🎙 «آتش‌بس»

🔹قسمت ۲۲۳ پادکست فکت‌نامه در شرایطی ضبط شد که حدود یک روز از شروع آتش‌بس میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل گذشته بود.

🔹ادعای کشته‌شدن نصرالله و سنوار بعد از آتش‌بس با اسرائيل و فایل صوتی منتسب به صحبت‌های پزشکیان در شب آتش‌بس، دو فکت‌چکی است که با تحولات اخیر مرتبط است.

🔹ادعای قطع سراسری اینترنت در اسرائيل در روزهای جنگ، از جمله ادعاهایی است که به طور گسترده در رسانه‌های داخل ایران منتشر شده بود، اما توضیح دادیم که چرا به آن نشان شاخ‌دار دادیم.

🔹بعد از تمام تصاویر نادرستی که به رهگیری و انهدام جنگنده‌های اف۳۵ اسرائیل در ایران نسبت داده شده بود، به‌تازگی ویدیویی دست به دست شده که همین ادعا را تکرار می‌کند. توضیح داده‌ایم که چرا این ویدیو نیز هیچ ارتباطی با این جنگنده‌ها ندارد.

🔹ویدیوی هولناک حمله یک مرد به یک کودک خردسال در فرودگاهی در مسکو بسیار پربازدید شده بود؛ ویدیویی که واقعی است اما ادعاهای نادرستی درباره آن مطرح شده بود تا به نوعی آن را به جنگ اخیر ارتباط دهد.

🔹این‌ها و چند فکت‌چک کوتاه را در این پادکست خواهید شنید.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

🎙 «آتش‌بس»

❗️ (نسخه کم‌حجم)

🔹قسمت ۲۲۳ پادکست فکت‌نامه در شرایطی ضبط شد که حدود یک روز از شروع آتش‌بس میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل گذشته بود.

🔹ادعای کشته‌شدن نصرالله و سنوار بعد از آتش‌بس با اسرائيل و فایل صوتی منتسب به صحبت‌های پزشکیان در شب آتش‌بس، دو فکت‌چکی است که با تحولات اخیر مرتبط است.

🔹ادعای قطع سراسری اینترنت در اسرائيل در روزهای جنگ، از جمله ادعاهایی است که به طور گسترده در رسانه‌های داخل ایران منتشر شده بود، اما توضیح دادیم که چرا به آن نشان شاخ‌دار دادیم.

🔹بعد از تمام تصاویر نادرستی که به رهگیری و انهدام جنگنده‌های اف۳۵ اسرائیل در ایران نسبت داده شده بود، به‌تازگی ویدیویی دست به دست شده که همین ادعا را تکرار می‌کند. توضیح داده‌ایم که چرا این ویدیو نیز هیچ ارتباطی با این جنگنده‌ها ندارد.

🔹ویدیوی هولناک حمله یک مرد به یک کودک خردسال در فرودگاهی در مسکو بسیار پربازدید شده بود؛ ویدیویی که واقعی است اما ادعاهای نادرستی درباره آن مطرح شده بود تا به نوعی آن را به جنگ اخیر ارتباط دهد.

🔹این‌ها و چند فکت‌چک کوتاه را در این پادکست خواهید شنید.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

✅ با توجه به حجم نسبتا زیاد فکت‌چک‌های مربوط به جنگ و محدودیت‌های اینترنت، تصمیم گرفتیم هر چند روز یک‌بار، همزمان با انتشار اپیزودهای ویژه پادکست فکت‌نامه، مجموعه‌ای از خلاصه‌ فکت‌چک‌هایی را که در روزهای اخیر منتشر شده‌اند، آماده کنیم و به صورت کوتاه و فشرده در اختیار مخاطبان قرار دهیم.

🔹 این، سومین و احتمالا آخرین قسمت از همین مجموعه است. این متن یک روز پس از برقراری آتش‌بس تهیه شده و خلاصه‌ای از شش درستی‌سنجی است در فاصله سوم تا پنجم تیرماه است.

