#የጉበት #ስብ (Fatty liver)
የጉበት ስብ የምንለው በጉበት ውስጥ የሚገኘው የስብ መጠን ከ 5-10 በመቶ የሚሆነውን የጉበት ክፍል ከያዘ ነው።
#ጉበታችን ከሰውነታችን ክፍል ውስጥ ሁለተኛ ትልቁ አካል ሲሆን የምንመገበውንም የምንጠጣውን አና ማንኛውንም ለሰውነት ጠቃሚ ያልሆነ ነገሮችን ከደማችን ውስጥ ያጣራል። #የጉበት ይህን የማከናወን ስራ በጉበት ስብ መብዛት ሊዛባ ይችላል።
የጉበት ስብ ይህ ነው የሚባል የራሱ የሆነ ምልክት ላያሳይ ይችላል።
#የጉበት #ስብን #የሚያስከትሉ #ሁኔታዎች #ምንድን #ናቸው?
👉በአብዛኛው የጉበት ስብ የሚከሰተው አብዝተው የአልኮል መጠጥ በሚያዘውትሩ ሰዎች ላይ ነው እስካሁንም ድረስ የአልኮል መጠጥ በማይወስዱ ሰዎች ላይ የሚከሰት የጉበት ስብ ምክንያቱ በውል ግልጽ አይደለም
#አራት #አይነት #የጉበት #ስብ #አይነቶች #ይገኛሉ እነዚህም
#በአልኮል #መጠጥ #ምክንያት #የሚመጣ
👉ይህ የጉበት ስብ ከአልኮል መጠጥ ጋር ተያይዞ የሚመጣ በሽታ የመጀመሪያ ምልክት ተደረጎ የወሰዳል።
ከፍተኛ የአልኮል መጠጥ መጠቀም ጉበት ላይ ጉዳትን ያስከትላል ይህም ጉበት ስብን እንዲከማች ያደርገዋል የአልኮል መጠጥን በማቆም የጉበት ስብ እንዲወገድ ማድረግ ይቻላል።
#ያለ #አልኮል #መጠጥ #የሚከሰት #የጉበት #ስብ
👉ይህ 10% በሚሆኑ ሰዎች ላይ የሚታይ ሲሆን ጉበታችን በጤናማ ሁኔታ ስብን ማቅልውጥ ሲያቅተው በሚከማች ስብ ምክንያት ነው
#ያለአልኮል #መጠጥ #የሚከሰት Steatohepatitis
👉የስብ መጠንን በከፍተኛ ሁኔታ በመጨመር ምክንያት ጉበት እንዲያብጥ የሚያደርግ ነው። ይህ ህመም የጉበትን ስራ በእጅጉ ሊያውክ ይችላል። ከዚህ ጋር በተያያዘ የሚከሰቱ ምልክቶች
👉 የምግብ ፍላጎት ማጣት
👉ማቅለሽለሽ
👉 ማስመለስ
👉የሆድ ህመም ስሜት
👉የሰውነት ቢጫ መሆን ናቸው።
#በእርግዝና #ጊዜ #የሚከሰት #የጉበት #ስብ
👉ይህ ህይወትን አደጋ ላይ የሚጥል አይነት የጉበት ስብ ሲሆን ምልክቱ በሶስተኛው የእርግዝና ክፍለ ጊዜ ማለትም ከ6-9ወራት ባለዉ ጊዜ የሚከሰት ነው
👉የሚያቋርጥ ማቅለሽለሽ እና ማስመለስ
👉በቀኝ የሆድ ክፍል አከባቢ የህመም ስሜት
👉የሰውነት ቢጫ መሆን
👉የድካም ስሜት ናቸው ።
#ለጉበት #ስብ #ተጋላጭነትን #የሚጨምሩ #ሁኔታዎች #ምንድን #ናቸው?
👉ከልክ ያለፈ ውፍረት
👉የስኳር ህመም
👉የአልኮል መጠጥ አብዝቶ መጠጣት
👉እርግዝና
👉ከፍተኛ የስብ መጠን በደም ውስጥ መኖር
👉የስኳር ህመም
👉ፈጣን የሆነ የክብደት መቀነስ
👉የመድሃኒቶች የጎንዮሽ ጉዳቶች
👉ከፍተኛ የትራይግላይሴራይድ መጠን ናቸው።
#የጉበት #ስብ #እንዴት #ይታከማል?
