💠 #تاریخ_معاصر

🔺 نسبت کودتای ۲۸ مرداد با آرمان‌های انقلاب مشروطه

▪️هفتادمین سالگشت کودتا –۱

✍حسین آبادیان *

🔸انقلاب مشروطه ایران عظیم‌ترین تحول سیاسی و اجتماعی ایران بود که تأثیری دوران‌ساز بر فرایندهای فرهنگی و حتی بینش دینی اقشاری از مردم ایران و نیز روحانیان به ارمغان آورد. با استناد به اصول ۵۱ گانه قانون اساسی و همچنین اصول ۱۰۷ گانه متمم قانون اساسی این نکته بسیار مهم واضح‌تر می‌شود:

🔹اتکای قانون اساسی بر مجلس شورای ملی به مثابه تجلی اراده جمعی مردم بود که در «امور معاشی و سیاسی وطن خود مشارکت دارند.» بر اساس قسم نامه نمایندگان آنها سوگند یاد می‌کردند که به «سلطنت و حقوق ملت خيانت ننمائيم و هيچ منظوري نداشته باشيم جز فوائد و مصالح دولت و ملت ايران.» مجلس شورای ملی حق داشت مطابق با «صلاح ملک و ملت» و «در عموم مسائل» دخالت کند و طبق اصل بیست و هشتم قانون اساسی هیچ حکم کتبی و شفاهی شاه مستمسکی برای عدم پاسخگو بودن وزیر مربوطه به شمار نمی‌رفت. طبق اصول مختلف متمم قانون اساسی بستگان شاه حق دخالت در مسائل سیاسی و اجرائی کشور نداشتند، حق نداشتند به عنوان وزیر انتخاب شوند، شخص شاه مسئولیت اجرائی نداشت و اگر هم فرمانی صادر می‌کرد باید دلیل صدور فرمان را به مجلس توضیح می‌داد. به عبارتی کشور دارای قوای مقننه، مجریه و قضائیه بود، شاه چون مسئولیت اجرائی نداشت؛ دولت در برابر مجلس پاسخگو بود و هیچ وزیری به تأکید متمم قانون اساسی هم نمی‌توانست حکمی کتبی و شفاهی از شاه را دلیلی برای عدم جوابگو بودن خود تلقی نماید.

🔸شاید مهمترین اصل متمم قانون اساسی اصل ۳۵ بود که مقرر می‌داشت: «سلطنت ودیعه‌ای است که به موهبت الهی از طرف مردم به شخص شاه مفوض شده.» بنابراین سلطنت ودیعه یا همان امانت بود، امانتی بود که به لطف خداوند «از طرف مردم» به شاه «مفوض» شده، یعنی اینکه سلطنت حق نیست، امانت است؛ شاه سمبل وحدت ملی کشور است و سلطنت از سوی مردم به او «تفویض» شده، یعنی مردم قدرت خود را به او واگذار کرده‌اند و شاه نماینده آن‌هاست که به «وکالت» از ایشان سلطنت می‌کند، حکومت حق مردم است که دولت مسئول و از آن بالاتر مجلس این حکومت را برای حفظ مصالح ملی اعمال می‌نماید. اهمیت ضرورت عدم دخالت شاه در مسائل سیاسی و اجرائی به حدی بود که در اصل ۴۴ متمم قانون اساسی باز هم تأکید شده بود شاه هیچ‌گونه مسئولیتی ندارد، بلکه دولت مسئول است و وزراء در برابر مجلس باید پاسخگو باشند.

🔹اصل سی و سوم متمم قانون اساسی مقرر می‌کرد که «مجلسین [شورای ملی و سنا] حق تحقیق و تفحص در هر امری را دارند.» به عبارتی مجلس می‌توانست در باره شخص شاه و خاندان سلطنتی هم سؤال و جواب نماید و هیچ امری مانع از این وظیفه خطیر نمی‌شد. مطابق اصل ۴۵ متمم قانون اساسی «حتی دستخط پادشاه وقتی قابل اجراست که به امضای وزیر مربوطه رسیده باشد.» طبق اصل ۵۶ متمم قانون اساسی «مصارف و مخارج دستگاه سلطنتی باید قانوناً معین باشد.» بحث عدم دخالت شاه در مسائل اجرائی کشور به نحوی اهمیت داشت که باز هم در اصل ۶۴ متمم قانون اساسی قید شده بود: «وزرا نمی‌توانند احکام کتبی و شفاهی شاه را مستمسک قرار دهند و از خود سلب مسئولیت نمایند.»

