@Afsaneh1001

جشن‌های ایرانیان باستان
ماریژان موله
ترجمه‌ی ژاله آموزگار

https://goo.gl/kfaylT

#جشن #ایرانیان #باستان
#جشن‌های_ایرانیان_باستان
#موله #ماریژان_موله
#آموزگار #ژاله_آموزگار
#افسانه #اسطوره

@Afsaneh1001

#جشن_فروردینگان
@Os2re_esmailpour
روز فروردین(19) از ماه فروردین (ن.ک. #گاهشماری و #تقویم) هنگام برگزاری نخستین جشن ماهانه به نام فروردینگان (گویش بهدینی فرودوگ) است که به فروهر پاک نیاکان و درگذشتگان اختصاص دارد.

فروهرAv. fravaši-, OP *fravarti-, Pahl. fraward, frawahr, frōhar, frawaš, frawaxš)) مفهومی منحصر به فرد اندیشه ایرانی است (برخی مُثل افلاطون را برگرفته از اندیشه فروهر می‌دانند) که به همراه جان، دین، بوی و روان 5 بخش مینوی وجود انسان را تشکیل می‌دهد. فروهر پس از مرگ از تن جدا می‌شود و جاودانه در مینو می‌زیید. در مورد ریشه و معنای فروهر اجماع وجود ندارد. بیلی آن را ترکیب پیشوند -fra و فعل -var√ به معنی "پوشاندن و حفاظت کردن" که یه همراه پسوند ti- به معنای "دور کننده، دافع" است. در نظریه دیگری از فعل -var√ "گزیدن، انتخاب کردن" گرفته شده که به معنای "از پیش گزیننده" است.
@Os2re_esmailpour
در اوستا یشت 13م با عنوان فروردین یشت، که طولانیترین یشت اوستاست، ویژه ستایش فروهر نیاکان و درگذشتگان است که فهرستی طولانی از نیکان و پاکان در آن نام برده و ستوده می‌شوند. بر مبنای این یشت، فروهران در ابتدا یاریگر اورمزد در آفرینش هستند و سپس خویشکاری آنان، نگهداری و نگهبانی آفرینش اورمزد، بویژه آب و گیاه و فرزند درون زهدان مادران است. فروهر نیاکان همچنین یاور مردم در نبرد با نیروهای اهریمنی هستند. بنابراین در روز فرودینگان مردم در آرامگاه‌ها گرد می‌آیند و سفره‌هایی با خوراک آیینی (مانند: سیر و سِداب، لرک، سیروگ، آش و ...) می‌گسترند و بر آن اوستا می‌خوانند. ایرانیان این روز را جشن می‌گیرند تا شاد باشند و از آن شادی درگذشتگان را نیز شاد سازند. از فروهر همۀ مردان و زنان ایرانی و انیرانی می‌خواهند که یاور آنان در برابر اهریمن باشند و برای زندگی بهتر و ساختن جهانی آباد آنان را یاری دهند.

علاوه بر فروردینگان، پنج روز پایانی سال و آیین آتش افروزی شبانه بر پشت بام‌ها و خانه تکانی‌ نیز به گرامیداشت فروهر درگذشتگان اختصاص دارد.

ašāunąm. vaŋuhīš. sūrā . spəṇtā . frauuašaiiō. yazamaide. yā . taxmā . hąm.varəitiuuaitīš. arəzaiieiṇtīš. xruuiš́iiaṇtīš. uruuīnaitīš. frascaṇdaiieiṇtīš. vīspanąm. t̰bišuuatąm. t̰baēšā . daēuuanąm. maš́iiānąmca. amaē.nijanō . hamərəϑə̄. hauuāi. kāmāica. zaošāica.
فروهرهای نیک توانای پاک اَشَونان را می ستاییم که تهم، دلیر، رزمجو، هراس افکن و کوبنده [در رسند و] همۀ ستیزه دشمنان - خواه دیوان، خواه مردمان [دروند] - را ناچیز و نابود کنند. (فروردین یشت، کرده هفتم)

فروهر جان باختگان میهن را می ستاییم.

