصاد و مذاکرات
🔹 در آستانه مذاکرات عمان، اقتصاد ایران گرفتار مشکلات بزرگی است که حل آنها نیازمند اصلاحات ساختاری، شفافیت، مدیریت کارآمد و تعامل سازنده با جهان است. مولفه‌های اصلی تعیین‌کننده وضعیت اقتصاد ایران ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی هستند که به‌صورت متقابل بر یکدیگر اثر می‌گذارند.

🔹ایران و آمریکا در حالی قرار است دوباره پای میز مذاکره بنشینند که این بار منافع مشترک اقتصادی می‌تواند شانس توافق پایدار را افزایش دهد.

🔹 به نظر می‌رسد در شرایط حاضر، فاصله ایران با تبدیل شدن به قدرت هسته‌ای، فقط اراده مسئولان است با این حال مذاکره‌کنندگان ایران برای نشستن پشت میز مذاکره کارت‌های اقتصادی زیادی در دست ندارند، حداقل شاید نسبت به ابتدای دهه 90 دستشان خالی‌تر باشد و این آزمونی سخت برای آنهاست. اما نکته این است که دیدگاه آمریکا هم درباره ایران تا حدود زیادی تعدیل شده و کمتر به دنبال دستاوردهای سیاسی است و احتمالاً پیشنهاد‌هایی از قبیل سرمایه‌گذاری مشترک، قراردادهای پیمانکاری و اقتصادی جذاب‌تر باشد و بتواند برگ برنده مذاکره‌کنندگان ایرانی در عمان باشد.
به هر حال آینده این رابطه به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله نتیجه مذاکرات هسته‌ای، تغییرات سیاسی در هر دو کشور، و تحولات منطقه‌ای و در عین حال بدون اعتمادسازی متقابل و گام‌های عملی برای رفع موانع، چشم‌انداز بهبود روابط همچنان مبهم باقی خواهد ماند.



#تجارت_فردا
@tejaratefarda

⭕️از عدالت اجتماعی تا گروه‌های ذی‌نفع
اقتصاد سیاسی ایران در گفت‌وگو با مسعود نیلی و نوید رئیسی

✍️محمد طاهری / سردبیر هفته نامه تجارت فردا

اقتصاد ایران در پنج دوره تاریخی، از ملی شدن نفت در سال ۱۳۳۲ تا عصر تحریم‌ها در اواخر دهه 90 و فشار حداکثری در دولت دوم دونالد ترامپ، شاهد پنج یا شش نقطه عطف بوده است. در همه این دوره‌ها، همواره نفت در کانون تحولات قرار داشته و پایه‌گذار روندهای زیادی بوده است. از زمان ملی شدن صنعت نفت که به عقیده برخی، پایه‌گذار انحراف‌های بزرگ در کشور بود تا تشدید تحریم‌های اقتصادی، نفت نه‌تنها یک منبع درآمد، بلکه ابزاری سیاسی برای تعیین سرنوشت اقتصاد ایران شد.

پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، رویکردهای ایدئولوژیک به اقتصاد و مدیریت منابع نفتی تغییر کرد و در دهه‌های بعد، جنگ ایران و عراق و سپس تحریم‌های بین‌المللی، وابستگی به این منبع مهم را به یک شمشیر دولبه تبدیل کرد. در دوره‌هایی که قیمت نفت اوج گرفت، اقتصاد ایران شاهد رونق موقت بود، اما با افت قیمت‌ها یا اعمال تحریم‌های شدید، نظیر آنچه در اواخر دهه ۹۰ رخ داد، شکنندگی این وابستگی بیش از پیش نمایان شد. فشار حداکثری دولت ترامپ، که با هدف ناکار کردن اقتصاد ایران طراحی شده بود، نشان داد که چگونه نفت می‌تواند هم نقطه قوت و هم پاشنه‌آشیل اقتصاد کشور باشد.

این میزگرد که با حضور دکتر مسعود نیلی-اقتصاددان و عضو شورای سیاستگذاری مجله تجارت‌فردا- و نوید رئیسی- سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد- برگزار شده، کلاس درسی برای فراگیری اصول اقتصاد سیاسی است و سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد که چطور با تکیه بر درآمدهای نفتی، از آرمان‌گرایی و شعار عدالت اجتماعی به فسادهای گسترده، تسخیر دولت و گروه‌های ذی‌نفع در اقتصاد ایران رسیدیم؟

📌متن کامل میزگرد در سایت تجارت فردا در دسترس است و ویدئوی آن را نیز اینجا می‌توانید مشاهده کنید.