🔸اینها تنها بندهائی از قانون اساسی و متمم آن در دوره مشروطه بودند، هیچ کدام از این اصول با تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی تغییر نکرد و در مجلس مؤسسان که در آذرماه ۱۳۰۴ تشکیل شد و در نهایت قدرت را به رضاشاه تفویض نمود، تنها اصول ۳۶، ۳۷ و ۳۸ متمم قانون اساسی تغییر کرد که مثلاً سلطنت پهلوی را به جای قاجار قانونیت می‌بخشید و تکلیف جانشین سلطنت را معین می‌کرد، همین اصول هم البته به صورت غیرقانونی و در مجلس پنجم شورای ملی که وظیفه جرح و تعدیل و تغییر در اصول قانون اساسی نداشت، تصویب گردید و البته با مخالفت دکتر محمد مصدق، سیدحسن مدرس، سیدحسن تقی‌زاده، یحیی دولت‌آبادی و حسین علاء مواجه شد ضمن اینکه نمایندگانی مثل ملک‌الشعرای بهار و سیدحسن زعیم هم با آن رویه مخالف بودند....


متن کامل:
https://cutt.ly/uwgrpZmX

#ایران_فردا
#محمد_مصدق
#حسین_آبادیان
#آرمان‌های_مشروطه
#هفتادمین_سالگشت_کودتا

http://tttttt.me/iranfardamag

🔹🔹🔹
🖋 کانال کانون صنفی معلمان ایران

🆔 @KSMtehran

💠 #تاریخ_معاصر

🔺 از خرابات تا شهر نو

روایتی خلاف جریان از نقش زنان در کودتا

▪️ هفتادمین سالگشت کودتا – ۴

متن سخنرانی #آزاده_شعبانی در نشست "۲۸ مرداد؛ درد همیشه ماندگار"

🔹در عنوان بحث از تعبیر «روایت خلاف جریان» استفاده شده است. روایت خلاف جریان، اشاره‌ای به‌ روش تاریخ خلاف جریان (counter-history) میشل فوکو است. فوکو از اصطلاح تاریخ خلاف جریان برای به چالش کشیدن روایت‌های تاریخی مسلط و زیر سؤال بردن ساختار های قدرت مستقر استفاده می‌کند. تاریخ خلاف جریان، در اندیشه میشل فوکو، به رویکردی انتقادی و جایگزین برای درک تاریخ اشاره دارد که روایت‌های غالب و تفاسیر متعارف گذشته را به چالش می‌کشد. این روایت شامل زیر سؤال بردن روایت‌های تاریخی، هنجارها و ساختارهای قدرت است تا دیدگاه‌های پنهان یا به حاشیه رانده شده را آشکار کند و همچنین ماهیت احتمالی حقایق تاریخی را برجسته کند. تاریخ خلاف جریان به‌عنوان روشی برای مقاومت در برابر روایت‌های تاریخی مرسوم و متعارف عمل می‌کند. در ادامه در بستر بحث، به مشخصه‌های این روایت خلاف جریان اشاره خواهد شد، اما پیش‌تر پیشینه‌ی شهر نو و به نقش آن در کودتا اشاره خواهد شد.