👉ይህ ነው የሚባል የህክምና መድሀኒትም ሆነ ቀዶ ጥገና የሌለው የጉበት ስብ የአኗኗር ዘይቤን ማስተካከል እንደሚኖርብዎ በሀኪምዎ ይነገሮታል እነዚህም
👉የአልኮል መጠጥ አለማዘውተር
👉የኮሌስቴሮል መጠንን መቆጣጠር
👉ክብደትዎን መቀነስ
👉የስኳር መጠንዎን መቆጣጠር ናቸው።
እንደተለመደው መረጃዉ ከተመቾት ላይክ 👍 ማረጎን አይርሱ
#መልካም #ጤና
የጉበት ስብ የምንለው በጉበት ውስጥ የሚገኘው የስብ መጠን ከ 5-10 በመቶ የሚሆነውን የጉበት ክፍል ከያዘ ነው።
#ጉበታችን ከሰውነታችን ክፍል ውስጥ ሁለተኛ ትልቁ አካል ሲሆን የምንመገበውንም የምንጠጣውን አና ማንኛውንም ለሰውነት ጠቃሚ ያልሆነ ነገሮችን ከደማችን ውስጥ ያጣራል። #የጉበት ይህን የማከናወን ስራ በጉበት ስብ መብዛት ሊዛባ ይችላል።
የጉበት ስብ ይህ ነው የሚባል የራሱ የሆነ ምልክት ላያሳይ ይችላል።
#የጉበት #ስብን #የሚያስከትሉ #ሁኔታዎች #ምንድን #ናቸው?
👉በአብዛኛው የጉበት ስብ የሚከሰተው አብዝተው የአልኮል መጠጥ በሚያዘውትሩ ሰዎች ላይ ነው እስካሁንም ድረስ የአልኮል መጠጥ በማይወስዱ ሰዎች ላይ የሚከሰት የጉበት ስብ ምክንያቱ በውል ግልጽ አይደለም
#አራት #አይነት #የጉበት #ስብ #አይነቶች #ይገኛሉ እነዚህም
#በአልኮል #መጠጥ #ምክንያት #የሚመጣ
👉ይህ የጉበት ስብ ከአልኮል መጠጥ ጋር ተያይዞ የሚመጣ በሽታ የመጀመሪያ ምልክት ተደረጎ የወሰዳል።
ከፍተኛ የአልኮል መጠጥ መጠቀም ጉበት ላይ ጉዳትን ያስከትላል ይህም ጉበት ስብን እንዲከማች ያደርገዋል የአልኮል መጠጥን በማቆም የጉበት ስብ እንዲወገድ ማድረግ ይቻላል።
#ያለ #አልኮል #መጠጥ #የሚከሰት #የጉበት #ስብ
👉ይህ 10% በሚሆኑ ሰዎች ላይ የሚታይ ሲሆን ጉበታችን በጤናማ ሁኔታ ስብን ማቅልውጥ ሲያቅተው በሚከማች ስብ ምክንያት ነው
#ያለአልኮል #መጠጥ #የሚከሰት Steatohepatitis
👉የስብ መጠንን በከፍተኛ ሁኔታ በመጨመር ምክንያት ጉበት እንዲያብጥ የሚያደርግ ነው። ይህ ህመም የጉበትን ስራ በእጅጉ ሊያውክ ይችላል። ከዚህ ጋር በተያያዘ የሚከሰቱ ምልክቶች
👉 የምግብ ፍላጎት ማጣት
👉ማቅለሽለሽ
👉 ማስመለስ
👉የሆድ ህመም ስሜት
👉የሰውነት ቢጫ መሆን ናቸው።
#በእርግዝና #ጊዜ #የሚከሰት #የጉበት #ስብ
👉ይህ ህይወትን አደጋ ላይ የሚጥል አይነት የጉበት ስብ ሲሆን ምልክቱ በሶስተኛው የእርግዝና ክፍለ ጊዜ ማለትም ከ6-9ወራት ባለዉ ጊዜ የሚከሰት ነው
👉የሚያቋርጥ ማቅለሽለሽ እና ማስመለስ
👉በቀኝ የሆድ ክፍል አከባቢ የህመም ስሜት
👉የሰውነት ቢጫ መሆን
👉የድካም ስሜት ናቸው ።
#ለጉበት #ስብ #ተጋላጭነትን #የሚጨምሩ #ሁኔታዎች #ምንድን #ናቸው?
