#ምች

ምች ትናንሽ ዉሃ የቋጠሩ በከንፈርና በከንፈር ዙሪያ የሚወጡ ቁስለቶች ናቸዉ። #ምች በመሳሳምና በሌሎች ከሰዎች ጋር ባለን የቀረበ ግንኙነት አማካኝንት ከአንድ ሰዉ ወደ ሌላዉ ሰዉ በቀላሉ የሚተላለፉ የህመም አይነቶች ናቸዉ።
👉ምች ሀርፐስ ሲምፕሌክስ
ታይፕ 1/ herpes simplex virus (HSV-1) በሚባል የቫይረስ አይነት የሚከሰት ነዉ፡፡ የምች ቫይረስን ሙሉ በሙሉ በህክምና ማዳን/ማጥፋት አይቻልም፡፡ ስለሆነም ጭንቀት ሲኖር ወይም የበሽታ
መከላከያ ዘዴዎች ሲቀንሱ ህመሙ በተደጋጋሚ ሊከሰት ይችላል፡፡ ለቫይረሱ የሚሰጡት መድሃኒቶች ህመሙ ቶሎ እንዲሻሻልና በተደጋጋሚ እንዳይከሰት ለማድረግ ይረዳል፡፡
👉 #የህመሙ #ምልክቶች
ብዙዎቹ በሀርፐስ ቫይረስ የተያዙ ሰዎች የህመም ምልክቶችን አያሳዩም፡፡ ነገር ግን ምንም ቁስለት ባይኖራቸዉም ቫይረሱን ወደ ሌላ ሰዉ ሊያስተላልፉ ግን
ይችላሉ፡፡ በቫይረሱ ከተያዙ በኃላ የህመሙ ምልክት የሚያሳዩ ሰዎች ላይ ህመሙ የተለያዩ ደረጃዎችን ያሳያል፡፡
👉የመጠቅጠቅና የማሳከክ ስሜት፡- ብዙ ሰዎች ዉሃ የቋጠሩ ቁስለቶች ከመዉጣታቸዉ በፊት ለአንድ ወይም ሁለት ቀናት በከናፍሮቻቸዉ ዙሪያ የማሳከክ፣ የማቃጠል ወይም የመጠቅጠቅ ስሜት ያሳያሉ፡፡
👉ዉሃ የቋጠሩ ቁስለቶች፡- ትናንሽ ዉሃ እየቋጠሩ የሚፈነዱ ቁስለቶች ይከሰታሉ፡፡ የማዠትና የመድረቅ ደረጃ፡- ዉሃ የቋጠሩ ቁስለቶች አንዱ ከሌለኛዉ ጋር እየተወሃዱና እየፈነዱ ተለቅ ያለ ክፍተት ያለዉ ቁስል ይፈጥራሉ፡፡ ቁስሉ ፈሳሽ
ነገር እየያዘና እየደረቀ ይመጣል፡፡
የተለያዩ የህመም ምልክቶች የሚከሰቱ ሲሆን በተለይ ህመሙ ለመጀመሪያ ጊዜ ከሆነ የተከሰተዉ የሚከተሉት ምልክቶች ይታያል፦
💦ትኩሳት
💦የጉሮሮ መከርከር/ህመም
💦የራስ ምታት
💦የጡንቻ ላይ ህመም
💦ትናንሽ ያባበጡ እጢዎች መከሰት ናቸዉ፡፡
የሀርፐስ ቫይረስ የመመገቢያ ዕቃዎችን አብሮ በመጠቀም፣ በምላጭ፣ በፎጣ እንዲሁም በመሳሳም ከአንዱ ወደ ሌላ ሰዉ ይተላለፋል፡፡ ምንም እንኳ ህመሙ ፈሳሽ ባለዉ/ በሚያዥበት ወቅት በጣም ተላላፊ ቢሆንም ዉሃ የቋጠሩ
ቁስለቶችም በሌሉበት ወቅትም ሊተላለፍ ይችላል፡፡
አንድ ሰዉ በምች አንዴ ተይዞ ከዳነ በኃላ ቫይረሱ በቆዳዉ ዉስጥ ባሉ የነርቭ ሴሎች ዉስጥ ተደብቆ ስለሚቆይ ሌላ ጊዜ እንደአዲስ በበፊቱ ቦታ ወይም በአቅራቢያዉ በመዉጣት እንደገና ህመም እንዲመጣ ያደርጋል።
