✏️📝زبان نه یکباره بلکه واژه واژه می‌میرد

بعضی از واژه ها و کلمات در زبان لکی گویش مردمان #خواجه_وند_خزایی_دلفانی_عبدالمالکی در کلاردشت و کجور مازندران

▣ شیکاندن،شیکونن ➣ شکستن

▣ ژەندن ،دایئن➣ زدن

◈ مژین ➣ مکیدن

▣ کوايين،کوئین➣ کوبیدن

▣ کوڵاندن،کولونن ➣ پختن

▣ ئوشتن ،ئاشتن➣ انداختن

◈ فروتن ➣ فروختن

▣ تلقاندن ،تلیقونن➣ لە کردن


زبان #لکی را پاس بداریم🙏🌹

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

تاریخچه فرش کلاردشت :

فرش کلاردشت با قدمتی 300 ساله یک هنر سنتی به شمار می آید که با مهاجرت اقوام #لک و ایلات #دلفان #خواجه_وند #خزایی به این منطقه رواج یافت .مردم محلی ساکن در کلاردشت به اتفاق این مهاجران ، با تلفیق مواد اولیه حاصل از تولیدات دامی و کشاورزی ، با ذوق و مهارت هنری ، محصولات بی نظیری مانند فرش را عرضه کردند به گونه ای که این محصول دارای شهرتی جهانی بوده که علاوه بر مصرف محلی و داخلی به کشورهای اتریش ، فرانسه ، ایتالیا ، کانادا ، آلمان و کشورهای حوزه خلیج فارس نیز صادر می شود.
هر چند اوج هنر قالی بافی در کلاردشت در سال 1347 بود اما این هنر دستبافت در سالهای 71 تا 73 توانست مقام سوم را از لحاظ کیفیت مواد اولیه رنگ و بافت ، در بین فرش های جهان به خود اختصاص دهد.

ویژگی های فرش کلاردشت :

از ویژگی های منحصر به فرد این فرش می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- فرش از قالی های درشت بافت ( خرسک ) است که معروفترین گونه آن در روستای " مکارود " بافته می شود.
- طرح ها و تقوش به کار برده شده در این قالی بیشتر ذهنی و بدون نقشه و بر گرفته از طبیعت زیبا است.
- الیاف این فرش ( در گذشته ) 100 درصد پشم بوده است ، یعنی پشم ، ماده اولیه این فرش ها به شمار می رود ، که از نوع محلی بوده و به وسیله زنان ریسیده و تابیده می شود.
- در فرش های اصیل ، رنگهای به کار رفته ، به صورت طبیعی از گیاهان ، میوه جات ، رنگدانه ها و به طور کلی از رنگهای حاصله از طبیعت استخراج می شوند . مانند پوست انار ، روناس ، نیل ، پوست گردو ، برگ توت ، پوست پیاز ، جوانه تمشک ، کاه و..
گاهی بعضی از نقوش به صورت خود رنگ ( همان رنگی که پشم گوسفند دارد،بدون رنگرزی پشم ) بافته می شود ، که امروزه به دلیل روی آوردن به رنگهای شیمیایی و استفاده از پشم دباغی شده بر کیفیت آن تاثیر منفی گذاشته است.
- در فرش کلاردشت از رنگهای سیر ( تیره) استفاده می شود و پرکاربردترین آن ها ، رنگ قرمز و رنگ سرمه ای است.
- فرش ها معمولا دارای پرز بلند بوده و به اصطلاح " گوشت دار " هستند.
- فرش ها عمدتا با ابعاد کوچک و مساحت کم ، در برخی موارد غیر استاندارد ( از نظر اندازه ) بافته می شوند.
- در مقابل سرما و گرما از خود واکنش نشان می دهد.
- این فرش حداقل 50 سال دوام داشته و هر چند که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد جا افتاده تر و زیباتر و با ارزش تر می شوند.
- فرش کلاردشت دارای یک ریشه می باشد که پس از اتمام فرش با همان نخ چله ، سوماک بافی می کنند و ریشه می گذارند.