👉ከልክ ያለፈ ውፍረት
👉የስኳር ህመም
👉የአልኮል መጠጥ አብዝቶ መጠጣት
👉እርግዝና
👉ከፍተኛ የስብ መጠን በደም ውስጥ መኖር
👉የስኳር ህመም
👉ፈጣን የሆነ የክብደት መቀነስ
👉የመድሃኒቶች የጎንዮሽ ጉዳቶች
👉ከፍተኛ የትራይግላይሴራይድ መጠን ናቸው።
#የጉበት #ስብ #እንዴት #ይታከማል?
👉ይህ ነው የሚባል የህክምና መድሀኒትም ሆነ ቀዶ ጥገና የሌለው የጉበት ስብ የአኗኗር ዘይቤን ማስተካከል እንደሚኖርብዎ በሀኪምዎ ይነገሮታል እነዚህም
👉የአልኮል መጠጥ አለማዘውተር
👉የኮሌስቴሮል መጠንን መቆጣጠር
👉ክብደትዎን መቀነስ
👉የስኳር መጠንዎን መቆጣጠር ናቸው።
እንደተለመደው መረጃዉ ከተመቾት ላይክ 👍 ማረጎን አይርሱ
#መልካም #ጤና
#የጉበት_በሽታ ( #ሄፖታይተስ_ቢ )
#ሄፖታይተስ_ምንድን_ነው?
ሄፖታይተስ ማለት ከጉበት መቆጣት ጋር የተያያዘ የጉበት ጉዳት ማለት ሲሆን ይህ የጉበት መቆጣት በሁለት ይከፈላል፡፡
👉የመጀመሪያው ድንገተኛ ሄፖታይተስ (አኪዩት) ይባላል፡፡
👉ሁለተኛው ደግሞ ስር የሰደደ የቆየ የጉበት መቆጣት (ክሮኒክ) ሲባል
የህመሙ ምልክቶች ስድስት ወርና ከእዚያ በላይ ሲቆይ የሚከሰቱ ናቸው፡፡ የመጀመሪያው ድንገተኛው ሄፖታይተስ በቀናት ውስጥ ይጀምርና በሁለት ወይም በሦስት ወራት በዛ ከተባለ በስድስት ወር ውስጥ ህመምተኛው ከበሽታው ያገግማል፡፡ የሄፖታይተስ መንስዔዎች በሁለት ይከፈላሉ።
ተላላፊ (ከኢንፊክሽን) ጋር የተያያዙ እና ከኢንፌክሽን ጋር ያልተያያዙ ናቸው፡፡
በአብዛኛው በሽታው የሚከሰተው ግን ከኢንፊክሽን ጋር በተያያዘው መንስዔ ነው፡፡ ከኢንፊክሽን ጋር በተያያዘ ለሚመጣው በሽታ መንስዔ ከሚሆኑት ውስጥ
👉ከፍተኛ መጠን ያለው የአልኮል መጠጥ
👉መድሐኒቶች፣ የኢንዱስትሪ ኬሚካሎች፣ መርዛማ ነገሮች ይጠቀሳሉ፡፡
አልፎ አልፎ የሰውነታችን የውስጥ መከላከያ (ኢሚዩኒቲ) ሲዛባ የእራሳችን የበሽታ መከላከያ ጉበታችንን ይጎዳውና «አውቶ ኢሚዩን» ሄፖታይተስ የተባለውን የጉበት መቆጣት ሊያስከትል ይችላል፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ ምንም መንስኤው የማይታወቅ የጉበት መቆጣት ሊከሰት ይችላል፡፡ ይህም «ክሪብቶጄኒክ» ሄፖታይተስ ይባላል፡፡
#ሄፖታይተስ_ቢ_ምንድንነው
አብዛኛው ሄፖታይተስ የሚከሰተው በአምስት ዋና ዋና የጉበት ቫይረሶች ማለትም ሄፖታይተስ #ኤ #ቤ #ሲ #ዲ እና #ኢ ተብለው በሚጠሩ የቫይረስ ዓይነቶች ሲሆን፤ የእያንዳንዳቸው ባህሪና ምንነት የሚታወቀው በውስጣቸው ባለው ጄኔቲክ ማቴርያል ነው፡፡ ከአምስቱ አራቱ ሄፖታይተስ #ኤ #ሲ #ዲ እና #ኢ አር ኤን ኤ ቫይረስ ተብለው ይጠራሉ፡፡ እነዚህ ቫይረሶች በውስጣቸው ያለው ጄኔቲክ ማቴርያል ባለ ነጠላ እረድፍ ነው፡፡ ሄፖታይተስ ቢ ባለጥንድ ረድፍ ጄኔቲክ ማቴርያል የያዘ በመሆኑ ዲ ኤን ኤ ቫይረስ ይባላል፡፡ በእዚህም ከላይ ከተጠቀሱት የሄፖታይተስ ቫይረሶች ይለያል፡፡ እነዚህ ቫይረሶች በሽታን የሚያመጡበት መንገድ ይለያያል፡፡ ሄፖታይተስ #ኤ እና #ኢ ከንጽህና ጉድለት ጋር በተያያዘ በተበከለ ውሃና ምግብ አማካኝነት የሚተላለፉ ሲሆን፤ ሄፖታይተስ #ቢ #ሲ እና @ዲ ልክ እንደ ኤች አይ ቪ ቫይረስ ከደምና ከደም ጋር በተያያዙ መንገዶች የሚተላለፉ ናቸው፡፡
እነዚህ ቫይረሶች የሚራቡት ጉበት ውስጥ ሲሆን ፤ከተራቡ በኋላ ወደ ደም ዝውውራችን ይገባሉ። በእዚህ ጊዜ ሰውነታችን ቫይረሱን ለመዋጋት ፀረ ህዋስ (አንቲ ቦዲ) ያመርታል፡፡ ሄፖታይተስ #ኤ #ሲ #ዲ እና #ኢ በተዘዋዋሪ መልኩ በምርመራ የሚገኙ ሲሆን ፤ እነዚህ ፀረ ህዋሶች በደማችን ውስጥ በምርመራ በመለየት የትኛው ቫይረስ እንደያዘን ለማወቅ ይቻላል፡፡ ሄፖታይተስ ቢ ከሌሎች ለየት የሚለው የቫይረሱን አካል (አንቲጅን) በምርመራ ከደም ውስጥ በመለየት ቫይረሱ እንዳለብን በቀጥታ ማወቅ ይቻላል፡፡ በቫይረሱ ሽፋን ላይ ያለው አንቲጅን (ሄፖታይተስ ቢ ሰርፊስ አንቲጅን) በደም ውስጥ ከተገኘ ቫይረሱ እንዳለብን ያሳያል፡፡ ከቫይረሱ ውስጠኛው ክፍል የሚመነጭ አንቲጅን (ሄፖታይተስ ቢ ኢ አንቲጅን) በምርመራ ከተገኘ በደም ውስጥ ያለውን የመራባት መጠንና የማስተላለፍ አቅሙን ከፍተኛነት ያሳያል፡፡
የቫይረሱ መጠን በላቦራቶሪ በደም ውስጥ በዝቶ በአንድ ሲሲ ከአሥር ሚሊዮን እስከ መቶ ሚሊዮን ከተገኘ የህመሙን ደረጃ ከፍተኛነት ያሳያል፡፡ በአጠቃላይ የተለያዩ አንቲጅኖችን በደም ውስጥ በመመርመር የበሽታው ደረጃ ምን ያህል እንደሆነና ዓይነቱን ለማወቅ ይረዳል፡፡
አምስቱም የጉበት ቫይረሶች ድንገተኛ የጉበት መቆጣት ሲያመጡ ተመሳሳይ ምልክቶችን ያሳያሉ፡፡ ሄፖታይተስ #ኤ እና #ኢ ድንገተኛ የጉበት መቆጣት ያስከትሉና ጉበታችን በራሱ ጊዜ አገግሞ ሰውነታችንም ቫይረሶቹን ሙሉ በሙሉ ያስወግዳል። ስለዚህም በደም ውስጥ አይቆዩም፡፡ ሄፖታይተስ #ቢ #ሲ እና #ዲ ደግሞ ምንም ምልክት ሳያሳዩ በደም ውስጥ ለረዥም ጊዜ በመቀመጥ እየተራቡ ሄደው ስር የሰደደ የጉበት መቆጣት መንስኤዎች ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ከፍተኛ ደረጃ የደረሰ የጉበት በሽታና ካንሰርንም ሊያመጡ ይችላሉ፡፡
ከአምስቱ ቫይረሶች ሄፖታይተስ #ዲ ስንኩል በመሆኑ ለብቻው ሰውን የማጥቃት አቅም የለውም፡፡ ሰውን የሚያጠቃው ከሄፖታይተስ ቢ ጋር በመዳበል ወይም ሄፖታይተስ ቢ የተያዘን ሰው ነው፡፡ ሁለቱ አብረው ሲከሰቱ የሚያስከትሉት ጉዳትም የከፋ ነው፡፡
