🎙 آبی ایرانی، آبی ترکی

🔹در قسمت ۲۳۳ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا کمی درباره یکی از سوژه‌های این روزها یعنی بابک زنجانی صحبت کردیم و سپس به بررسی ادعای عجیب جانشین فرمانده سپاه پرداختیم.

🔹تاثیر پنل‌های خورشیدی در حل مشکل ناترازی برق در ایران، موضوع دیگری است که در این قسمت درباره آن توضیح داده‌ایم.

🔹نامگذاری رنگ‌ها، بویژه «آبی ایرانی» و «آبی ترکی» چند روز قبل به موضوعی پربحث در ایکس تبدیل شده بود که این هفته درباره آن صحبت می‌کنیم.

🔹ادعای برخی کاربران درباره اینکه جمهوری اسلامی بیش از پهلوی به آرامگاه کوروش اهمیت داده و رسیدگی کرده، از جمله ادعاهای نادرست این اپیزود است.

🔹آسیب‌های ماموگرافی، پاپ اسمیر و بیوپسی و تاثیر اغراق‌آمیز کورتیزول بر تمام بیماری‌ها، ادعاهای نادرست مربوط به حوزه سلامت در پادکست این هفته‌اند.

🔹انتشار عکس منتسب به نوه روح‌الله خمینی، نسبت دادن یک ویدیوی دستکاری‌شده به ویشکا آسایش، ویدیوی جعلی از هیولای سفید اقیانوس و ادعای نادرست درباره بازی فوتبال زنان ایران و فلسطین، سوژه‌های دیگر این قسمت هستند.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:02:40 مقدمه
00:03:49 بابک زنجانی
00:09:04 ادعای نادرست فدوی درباره شلیک به ایران پیش از جنگ ۱۲روزه
00:15:11 آیا پنل‌های خورشیدی مشکل ناترازی برق در ایران را حل می‌کند؟‌
00:21:55 از «آبی ترکی»، «آبی ایرانی»، «سبز ایرانی» و «فیروزه‌ای» چه می‌دانیم؟
00:29:36 ادعای نادرست درباره آرامگاه کوروش قبل و بعد از انقلاب
00:39:03 ادعای نادرست درباره مضر بودن ماموگرافی، پاپ اسمیر و بیوپسی
00:45:33 ادعاهای نادرست و اغراق‌آمیز درباره آثار هورمون کورتیزول
00:51:04 ادعای شاخ‌دار درباره نوه خمینی با مایو
00:56:25 ویدیوی منتسب به دعوای ویشکا آسایش، هوش مصنوعی است
00:57:52 ویدیوی هوش مصنوعی از کوسه‌ای که قایق را غرق می‌کند
00:58:54 بازنشر خبر قدیمی درباره مسابقه فوتبال زنان ایران و فلسطین
01:00:27 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

❌ ویدئوی جعلی از زلزله افغانستان، ساخته‌شده با هوش مصنوعی

🔹در روزهای گذشته ویدئویی از تخریب یک خانه با ادعای «صحنه‌ای دلخراش از زمین‌لرزه‌ جنوب شرقی کشور افغانستان» در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان منتشر شده است.

🔹این ویدئو با هوش مصنوعی ساخته شده و ربطی به زلزله اخیر افغانستان ندارد و چند روز پیش یک اکانت پرطرفدار در تیک‌تاک آن را منتشر کرده بود.

🔹این حساب کاربری در انتشار ویدئوهای ساختگی با مضمون بلایای طبیعی و فجایع انسانی، بسیار فعال است.

🔹با کمی دقت در جزئیات ویدئو می‌توان عناصر و حرکات غیرطبیعی انسان‌ها و حیوانات داخل تصویر را تشخیص داد.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این ویدیو و ادعای همراه آن نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ فرش‌های گمشده سعدآباد ربطی به فرش اهدایی به پوتین ندارد

🔹ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که ادعا می‌کند مربوط به اهدای یکی از فرش‌های گمشده کاخ سعدآباد به ولادیمیر پوتین است.

🔹این ادعا نادرست و بی‌اساس است.

🔹فرشی که در ویدیو می‌بینیم، در جریان سفر پوتین به تهران در تیر ۱۴۰۱ به او اهدا شد و یک فرش شش‌متری ابریشمی است که شرکت خصوصی فرش قنبری‌نیا، آن را به پوتین اهدا کرد.

🔹مدیرعامل هلدینگ قنبری‌نیا در این دیدار حضور دارد و در عکس و فیلم‌ها دیده می‌شود.

🔹متخصصان فرش می‌گویند فرش اهداشده، ابریشم با نقشه شیخ لطف‌الله اصفهان و احتمالا بافت شهر مراغه است و با توجه به نحوه تا خوردن آن، جزو فرش‌های درجه دو در حوزه فرش ابریشم محسوب می‌شود.

🔹داستان «فرش‌های گم‌شده کاخ سعدآباد» به خبر ناپدید شدن ۴۸ تخته فرش از ساختمان حافظیه سعدآباد برمی‌گردد که اردیبهشت ۱۴۰۲ خبرگزاری فارس آن را منتشر کرد.

🔹فارس نوشت این فرش‌ها بین سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ (دولت اول حسن روحانی) ناپدید شدند.

🔹وبسایت حسن روحانی همان وقت اعلام کرد که فرش‌ها پیش از دولت او مفقود شده و این موضوع را سه سال قبل گزارش کرده بود و در حال بررسی در قوه قضاییه بود.