موقعیت فعلی فرش کلاردشت.
متاسفانه امروزه ، فرش کلاردشت با کاستی هایی همراه است که مختصرا به برخی از آن ها پرداخته می شود.
به عنوان مثال،دارهای قالی در گذشته بیشتر از نوع چوبی و ترتیب قرار گرفتن آن به گونه ای بود که بافنده به راحتی می توانست پشت فرش را ببیند و عیوب را برطرف کند اما دارهای قالی مورد استفاده کنونی از نوع فلزی هستند و بافنده مجبور است برای رفع عیب چند بار چله فرش را پایین آورد که این امر نقایص را افزایش می دهد.
در چله کشی چوبی، برای بافت فرش در هر ابعاد یک چوب خاص تهیه می شد اما اکنون چله های فلزی این مزیت را ندارند.
از طرفی دیگر چون طرح های به کار رفته در این قالی ها ذهنی و بدون نقشه است و این طرح ها قابل اندازه گیری نیستند بافندگان کنونی از تخصص و آموزش لازم برخوردار نیستند که این مسئله می تواند بر لزوم آموزش تخصصی و مهارتی فرش بافان سنتی تاکید کند .فقدان توجه به تنوع در طراحی و نوآوری در تولید از دیگر عوامل رکود فرش کلاردشت است .در مجموع شش هزار دار قالی شناسایی شده ، در منطقه کلاردشت در سال 76 ، اکنون این تعداد به کمتر از یک هزار کاهش یافته است.
در کنار این موارد ، جمعی از کارشناسان معتقدند مواد اولیه نامرغوب ، نبود حمایت مالی مثل کمبود وام ، عدم ساماندهی تولید ، بی توجهی به آموزش ، آشنا نبودن به نیازهای بازار و نبود نظارت و برنامه نداشتن مانند برنامه ای برای صادرات موجب شده تا مهمترین صنعت منطقه کلاردشت رو به فراموشی رود .
به نظر می رسد بروز تحولات اجتماعی و تغییر شرایط اقتصادی و معیشتی ، افزایش قیمت زمین ، فروش و کاهش دام به ویژه گوسفند نیز به تضعیف موقعیت این صنعت که در میان صنایع قالی بافی از جایگاه قابل اعتنایی برخوردار بوده کمک کرده باشد و این ضعف به حدی است که تولید فرش کلاردشت به توقف کامل رسیده و میزان کارکرد آن در حد صفر است .
پیشنهاد سیاست :
برای احیای قالی کلاردشت ، عده ای از فعلان و کارشناسان حوزه فرش غرب مازندران ، ترویج آموزش اصول سنتی فرش بافی ، برپایی کارگاه های آموزشی ، خرید تضمینی ، بالا بردن کیفیت بازاریابی و شناسنامه دار کردن قالی را ضروری می دانند .
ساماندهی مواد اولیه و ترویج رنگهای گیاهی در تولید فرش های دستبافت از دیگر موارد ذکر شده است.

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

زبان نه یکباره بلکه واژه واژه میمیرد

#واژگان

✅خانواده و اشخاص در زبان لکی در منطقه کلاردشت و کجور مازندران :

بوا-دَدَ : پدر
دآ- نِنه : مادر
خِیه : خواهر
برا : برادر
کوڕ : پسر
دت : دختر
آیل- اویل : بچه
مامو : عمو
هاڵوو-خالو : دایی
ئامووزا : عمو زادە
خاڵوو زا : دایی زادە
میمزا : عمە زا- خالە زادە

✅قید مکان در زبان لکی منطقه کلاردشت و کجور مازندران :

ایرە : اینجا
اورە : انجا
کوورە : کجا
نووا : جلو
دۊما : عقب
بان : بالا
وار : پائین
ژێر : زیر
نام : داخل
دێشت - دەر : خارج

✅کمیت در زبان لکی منطقه کلاردشت و کجور مازندران

فرە : زیاد
فرەی فرە : خیلی زیاد
کم : کم
دانە - عدد
اقرە یا اخنه : اینقدر
قرتگ : ذره
قنجگ : تیکە

✅کیفیت در زبان لکی منطقه کلاردشت و کجور مازندران

خاس : خوب
خوش : خوش
جوان : قشنگ - زیبا
گن : زشت - بد
یوواش : اهستە
چجۊر : چطور
جوور : مانند
دوروس : درست
چفت : کج
تِڵ : تلخ
شیرین : شیرین

✅قید زمان و اوقات در زبان لکی منطقه کلاردشت و کجور مازندران :

ئمڕوو : امروز
دۊکە- دکه : دیروز
پِرکە : پریروز
سوب: فردا
ئمساڵ : امسال
پارَکە : پارسال
پیرارکە : پیرارسال
نیمەڕو : ظهر
یووارە : بعد از ظهر_دم غروب
ائمشو -امشی : امشب
- شئ - شو : شب
ئیسە : الان
چەن ڕووژ قبڵ : چند روز پیش
وەخت : وقت
گاوەخت : گاهی اوقات

✅فصل ها و ماههای سال در زبان لکی منطقه کلاردشت و کُجور مازندران :

باهار - وهار : بهار
تاوسان : تابستان
پاێز : پائیز
زمسان : زمستان

✅اعضای بدن در زبان لکی منطقه کلاردشت و کُجور مازندران

سر : سر
تیک : مو - دوست
قول : پا
چم : چشم
گیناسک : آرنج
دم : دهان
پت : دماغ
گوپ : گونه
مل : گردن
گووش : گوش
لم - زگ : شکم
کووڵ : دوش - کتف
تڵ : پیشانی
لئوس : قسمت انتهای لب و دهان
کلک : انگشت

✅جانوران در زبان لکی منطقه کلاردشت و کجور مازندران :

مامر با مر : مرغ
جیجگ : جوجە
کل گا : گاو نر
مانگه : گاو مادە
پس : گوسفند
دەڵ : سگ مادە
کوک : کبک
قورواغه : قورباغە
میریژه: مورچە
چغڵ : شغال
ماین : اسب مادە
کوڕی : کره خر
واڕگ : مرغی کە هنوز تخم نذاشتە

✅افعال در زبان لکی منطقه کلاردشت و کجور مازندران :

واردن : خوردن
بردن : بردن
گرتن : گرفتن
اوردن : اوردن
نیشتن : نشستن
خنێن : خندیدن
سنن-سندن : خریدن
دوزین : دزدیدن
شنفتن، : شنیدن
هێز گرتن : بلند شدن
مندن : ماندن
ڕماندن : زمین زدن
دیێن : دیدن
گیراین : گریە کردن
لاڵکین : التماس کردن
دیراندن : دوختن
سزاندن : سوزاندن
چڕین : صدا کردن
قیژانن،قاراندن : جیغ زدن
هاتن : آمدن
وتن : گفتن
لقاندن : تکان دادن
تووریان،قین کردن : قهر کردن
چین : رفتن
وَر کردن : پوشیدن
شووردن : شستن
ژنین : زدن
مژین : مکیدن
کوڵاندن : پختن
فروتن : فروختن
دان : دادن
زانستن : دانستن
ڕسێن : رسیدن
پرسین، : پرسیدن
کَتن : افتادن
چرچگایین : ترسیدن
ڕشاندن: ریختن

#لکستان #زبان_لکی #کلاردشت #کجور #ایلات_لک #خزایی #خواجه_وند #دلفان #عبدالمالکی

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak

گپ و گفت دوستانه با چند نفر از اهالی مردم لک کلاردشت به زبان لکی و خودمانی.

نکته:جمعیت غالب کلارشت از ایلات لک دلفان،خواجه وند و خزایی می باشند.

#لکستان #زبان_لکی #کلاردشت #دلفانی #خزایی #خواجه_وند #ایلات_لک

کانال تلگرامی گلونی
🌹🌹🌹🌹


@Golvani_lak