ሄፖታይተስ ቢ በአገሪቱ በከፍተኛ የጉበት በሽታና የጉበት ካንሰር መነሻነት በዋነኛነት የሚጠቀስ ቫይረስ ሲሆን ፤ከኤ እስከ ኤች የሚደርሱ ዝርያዎች (ጅኖታይፕስ) አሉት፡፡ እነዚህ ዝርያዎች በተለያዩ የዓለማችን ክፍል የሚገኙ ሲሆኑ፤ የሚያስከትሉት የህመም መጠን አንዱ ከሌለው ይለያያል፡፡ አንዳንዶቹ በህክምና ቶሎ ሲድኑ አንዳንዶቹ ግን አይድኑም። በእዚህም ምክንያት ሄፖታይተስ ቢን ለህክምና አስቸጋሪ ያደርገዋል፡፡
#በሽታው_ከሰው_ወደ_ሰው_ ይተላለፋል
አዎ! በሽታው የሚተላለፈው በቫይረሱ በተበከለ ደም፣ ልቅ የሆነ የግብረ ስጋ ግንኙነት፣ የተበከሉ መርፌዎችና ስለታም ነገሮችን በጋራ በመጠቀም፣ በወሊድ ጊዜ ከእናት ወደ ልጅ በመሳሰሉት መንገዶች ከሰው ወደ ሰው ይተላለፋል።
ቫይረሱ በበሽታው በከፍተኛ ደረጃ በተጠቁ ሰዎች ውስጥ መጠኑ ይለያይ እንጂ በማንኛውም ፈሳሽ የሚገኝ በመሆኑ በቀላሉ ከሰው ወደ ሰው እንዲተላለፍ ያስችለዋል፡፡
የሄፖታይተስ ቫይረስ ወደ ሰውነታችን ለመግባት ቀዳዳ ይፈልጋል፡፡ ምንም ጉዳት የሌለው ጤነኛ ቆዳ ውስጥ አልፎ አይገባም፡፡ ነገር ግን የዓይናችን የውስጠኛው ሽፋን ያለምንም ችግር ሊያስተላልፈው ስለሚችል ቫይረሱም ያለበት ፈሳሽ ዓይናችን ውስጥ ቢረጭ በበሽታው ለመያዝ መንገድ ይሆናል፡፡ ስለዚህ በቫይረሱ የተጠቁ ሕሙማንን የሚያስታምሙ የቤተሰብ አባላት የተላጠ ወይንም የተሰነጠቀ ማንኛውም ቁስል እጃቸው ላይ ካለ በፕላስተር መሸፈን አለባቸው፡፡
ማንኛውም ከሰውነት የሚወጣ ፈሳሽ (ላብንና ዕንባንም ጨምሮ) በጥንቃቄ መያዝና መወገድ አለበት፡፡ ቫይረሱ ወደ ሰውነታችን ሲገባ ከዘጠና እስከ ዘጠና አምስት ከመቶ የሚሆኑ ሰዎች ላይ የሰውነታችን መከላከያ ኃይል ቫይረሱን ሙሉ ለሙሉ አስወግዶ ቋሚ መከላከያ ይፈጥራል፡፡ ቫይረሱን ይዘው የሚቀሩት ከአንድ እስከ አምስት ከመቶ የሚሆኑ ሕመምተኞች ብቻ ናቸው፡፡ ቫይረሱ ካለባቸው ጥቂቶቹ ስር የሰደደ የጉበት መቆጣት ሲይዛቸው አብዛኞቹ ምንም ምልክት አያሳዩም፡፡ በአጠቃላይ ቫይረሱ በደማቸው ውስጥ ካለባቸው ሰዎች ውስጥ ሃያ ከመቶ የሚሆኑት ብቻ ከፍተኛ የጉበት በሽታ (ክሮኒክ ሊቨር ዲዚዝ) ይይዛቸዋል። ከእነዚህ ውስጥ እጅግ በጣም ጥቂቶቹ ከዓመታት በኋላ የጉበት ካንሰር ሊይዛቸው ይችላል፡፡
ኢንፌክሽኑ በብዛት የሚታየው ከሃያ እስከ አርባ ዓመት ባለው የዕድሜ ክልል ውስጥ ባሉ ሰዎች ሲሆን ሕፃናት ላይ እንብዛም አይገኝም፡፡ ከአርባ ዓመት ዕድሜ በላይ ባሉ ሰዎች የበሽታው መጠን የመቀነስ አዝማሚያ ያሳያል፡፡
ቫይረሱ ወደ ሰውነት በሚገባበት ወቅት ድንገተኛ የጉበት መቆጣት የሚያሳየው ምልክት
👉የምግብ ፍላጎት መቀነስ
👉ማቅለሽለሽ
👉የሰውነት መቀነስ
👉ዐይን ቢጫ መሆን
👉በቀኝ በኩል የላይኛው የሆድ ክፍል የህመም ስሜት የሚሰማ ሲሆን፤
ህመምተኛው ህክምና ከወሰደ በሦስት ወር ውስጥ ያገግማል፡፡ ስድስት ወር ከሞላው ግን ስር ወደ ሰደደ የጉበት በሽታ ይቀየራል፡፡
#ህክምናው_ምንድነው
#ሄፖታይተስ_ምንድን_ነው?