ምች እንደገና/በተደጋጋሚ እንዲመጣ/እንዲባባስ ከሚያደርጉ ነገሮች ዉስጥ፡-
💦ትኩሳት
💦 የወር አበባ ዑደት
💦 ጭንቀት
💦ድካም
💦ለፀሃይ ብርሃን መጋለጥ
👉ለምች ተጋላጭነትዎን የሚጨምሩ ነገሮች
90 በመቶ የሚሆኑ የአለማችን አዋቂ ሰዎች ምንም እንኳ ከዚህ በፊት ከምች ጋር ተያያዥነት ያላቸዉ ህመም ታመዉ ባያዉቁም ምችን የሚያመጣዉ ቫይረስ በሰዉነታቸዉ ዉስጥ እንዳላ ጥናቶች ያረጋግጣሉ፡፡
የበሽታ መከላከያ ዘዴዎቻቸዉ
የተዳከመ ሰዎች ከሌሎቹ ይልቅ በቫይረሱ ምክንያት ጉዳት ሊደርስ ይችላል፡፡
በሃርፐስ ቫይረስ ምክንት የሚመጣዉን ህመም እንዲወሳሰብ የሚያደርጉ ነገሮች
💦ኤች አይቪ ኤድስ
💦ኤክዜማ
💦ቃጠሎ
💦የካንሰር ህክምና
#ለምች #ሊደረግ #የሚችል #ህክምና
👉ምች/ የአፍ ዙሪያ ቁስለት ያለምንም ህክምና በራሱ ጊዜ ከሁለት እስከ አራት ሳምንታት በራሱ ጊዜ የሚጠፋ ሲሆን የመዳኑን ሂደት ለማፋጠን አንደ አሳይክሎቪር፣ ቫልሳይክሎቪርና ፋምክሎቪር ያሉ መድሃኒቶች ሊታዘዝልዎ
ይችላል፡፡
#የህክምና #ባለሙያ #ማማከር #የሚገባዎ #መቼ #ነዉ?
በአጠቃላይ ሲታይ ምች/የአፍ ዙሪያ ቁስለት ያለምንም ህክምና በራሱ ጊዜ ሊጠፋ ይችላል፡፡ ነገር ግን የሚከተሉት ነገሮች ካሉ የህክምና ባለሙያዎን ያማክሩ
💦 የበሽታ መከላከል ብቃትዎ የቀነሰ/የተዳከመ ከሆነ
💦ቁስሉ በሁለት ሳምንት ጊዜ ዉስጥ ካልዳነ
💦 የህመሙ ምልክቶች ከፍተኛ ከሆኑ
💦 ህመሙ በተደጋጋሚ እየተከሰተ ካስቸገረዎ
💦 በአይንዎ ላይ የመቆጥቆጥ ስሜት ከተሰማዎ/ካጋጠመዎ
#ምችን #እንዴት #ልንከላከል #እንችላለን?
የሀርፐስን ቫይረስ ወደ ሌላ ሰዉ/ወደ ሌላ የሰዉነትዎ ክፍል እንዳይዛመት ለመከላከል
💦 ዉሃ የቋጠረ ቁስል ባለበት ወቅት የቆዳ ለቆዳ ንክኪ እንዳይኖር መከላከል
💦ቫይረሱ በከፍተኛ ሁኔታ የሚዛመተዉ በሚያዥበት/ዉሃ በሚቋጥርበት ጊዜ ሌላዉን የሰዉነት ክፍልዎን እንዳይነኩ መጠንቀቅ:- በተለይ አይንዎንና የብልት አካብቢ ለቫይረሱ በጣም ተጋላጭ ስለሆኑ ላለመንካት መጠንቀቅ
የመገልገያ ዕቃዎችን በጋራ ያለመጠቀም፡- እንደ ፎጣ፣ መመገቢያ ዕቃዎችንና የመሳሰሉትን
💦 የእጅዎን ንፅህና መጠበቅ፡- ሌላ ሰዉ ከመንካትዎ በፊት እጅዎን በደንብ መታጠብ