🔹محمد دهقان، معاون حقوقی ابراهیم رئیسی، تعداد متهمان پرونده را ۹ نفر اعلام کرد و گفت یکی از اعضای ارشد دولت حسن روحانی و فرزند او، متهمان اصلی هستند و پرونده به دادگاه ویژه روحانیت ارسال شده است.

🔹با وجود این، در خرداد ۱۴۰۳ اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضائیه، بحث سرقت را منتفی دانست و گفت برخی از فرش‌ها در دستگاه‌های دولتی پیدا شده‌اند و سهل‌انگاری در رعایت تشریفات قانونی صورت گرفته است.

🔹تابناک نیز اعلام کرد ۱۶ تخته فرش در نهاد ریاست جمهوری پیدا شده و ۲۵ تخته به خارج از کشور منتقل شده‌اند، اما ۷ تخته هنوز پیدا نشده‌اند.

🔹با این حال، محمد دهقان، معاون حقوقی وقت ریاست‌جمهوری همچنان بر سرقت فرش‌ها و نفیس بودن آنها اصرار داشت و گفت هیچ فرشی پیدا نشده و پرونده باز است.

🔹اطلاعات دقیقی از مشخصات فرش‌های مفقودشده، زمان دقیق مفقود شدن و ارزش تاریخی احتمالی آنها در دست نیست.

🔹برخی مسئولان پیشین کاخ سعدآباد و سازمان میراث فرهنگی درباره تاریخی بودن فرش‌های مفقودی تردید وارد کرده‌اند.

🔹با توجه به اطلاعات موجود، فکت‌نامه به ویدیویی که ادعا شده اهدای یکی از فرش‌های گمشده کاخ سعدآباد به پوتین را نشان می‌دهد، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ نامه «خیلی محرمانه» سپاه به صداوسیما درباره فعالیت علیه شاهزاده رضا پهلوی، جعلی است

🔹اخیرا در شبکه‌های اجتماعی تصویری از یک نامه «خیلی محرمانه» سپاه به صداوسیما منتشر شده که موضوع آن مقابله با «فعالیت رو به‌رشد حامیان شاهزاده رضا پهلوی» است.

🔹این نامه جعلی است. اولا منشاء انتشار آن نامشخص است و ثانیا در فرم و محتوای آن عناصر مشکوک و غیرطبیعی فراوانی دیده می‌شود که نشان می‌دهد نامه جعلی و ساختگی است:

1️⃣ لوگوی سپاه مخدوش و غیرواقعی است.

2️⃣ نوشته زیر لوگوی جمهوری اسلامی اشتباه فاحشی دارد. نوشته شده «جمهوری اسلام ایران»!

3️⃣ بالای صفحه نوشته شده «سازمان اطلاعات سپاه پاسداران»، اما نامه به امضای فرمانده سپاه محمدرسول‌الله تهران بزرگ رسیده که یک واحد تشکیلاتی مجزا محسوب می‌شود.

4️⃣ در خطاب نامه نیز یک اشتباه فاحش دیگر وجود دارد: «ج.ا اسلامی ایران»

5️⃣ در ادبیات نامه نیز عبارت‌هایی به کار رفته که در ادبیات جمهوری اسلامی استفاده نمی‌شوند. مانند لقب «شاهزاده»‌ یا عنوان «سازمان مجاهدین خلق» که در ادبیات رسمی در ایران با عبارت دیگری معرفی می‌شوند.

6️⃣ محتوای نامه نیز عجیب است. در نامه از صداوسیما خواسته شده تا به «کلیه کارکنان» ابلاغ شود که هر کدام ۱۰ حساب جعلی بسازند و در شبکه‌های اجتماعی علیه هواداران شاهزاده رضا پهلوی فعالیت کنند.

🔹جمعیت کارمندان صداوسیما ۳۰ تا ۵۰ هزار نفر است. به کارگیری چنین جمعیتی برای ساخت و مدیریت حساب‌های جعلی، یک پروژه بزرگ اداری است و برنامه‌ریزی و اجرای آن در قالب یک نامه‌نگاری محرمانه غیرممکن است.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه این نامه را جعلی و ساختگی می‌داند و به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

📝 تحلیل فنی، تاکتیکی و استراتژیک سلاح لیزری LY-1 چین

🔹سامانه پدافند لیزری LY-1 چین، اولین‌بار در رژه ۲۰۲۵ ارتش آزادی‌بخش خلق رونمایی شد و سامانه‌ای ماژولار و مقیاس‌پذیر برای دفاع نقطه‌ای دریایی و زمینی است.

🔹سامانه، ترکیبی از حسگرهای EO/IR و رادارهای غیرفعال دارد و با هوش مصنوعی داده‌ها را پردازش می‌کند، تهدیدات را ردیابی و خنثی و حسگرهای دشمن را کور می‌کند.

🔹برد و توان دقیق آن اعلام نشده، اما با توجه به هدف‌گیری پهپاد، موشک و احتمالا ماهواره‌های LEO، این سامانه‌ای با برد چند ده کیلومتر و توانی در مقیاس کمتر از ۱۰۰ کیلووات است.

🔹استقرار روی کشتی‌ها، خودروی زمینی و جزایر مصنوعی، یک «حباب دفاعی» ایجاد می‌کند و دکترین A2/AD و جنگ هوشمند چین را تقویت خواهد کرد.

🔹در رقابت جهانی، LY-1 مشابه سامانه‌های آمریکایی HELIOS و ODIN است، اما رویکرد ماژولار و استقرار سریع دارد.