🌐 @Factnameh

✅ آیا کاهش هش‌ریت بیت‌کوین ارتباطی با قطع اینترنت در ایران دارد؟

🔹در شبکه‌های اجتماعی از جمله کانال «مملکته»، پستی با این عنوان منتشر شده است: «کاهش هش‌ریت بیت‌کوین پس از قطع اینترنت در ایران» و با فرض اینکه ۳۰ تا ۵۰ درصد این افت ناشی از قطع اینترنت ایران باشد، برآورد کرده، «چیزی بین ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ مگاوات برق، معادل مصرف چند کلان‌شهر» صرف استخراج بیت‌کوین می‌شود.

🔹بر اساس داده‌های سایت Blockchain.com از زمان شروع اختلال جدی و قطع اینترنت ایران نرخ هش از حدود ۸۸۵ اگزاهش به حدود ۸۰۰ اگزاهش سقوط کرده است. به عبارتی کمی بیش از ۱۰ درصد افت کرده است.

🔹سهم ایران از کل نرخ پردازش هش بیت‌کوین از حدود ۴/۵ درصد در سال ۲۰۲۱ به حدود ۳ درصد در سال ۲۰۲۴ کاهش پیدا کرده است. با این حساب در صورت قطع کامل اینترنت ایران، نرخ پردازش هش جهانی هم در همین حدود کاهش پیدا می‌کند.

🔹روشن است که همه افت اتفاق افتاده ارتباطی به قطع اینترنت ایران ندارد و عوامل دیگری مثل افزایش گرمای هوا در نیمکره شمالی موثر بوده است؛ اما اثر ایران چیزی بین ۳ تا ۵ درصد افت را رقم زده است؛ همان نسبتی که در این پست‌ها نیز محاسبه شده است.

🔹اگر متوسط مصرف ماینرها را ۳۰ مگاوات در نظر بگیریم، با فرض اینکه قطع برق ایران عامل کاهش ۴۰ تا ۶۰ اگزاهش باشد، میزان برق مصرفی تا ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ مگاوات ارزیابی می‌شود.

🔹مدیرعامل شرکت توانیر پیش‌تر مقدار انرژی لازم برای ماینینگ غیرمجاز را حدود ۲۵۰۰ مگاوات تخمین زده‌بود.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ویدئوی قدیمی از سخنرانی نتانیاهو با زیرنویس جعلی

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدئویی از یک سخنرانی نخست‌وزیر اسرائیل با این توضیح منتشر شده است: «بنیامین نتانیاهو به حرف آمد: قدرت مقابله با ایران را نداریم!»

🔹این ویدیو، قدیمی و متن زیرنویس هم کاملا جعلی است.

🔹ویدیو مربوط به سخنرانی سال ۲۰۱۵ (۱۰ سال قبل)‌ نتانیاهو در سازمان ملل متحد است که گفته بود: «حاکمان ایران وعده می‌دهند کشور من را نابود کنند و مردم من را به قتل برسانند و واکنش این نهاد و تقریباً همه دولت‌های حاضر در اینجا کاملاً هیچ بوده است. سکوت مطلق. سکوتی کر کننده.»

🔹چند ماه پیش نیز این ویدئو با همین زیرنویس جعلی منتشر شده و فکت‌نامه به آن نشان نادرست داده بود.

🔹با این اوصاف، به دلیل جعل چندلایه و تعمد و اصرار بر انتشار محتوای جعلی، این‌بار به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهیم.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎥 آیا سنوار و نصرالله بعد از آتش‌بس کشته شدند؟

🔹در شبکه‌های اجتماعی این ادعا مطرح شده که «یحیی سنوار و حسن نصرالله چند روز بعد از آتش‌بس کشته شدند.»

🔹این ادعا نادرست است و هر دو نفر پیش از آتش‌بس با حماس و حزب‌الله، از سوی اسرائیل کشته شدند.

🔹سنوار ۲۵ مهر ۱۴۰۳ کشته شد؛ یعنی حدود سه ماه پیش از آتش‌بس اسرائیل و حماس.

🔹نصرالله نیز ۶ مهر ۱۴۰۳ یعنی حدود دو ماه پیش از آتش‌بس اسرائیل و حزب‌الله لبنان، کشته شد.

🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید:
https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

✍️ توضیح تکمیلی درباره ارتباط قطع اینترنت در ایران با کاهش هش‌ریت بیت‌کوین

🔹برای برخی مخاطبان این شبهه پیش آمده که فکت‌نامه گفته کل افت هش‌ریت به دلیل قطع اینترنت در ایران بوده است.