መልካም ጤና

#Herpes #zoster (አልማዝ-ባለጭራ)

በግማሽ የሰውነት ክፍል ላይ በድንገት የሚወጣ ሽፍታ ሲሆን ብዙዉን ጊዜ ሽፍታው መስመር ይዞ ውሀ ቋጥሮ በጣም ህመም ያለው ነው፡፡ በየትኛዉም የሰዉነት ክፍል ላይ ሊወጣ ይችላል አብዛኛውን ጊዜ ግን
👉በጀርባበማጅራት
👉በደረት ወይም
👉በፊት ላይ ሊወጣ ይችላል፡፡
በአገራችን በተለምዶ #አልማዝ #ባለጭራ እየተባለ ይጠራል::
👉 #የአልማዝ #ባለጭራ #በሽታ #ዋና #መንስኤ ጉድፍን የሚያስከትለው ቫሪሴላ ዞስተር ቫይረስ (Varicella Zoster Virus) ነው ህመሙ ምንም እንኳን ለህልፈተ ህይወት ባይዳርግም ከፍተኛ ስቃይ/ህመም ሊያመጣ ይችላል፡፡
#የህመሙ #ምልክቶች
ብዙዉን ጊዜ በአንዱ የሰዉነት ክፍል በኩል/በቀኝ ወይም በግራ በኩል/ የሚታይ ነዉ፡፡
👉የማቃጠል
👉ማሳከክ
👉የመደንዘዝ
👉መጠቅጠቅ ህመም
👉የጡንቻ ህመም (ድካም)
👉ህመሙ ከተከሰተ ከጢቂት ቀናት በኃላ በቫይረሱ የተጠቃዉ አካባቢ ቀይ ሽፍታ መከሰት/መጀመር
👉ትኩሳት
👉የራስ ምታት የመሳሰሉት ናቸው
#ተጋላጭነትን #የሚጨምሩ #ነገሮች
👉ከዚህ በፊት ጉድፍ የነበረባቸውን ሰዎች
👉የተወሰኑ የህመም አይነቶች እንደ #ካንሰር #ኤች #አይቪ #ስኳርና ሌሎች የሰዉነትን የበሽታ መከላከል አቅም የሚቀንሱ ህመሞች ካሉ
👉እድሜ ከ50 ዓመትና ከዚያ በላይ ሲሆን
#ህክምናዉ
👉ወደ ቆዳና አባለዘር ሐኪም መሄድ
👉ሕክምናው ከሐኪም ጋር በመነጋገር የሚካሄድ ሲሆን የተለያዩ አማራጮች ያሉት ነው፤የአልማዝ ባለጭራ (ኸርፐስ) በቫይረስ አማካኝነት የሚከሰት እንደመሆኑ ጨርሶ ከሰዉነት ዉስጥ የሚያስወጣ መድሃኒት የለም ቢሆንም አንዳንድ ሁኔታውን ለማቅለል የሚታዘዙ የፀረ ቫይረስ መድኃኒቶች አሉ ፡፡ በአፍም ሆነ በቅባት መልክ የሚወሰዱ መድኃኒቶች ቁስሉ ወዲያው እንደጀመረ ቶሎ መወሰድ አለባቸው፤ በፍጥነት ለማገገም ይረዳሉ፡፡
በተጨማሪም - ህመምና ሽፍታ በአይን ዙሪያ ከወጣ ይህ አይነት እንፌክሽን ካልታከመ የማይመለስ ጉዳት በአይን ላይ ሊያመጣ ይችላል፡፡

#መልካም #ጤና

#ሪህ

ሪህ በአጥንት መገጣጠሚያዎች ላይ ከፍተኛ የሆነ ህመም የሚያስከትል የህመም ዓይነት ነው፡፡ዩሪክ አሲድ በሰውነት ውስጥ በተፈጥሮ የሚገኝ ንጥረ ቅመም ሲሆን ይህ ንጥረ ቅመም በሰውነት ውስጥ በተወሰነ መጠን መገኘት ያለበትና በሽንት በኩል የሚወገድ ነው፡፡ ሆኖም ይህ ንጥረ ነገር በሰውነት ውስጥ ከሚፈለገው መጠን በላይ ሲሆን ሰውነታችን ለማስወገድ አቅም ያጣል፡፡ በዚህን ጊዜ ካልሼም ፎስፊት ወደሚባል ጠጣር ንጥረ ነገርነት ተቀይረው ወደ መገጣጠሚያ ቦታዎች ይሰበሰባሉ፡፡ ከዚህም ሌላ የተከማቸው ዩሪክ አሲድ በኩላሊት ውስጥ እና በሽንት ማመላለሻ መስመሮች ውስጥ በመዝቀጥ የኩላሊት ጠጠር ሊፈጥር ይችላል ፡፡