ሄፖታይተስ ማለት ከጉበት መቆጣት ጋር የተያያዘ የጉበት ጉዳት ማለት ሲሆን ይህ የጉበት መቆጣት በሁለት ይከፈላል፡፡
👉የመጀመሪያው ድንገተኛ ሄፖታይተስ (አኪዩት) ይባላል፡፡
👉ሁለተኛው ደግሞ ስር የሰደደ የቆየ የጉበት መቆጣት (ክሮኒክ) ሲባል
የህመሙ ምልክቶች ስድስት ወርና ከእዚያ በላይ ሲቆይ የሚከሰቱ ናቸው፡፡ የመጀመሪያው ድንገተኛው ሄፖታይተስ በቀናት ውስጥ ይጀምርና በሁለት ወይም በሦስት ወራት በዛ ከተባለ በስድስት ወር ውስጥ ህመምተኛው ከበሽታው ያገግማል፡፡ የሄፖታይተስ መንስዔዎች በሁለት ይከፈላሉ።
ተላላፊ (ከኢንፊክሽን) ጋር የተያያዙ እና ከኢንፌክሽን ጋር ያልተያያዙ ናቸው፡፡
በአብዛኛው በሽታው የሚከሰተው ግን ከኢንፊክሽን ጋር በተያያዘው መንስዔ ነው፡፡ ከኢንፊክሽን ጋር በተያያዘ ለሚመጣው በሽታ መንስዔ ከሚሆኑት ውስጥ
👉ከፍተኛ መጠን ያለው የአልኮል መጠጥ
👉መድሐኒቶች፣ የኢንዱስትሪ ኬሚካሎች፣ መርዛማ ነገሮች ይጠቀሳሉ፡፡
አልፎ አልፎ የሰውነታችን የውስጥ መከላከያ (ኢሚዩኒቲ) ሲዛባ የእራሳችን የበሽታ መከላከያ ጉበታችንን ይጎዳውና «አውቶ ኢሚዩን» ሄፖታይተስ የተባለውን የጉበት መቆጣት ሊያስከትል ይችላል፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ ምንም መንስኤው የማይታወቅ የጉበት መቆጣት ሊከሰት ይችላል፡፡ ይህም «ክሪብቶጄኒክ» ሄፖታይተስ ይባላል፡፡
#ሄፖታይተስ_ቢ_ምንድንነው
አብዛኛው ሄፖታይተስ የሚከሰተው በአምስት ዋና ዋና የጉበት ቫይረሶች ማለትም ሄፖታይተስ #ኤ #ቤ #ሲ #ዲ እና #ኢ ተብለው በሚጠሩ የቫይረስ ዓይነቶች ሲሆን፤ የእያንዳንዳቸው ባህሪና ምንነት የሚታወቀው በውስጣቸው ባለው ጄኔቲክ ማቴርያል ነው፡፡ ከአምስቱ አራቱ ሄፖታይተስ #ኤ #ሲ #ዲ እና #ኢ አር ኤን ኤ ቫይረስ ተብለው ይጠራሉ፡፡ እነዚህ ቫይረሶች በውስጣቸው ያለው ጄኔቲክ ማቴርያል ባለ ነጠላ እረድፍ ነው፡፡ ሄፖታይተስ ቢ ባለጥንድ ረድፍ ጄኔቲክ ማቴርያል የያዘ በመሆኑ ዲ ኤን ኤ ቫይረስ ይባላል፡፡ በእዚህም ከላይ ከተጠቀሱት የሄፖታይተስ ቫይረሶች ይለያል፡፡ እነዚህ ቫይረሶች በሽታን የሚያመጡበት መንገድ ይለያያል፡፡ ሄፖታይተስ #ኤ እና #ኢ ከንጽህና ጉድለት ጋር በተያያዘ በተበከለ ውሃና ምግብ አማካኝነት የሚተላለፉ ሲሆን፤ ሄፖታይተስ #ቢ #ሲ እና @ዲ ልክ እንደ ኤች አይ ቪ ቫይረስ ከደምና ከደም ጋር በተያያዙ መንገዶች የሚተላለፉ ናቸው፡፡