🔹محدودیت‌ها شامل شرایط جوی، پوشش‌های بازتابنده، مانورهای هدف و وابستگی به حسگرها و سامانه‌های خنک‌کننده است.

🔹آینده جنگ DEW شامل لیزرهای قدرتمندتر، هوش مصنوعی پیشرفته و تسلیحات ضد پدافند خواهد بود.

🔹سامانه LY-1 یک توانمندساز استراتژیک است که محاسبات تاکتیکی و اقتصادی مداخله دشمن را پیچیده می‌کند و جنگ با سرعت نور را واقعیت می‌بخشد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

✍️ چرا ادعای نبرد ۷۰ دقیقه‌ای جنگنده‌های ایرانی و اسرائیلی بی‌اساس است

🔹در روزهای اخیر رسانه‌ها ویدیویی منتشر کرده‌اند که در آن گروهی از خلبانان معرفی‌شده به‌عنوان اف-۱۴ نهاجا، مدعی می‌شوند که در جریان جنگ ۱۲ روزه، وارد یک داگ‌فایت ۷۰ دقیقه‌ای متقارن «۵ به ۵» با جنگنده‌های اسرائیلی شده‌اند.

🔹این ادعا به‌راحتی قابل پذیرش نیست و قابل تامل است؛ زیرا از نظر فنی و تاکتیکی چندان با واقعیت‌های جنگ‌های مدرن از جمله حملات اخیر اسرائیل در جنگ ۱۲روزه و آبان ۱۴۰۳، همخوانی ندارد.

🔹نیروی هوایی اسرائیل بر تاکتیک‌های حمله دورایستا و استفاده از موشک‌های هوا به زمین متمرکز است و جنگنده‌هایش مجهز به موشک‌های هوا به هوا با برد زیاد، برای پرهیز از درگیری نزدیک متکی هستند.

🔹اف-۳۵های اسرائیل برای اف-۱۴‌های نهاجا تقریبا نامرئی هستند و نقش حسگر و جنگ الکترونیک ایفا می‌کنند و از پشتیبانی اف-۱۵ و اف-۱۶ برخوردارند.

🔹ورود به یک داگ‌فایت طولانی ۷۰دقیقه‌ای با اف-۱۴های قدیمی، نه با فلسفه عملیاتی اسرائیل سازگار است، نه با قابلیت‌های رزمی جنگنده‌های اسرائیلی همخوانی دارد و نه با محدودیت‌های برد و زمان ماندن این جنگنده‌ها در عمق خاک ایران.

🔹هیچ منبع مستقل یا مرکز پایش بین‌المللی نشانه‌ای از وقوع چنین نبردی ثبت نکرده است. گزارش‌های پژوهشی و منابع OSINT صرفا به حملات موشکی، سایبری و بمباران اشاره دارند.

🔹ویدیوی مورد اشاره، در جریان بازدید سرلشکر امیر حاتمی از پایگاه هشتم شکاری اصفهان ضبط شده است. فضای جلسه بیشتر به یک نشست روحیه‌بخش و رسانه‌ای شباهت دارد تا یک جلسه عملیاتی طبقه‌بندی‌شده.

🔹چهره خلبانان پوشیده شده و مشخص نیست این افراد واقعا چه کسانی‌اند. علاوه بر این، در اظهارات آنها اشاره‌ای به زمان دقیق واقعه نشده است.

🔹در نتیجه، ادعای داگ‌فایت ۷۰دقیقه‌ای اف-۱۴ها با جنگنده‌های اسرائیل، بدون شواهد قابل راستی‌آزمایی از سوی نهاجا، بی‌اساس است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ خوردن عسل و خربزه با هم، مضر و کشنده نیست

🔹در برنامه انارستان وابسته به شبکه افق فردی به نام محسن باغبانی که «استاد و محقق طب ایرانی» معرفی شده، می‌گوید خوردن خربزه با عسل باعث ایجاد جسم سختی در معده می‌شود که خطرناک است و در موردی برای خارج کردن آن «معده را پاره کردند».

🔹ادعای کشنده یا مضر بودن مصرف همزمان خربزه و عسل، ادعای درستی نیست.

🔹این باوری رایج در طب سنتی است، اما هیچ پایه و اساس علمی ندارد و تحقیقات پزشکی معتبر آن را تایید نمی‌کنند.

🔹هیچ واکنش شیمیایی شناخته‌شده‌ای بین خربزه و عسل وجود ندارد که باعث تشکیل ماده سخت یا مضر در معده شود.

🔹متخصصان گوارش نیز این ادعا را رد کرده‌اند.

🔹این باور غلط احتمالاً از این واقعیت نشأت می‌گیرد که مصرف زیاد قند موجود در هر دو ماده می‌تواند برای افرادی که سندرم روده تحریک‌پذیر دارند، باعث ناراحتی‌های گوارشی مانند نفخ، گاز و دل‌درد شود.

🔹با این حال، این مشکلات به معنای خطرناک بودن یا ایجاد ماده سمی نیست.

🔹انتساب طبع سرد یا گرم به این خوراکی‌ها و این عقیده که ناسازگاری آنها با هم به دلیل «طبع» آنهاست نیز در میان مراکز معتبر پزشکی و علمی جهان جایگاهی ندارد.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 تصویر خلیل الحیه احتمالا ربطی به حمله اخیر اسرائیل به ویلای او ندارد

🔹در ساعات اولیه پس از حمله اسرائیل به دفتر «جنبش مقاومت اسلامی» (حماس) در دوحه قطر، تصویری در رسانه‌ها منتشر و ادعا شد «خلیل الحیه» رهبر ارشد مقاومت اسلامی و هدف اصلی در این حمله است که جان سالم به در برده و هم‌اکنون در بیمارستان در حال معاینه است.