#تجارت_فردا

@tejaratefarda

دولت چهاردهم برای درست کار کردن اقتصاد چه ماموریت‌هایی دارد؟

پایداری و بهبود عملکرد اقتصاد ایران با فرض موفقیت در مذاکرات، به اصلاحات اقتصادی بستگی دارد؛ منظور سازوکاری است که اقتصاد دستوری، دولتی، درون‌گرا و انحصاری را به اقتصادی آزاد، خصوصی، برون‌گرا و رقابتی تبدیل کند.

رفع تحریم‌ها، افزایش صادرات نفت و تسهیل تجارت، فرصت‌های خوبی ایجاد می‌کند اما بدون اصلاحات اقتصادی، همه چیز موقتی خواهد بود.

آیا مسعود پزشکیان می‌تواند مسیر اقتصاد را بعد از توفیق دیپلماسی، اصلاح کند؟


#تجارت_فردا
@tejaratefarda

امتناع از اصلاحات اقتصادی چه سرنوشتی برای توافق رقم می‌‌زند؟

✍️ محمد طاهری/ سردبیر هفته‌نامه تجارت‌فردا

🔹موفقیت مذاکرات عمان و دستیابی به توافقی پایدار می‌تواند ثبات را به اقتصاد ایران بازگرداند اما پایداری این موفقیت به میزان زیادی به رویکرد نظام حکمرانی در برابر اصلاحات اقتصادی وابسته است. منظور از اصلاحات اقتصادی، فرآیندی است که اقتصاد دستوری، دولتی، درون‌گرا و انحصاری را به اقتصادی آزاد، خصوصی، برون‌گرا و رقابتی تبدیل کند. تحقق این هدف مستلزم دو تغییر اساسی در رویکرد حکمرانی است:
نخست، تحول در روابط خارجی اقتصاد به‌گونه‌ای که موانع تجارت خارجی و مبادلات بانکی برداشته شود، دسترسی به بازارهای مالی و فناوری‌های پیشرفته گسترش یابد و هزینه‌های مبادله به حداقل برسد.
دوم در پیش گرفتن رویکردی که انضباط مالی را بر بودجه کشور حاکم کند، بانک‌های تجاری در چارچوب قواعد مدرن بانکداری فعالیت کنند و از تخصیص دستوری منابع مصون بمانند، سازوکارهای سهمیه‌بندی و توزیع رانتی منابع که در انحصار دولت است، حذف شود و عرضه منابع بر اساس معیار «هزینه فرصت» انجام گیرد. به موازات این اقدامات، قیمت‌گذاری دستوری متوقف شود و مراحل قانونی انحلال سازمان‌های حمایت و تعزیرات و اصلاح مأموریت شورای رقابت پیگیری شود.

🔹چنانچه ایران و طرف‌های مذاکره به نتایج قابل قبولی دست یابند و مانند برجام، مذاکرات به توافق منجر شود، دو سناریو پیش روی تصمیم‌گیران کشور قرار می‌گیرد:
سناریوی نخست، اصلاحات اقتصادی را به‌عنوان اولویت نظام حکمرانی پس از توافق قرار می‌دهد تا هم توافق پایدار بماند و هم اقتصاد وضعیت پایداری پیدا کند.
سناریوی دوم، دستیابی به توافق اما امتناع از انجام اصلاحات اقتصادی است.
در صورت موفقیت دیپلماسی، اقتصاد ایران می‌تواند از ثبات ناشی از توافق بهره‌مند شود و به سمت رشد پایدار و رفاه حرکت کند. بهبود روابط خارجی، بستر شکوفایی اقتصاد را فراهم می‌کند و کلید توسعه است. اما باید در نظر داشت که تحقق سناریوی نخست نیازمند اجماع سیاسی، مدیریت مقاومت گروه‌های ذی‌نفع و پایبندی به اصول علم اقتصاد است. در غیر این صورت، اقتصاد ایران در سناریوی دوم، گرفتار چرخه ناپایداری و ناکارآمدی باقی می‌ماند.