እነዚህ ቫይረሶች የሚራቡት ጉበት ውስጥ ሲሆን ፤ከተራቡ በኋላ ወደ ደም ዝውውራችን ይገባሉ። በእዚህ ጊዜ ሰውነታችን ቫይረሱን ለመዋጋት ፀረ ህዋስ (አንቲ ቦዲ) ያመርታል፡፡ ሄፖታይተስ #ኤ #ሲ #ዲ እና #ኢ በተዘዋዋሪ መልኩ በምርመራ የሚገኙ ሲሆን ፤ እነዚህ ፀረ ህዋሶች በደማችን ውስጥ በምርመራ በመለየት የትኛው ቫይረስ እንደያዘን ለማወቅ ይቻላል፡፡ ሄፖታይተስ ቢ ከሌሎች ለየት የሚለው የቫይረሱን አካል (አንቲጅን) በምርመራ ከደም ውስጥ በመለየት ቫይረሱ እንዳለብን በቀጥታ ማወቅ ይቻላል፡፡ በቫይረሱ ሽፋን ላይ ያለው አንቲጅን (ሄፖታይተስ ቢ ሰርፊስ አንቲጅን) በደም ውስጥ ከተገኘ ቫይረሱ እንዳለብን ያሳያል፡፡ ከቫይረሱ ውስጠኛው ክፍል የሚመነጭ አንቲጅን (ሄፖታይተስ ቢ ኢ አንቲጅን) በምርመራ ከተገኘ በደም ውስጥ ያለውን የመራባት መጠንና የማስተላለፍ አቅሙን ከፍተኛነት ያሳያል፡፡
የቫይረሱ መጠን በላቦራቶሪ በደም ውስጥ በዝቶ በአንድ ሲሲ ከአሥር ሚሊዮን እስከ መቶ ሚሊዮን ከተገኘ የህመሙን ደረጃ ከፍተኛነት ያሳያል፡፡ በአጠቃላይ የተለያዩ አንቲጅኖችን በደም ውስጥ በመመርመር የበሽታው ደረጃ ምን ያህል እንደሆነና ዓይነቱን ለማወቅ ይረዳል፡፡
አምስቱም የጉበት ቫይረሶች ድንገተኛ የጉበት መቆጣት ሲያመጡ ተመሳሳይ ምልክቶችን ያሳያሉ፡፡ ሄፖታይተስ #ኤ እና #ኢ ድንገተኛ የጉበት መቆጣት ያስከትሉና ጉበታችን በራሱ ጊዜ አገግሞ ሰውነታችንም ቫይረሶቹን ሙሉ በሙሉ ያስወግዳል። ስለዚህም በደም ውስጥ አይቆዩም፡፡ ሄፖታይተስ #ቢ #ሲ እና #ዲ ደግሞ ምንም ምልክት ሳያሳዩ በደም ውስጥ ለረዥም ጊዜ በመቀመጥ እየተራቡ ሄደው ስር የሰደደ የጉበት መቆጣት መንስኤዎች ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ከፍተኛ ደረጃ የደረሰ የጉበት በሽታና ካንሰርንም ሊያመጡ ይችላሉ፡፡
ከአምስቱ ቫይረሶች ሄፖታይተስ #ዲ ስንኩል በመሆኑ ለብቻው ሰውን የማጥቃት አቅም የለውም፡፡ ሰውን የሚያጠቃው ከሄፖታይተስ ቢ ጋር በመዳበል ወይም ሄፖታይተስ ቢ የተያዘን ሰው ነው፡፡ ሁለቱ አብረው ሲከሰቱ የሚያስከትሉት ጉዳትም የከፋ ነው፡፡
ሄፖታይተስ ቢ በአገሪቱ በከፍተኛ የጉበት በሽታና የጉበት ካንሰር መነሻነት በዋነኛነት የሚጠቀስ ቫይረስ ሲሆን ፤ከኤ እስከ ኤች የሚደርሱ ዝርያዎች (ጅኖታይፕስ) አሉት፡፡ እነዚህ ዝርያዎች በተለያዩ የዓለማችን ክፍል የሚገኙ ሲሆኑ፤ የሚያስከትሉት የህመም መጠን አንዱ ከሌለው ይለያያል፡፡ አንዳንዶቹ በህክምና ቶሎ ሲድኑ አንዳንዶቹ ግን አይድኑም። በእዚህም ምክንያት ሄፖታይተስ ቢን ለህክምና አስቸጋሪ ያደርገዋል፡፡