🔹برخی رسانه‌ها نوشتند که مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین اعلام کرده «عکس، قدیمی و مربوط به بستری شدن ایشان در گذشته در بیمارستانی در دوحه به علت کسالت است.» با این حال چنین خبری در وب‌سایت یا کانال تلگرام «مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین» وجود ندارد.

🔹در توییتر افراد زیادی مدعی شده‌اند که تصویر مربوط به سال ۲۰۲۱ است اما منبعی ارائه نداده‌اند و ممکن است «قدیمی بودن و تعلق تصویر به سال ۲۰۲۱» ناشی از ترجمه نادرست «مترجم گوگل» از پست سایت برترینها بوده که خود، کپی از وب‌سایت خبری دانشجو است.

🔹در مجموع، صحت این تصویر ادعایی یعنی سالم بودن خلیل الحیه بعد از بمباران دوحه، مورد تردید است. این عکس ممکن است سال‌ها پیش در جریان یک ویزیت پزشکی قبلی گرفته شده باشد، که این موضوع باعث می‌شود نتوان به‌طور قطع گفت که این تصویر مربوط به رویدادهای اخیر است یا خیر.

🔹در کنار اینها، عکسِ قدیمی دیگری از بیمارستان نیز منتشر شده که آن هم به خاطر وجود اسماعیل هنیه در تصویر، مشخص است که قدیمی است.

🔹بنابراین ادعاها درباره «تصویر عضو ارشد جنبش مقاومت اسلامی بعد از بمباران ویلایش در دوحه از بیمارستان»، تا زمان انتشار این مطلب، نشان «غیر قابل اثبات» می‌گیرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ درباره ازدحام مهاجران افغانستانی در خیابان ستارخان چه می‌دانیم؟

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر و ادعا شده که تجمع اخیر اتباع افغانستانی در خیابان ستارخان تهران برای «اعلام جنگ» را نشان می‌دهد و تعداد آنها در ایران ۱۷ میلیون نفر است.

🔹بر اساس گزارش رسانه‌های رسمی (ایسنا و همشهری) ازدحام روز ۱۵ شهریور مهاجران افغانستانی در خیابان ستارخان به دلیل انتشار خبری در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر مراجعه به پلیس مهاجرت و گذرنامه برای دریافت اقامت یک‌ساله بود و این افراد در صف انتظار بوده‌اند.

🔹روزنامه جمهوری اسلامی هم گزارش داده که نیروی انتظامی بدون هماهنگی با سازمان‌های مربوطه این کار را انجام داده است.

🔹در مقابل، خبرگزاری تسنیم مدعی شد که علت ازدحام «خودمعرفی اتباع غیرمجاز برای بازگشت به کشورشان» بود.

🔹تا زمان نوشتن این گزارش هیچ اظهارنظر رسمی از سوی فراجا یا دولت در این‌باره منتشر نشد.

🔹در نهایت مشخص نیست ازدحام مراجعان اهل افغانستان در ستارخان برای «دریافت اقامت یکساله» بوده یا برای «خودمعرفی اتباع غیرمجاز برای بازگشت به کشورشان»؛ اما هر کدام که باشد، نمی‌تواند «اعلام جنگ» به ایران تلقی شود.

🔹ادعای حضور ۱۷ میلیون افغانستانی در ایران نیز بی‌اساس است.

🔹بر اساس آخرین آمار رسمی در ابتدای سال ۱۴۰۴، جمعیت کل اتباع خارجی (قانونی و غیرقانونی) حدود شش میلیون و ۱۰۰ هزار نفر برآورد شد.

🔹از ابتدای سال ۱۴۰۴، یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از این تعداد از ایران خارج یا اخراج شده‌اند.

🔹بنابراین بر اساس آمار رسمی، تعداد کنونی اتباع افغانستانی در ایران حدود ۵ میلیون نفر است.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 اکسیر‌های اینستاگرامی

🔹در قسمت ۲۳۴ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا کمی بیشتر از قسمت قبل درباره ماجراهای بابک زنجانی صحبت کردیم و در ادامه، ادعای برخی رسانه‌های ایران مبنی بر اعتراف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به جاسوسی بازرسان این نهاد را بررسی کردیم.

🔹نمایش یک سلاح لیزری در رژه اخیر ارتش چین، توجه و واکنش‌های زیادی در پی داشت. در این قسمت توضیح داده‌ایم که این سلاح،‌ چیست و چه اهمیتی دارد.


🔹یک ویدیو از سخنرانی چند سال قبل خامنه‌ای و ویدیویی از رئیسی با ادعای پرتکرارِ اهدای فرش‌های کاخ سعد‌آباد به پوتین، موضوعات دیگر این پادکست هستند.

🔹ادعاهای مختلف درباره کشف اکسیر جوانی با ترکیبی از زیتون و انجیر که در قرآن آمده، سوژه دیگری است که درباره آن صحبت کرده‌ایم.

🔹تصویر منتسب به کاروان کمک به غزه، نامه جعلی سپاه به صداوسیما و ویدیویی منتسب به یک کودک-مادر افغانستانی، سوژه‌های فکت‌چک‌های کوتاه این اپیزود هستند.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست بیژن عبدالکریمی درباره وضعیت معیشتی مردم ایران

🔹بیژن عبدالکریمی می‌گوید: «کمتر کشوری مانند ایران مردم با چهار دست بارشان را می‌خرند. توی پارک‌ها بوی کباب همه جا را برداشته است.»