از شکل‌گیری شهر نو تا کودتا ۲۸ مرداد ۳۲

🔸در اواخر دوره احمدشاه قاجار، به محله زندگی روسپی‌ها، محله فجرها و بعدتر، دروازه قزوین یا دروازه گفته می‌شد و در اوایل حکومت رضاشاه، دو نفر از دلالان معروف تهران به نام‌های زال ممد و عبدالمحمود عرب، گروهی از زنان را برای روسپیگری راهی این محل می‌کردند. رضاشاه در حدود سال ۱۳۰۵ شمسی، دستور بازسازی این محله را به قوام دفتری ابلاغ نمود. در این بین، فردی به نام ارباب جمشید، هزینه احداث ده‌ها خانه در آن محل، به‌منظور اسکان زنان را تقبل کرد. همچنین چندین مغازه ساخته شد تا از درآمد آن حقوق ماهیانه‌ای به این زنان پرداخت شود؛ و نام شهر به دلیل بنیاد نوی آن (این محله پس از بازسازی ۱۳۵ هزار مترمربع مساحت داشت و به دو ناحیه اصلی و فرعی تقسیم می‌شد و ناحیه اصلی دارای ۳۶ کوچه بود و در هر کوچه ۳۰ الی ۵۰ خانه وجود داشت که اهالی آن در وضعی بسیار آلوده زندگی می‌نمودند) به شهر نو تغییر یافت و به پاس خدمات قوام دفتری یکی از خیابان‌های این منطقه، به نام او اسم‌گذاری شد. این زنان گاه با دادن سفته‌هایی در حدود پانصد هزار تا یک میلیون تومان به خانم‌رئیس‌ها برای ورود به این محل، راهی برای بازگشت نداشتند و آن عده‌ی اندکی که می‌توانستند از این زندگی خارج شوند به دلیل فشارهای مالی مجدد به کار سابق خود روی می‌آوردند.

🔹یکی از ارکان اصلی این محله بی‌تردید خانم‌رئیس‌ها بودند که نقش مدیریت این مرکز را داشتند و گاه به‌واسطه‌ی ارتباط گسترده با دربار قدرت چشمگیری را به دست می‌آوردند. از این رو، زنان این محله، به شدت از آن‌ها وحشت داشتند و هر دستوری را که از جانب آن‌ها صادر می‌شد، بدون پرس‌وجو انجام می‌دادند، خواه تن‌فروشی به مقامات دولتی خواه ایجاد بلوا و آشوب در سطح شهر. دو تن از خانم‌رئیس‌های سرشناس شهر نو: ملکه اعتضادی و پری آژدان قزی بودند.

🔸 صبح کودتا، اراذل و اوباش سازمان‌دهی شده وارد صحنه شدند. حوالی عصر، تعدادی از اهالی شهر نو به تحریک محمود مسگر که یکی از اراذل و اوباش محله شهر نو بود و به حمایت از خانم‌رئیس‌هایی از جمله ملکه اعتضادی می‌پرداخت و از جمله مهم‌ترین لیدرهای زنان شهر نو در کودتای ۲۸ مرداد محسوب می‌شد.

🔹اهالی شهر نو که جمعیتی در حدود ۲۵۰۰ نفر بودند، به سرکردگی ملکه اعتضادی و پری آژدان قزی درحالی‌که عکس شاه را در دست داشتند به تحریک بیشتر آشوب گران می‌پرداختند. در این میان، ملکه اعتضادی چادر خود را به کمر بسته و بر روی جیپی که شعبان جعفری از آن خود کرده بود قرار گرفته به تهییج جمعیت پرداخت. وی در گفتار خود مرتب شاه را منتسب به محلات جنوب شهر می‌دانست و الفاظ رکیکی را به مخالفان شاه نسبت می‌داد و اراذل را تحریک می‌کرد تا شاهرگ مخالفان شاه را بزنند و در مقابل هر یک از زنان شهر نو را که می‌خواهند برای خود انتخاب نمایند. معرکه‌ای که ملکه اعتضادی برپا کرد باعث چند هزار نفر بیکاره به دور آن‌ها جمع شوند و بر تعداد آشوب گران افزوده شود. تسخیر رادیو تهران، نقطه اوج حرکت کودتاگران بود. یکی از دستورات به گردانندگان دسته‌ها، سوق دادن آنان به‌سوی تصرف رادیو بود، چراکه تصرف آن نه‌تنها بر چیرگی در پایتخت مهر تائید میزد، بلکه در همراه کردن سایر شهرها، به دولت جدید مؤثر واقع می‌شد.......


متن کامل:

https://cutt.ly/Iwhjf7yy

#ایران_فردا
#آزاده_شعبانی
#زن_زندگی_آزادی
#نقش_زنان_در_کودتای_۲۸مرداد

🔹🔹🔹
🖋 کانال کانون صنفی معلمان ایران

🆔 @KSMtehran