#መንስኤው_ምንድንነው

ለሪህ የጤና ችግር በመንስኤነት የሚገለፁ የተለያዩ ጉዳዮች አሉ፡፡ በዋና ዋና የሚባሉት የሚከተሉት ናቸው፡፡

#የዕድሜ_መጨመር

በሰውነት ውስጥ ከሚፈለገው በላይ የንጥረ ነገሮች መፈጠርና መከማቸት
በሽታ አምጪ ተህዋሲያን አማካኝ
ከቤተሰብ መካከል የጤና ችግሩ ካለ በዘር የመተላለፍ ዕድል ይኖረዋል
ምክንያታቸው በውል የማይታወቅ ጉዳዮች ተጋላጭነትዎን የሚጨምሩ ነገሮች ለሪህ ከሚያጋልጡ ምክንያቶች መካከል ከአኗኗር ዘይቤ ጋር የተያያዙ ጉዳዮች ተጠቃሽ ናቸው፡፡ ለምሳሌ በአመጋገብ ስርዓት ውስጥ ቀይ ሥጋ፣ ጉበት ኩላሊትና የጭንቅላት ስጋን አዘውትሮ መመገብ እንዲሁም አልኮል መጠጣት ለሪህ በሽታ ተጋላጭ የመሆን ዕድልን ያሰፋሉ፡፡ ከላይ ከተገለፁት በተጨማሪ
👉የሰውነት ክብደት መጨመር፣
👉በቁጥጥር ስር ያልዋለ ደም ግፊት፣
👉ውሃ በብዛት ያለመጠጣት፣
👉የኩላሊት በሽታና ለተለያዩ በሽታዎች የሚሰጡ መድሃኒቶች ለሪህ በሽታ ተጋላጭ ያደርጋሉ፡፡

#የህመሙ_ምልክቶች

👉ከትንሽ የጣት ጫፍ እስከ ትላልቆቹ የሰውነት ክፍሎች አካባቢያሉ መገጣጠሚያ ቦታዎች ያብጣሉ
👉የሰውነት ትኩሳት መከሰት
👉 ከቁርጥማት ጀምሮ መላ መገጣጠሚያ ቦታዎችን በመንካት እስከሚቸግር ድረስ ህመም
👉 ከፍተኛ ስቃይ ያለው ህመም
👉መገጣጠሚያ አካባቢዎች በተለይ መልኩ መቅላት
👉በመገጣጠሚያ አካባቢዎች የማቃጠል ሁኔታ ይከሰታል
👉የጡንቻ መዛል በተለይ ጠዋት ጠዋት እጅና እግርን ለማንቀሳቀስ መቸገር ይኖራል
👉የጤና ችግሩ ከሁለት ሳምንት በላይ ከቆየ በመገጣጠሚያ ቦታዎች ጠጣርየሆኑ ነገሮች ይፈጠራሉ
👉በዓይን፣ በቆዳ፣ በልብና በሌሎችም አካባቢዎች የህመም ስሜቶች ይከሰታሉ
👉ቁርጥማት
👉በዓይን፣ በቆዳ፣ በልብና በሌሎችም አካባቢዎች የህመም ስሜቶች ይከሰታሉ፡፡

#ህክምናው_ምንድነው

አንድ ሰው ለመጀመሪያ ወይም በተደጋጋሚ ጊዜ የሪህ በሽታ ከተከሰተበት ከፍተኛ ስቃይ ይኖረዋል፡፡ የመጀመሪያው የህክምና ስቃዩን ለማስታገስ የሚያስችል መድሃኒቶች ይታዘዛሉ ፡፡ በዚህ ረገድ Non-Steroid Anti-Inflamaty drugs /Nsaids/ በቀዳሚነት ይጠቀሳሉ፡፡
በእነዚህ መድሃኒቶች ለውጥ ካልመጣ Corticoid Steroids የሚባሉ መድሃኒቶችን በመርፌ ወይም በሚዋጥ መልክ ይሰጣል ፡፡ እነዚህ መድሃኒቶች የህመም ስቃይን ከማቃለል በተጨማሪ መገጣጠሚያ ከጥቅም ውጭ እንዳይሆን ለጊዜው ፋታ ይሰጣሉ፡፡
ሌላኛው የህክምና ዘዴ Uric acid ከሰውነት ውስጥ እንዲቀንስ ማድረግ የሚችሉ መድሃኒቶች ነው፡፡
በእነዚህ መድሃኒቶች ለማከም ጥረት ይደረጋል፡፡ እጅና እግር መንቀሳቀስ ካቆመ በቀዶ ህክምና እንዲስተካከል ይደረጋል፡፡

#መልካም_ጤና