🔹این ادعا نادرست است. طبق آمارهای رسمی، طی دو دهه گذشته هزینه خوراکی خانوارهای شهری در ایران، به قیمت ثابت ۶۵ درصد کاهش پیدا کرده است.

🔹به عبارتی اندازه سفره غذای خانوار سال ۱۴۰۳ حدود یک‌سوم سفره غذای خانوار در سال ۱۳۸۱ است.

🔹از سوی دیگر، مقایسه میزان درآمد مردم ایران با کشورهای همسایه نشان می‌دهد مردم ایران بعد از افغانستان و پاکستان فقیرترین مردم هستند.

🔹در سال‌های اخیر سرانه درآمد در ایران (با و بدون احتساب برابری قدرت خرید) از ترکمنستان، ارمنستان و آذربایجان و عراق کمتر شده است.

🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعای بیژن عبدالکریمی نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای خارج کردن اعضای بدن مجیدرضا رهنورد، بی‌اساس و فاقد سند است

🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده «کادر پزشک قانونی مشهد افشا کرده‌اند که در زندان و پیش از اعدام، مجیدرضا رهنورد را بیهوش کرده و اعضا و جوارح را از بدنش خارج کرده‌اند».

🔹هیچ‌یک از سازمان‌های حقوق بشری، رسانه‌های مستقل و روزنامه‌نگارانی که پرونده مجیدرضا رهنورد را به دقت مستند کرده‌اند، کوچک‌ترین اشاره‌ای به برداشت اعضای بدن او نکرده‌اند.

🔹تصاویر تاییدشده از لحظه حلق‌آویزکردن، وجود طناب‌دار دور گردن را تایید می‌کند.

🔹هیچ سند، شهادت یا گزارش معتبری مبنی بر اعتراف کادر پزشک قانونی مشهد وجود ندارد و ادعای خارج کردن اعضای بدن مجیدرضا رهنورد بی‌اساس و فاقد سند است.

🔹براساس تحلیل‌های کارشناسان حقوق‌بشر و گزارشگران بین‌المللی، مجیدرضا رهنورد «قربانی سیستم قضایی سرکوبگر» و اعدام او با استانداردهای نهادهایی مانند عفو بین‌الملل، «قتل حکومتی» محسوب می‌شود.

🔹حتی در سیستم قضایی جمهوری اسلامی ایران نیز اقدامات علیه مجیدرضا رهنورد، با رویه متداول نمی‌خواند. او در کمتر از سه هفته بعد از دستگیری، اعدام شد.

🔹در این مدت چند اعتراف تلویزیونی و آثار شکنجه بر بدن و به‌خصوص دست چپش که خالکوبی نشان شیروخورشید داشت، از رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران منتشر شد.

🔹بنابراین ادعای مطرح‌شده در شبکه‌های اجتماعی درباره خارج کردن اعضای بدن مجیدرضا رهنورد از فکت‌نامه نشان «نادرست» می‌گیرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 اکسیر‌های اینستاگرامی

🔹در قسمت ۲۳۴ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا کمی بیشتر از قسمت قبل درباره ماجراهای بابک زنجانی صحبت کردیم و در ادامه، ادعای برخی رسانه‌های ایران مبنی بر اعتراف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به جاسوسی بازرسان این نهاد را بررسی کردیم.

🔹نمایش یک سلاح لیزری در رژه اخیر ارتش چین، توجه و واکنش‌های زیادی در پی داشت. در این قسمت توضیح داده‌ایم که این سلاح،‌ چیست و چه اهمیتی دارد.


🔹یک ویدیو از سخنرانی چند سال قبل خامنه‌ای و ویدیویی از رئیسی با ادعای پرتکرارِ اهدای فرش‌های کاخ سعد‌آباد به پوتین، موضوعات دیگر این پادکست هستند.

🔹ادعاهای مختلف درباره کشف اکسیر جوانی با ترکیبی از زیتون و انجیر که در قرآن آمده، سوژه دیگری است که درباره آن صحبت کرده‌ایم.

🔹تصویر منتسب به کاروان کمک به غزه، نامه جعلی سپاه به صداوسیما و ویدیویی منتسب به یک کودک-مادر افغانستانی، سوژه‌های فکت‌چک‌های کوتاه این اپیزود هستند.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:02:20 مقدمه
00:06:25 ماجرای عجیب بابک زنجانی؛ ابهام‌ها و تناقض‌ها
00:15:37 ادعای نادرست اعتراف آژانس به جاسوسی از اماکن هسته‌ای ایران
00:20:13 تحلیل فنی، تاکتیکی و استراتژیک سلاح لیزری LY-1 چین
00:26:39 ویدیوی قدیمی و تقطیع‌شده از اعتراض بسیجیان به خامنه‌ای
00:31:52 فرش‌های گمشده سعدآباد ربطی به فرش اهدایی به پوتین ندارد
00:38:57 ادعای نادرست درباره ساخت اکسیر جوانی از انجیر و زیتون
00:45:41 خبر درست و عکس جعلی درباره کمک‌های دریایی به مردم غزه
00:47:39 نامه جعلی سپاه به صداوسیما درباره شاهزاده رضا پهلوی
00:50:13 انتساب ویدیوی نادرست به ازدواج کودکان در افغانستان
00:52:04 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار مضر بودن خوردن آب ناشتا

🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که نوشیدن آب ولرم (فاتر) به صورت ناشتا بسیار مضر است و «نیروی حیات» را نابود می‌کند.