@Os2re_esmailpour

#جشن_اردیبهشتگان
🆔 @Os2re_Esmailpour
اردیبهشتگان (OIr. *ašavahištakāna) دومین جشن ماهیانۀ سال است که در روز اردیبهشت (3م) از ماه اردیبهشت تقویم باستانی معادل با دومین روز از ماه اردیبهشت در تقویم جلالی (ن.ک. #گاهشماری و #تقویم) برگزار می‌گردد.

این جشن ویژه اردیبهشت، سومین امشاسپند است. نام او ترکیبی است از اشه (-Av. aša-, OP arta-, Skt. ṛta) و صفت Av. -vahišta "بهترین"، که به یکدیگر متصل شده و به معنای "بهترین اشه" است. بهمن همکار اوست و خویشکاری اردیبهشت، نگهبانی از آتش اورمزد است.
🆔 @Os2re_Esmailpour
اردیبهشتگان جشن پاسداشت آتش است و در این روز به آتشکده‌ها می‌رفتند
ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه (داناسرشت، 1363ص.333) آورده است:

اردیبهشت ماه روز سوم آن روز اردیبهشت است و آن عیدی است که اردیبهشتگان نام دارد و برای آنکه هر دو نام با هم متفق شده‌اند و معنای این نام آن است که راستی بهتر است و برخی گفته‌اندکه منتهای خیر است و اردیبهشت ملک آتش و نور است و این دو با او مناسبت دارد و خداوند او را به این کار موکل کرده که نیز علل و امراض را به یاری ادویه و اغذیه ازاله کند و صدق را از کذب ظاهر کند و محق را از مبطل به سوگندهایی که گفته اند در اوستا مبین است تمییز دهد.
🆔 @Os2re_Esmailpour
اشه نیروی پیش برنده جهان است. او از هنگامی که اورمزد مسیر خورشید و ماه و ستارگان را در آغاز آفرینش مشخص کرد، حضور دارد. در گاهان، زرتشت با او صحبت می‌کند و یا اورمزد را با نام "پدر اشه" مخاطب قرار می‌دهد و علاوه بر صفت بهترین، با صفاتی مانند زیباترین، نیک، خورشیدوند و یا درخشان یاد شده و با راستی و داد و نظم پیوسته است.
🆔 @Os2re_Esmailpour
اشه یکی از پایه‌های مهم دین بهی است. دینداران با صفت اَشَوَن و یا اردا یاد می‌شوند و اشه همواره با آنان است و در مقابل درگوندان و یا دروغان جا دارند. همچنین مهمترین دعای دین بهی " اشم وُهو" ویژه اوست:

ašəm. vohū. vahištəm. astī::
uštā. astī. uštā. ahmāi.
hiiat̰. ašāi. vahištāi. ašəm.::
اشۀ نیک بهترین است. خوشبختی است. خوشبختی برای کسی که اشویی باشد [و خواستار] بهترین اشه.

🆔 @Os2re_Esmailpour

#جشن_تیرگان، روز رهایی تیر از کمان آرش و جشن آب پاشی شاد باش باد...🎊 🏹💦
〰〰〰〰〰〰〰〰
ڪانال ایران شناسے و شاهنامہ
https://telegram.me/joinchat/A3OCoj83CatM-3oMw3dsdg

#جشن_مهرگان

#بخش_اول

مهرگان: میتراکانا/ میثرَکَنَه (فارسی باستان)

جشن میترایی در ستایش و گرامیداشت میترا/ مهر که در زمان هخامنشیان در نخستین روز ماه باگایادی (نخستین ماه سال هخامنشی و برابر با مهرماه) و در زمان‌های بعدتر در روز شانزدهم مهرماه (مهرروز از مهرماه) برگزار می‌شده است. در ادبیات فارسی نیز همواره جشن مهرگان با نخستین روز فصل پاییز برابر دانسته شده است.
آغاز پاییز به عنوان آغاز سال نو زراعی همچنان در میان کشاورزان رایج است. همچنین ابوریحان بیرونی از این روز با عنوان «نیم‌سَردَه» (نیمه سال) نام برده است.