#በሽታው_ከሰው_ወደ_ሰው_ ይተላለፋል
አዎ! በሽታው የሚተላለፈው በቫይረሱ በተበከለ ደም፣ ልቅ የሆነ የግብረ ስጋ ግንኙነት፣ የተበከሉ መርፌዎችና ስለታም ነገሮችን በጋራ በመጠቀም፣ በወሊድ ጊዜ ከእናት ወደ ልጅ በመሳሰሉት መንገዶች ከሰው ወደ ሰው ይተላለፋል።
ቫይረሱ በበሽታው በከፍተኛ ደረጃ በተጠቁ ሰዎች ውስጥ መጠኑ ይለያይ እንጂ በማንኛውም ፈሳሽ የሚገኝ በመሆኑ በቀላሉ ከሰው ወደ ሰው እንዲተላለፍ ያስችለዋል፡፡
የሄፖታይተስ ቫይረስ ወደ ሰውነታችን ለመግባት ቀዳዳ ይፈልጋል፡፡ ምንም ጉዳት የሌለው ጤነኛ ቆዳ ውስጥ አልፎ አይገባም፡፡ ነገር ግን የዓይናችን የውስጠኛው ሽፋን ያለምንም ችግር ሊያስተላልፈው ስለሚችል ቫይረሱም ያለበት ፈሳሽ ዓይናችን ውስጥ ቢረጭ በበሽታው ለመያዝ መንገድ ይሆናል፡፡ ስለዚህ በቫይረሱ የተጠቁ ሕሙማንን የሚያስታምሙ የቤተሰብ አባላት የተላጠ ወይንም የተሰነጠቀ ማንኛውም ቁስል እጃቸው ላይ ካለ በፕላስተር መሸፈን አለባቸው፡፡
ማንኛውም ከሰውነት የሚወጣ ፈሳሽ (ላብንና ዕንባንም ጨምሮ) በጥንቃቄ መያዝና መወገድ አለበት፡፡ ቫይረሱ ወደ ሰውነታችን ሲገባ ከዘጠና እስከ ዘጠና አምስት ከመቶ የሚሆኑ ሰዎች ላይ የሰውነታችን መከላከያ ኃይል ቫይረሱን ሙሉ ለሙሉ አስወግዶ ቋሚ መከላከያ ይፈጥራል፡፡ ቫይረሱን ይዘው የሚቀሩት ከአንድ እስከ አምስት ከመቶ የሚሆኑ ሕመምተኞች ብቻ ናቸው፡፡ ቫይረሱ ካለባቸው ጥቂቶቹ ስር የሰደደ የጉበት መቆጣት ሲይዛቸው አብዛኞቹ ምንም ምልክት አያሳዩም፡፡ በአጠቃላይ ቫይረሱ በደማቸው ውስጥ ካለባቸው ሰዎች ውስጥ ሃያ ከመቶ የሚሆኑት ብቻ ከፍተኛ የጉበት በሽታ (ክሮኒክ ሊቨር ዲዚዝ) ይይዛቸዋል። ከእነዚህ ውስጥ እጅግ በጣም ጥቂቶቹ ከዓመታት በኋላ የጉበት ካንሰር ሊይዛቸው ይችላል፡፡
ኢንፌክሽኑ በብዛት የሚታየው ከሃያ እስከ አርባ ዓመት ባለው የዕድሜ ክልል ውስጥ ባሉ ሰዎች ሲሆን ሕፃናት ላይ እንብዛም አይገኝም፡፡ ከአርባ ዓመት ዕድሜ በላይ ባሉ ሰዎች የበሽታው መጠን የመቀነስ አዝማሚያ ያሳያል፡፡
ቫይረሱ ወደ ሰውነት በሚገባበት ወቅት ድንገተኛ የጉበት መቆጣት የሚያሳየው ምልክት
👉የምግብ ፍላጎት መቀነስ
👉ማቅለሽለሽ
👉የሰውነት መቀነስ
👉ዐይን ቢጫ መሆን
👉በቀኝ በኩል የላይኛው የሆድ ክፍል የህመም ስሜት የሚሰማ ሲሆን፤
ህመምተኛው ህክምና ከወሰደ በሦስት ወር ውስጥ ያገግማል፡፡ ስድስት ወር ከሞላው ግን ስር ወደ ሰደደ የጉበት በሽታ ይቀየራል፡፡
#ህክምናው_ምንድነው