سناریوی نخست: گشایش در روابط خارجی همراه با اصلاحات داخلی
در این سناریو، فرض بر این است که ایران پس از دستیابی به توافق پایدار با آمریکا، اصلاحات اقتصادی را در اولویت تصمیم‌گیری قرار می‌دهد.
شکی نیست که توافق در کوتاه‌مدت اولویت دارد، چرا که قفل‌های اقتصاد را می‌گشاید و فضا را برای اصلاحات مهیا می‌کند. اما بدون اصلاحات اقتصادی، توافق تنها مسکنی موقتی است و نمی‌تواند رشد پایدار و رفاه بلندمدت را تضمین کند. توافق پایدار همچنین موانع تجارت خارجی را برطرف می‌کند و امکان دسترسی به بازارهای مالی و فناوری‌های پیشرفته را فراهم می‌آورد. بهبود روابط خارجی همراه با اصلاحات اقتصادی، بستر رشد پایدار اقتصاد را مهیا می‌کند و بنگاه‌ها را به سمت نوآوری و خلاقیت سوق می‌دهد. در نتیجه، اقتصاد به سمت ثبات، رشد پایدار و رفاه فراگیر حرکت می‌کند. کاهش تورم و رشد پایدار اقتصاد و کاهش فقر از مهم‌ترین دستاوردهای این سناریو است که در نهایت، سرمایه اجتماعی حاکمیت را بالا می‌برد و انسجام ملی را تقویت می‌کند.

سناریوی دوم: تداوم رویکردهای دستوری و انحصاری
در این سناریو، فرض بر این است که نظام حکمرانی پس از توافق پایدار با آمریکا، همچنان به رویکردهای دستوری، انحصاری و غیررقابتی در اقتصاد داخلی پایبند می‌ماند و از اجرای اصلاحات ساختاری مانند کاهش مداخلات دولت، چاره‌اندیشی برای ناترازی‌ها، کاهش کسری بودجه و اصلاح نظام بانکی خودداری می‌کند. در این حالت، بهبود وضعیت اقتصادی ایران به خاطر برطرف شدن موانع تجارت خارجی، محتمل اما ناپایدار خواهد بود. بدون اصلاحات اقتصادی، توافق پایدار تنها بهبودهای موقت و شکننده‌ای به همراه خواهد داشت. تداوم سیاست‌های دستوری و رانتی، تورم، نابرابری و فقر را تشدید می‌کند و فرصت‌های ناشی از توافق را محدود می‌سازد. این سناریو خطر بازگشت به بی‌ثباتی اقتصادی و کاهش انسجام اجتماعی را افزایش می‌دهد. هرگونه تعلل در اجرای اصلاحات ساختاری، فرصت‌های ناشی از توافق را نیز هدر می‌دهد و اقتصاد را در برابر شوک‌های شدید بی‌دفاع می‌کند.

جمع‌بندی
پایداری و بهبود عملکرد اقتصاد ایران با فرض موفقیت در مذاکرات، به اصلاحات اقتصادی بستگی دارد؛ منظور سازوکاری است که اقتصاد دستوری، دولتی، درون‌گرا و انحصاری را به اقتصادی آزاد، خصوصی، برون‌گرا و رقابتی تبدیل کند. رفع تحریم‌ها، افزایش صادرات نفت و تسهیل تجارت، فرصت‌های خوبی ایجاد می‌کند اما بدون اصلاحات اقتصادی، همه چیز موقتی خواهد بود.
آیا مسعود پزشکیان می‌تواند مسیر اقتصاد را بعد از توفیق دیپلماسی، اصلاح کند؟

#تجارت_فردا
@tejaratefarda

چرا بازارهای غیرقانونی، تنها بازارهای آزاد در کشور ما هستند؟

اغلب تصمیم‌گیران سیاسی و اقتصادی در نظام حکمرانی ما، مخالف آزادی اقتصاد، آزادی انتخاب و آزادی مبادله هستند.

این رویکرد، اقتصاد ایران را به اقتصادی سرکوب شده با صدها بازار غیررسمی تبدیل کرده است که در خیلی از کشورها یا غیرقانونی‌اند یا محدودیت‌های اخلاقی و اجتماعی دارند. اقتصاد ایران چگونه به مهد بازارهای نامتعارف تبدیل شد؟

#تجارت_فردا
@tejaratefarda

ایران چگونه به مهد بازارهای عجیب‌وغریب تبدیل شد؟

✍️ صبا نوبری/ نویسنده در هفته‌نامه تجارت‌فردا

🔹اگر می‌خواهید اسلحه بخرید یا می‌خواهید قهوه خارج‌شده از مدفوع سنجاب گواتمالایی را تهیه کنید یا حتی اگر قصد خرید یا فروش اعضای بدن را دارید، فقط کافی است کمی در اینترنت جست‌وجو کنید. این روزها ایران به مهد بازارهای عجیب‌وغریب تبدیل شده است. هر جا عرضه و تقاضا وجود داشته باشد، بازار شکل می‌گیرد و در ایران این اصل به شکلی خلاقانه و گاه غیرمتعارف، از بازارهای قانونی با قدمت چندصدساله تا بازارهای غیرقانونی زیرزمینی، نمود یافته است. به خاطر همین است که می‌گویند اینجا از شیر مرغ تا جان آدمیزاد پیدا می‌شود.