🔹خیر، اینطور نیست.

🔹در مقاله فکت‌نامه گفته شده همزمان با جنگ این افت اتفاق افتاده و همزمان با قطع کامل اینترنت در ایران، این شیب افت شدیدتر شده است. در متن مقاله تاکید کرده‌ایم که همه این افت مربوط به ایران نیست.

🔹احتمالا چیزی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد افت را بتوان به ایران نسبت داد که اگر نسبت به کل افت در بازه قطع کامل اینترنت (۱۸ تا ۲۳ ژوئن) در نظر بگیریم بین ۳ تا ۵ درصد کل هش‌ریت می‌شود.

🔹این با برآوردهای قبلی نیز سازگار است که می‌گفتند سهم ایران بین ۳ تا ۴/۵ درصد کل هش‌ریت است.

🔹منابع در متن مقاله فکت‌نامه به تفصیل ذکر شده‌اند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار خامنه‌ای درباره پنهان شدن رهبران آمریکا بعد از حملات ۱۱ سپتامبر

🔹به بهانه وایرال شدن سخنرانی قدیمی خامنه‌ای، اصل ادعای او، یعنی «گم و گور شدن رهبران آمریکا بعد از حملات یازده سپتامبر» را فکت‌چک کردیم.
ما به این ادعای قدیمی خامنه‌ای نشان شاخ‌دار دادیم.

🔹بر اساس گزارش‌های مستند، فیلم‌ها و تصاویر موجود از یازده سپتامبر، هم جرج بوش، رئیس‌جمهور وقت، هم معاون او دیک چنی و هم مقام ارشد دولتی مانند دونالد رامسفلد وزیر وقت دفاع، در روز یازده سپتامبر حضور فعال داشته‌اند و موقعیت مکانی آنها مشخص بوده است.

🔹همان روز، بوش از دفتر کار خود در کاخ سفید سخنرانی تلویزیونی داشته و رامسفلد در محل برج‌های دوقلو در نیویورک با خبرنگاران صحبت کرده است.

🔹البته حادثه ۱۱ سپتامبر قابل مقایسه با وضعیت فعلی نیست. رعایت پروتکل‌های امنیتی برای مقام‌های سیاسی، یک قاعده است و در همه کشورها از جمله در آمریکا رعایت می‌شود، اما این مساله با آن چیزی که رهبر جمهوری اسلامی به آن «گم و گور» شدن می‌گوید، بسیار تفاوت دارد.

🔹به همین دلیل فکت‌نامه با احتساب زمینه طرح این ویدئو، به این ادعای علی خامنه‌ای نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی نادرست از ادعای ورود کماندوهای اسرائیل به فردو

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شده که مدعیست تصاویر ضبط‌شده کماندوهای اسرائیلی است که پر از ورود به فردو از خسارت واردشده به آنجا فیلمبرداری کرده‌اند.

🔹به چند دلیل این ادعا نادرست است.

🔹اول، در فردو، تنها سانتریفیوژهای نسل IR-1 و IR-6 نصب هستند که چنین اندازه و ظاهری (شبیه آنچه در ویدیو دیده می‌شود) ندارند.

🔹دوم، حتی دیگر سانتریفیوژهای نصب‌شده در نطنز یعنی IR-2m و IR-4 نیز این شکلی نیستند و میله‌های جذب ارتعاش آنها، کاملا متفاوت است.

🔹بنابراین آنچه در تصویر دیده می‌شود هیچ ربطی به سانتریفیوژ‌های ایران ندارد.

🔹به جز این شواهد تصویری، ما هیچ رسانه معتبر یا منبع قابل اعتنایی پیدا نکردیم که این ویدیو را منتشر کرده باشد.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای مطرح‌شده درباره این ویدیو نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ آمار بی‌اساس درباره تعداد تلفات اسرائیل در حملات ایران

🔹برخی از روزنامه‌ها و مطبوعات مثل شرق و اطلاعات، خبری را با عنوان هک‌شدن یک سایت اسرائیلی به نام «هس» و لو رفتن «آمار واقعی تلفات نظامی اسرائیل» منتشر کرده‌اند.

🔹این خبر جعلی است.

🔹نه لوموند (آنطور که در برخی از این خبرها ادعا شده) آن را منتشر کرده و نه در اسرائیل سایت خبری‌ای به نام «هس» وجود دارد.