شاهنامه فردوسی به صراحت به این جشن کهن و پیدایش آن در عصر فریدون اشاره کرده است:
«به روز خجسته سرِ مهر ماه/ به سر بر نهاد آن کیانی کلاه، زمانه بی اندوه گشت از بدی/ گرفتند هر کس ره بخردی
دل از داوری‌ها بپرداختند/ به آیین یکی جشن نو ساختند، نشستند فرزانگان شادکام/ گرفتند هر یک ز یاقوت جام، میِ روشن و چهره شاه نو/ جهان نو ز داد از سرِ ماه نو، بفرمود تا آتش افروختند/ همه عنبر و زعفران سوختند، پرستیدن مهرگان دین اوست».
〰〰〰〰〰〰〰〰
لینـڪ ورود بہ
ڪـانال ایـران شناسے و شاهنامہ
https://telegram.me/joinchat/A3OCoj83CatM-3oMw3dsdg

#جشن_مهرگان

#بخش_چهارم_و_پایانی

آنگونه که از مجموع منابع موجود، همچون نگاره‌ها و متون باستانی و نوشته‌های مورخان و دانشمندان قدیم ایرانی و غیر ایرانی (مانند فردوسی، بیرونی، ثعالبی، جهانگیری، اسدیِ طوسی، هرودوت، کتسیاس و فیثاغورث) و نیز آثار شاعران و ادیبان (مانند جاحظ، رودکی، فرخی، منوچهری و سعدسلمان) دریافته می‌شود
مردمان در این روز تا حد امکان با جامه‌های ارغوانی (یا دستکم با آرایه‌های ارغوانی) بر گرد هم می‌آمده‌اند
در حالی که هر یک، چند «نبشته شادباش» یا به قول امروزی‌، کارت تبریک برای هدیه به همراه داشته‌اند.
این شادباش‌ها را معمولاً با بویی خوش همراه می‌ساخته و در لفافه‌ای زیبا می‌پیچیده‌اند.
در میان خوان یا سفره مهرگانی که از پارچه‌ای ارغوانی رنگ تشکیل شده بود؛ گل «همیشه شکفته» می‌نهادند و پیرامون آنرا با گل‌های دیگر آذین می‌کردند.
امروزه نمی‌دانیم که آیا گل همیشه شکفته، نام گلی بخصوص بوده است یا نام عمومیِ گل‌هایی که برای مدت طولانی و گاه تا چندین ماه شکوفا می‌مانند در پیرامون آن گونه‌هایی از میوه‌های پاییزی که ترجیحاً به رنگ سرخ باشد اضافه می‌شد. میوه‌هایی مانند: سنجد، انگور، انار، سیب،بادام، پسته، فندق، کُنار، زالزالک، ازگیل، خرما، خرمالو و چندی از بوداده‌ها همچون تخمه و نخودچی.

دیگر خوراکی‌های خوان مهرگانی عبارت بود از آشامیدنی و نانی مخصوص. نوشیدنی از عصاره گیاه «هَئومَه/ هوم» که با آب یا شیر رقیق شده بود، فراهم می‌شد و نانِ مخصوص مهرگان از آمیختن آرد هفت نوع غله گوناگون تهیه می‌گردید. غله‌ها و حبوباتی مانند گندم، جو، برنج، نخود، عدس، ماش
دیگر لازمه‌های سفره مهرگان عبارت بود از: جام آتش یا نوکچه (شمع)، شکر، شیرینی، خوردنی‌های محلی و بوی‌های خوش مانند گلاب. آنان پس از خوردن نان و نوشیدنی، به موسیقی و رقص و پایکوبی‌های گروهی می‌پرداخته‌اند

شعله‌های آتشدانی برافروخته پذیرای خوشبویی‌ها (مانند اسپند و زعفران و عنبری‌ شد و نیز گیاهانی چون هوم که موجب خروشان شدن آتش می‌شوند.

نشانه‌های بسیاری، همچون تندیس‌ها، کتیبه‌ها و سنگ‌نگاره‌ها (از جمله نگاره‌های میترا در نمرود داغ و کوماژن)، از رواج آیین مهر در آسیای صغیر (آناتولی) حکایت دارد.