🔹فردی به نام «داوود امین الرعایا» که بدون مجوز پزشکی فعالیت می‌کند، چنین ادعایی را مطرح کرده و به عبارت‌هایی مانند «حرارت غریزی» و «آگنی» اشاره می‌کند.

🔹این ادعا کاملاً غیرعلمی است. مفاهیمی چون «حرارت غریزی» و «نیروی حیات»، استعاره‌هایی پیشاعلمی است و ریشه در شبه‌علم دارند.

🔹تحقیقات بالینی و منابع معتبر پزشکی از جمله سازمان جهانی بهداشت و مراکز کنترل بیماری آمریکا و مایوکلینیک تأکید دارند که نوشیدن آب در هر زمان از روز، به ویژه پس از بیدار شدن، برای آبرسانی به بدن، بهبود متابولیسم و عملکرد اندام‌ها ضروری است و هیچ آسیبی به بدن نمی‌رساند.

🔹نوشیدن آب ناشتا به بازگرداندن تعادل مایعات بدن و عملکرد طبیعی اندام‌ها کمک می‌کند و به عنوان یک عادت سالم پذیرفته شده است.

🔹روز ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، سازمان نظام پزشکی کشور نام این کاربر را در بین فهرست «اسامی ۵۲ مدعی طبابت بدون مجوز» قرار داد و آمادگی خود را برای مشاوره حقوقی به آسیب‌دیدگان اعلام کرد.

🔹بر این اساس فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 فواید و عوارض داروهای PPI مانند امپرازول و پنتوپرازول

🔹ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی ادعا می‌کند که داروهای PPI (مهارکننده‌های پمپ پروتون) مانند امپرازول و پنتوپرازول «بسیار خطرناک» هستند و خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف از جمله سرطان، بیماری‌های قلبی، پوکی استخوان، بیماری کلیه، آلزایمر و زوال عقل را افزایش می‌دهند و با افزایش مرگ و میر کلی مرتبط هستند.

🔹این ادعا گمراه‌کننده است.

🔹داروهای PPI از پرمصرف‌ترین داروهای تجویزی در جهان هستند که برای درمان زخم‌های گوارشی، ریفلاکس معده و سوءهاضمه استفاده می‌شوند.
بر اساس منابع پزشکی متعدد، مصرف طولانی‌مدت و بدون ضرورت داروهای PPI می‌تواند خطراتی داشته باشد.

🔹تخمین زده می‌شود تا ۶۰ درصد نسخه‌های PPI بدون دلیل پزشکی معتبر یا تاییدشده، تجویز یا مصرف می‌شود.

🔹داده‌های مشاهده‌ای ارتباط بین استفاده طولانی‌مدت از داروهای PPI و خطرات بالقوه را مطرح کرده‌اند، اگرچه رابطه علمی هنوز اثبات نشده است.

🔹سازمان‌هایی مانند FDA آمریکا و EMA اروپا هشدارهای ایمنی صادر کرده و بازنگری دوره‌ای درمان با PPI را توصیه می‌کنند.

🔹خطرات احتمالی مصرف بلندمدت داروهای PPI می‌تواند شامل افزایش خطر عفونت‌ها (مانند ذات‌الریه و اسهال مرتبط با C. difficile)، بر هم خوردن تعادل باکتری‌های مفید روده، مشکلات جذب مواد مغذی (مانند منیزیم، آهن، ویتامین B12، کلسیم)، خطر شکستگی استخوان در افراد مسن، پیامدهای منفی قلبی-عروقی به ویژه در افرادی که بیش از پنج سال از این داروها استفاده کرده‌اند، افزایش خطر ابتلا به سرطان معده متناسب با دوز مصرفی و مدت‌زمان استفاده، باشد.

🔹اغلب مطالعات تاکید کرده‌اند که شواهد موجود برای اثبات قطعی ارتباط بین مصرف PPI و خطر ابتلا به عوارض جدی، کافی نیست و مطالعات بیشتری لازم است.

🔹از این رو مصرف داروهای PPI به‌طور کلی خطرناک نیست و این داروها موثرترین و پرکاربردترین داروها برای درمان مشکلات مربوط به اسید معده هستند.

🔹برای استفاده ایمن‌تر، تجویز باید بر اساس نیاز واقعی، با حداقل موثرترین دوز و همراه با نظارت منظم باشد، و در مواقع مناسب، مصرف آن کاهش یابد یا قطع شود.

🔹با توجه به این توضیحات، فکت‌نامه به این ادعا که داروهای PPI احتمال مرگ افراد بر اثر هر نوع بیماری را بیشتر می‌کند، نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

📝 تراپی نور قرمز؛ یک «سرندیپیتی» در لب مرز شبه‌علم و پلاسیبو

🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعاهای زیادی درباره تراپی با نور قرمز (RLT) مطرح شده و عنوان شده که «تراپی نور قرمز بهترین روش برای مقابله با پیری است.»

🔹آثار ضد التهابی بالینی تراپی نور قرمز، واقعی است و کشف دانشمندان ناسا است و محققانی از هاروارد هم روی آن تحقیق کرده‌اند.

🔹با این حال، آثار کلی ادعایی تراپی نور قرمز «شبه‌علم» است و ادعای «تراپی نور قرمز بهترین روش برای مقابله با پیری است»، بی‌اساس است و گزارش‌ها در این رابطه، سوگیری دارند.