🔹بررسی خبرها نشان می‌دهد حساب‌های کاربری که به نظر می‌رسد نزدیک به روسیه‌اند برای نخستین‌بار این خبر را منتشر کرده‌اند.

🔹بر اساس گزارش‌ها، ۲۸ اسرائیلی بر اثر حملات جمهوری اسلامی ایران جان خود را از دست داده‌اند که یک نفر از آنها نظامی بوده است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ انتساب تصاویر تخریب پایگاه موشکی ایران در تبریز به موسسه وایزمن اسرائیل

🔹ادعایی مبنی بر انتشار یک تصویر ماهواره‌ای از تخریب ساختمان موسسه وایزمن اسرائیل در اثر حمله موشکی ایران، در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی فارسی و انگلیسی منتشر شده است.

🔹این ادعا نادرست است و تصویر منتشرشده مربوط به حمله موشکی ایران به مواضع اسرائیلی نیست، بلکه تصویر خسارت ناشی از حملات اسرائیل به پایگاه موشکی ایران در تبریز است.

🔹مقایسه این تصویر با تصاویر گوگل‌مپ از پایگاه موشکی تبریز و موسسه وایزمن اسرائیل، نشان می‌دهد که تصویر متعلق به تبریز است.

🔹شرکت Maxar Technologies این تصویر و تصاویر بیشتری از خسارات وارده به سایت موشکی تبریز منتشر کرده است.

🔹موسسه علوم وایزمن اسرائیل در جریان حملات ایران هدف قرار گرفت و خسارات گسترده‌ای به آن وارد شد، اما تصویر ماهواره‌ای آن محو شده و تصویر منتشرشده نیز به این موسسه ارتباطی ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای مربوط به این تصویر نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎥 آیا تا سه روز پس از ۱۱ سپتامبر خبری از مقامات آمریکایی نبود؟

🔹همزمان با گمانه‌زنی‌ها درباره محل اقامت علی خامنه‌ای، ویدیویی از سخنرانی ۲۰ سال پیش او این روزها خبرساز شده است.

🔹رهبر جمهوری اسلامی ایران یکم فروردین ۱۳۸۴ گفته بود «بعد از ۱۱ سپتامبر، دولتمردان آمریکا گم‌وگور بودند.»

🔹این ادعا شاخ‌دار است.

🔹بر اساس گزارش‌ها و تصاویر مستند، هم جرج بوش رئیس‌جمهور وقت، هم معاون او دیک چنی و هم مقام‌های ارشد دولتی مانند دونالد رامسفلد وزیر وقت دفاع، در روز یازده سپتامبر حضور فعال داشتند و موقعیت مکانی آنها مشخص بوده است.

🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید:
https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ جا زدن کلیپ بازی جنگی به جای ویدیوی حمله هوایی به ایران

🔹ویدیویی که در این روزها با عنوان «عبور خلبان اسرائیلی از میان پدافند ایران و بمباران سامانه پدافندی» در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود، کلیپی از یک بازی شبیه‌ساز جنگی است.

🔹این کلیپ دی‌ماه سال ۱۴۰۳ منتشر شده و مربوط به بازی رایانه‌ای به نام «شبیه‌سازی جنگی دیجیتال» یا DCS World است.

🔹استفاده از ویدیوی بازی‌های جنگی، روشی قدیمی برای انتشار ادعاهای نادرست درباره حملات نظامی است.

🔹فکت‌نامه به ادعای مطرح‌شده درباره این ویدیو نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ویدئوی سخنرانی فرمانده سپاه به زبان عبری، با هوش مصنوعی دستکاری شده است

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدئویی از محمد پاکپور، فرمانده جدید سپاه، منتشر شده که او را در حال تهدید اسرائیلی‌ها به زبان عبری نشان می‌دهد.

🔹این ویدئو با هوش مصنوعی دستکاری شده است.

🔹در نسخه اصلی، پاکپور به زبان فارسی حرف می‌زند.

🔹ویدیوی این سخنرانی، یک روز پس از آتش‌بس، به گفته رسانه‌های ایران در قرارگاه مرکزی نبی‌اکرم ضبط شده است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای سخنرانی فرمانده سپاه به زبان عبری، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh