💠 #تاریخ_معاصر

🔺 از خرابات تا شهر نو

روایتی خلاف جریان از نقش زنان در کودتا

▪️ هفتادمین سالگشت کودتا – ۴

متن سخنرانی #آزاده_شعبانی در نشست "۲۸ مرداد؛ درد همیشه ماندگار"

🔹در عنوان بحث از تعبیر «روایت خلاف جریان» استفاده شده است. روایت خلاف جریان، اشاره‌ای به‌ روش تاریخ خلاف جریان (counter-history) میشل فوکو است. فوکو از اصطلاح تاریخ خلاف جریان برای به چالش کشیدن روایت‌های تاریخی مسلط و زیر سؤال بردن ساختار های قدرت مستقر استفاده می‌کند. تاریخ خلاف جریان، در اندیشه میشل فوکو، به رویکردی انتقادی و جایگزین برای درک تاریخ اشاره دارد که روایت‌های غالب و تفاسیر متعارف گذشته را به چالش می‌کشد. این روایت شامل زیر سؤال بردن روایت‌های تاریخی، هنجارها و ساختارهای قدرت است تا دیدگاه‌های پنهان یا به حاشیه رانده شده را آشکار کند و همچنین ماهیت احتمالی حقایق تاریخی را برجسته کند. تاریخ خلاف جریان به‌عنوان روشی برای مقاومت در برابر روایت‌های تاریخی مرسوم و متعارف عمل می‌کند. در ادامه در بستر بحث، به مشخصه‌های این روایت خلاف جریان اشاره خواهد شد، اما پیش‌تر پیشینه‌ی شهر نو و به نقش آن در کودتا اشاره خواهد شد.

از شکل‌گیری شهر نو تا کودتا ۲۸ مرداد ۳۲

🔸در اواخر دوره احمدشاه قاجار، به محله زندگی روسپی‌ها، محله فجرها و بعدتر، دروازه قزوین یا دروازه گفته می‌شد و در اوایل حکومت رضاشاه، دو نفر از دلالان معروف تهران به نام‌های زال ممد و عبدالمحمود عرب، گروهی از زنان را برای روسپیگری راهی این محل می‌کردند. رضاشاه در حدود سال ۱۳۰۵ شمسی، دستور بازسازی این محله را به قوام دفتری ابلاغ نمود. در این بین، فردی به نام ارباب جمشید، هزینه احداث ده‌ها خانه در آن محل، به‌منظور اسکان زنان را تقبل کرد. همچنین چندین مغازه ساخته شد تا از درآمد آن حقوق ماهیانه‌ای به این زنان پرداخت شود؛ و نام شهر به دلیل بنیاد نوی آن (این محله پس از بازسازی ۱۳۵ هزار مترمربع مساحت داشت و به دو ناحیه اصلی و فرعی تقسیم می‌شد و ناحیه اصلی دارای ۳۶ کوچه بود و در هر کوچه ۳۰ الی ۵۰ خانه وجود داشت که اهالی آن در وضعی بسیار آلوده زندگی می‌نمودند) به شهر نو تغییر یافت و به پاس خدمات قوام دفتری یکی از خیابان‌های این منطقه، به نام او اسم‌گذاری شد. این زنان گاه با دادن سفته‌هایی در حدود پانصد هزار تا یک میلیون تومان به خانم‌رئیس‌ها برای ورود به این محل، راهی برای بازگشت نداشتند و آن عده‌ی اندکی که می‌توانستند از این زندگی خارج شوند به دلیل فشارهای مالی مجدد به کار سابق خود روی می‌آوردند.

🔹یکی از ارکان اصلی این محله بی‌تردید خانم‌رئیس‌ها بودند که نقش مدیریت این مرکز را داشتند و گاه به‌واسطه‌ی ارتباط گسترده با دربار قدرت چشمگیری را به دست می‌آوردند. از این رو، زنان این محله، به شدت از آن‌ها وحشت داشتند و هر دستوری را که از جانب آن‌ها صادر می‌شد، بدون پرس‌وجو انجام می‌دادند، خواه تن‌فروشی به مقامات دولتی خواه ایجاد بلوا و آشوب در سطح شهر. دو تن از خانم‌رئیس‌های سرشناس شهر نو: ملکه اعتضادی و پری آژدان قزی بودند.

🔸 صبح کودتا، اراذل و اوباش سازمان‌دهی شده وارد صحنه شدند. حوالی عصر، تعدادی از اهالی شهر نو به تحریک محمود مسگر که یکی از اراذل و اوباش محله شهر نو بود و به حمایت از خانم‌رئیس‌هایی از جمله ملکه اعتضادی می‌پرداخت و از جمله مهم‌ترین لیدرهای زنان شهر نو در کودتای ۲۸ مرداد محسوب می‌شد.

🔹اهالی شهر نو که جمعیتی در حدود ۲۵۰۰ نفر بودند، به سرکردگی ملکه اعتضادی و پری آژدان قزی درحالی‌که عکس شاه را در دست داشتند به تحریک بیشتر آشوب گران می‌پرداختند. در این میان، ملکه اعتضادی چادر خود را به کمر بسته و بر روی جیپی که شعبان جعفری از آن خود کرده بود قرار گرفته به تهییج جمعیت پرداخت. وی در گفتار خود مرتب شاه را منتسب به محلات جنوب شهر می‌دانست و الفاظ رکیکی را به مخالفان شاه نسبت می‌داد و اراذل را تحریک می‌کرد تا شاهرگ مخالفان شاه را بزنند و در مقابل هر یک از زنان شهر نو را که می‌خواهند برای خود انتخاب نمایند. معرکه‌ای که ملکه اعتضادی برپا کرد باعث چند هزار نفر بیکاره به دور آن‌ها جمع شوند و بر تعداد آشوب گران افزوده شود. تسخیر رادیو تهران، نقطه اوج حرکت کودتاگران بود. یکی از دستورات به گردانندگان دسته‌ها، سوق دادن آنان به‌سوی تصرف رادیو بود، چراکه تصرف آن نه‌تنها بر چیرگی در پایتخت مهر تائید میزد، بلکه در همراه کردن سایر شهرها، به دولت جدید مؤثر واقع می‌شد.......


متن کامل:

https://cutt.ly/Iwhjf7yy

#ایران_فردا
#آزاده_شعبانی
#زن_زندگی_آزادی
#نقش_زنان_در_کودتای_۲۸مرداد

🔹🔹🔹
🖋 کانال کانون صنفی معلمان ایران

🆔 @KSMtehran