🔹نور قرمز و مادون قرمز نزدیک با طول‌موج‌های تقریباً ۶۳۰ تا ۹۰۰ نانومتر می‌توانند تا عمق چند میلی‌متری تا چند سانتی‌متری در بافت نفوذ کنند. این طول‌موج‌ها در زنجیره تنفسی سلولی موثر است و موجب تحریک فعالیت میتوکندری و افزایش تولید آدنوزین‌تری‌فسفات می‌شود و به ترمیم بافت کمک می‌کنند.

🔹ادعای «سلامت و ضدپیری پوست»: شواهد مثبت تنها در محیط آزمایشگاهی دیده شده و بدون هیچ گزارشی از تاثیر بالینی جدی است. رفع فوری مدت کوتاهی بعد از در معرض قرار گرفتن. انجامش تقریبا بی‌فایده اما ایمن و بی‌ضرر ارزیابی می‌شود.

🔹ادعای «رشد مجدد مو»: بی‌اثر یا در حد خفیف. تحقیقات ناقص یا سوگیرانه. بی‌خطر و قابل ترکیب با درمان‌های دیگر.

🔹ادعای «بهبود دردهای عضلانی و مفصلی»: شواهد قوی‌تر نسبت به سایر ادعاها. این همان بخشی است که از لبه شبه‌علم عبور کرده و چندین تحقیق و مرور سیستماتیک اثر ضددرد و ضدالتهاب را تایید کرده‌اند.

🔹ادعای «تقویت سیستم ایمنی»: بی‌اثر است و آثار گزارش‌شده همه غیرمستقیم، از طریق کاهش التهاب است، نه تاثیر مستقیم بر تقویت مستقیم ایمنی.

🔹ادعای «بهبود خواب و ملاتونین»: مطالعه شده اما اثر قابل توجهی بر بی‌خوابی مزمن ثابت نشده است.

🔹ادعای «سلامت مغز و بهبود شناخت»: تنها شواهد اولیه و محدودی گزارش شده‌است؛ نمونه‌های کوچک و پایلوت‌هایی با نتایج امیدبخش اما نیازمند تایید در مقیاس بزرگ. فعلاً امیدوارکننده اما تجربی و تاییدنشده تلقی می‌شود.

🔹ادعای «اثرات هورمونی تستوسترون» و سلامت جنسی مردانه: شواهد، بسیار ضعیف است و ادعا بی‌اساس و نامعتبر است. در مورد تیروئید هیچ تاییدی وجود ندارد و نباید به عنوان درمان جایگزین هورمون در کم‌کاری تیروئید استفاده شود، مگر در پژوهش بالینی.

🔹ادعای «اثرات هورمونی تیروئید» و بیماری هاشیموتو: تاثیری ندارد ولی در برخی بیماران هاشیموتو از طریق دیگری (غیرمستقیم با بهبود التهاب) می‌تواند سودمند باشد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای بی‌اساس درباره طرح خرید سربازی در سال ۱۴۰۴

🔹برخی رسانه‌ها و حساب‌های شبکه‌های اجتماعی، ادعا کردند خرید سربازی ۱۴۰۴ در دستور کار مجلس قرار گرفته و جزئیات و قیمت خرید هم اعلام شده است.

🔹آنها نوشته‌اند کمیسیون تلفیق لایحه بودجه با طرح خرید خدمت سربازی برای مشمولان غایب بیش از پنج سال موافقت کرده است.

🔹این خبر شاخ‌دار است و سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه مجلس آن را تکذیب کرد.

🔹به گفته رحیم زارع، کمیسیون تلفیق در حال حاضر هیچ جلسه‌ای برای بررسی این موضوع برگزار نکرده و چنین مصوبه‌ای در دستور کار نیست.

🔹همچنین وب‌سایت «اقتصاد معاصر»، منبع اولیه خبر، نیز بابت انتشار آن عذرخواهی کرده و اعلام کرد که منبعش موثق نبوده‌ است.

🔹در حال حاضر هیچ قانونی برای «خرید سربازی» وجود ندارد.

🔹در قانون بودجه ۱۴۰۴ نیز بندی در این خصوص نیامده است.

🔹تصمیم‌گیری در مورد خرید خدمت سربازی از سال ۱۴۰۰ به ستاد کل نیروهای مسلح واگذار شده است.

🔹طرح جریمه مشمولان غایب (خرید خدمت سربازی) پیش از این در سال‌های ۹۴ تا ۹۷ اجرا شده بود، اما در حال حاضر اجرایی نیست و در لایحه بودجه ۱۴۰۱ نیز با وجود مطرح شدن، تصویب نشد.

🔹در روزهای اخیر رئیس سازمان وظیفه عمومی فراجا شرایط جدیدی را برای معافیت مشمولان غایب و غیرغایب دارای ۴ فرزند و بیشتر (بدون شرط سنی) و همچنین دارای ۳ فرزند (با شرط حداقل ۴۰ سال سن) اعلام کرد، اما اشاره‌ای به خرید سربازی نکرد.

🔹این معافیت‌های سه فرزندی و بیشتر تا پایان سال ۱۴۰۴ اجرا خواهند شد.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

📝 الگوهای پخش اطلاعات نادرست درباره حجاب اجباری

🔹همزمان با سومین سالگرد جان‌باختن مهسا امینی و آغاز اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، برخی از مهمترین الگوهای جمهوری اسلامی برای انتشار اخبار و اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده درباره موضوع حجاب را مرور کرده‌ایم.