🔹تنوع بازارها در ایران نشان‌دهنده پویایی و انعطاف‌پذیری اقتصادی جامعه در مواجهه با محدودیت‌ها و نیازهاست. بازار کالاهای مسروقه در خلازیر تهران، جایی که از لوازم خانگی تا قطعات خودرو معامله می‌شود، نمونه‌ای از بازارهای غیررسمی است. کمی آن‌طرف‌تر بازار گونه‌های جانوری در حال انقراض را در حوالی میدان شوش می‌توانید پیدا کنید. در مناطق مرزی مانند نقطه صفر ایران و پاکستان، بازار سوخت قاچاق رونق دارد، جایی که اختلاف قیمت سوخت بین دو کشور، انگیزه‌ای قوی برای تجارت غیرقانونی ایجاد کرده است. بازار مشروبات الکلی و مواد مخدر، با وجود ممنوعیت‌های شدید قانونی، به صورت مخفیانه در بسیاری از شهرها فعال است و شبکه‌های زیرزمینی، آن را تغذیه می‌کنند. بازار اسلحه و مهمات نیز، به‌ویژه در برخی نقاط تهران، از دیگر نمونه‌های عجیب است؛ جایی که اقلامی مانند دوربین دید در شب، سرنیزه آمریکایی یا حتی کلاشنیکف با قیمت‌های نجومی معامله می‌شوند.

🔹اما بازارهای عجیب ایران تنها به فعالیت‌های غیرقانونی محدود نمی‌شوند. برخی بازارهای قانونی در ایران چنان منحصربه‌فردند که در بسیاری از کشورها مشابهی ندارند. به‌طور مثال کمتر کشوری را می‌توانید پیدا کنید که بازاری برای خرید و فروش شماره کارت ملی داشته باشد. بازار خرید و فروش کلیه که در ایران به دلیل قوانین خاص و نیازهای اقتصادی به صورت رسمی و تحت نظارت فعالیت می‌کند، در دنیا اساساً پیدا نمی‌شود. این بازار، هرچند قانونی، به دلیل ماهیت حساس و اخلاقی‌اش، در همه کشورها ممنوع یا غیرقابل تصور است. به این فهرست می‌توان بازارهای دیگری را نیز افزود. برای مثال، بازار فروش حیوانات عجیب و غیرمجاز در برخی شهرهای بزرگ، مانند تهران و اصفهان، قابل توجه است؛ جایی که از خزندگان کمیاب مانند مارهای پیتون تا پرندگان غیربومی مانند طوطی‌های آمازونی به صورت غیرقانونی خرید و فروش می‌شوند. بازار اجاره کارت‌های بانکی یا حساب‌های کاربری برای تراکنش‌های غیرقانونی، به‌ویژه در حوزه ارزهای دیجیتال یا پولشویی نیز در سال‌های اخیر رشد کرده و به یکی از پدیده‌های زیرزمینی نوظهور تبدیل شده است.

🔹 در مناطق مرزی، به‌ویژه در کردستان و سیستان و بلوچستان، بازار تجارت غیررسمی کالاهای ته‌لنجی، مانند لوازم الکترونیکی و پوشاک، که بدون پرداخت عوارض گمرکی وارد می‌شوند، از دیگر نمونه‌های قابل مطالعه است. همچنین، بازار فروش سوالات امتحانی یا مدارک جعلی، از جمله مدارک تحصیلی و گواهینامه‌های رانندگی، در برخی شبکه‌های غیررسمی رواج دارد و تقاضای قابل توجهی را به خود جذب کرده است. این تنوع و گاه عجیب بودن بازارها در ایران نتیجه ترکیبی از عوامل است: تاریخ طولانی تجارت و بازرگانی، خلاقیت مردم در مواجهه با محدودیت‌های اقتصادی و قانونی، شکاف‌های نظارتی و نیازهای معیشتی که گاه به روش‌های غیرمتعارف پاسخ داده می‌شوند. از بازارهای سنتی با قدمت چندصدساله تا بازارهای مدرن و غیرقانونی، ایران صحنه‌ای است که در آن هر چیزی، از اسکناس قدیمی تا اعضای بدن، می‌تواند موضوع معامله باشد. این پویایی، هرچند گاه چالش‌برانگیز، نشان‌دهنده توانایی جامعه ایرانی در سازگاری با شرایط دشوار و خلق راه‌حل‌های بدیع برای نیازهای روزمره است.


#تجارت_فردا
@tejaratefarda