〰〰〰〰〰〰〰〰〰
ڪانال ایران شناسے و شاهنامہ
https://telegram.me/joinchat/A3OCoj83CatM-3oMw3dsdg

#جشن_بهمنگان

بَهمَنگان: جشنی در روز دوم بهمن‌ماه (بهمن‌روز از بهمن‌ماه) در ستایش و گرامیداشت بهمن
بهمن از واژه اوستایی و هومن Vohumana گرفته شده که با «اندیشه نیک»، «منش نیک» و «خرد سپندینه» «خرد مقدس») برابر نهاده شده است.
ایرانیان، یازدهمین ماه سال و دومین روز از هر ماه را به نام وهومن نامگذاری کرده‌اند و آن را جشن می‌گیرند.
اسدی طوسی در سدهٔ پنجم، در کتاب «لغت فرس» در بارهٔ جشن بهمنگان، که آن را «بَهمَنجَنه» نامیده، می‌نویسد:
«جشنی است که دوم روز از بهمن ماه کنند و طعام‌ها سازند و بهمن سرخ و زرد بر سر کاسه‌ها نهند و ماهی و تره و ماست آرند.»

〰〰〰〰〰〰〰〰
لینـڪ ورود بہ
ڪـانال ایـران شناسے و شاهنامہ
telegram.me/joinchat/A3OCoj83CatM-3oMw3dsdg

#جشن_سده 🔥🔥🔥

یکی از جشن‌های بزرگ ایرانی،که در آغاز شامگاه دهم بهمن‌ماه یعنی روز مهر از ماه بهمن برگزار می‌شود.

در دهمین روز بهمن یا آبان روز از بهمن ماه با افروختن هیزمی که مردمان، از پگاه بر بام خانه خود یا بر بلندی کوهستان گرد آورده‌اند، این جشن آغاز می‌شود.

در اشارات تاریخی این جشن همیشه به شکل دسته جمعی و با گردهمایی همه مردمان شهر و محله و روستا در یک جا و با برپایی یک آتش بزرگ برگزار می‌شده است.
مردمان در گرد آوردن هیزم با یکدیگر مشارکت می‌کنند و بدین ترتیب جشن سده، جشن همکاری و همبستگی مردمان است.
مردم ایران در تهران، کرج، استان یزد و روستاهای اطراف میبد و اردکان، کرمان و روستاها، اهواز، شیراز، اصفهان و ایرانیان خارج از کشور در اروپا (سوئد) و آمریکا (کالیفرنیا) و استرالیا با گردآمدن در یک نقطه از شهر یا روستا در کنار هم آتشی بسیار بزرگ می‌افروزند و به سرودخوانی و پایکوبی می‌پردازند.

〰〰〰〰〰〰〰〰
لینـڪ ورود بہ
ڪـانال ایـران شناسے و شاهنامہ
telegram.me/joinchat/A3OCoj83CatM-3oMw3dsdg

‍  
#جشن_تیرگان ،جشن آغاز تابستان

ايرانيان باستان برای ايجاد نشاط و شادی های گروهی جشن‌های زیادی برپا می كردند. معمولا شروع هر فصل با یک جشن همراه بود. علاوه بر آن اسم هر روز وقتی با اسم هر ماه برخورد می كرد آن روز را هم جشن می گرفتند. مثلا نام روز سيزدهم هر ماه تير بود که در ماه تير، روز تير (سيزدهم) را جشن می گرفتند.

جشن آغاز تابستان

در آغاز تابستان، خورشید از بالاترین جایگاه طلوع خود در افق شمال شرقی برمی‌دمد و در بالاترین جایگاه غروبگاهی خود در افق شمال غربی فرو می‌رود. حرکت روزانه خورشید در آسمان نیز در این هنگام به بالاترین خط سیر خود باز می‌رسد که بیش از دیگر روزهای سال به قطب آسمانی نزدیک شده و در نتیجه بلندترین روز سال و کوتاه‌ترین شب سال را پدید می‌آورد. در این روز و در لحظه ظهر خورشیدی، زاویه میان خورشید و افق جنوبی بیشتر از هر روز دیگر است و آفتاب در این روز به کمال و اوج سالیانه خود دست می‌یابد.
این هنگام برای مردمان باستان که دلبستگی فراوانی به پدیده‌های کیهانی داشته و چنین پدیده‌هایی را در زندگی روزمره، آیین‌ها و باورداشت‌های خود دخالت می‌داده‌اند؛ اهمیت بسیاری داشته است و آیین‌ها و جشن‌های پرشماری را در این هنگام برپا می‌داشته‌اند. هر چند که امروزه بسیاری از این سنت‌های کهن به فراموشی سپرده شده است؛ اما برخی از آنها علاوه بر ثبت در تاریخ‌نامه‌ها و دیگر منابع مکتوب، تا به امروز نیز در میان مردمان بازمانده‌اند که به برخی از آنها اشاره می‌شود. 

جشن #آبریزگان

برخی از بازماندهای آیین‌های آغاز تابستان که ظاهراً بسیار فراوان بوده‌اند، عبارت است از جشن‌های «آب پاشونک» یا «اول تووستونی (تابستانی)» که در فراهان، اراک، محلات و بسیاری از نواحی دیگر ایران در روز اول تابستان همراه با گردهمایی و مراسم آب‌پاشی در صحرا برگزار می‌شود.

جشن آب پاشونک در بسیاری از نواحی ایران برگزار می شود
راجع به علت پيدايش جشن آب پاشونک در آغاز تابستان فرضيه های زیادی وجود دارد  از جمله اینکه، زمانی در ايران ۷ سال باران نيامد و فيروز پسر يزدگرد اول شاه ايران نگرانی قحطی و مرگ و مير بود در آن زمان  هيچ كس از قحطی نمرد و بعد از اولين بارندگی مردم بسيار خوشحال شدند و به نشانه تشكر از اينكه در قحطی تلفات نداشته اند خدا را شكر كردند و به روی هم آب پاشيدند. 

و همچنين می گويند در روز اول تابستان زمانی كه یکی از پادشاهان ایرانی (قبل از اسلام) از جنگ برمی گشت و از اين پیروزی خوشحال بود به قنات زلف آباد می رسد هنگامی كه در كنار آب دست و رويش را می شويد تا لحظه ای استراحت نمايد حوريه  (بانوی زیبایی) در ذهنش مجسم می شود كه مشتی آب رويش پاشيد، شاه بسيار خوشحال می شود و او هم آب به سر وصورت همراهان می پاشد و شادی را به صورت آب پاشونک انجام می دهند.


دیگر آئین های آغاز تابستان

جشن ناشناخته و فراموش‌ شده‌ای به نام «جشن نیلوفر» در ششم تیرماه، که ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه از آن یاد کرده و ممکن است با شکوفا شدن گل‌های نیلوفر در آغاز تابستان در پیوند باشد. همچنین، جشن «عیدماه» در میان مردمان سوادکوه و برخی از دیگر نواحی کوهستانی طبرستان و مازندران در بیست و نهم خردادماه که با آتش‌افروزی بر بلندی‌ها و سرود و شادی برگزار می‌شود. همچنین، آیین «گوجه عروس» یا «گل عروس» در خراسان و غرب افغانستان و اهدای میوه‌های نورسیده، آرد و نبات به نوعروسان از دیگر آئین ها و جشن های آغاز تابستان بوده است.

لازم به توضیح است که تشخیص هنگام فرا رسیدن آغاز تابستان و انقلاب تابستانی در دوران باستان، نیازمند شاخصی برای اندازه‌گیری آن است. این شاخص‌ها، همانا سازه‌های خورشیدی/ تقویم‌هایی آفتابی است که آثار اين نمونه محاسبه زمان (چارتاقی) امروزه در نياسر كاشان قابل مشاهده است.

#جشن_نیلوفر
ایرانیان باستان نیلوفر را بسیار گرامی می‌داشتند. همانطور که از آثار باستانی بدست آمده از تمدن با شکوه ایران باستاناز جمله تخت جمشید، به این نماد زیبا بسیار بر می‌خوریم.خرداد روز (روز ششم) از تیرماه، جشنی است به نام «نیلوفر» و شاید به مناسبت شکوفا شدن گل های نیلوفر در آغازین روزهای تابستان باشد.