🔹مرور چندین ادعا و بیش از ۲۰ مقاله درستی‌سنجی سال‌های اخیر با موضوع حجاب، نشان می‌دهد که در بین محتوای تولیدشده در رسانه‌های وابسته به جمهوری اسلامی یا ادعاهای چهره‌ها و مقام‌های حکومت ایران، سه الگو احتمالا از همه رایج‌تر است:

👈 ۱- جا زدن حجاب اجباری به عنوان امری انتخابی و خواسته اکثریت جامعه
👈 ۲- جعل خبر درباره رایج بودن محدودیت‌های مشابه در دنیا و بویژه غرب
👈 ۳- تقلیل دادن برخوردهای سخت و خشن با شهروندان به بهانه حجاب

1️⃣ ادعای انتخابی بودنِ یک اجبار

🔹یکی از الگوهای رایج در جمهوری اسلامی، آمارسازی و استفاده گمراه‌کننده از آمارهاست.

🔹مساله حجاب نیز از این قاعده مستثنی نیست و به نظر می‌رسد هدف اصلی این الگو، وانمود کردن این مساله است که اغلب مردم ایران طرفدار حجابند و حجاب در ایران «اختیاری» و «انتخابی» است، نه «اجباری».

2️⃣ خارجی‌ها و حجاب

🔹از پرتکرارترین و محبوب‌ترین روش‌ها برای توجیه محدودیت‌ها، یافتن و حتی ساختنِ نمونه‌های مشابه در کشورهای توسعه‌یافته است. درباره موضوعی مثل حجاب نیز بارها این مساله ادعا شده که در خارج از ایران هم محدودیت‌های زیادی برای پوشش وجود دارد و «آزادی پوشش» به شکلی که در غرب گفته می‌شود، صحت ندارد.

🔹ماجرای خیالی «قوانین پوشش در دانشگاه‌های غرب»، از جمله روایت‌های محبوب این الگو محسوب می‌شود.

3️⃣ برخوردها؛ ادعای نرم و واقعیتِ سخت

🔹شواهد و گزارش‌های متعدد و مستندی وجود دارد که نشان می‌دهد نه‌تنها در جریان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ بلکه پیش و پس از آن، با کسانی که حجاب را مطابق خواسته جمهوری اسلامی رعایت نکرده‌اند، برخوردهای سخت و خشنی شده است.

🔹تقلیل دادن این برخوردها، چه در زمینه ‌آنچه در قوانین وجود دارد و چه در زمینه اجرایی، از جمله کارزارهایی است که در جمهوری اسلامی جریان داشته و دارد.

🔹ادعای محمدجواد ظریف درباره انتخابی بودن حجاب در کابینه دولت، ادعای خودجوش بودن حجاب از زبان ابراهیم رئیسی، ادعاهای پرتکرار درباره قوانین پوشش در غرب و انکار وجود گشت ارشاد و برخوردهای خشن ماموران در روزهای اعتراضات ۱۴۰۱، بخش کوچکی از انبوه ادعاهایی است که در این رابطه مطرح شده است.

🔹چندین نمونه از ادعاها، شواهد و مقاله‌های درستی‌سنجی درباره این الگوها را می‌توانید در مقاله فکت‌نامه بخوانید؛ ادعاهایی که گاه از سوی چهره‌ها و اکانت‌های موسوم به «ارزشی» بیان شده، گاه از سوی مقام‌های بلندپایه جمهوری اسلامی مطرح شده و البته در بسیاری از مواقع به اسم گزارش‌های مستند در برخی رسانه‌های داخل ایران منتشر شده است.

🔹این‌ها صرفا نمونه‌هایی از الگوهای رایج جمهوری اسلامی در موضوع حجاب اجباری در ایران است.

🔹نه محدودیت‌ها و برخوردهای سخت و نه روایت‌سازی‌ها برای توجیه این محدودیت‌ها و برخوردها، هیچکدام محدود به همین سال‌ها نیست و طی چند دهه تلاش‌های فراوانی برای ساختن اخبار و آمار نادرست در مورد حجاب اجباری و حتی تحریف تاریخ درباره آن شده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار وحشت زاکربرگ از افشای نقش ایلومیناتی روی لباسش

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی از یک مصاحبه قدیمی مارک زاکربرگ، موسس متا، منتشر شده که ادعا می‌کند او هنگام درآوردن هودی‌اش وحشت کرده زیرا نماد ایلومیناتی روی آن دیده شده‌است.

🔹ویدیوی منتشرشده درباره زاکربرگ در مصاحبه D8 سال ۲۰۱۰ است که تحریف شده و اضطراب او را با ترس از «نماد ایلومیناتی» مرتبط نشان می‌دهد.

🔹اضطراب و کلافگی زاکربرگ ناشی از پرسش‌های دشوار درباره حریم خصوصی و گرمای صحنه بود، نه کشف نماد مخفی.

🔹داخل هودی او، شعار ماموریت فیس‌بوک (Making the world more open and connected) در آن زمان نوشته شده‌است.

🔹یک دیاگرام دایره‌ای با کلمات Graph و Platform و Stream هم دیده می‌شد که صرفا بخشی از فرهنگ و استراتژی شرکت فیس‌بوک بود و ربطی به نمادهای ایلومیناتی ندارد.

🔹شوخی مجری درباره شباهت طرح به نماد فرقه‌ای، طنز رسانه‌ای بود و هیچ پایه واقعی ندارد.

🔹این هودی چند ماه پیش در حراج به قیمت ۱۵٬۸۷۵ دلار فروخته شد و هیچ ارتباطی با فرقه‌ها یا ایلومیناتی ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh