❌ درباره ویدئویی که ادعا می‌شود مربوط به ماهیگیری چینی‌ها در دریای خزر است چه می‌دانیم؟

🔹برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی این روزها ویدئویی را با عنوان ماهیگیری چینی‌ها در دریای خزر، بازنشر می‌کنند.

🔹ویدئو مربوط به یک دستگاه جمع‌کردن تور ماهیگیری است که روی یک قایق قرار دارد و تعداد زیادی ماهی را به همراه تور به درون قایق می‌آورد.

🔹جستجوی تصاویر نشان می‌دهد ویدئو دست‌کم از زمستان گذشته به صورت گسترده در شبکه‌های اجتماعی غیرفارسی دست‌به‌دست می‌شود.

🔹هیچ نشانه و همچنین گزارشی، این ادعا را که این ویدئو مربوط به دریای خزر و صیادان چینی باشد، تایید نمی‌کند. ضمن اینکه چین به آب‌های دریاچه خزر دسترسی مستقیم ندارد.

🔹با وجود اینکه گزارش‌های رسمی و رسانه‌ای درباره مجوز و حضور ماهیگیران چینی در «خلیج فارس» و «دریای عمان» در جنوب ایران وجود دارد، اما گزارش یا نشانه‌ای مبنی بر اینکه کشتی‌های چینی، در «دریای خزر» مشغول ماهیگیری باشند، وجود ندارد.

🔹فکت‌نامه نیز به دلیل اینکه این ادعا بی‌اساس است و ویدئویی قدیمی است، به آن نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 درباره یک تعظیم

🔹در ابتدا و انتهای قسمت ۱۷۸ پادکست هفتگی فکت‌نامه به بازداشت پاول دورف، مدیر پیام‌رسان تلگرام و خبرهای مربوط به آن اشاره کرده‌ایم که از جمله اخبار مهم این روزها محسوب می‌شود.

🔹دو فکت‌چک مربوط به موضوعات جمعیتی، از جمله گزارش‌هایی هستند که در این پادکست به مرور آنها پرداختیم؛ نخست ادعایی شاخ‌دار درباره اینکه مهاجران افغانستانی به زودی به نژاد اول ایران تبدیل خواهند شد و دوم، برآوردی درباره جمعیت حال حاضر ایران که اثبات یا رد آن نیازمند دسترسی به یک آمار مهم است.

🔹ادعای تکراری درباره فواید سینه‌زنی‌های مرسوم در عزاداری‌های مختلف، به ویژه محرم، از دیگر گزارش‌هایی است که در این قسمت پادکست مرور کرده‌ایم.

🔹یک عکس قدیمی از دست دادن و تعظیم فردی در برابر محمدرضا شاه با این توضیح منتشر شده بود که آن فرد، پدر دونالد ترامپ است. درباره رد این ادعا و ماجرای اصلی آن عکس نیز در این پادکست صحبت کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:00:56 مقدمه
00:04:13 ادعای شاخ‌دار درباره جمعیت مهاجران افغانستانی و رشد آن
00:09:47 آیا جمعیت ایران در حال حاضر ۹۱ میلیون نفر است؟‌
00:16:37 سینه‌زنی، کنسرت آمریکایی و کاهش غم و اضطراب
00:26:00 ادعای نادرست تعظیم پدر دونالد ترامپ در برابر شاه
00:30:37 ادعای تعلیق خرید ۸۰ جنگنده، به‌خاطر بازداشت پاول دورف
00:32:19 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

🎙 واژه‌نامه دروغ‌پراکنی: «مردم جهان» به سردمداری ما قیام کرده‌اند

🔹پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود.

🔹این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند.

🔹در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است.

🔹دومین قسمت از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به «مردم جهان» و نحوه استفاده جمهوری اسلامی از این عبارت پرداخته‌ایم.

🔹بسیاری از ادعاهای مسئولان ایرانی در مورد جهان، کلیدواژه «مردم جهان» را یدک می‌کشند؛ آمار و اخباری ساختگی که همواره بخش بسیار مهمی از تبلیغات رسمی حکومت جمهوری اسلامی را تشکیل داده‌اند.

🔹هدف از تولید این خبرها، ایجاد این تصور در داخل بوده که وضعیت‌ مملکت، از مرفه‌ترین کشورهای جهان هم بهتر است، یا اینکه رهبران نظام، از همه رهبران دنیا تواناترند.

🔹کارکرد مشخص این تصویرسازی، ایجاد نوعی رضایت کاذب بین اقشاری است که امکان دارد چنان خبرهایی را کم‌وبیش باور ‌کنند.

🔹در این پادکست، مثال‌ها و موارد مختلفی از نحوه استفاده حکومت ایران از «مردم جهان» را مرور کرده‌ایم؛ مواردی که در اظهارات و ادعاهای طیف گسترده‌ای از مسئولان، از روح‌الله خمینی گرفته تا علی خامنه‌ای به چشم می‌خورد.

🎧 پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد. برای شنیدن این پادکست‌ها اسم «فکت‌نامه» را در اپلیکشین‌های پادکست جستجو کنید.

👈 «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار درباره جمعیت مهاجران افغانستانی و رشد آن در ایران

🔹چندی قبل ادعا شد که خبرگزاری آناتولی گفته «جمعیت افغان‌های مقیم ایران تا سه سال آینده به ۷۷ میلیون نفر می‌رسد و آنها نژاد اول ایران خواهند شد». آناتولی چنین خبری منتشر نکرده است. آمارهای ارائه‌شده در این ادعا نیز با داده‌های واقعی و همچنین محاسبات منطقی، همخوانی ندارد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت هفتم - «بحران صندوق‌های بازنشستگی»

🔹شرایط صندوق‌های بازنشستگی در ایران بحرانی است؛ بحران ناترازی صندوق‌ها روز به روز تشدید و هزینه تامین مالی صندوق‌ها برای بودجه روز به روز بیشتر می‌شود.

🔹امسال بودجه صندوق‌های بازنشستگی یک و نیم برابر کل کسری بودجه‌ای است مهم‌ترین عامل وجود تورم مزمن در ایران است.

🔹در هفتمین قسمت پادکست هزارداستان بودجه، سراغ «صندوق‌های بازنشستگی» رفته‌ایم. درباره عمق بحران، دلایل آن، فساد و بی‌انضباطی‌های مالی و مسائل دیگری صحبت کرده‌ایم که مشکل ناترازی صندوق‌های بازنشستگی در ایران را تبدیل به یک ابربحران اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کرده است.

🔹هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در سایت رادیو فردا و پادگیرها دنبال کنید.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در سایت رادیو فردا بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست کتاب سایه عقاب‌ها درباره سناتور مک‌کین و جنبش سبز

🔹برخی مطبوعات و رسانه‌ها با استناد به کتاب ایرانی «سایه عقاب‌‌ها» ادعا می‌کنند سناتور جان مک‌کین چند سال پیش از اعتراضات سال ۱۳۸۸ ایران، به این مساله اشاره کرده، به انقلاب‌های رنگی در گرجستان و اوکراین نیز اشاره کرده و حتی رنگ جنبش سبز را نیز اعلام و تعیین کرده است.

🔹جدیدترین نمونه از این ادعا را مجری مناظره اخیر احمد زیدآبادی و مهدی طائب مطرح کرده است.

🔹جدا از اینکه درباره نسخه چاپی اولین نسخه این کتاب ابهام‌هایی وجود دارد، مک‌کین چنین مصاحبه‌ای با فاکس نیوز نکرده است.

🔹تنها مصاحبه‌ای که شبیه به ادعاهای مطرح‌شده در کتاب «سایه عقاب‌ها» است، ۱۲ اسفند ۱۳۸۳ انجام شده که مک‌کین در آن به مجریان فاکس‌نیوز می‌گوید از نتیجه دکترین جرج بوش راضی است و در آن مصاحبه تنها به اوکراین و گرجستان اشاره می‌کند.

🔹فکت‌نامه نیز به این ادعا که مک‌کین در مصاحبه با فاکس‌نیوز به رنگ جنبش سبز اشاره کرده نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 بازداشت تسهیل‌کننده مالی موساد در ترکیه

🔹روز سه‌شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳، رسانه‌ها خبر «بازداشت مدیر شبکه مالی موساد در استانبول» را منتشر کردند. با این حال تسنیم در خبری که منتشر کرد، تیتر زد: «دستگیری مدیر مالی موساد در ترکیه».

🔹فرد دستگیر شده که لیریدون رجِبی (تلفظ آلبانیایی Liridon Rexhepi) نام دارد، متهم است که در کار «تسهیل» انتقال پول از کشورهای اروپای شرقی (در درجه اول کوزوو) به عوامل موساد در ترکیه با استفاده از سیستم مالی شرکت Western Union بوده‌است.

🔹استفاده از واژه «مدیر مالی موساد» در تیتر خبر تسنیم اغراق‌آمیز است. او احتمالا فرد مهمی در یک شبکه انتقال غیرمجاز پول بوده، اما «مدیر مالی موساد» نیست.

🔹برخی رسانه‌های دیگر از جمله فارس و ایسنا و روزنامه ایران نیز در خبر اولیه‌ای که در کانال تلگرامی خود منتشر کردند از عنوان «مدیر مالی موساد» در تیتر استفاده کرده بودند. خبرگزاری مهر نیز در تیتر و متن خبر سایت خود از همین عنوان استفاده کرده‌است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به خبر «بازداشت مدیر مالی موساد در استانبول» نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 زایمان افغان‌ها در کرج

🔹در ابتدای قسمت ۱۷۹ پادکست هفتگی فکت‌نامه، بعد از مقدمه، به سه ادعای نادرستی که در حاشیه بازداشت پاول دورف، مدیر و مالک پیام‌رسان تلگرام منتشر شده بود اشاره کردیم.

🔹در ادامه ضمن مرور فکت‌چک مربوط به یک تجاوز انتقام‌جویانه در پاکستان، سابقه این مساله در پاکستان را هم بیان کردیم.

🔹در روزهای گذشته، از ویدیوی کوتاه یک کارناوال در اسپانیا برداشت نادرستی شده بود که گزارش درستی‌سنجی مربوط به آن را در این اپیزود مرور کرده‌ایم.

🔹یکی از ادعاهای پرحاشیه روزهای اخیر، آمار زایمان اتباع افغانستانی در کرج بود. در این قسمت از پادکست توضیح دادیم که صحبت‌های یک مقام بیمه سلامت در این باره چگونه به یک خبر تحریف‌شده تبدیل شد.

🔹پس از آن، ادعای بی‌اساس ماهیگیری چینی‌ها در دریای خزر را مرور کردیم و سپس سراغ کامنت‌های مخاطبان رفتیم.

🔹در بخش مرور کامنت‌ها، به یک توضیح ضروری درباره برخی نگرانی‌ها از حضور مهاجران افغانستانی در ایران اشاره کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

🔹 سال تحصیلی ۰۴-۱۴۰۳ چند روز تعطیلی دارد؟

🔹در شبکه‌های اجتماعی گفته شده در کل سال تحصیلی امسال (۱۴۰۳-۱۴۰۴)، به جز نوروز تنها چهار روز تعطیلی وجود دارد.

🔹با توجه به اینکه مخاطبان این پست دانش‌آموزان هستند، طول سال‌ تحصیلی، اول مهر ۱۴۰۳ تا اول خرداد ۱۴۰۴ در نظر گرفته شده است و بررسی تقویم آموزشی نشان می‌دهد برنامه‌های دانش‌آموزان عمدتا تا پایان اردیبهشت (پیش از امتحانات پایان سال) برنامه‌ریزی می‌شوند.

🔹از اول مهر ۱۴۰۳ تا اول خرداد ۱۴۰۴، به جز روزهای ۲۵ دی، ۹ بهمن، ۲۲ بهمن و ۲۹ اسفند بقیه تعطیلات رسمی، روزهای آخر هفته (پنج‌شنبه یا جمعه)‌ هستند.

🔹با این اوصاف، روشن است که فکت‌نامه به ادعای مطرح شده درباره میزان تعطیلات رسمی سال تحصیلی نشان «درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 تغییر فرمانده آمریکایی در خاورمیانه به‌خاطر نصب برعکس دوربین اسلحه

🔹در شبکه‌های اجتماعی این ادعا مطرح شده که «فرمانده ناو آمریکایی که تصویرش در حالی منتشر شد که دوربین را برعکس روی اسلحه نصب کرده بود، برکنار شده‌است».

🔹روز ۳ فروردین ۱۴۰۳ چنین تصویری از کاپیتان «کامرون یاست» فرمانده ناوشکن USS جان مک‌کین منتشر شد که به وضوح دوربین را برعکس روی اسلحه نصب کرده‌بود. این تصویر در اینستاگرام نیروی دریایی ایالات متحده منتشر و س‍پس حذف شد.

🔹نیروی دریایی آمریکا اعلام کرد: «نیروی دریایی افسران فرماندهی را با بالاترین استانداردها نگه می‌دارد و آنها را در صورت عدم رعایت این استانداردها مسئول می‌داند.»

🔹هفته گذشته نیروی دریایی ایالات متحده بیانیه‌ای صادر کرد که در صدر آن نوشته بود: «افسر فرمانده ناو USS جان مک‌کین در ۳۰ اوت به دلیل از دست‌دادن اعتماد به نفس در فرماندهی» برکنار شد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که «فرمانده ناو آمریکایی در خاورمیانه به‌خاطر نصب برعکس دوربین روی اسلحه از کار برکنار شد» نشان «درست»‌ می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 زایمان افغان‌ها در کرج

🔹در ابتدای قسمت ۱۷۹ پادکست هفتگی فکت‌نامه، بعد از مقدمه، به سه ادعای نادرستی که در حاشیه بازداشت پاول دورف، مدیر و مالک پیام‌رسان تلگرام منتشر شده بود اشاره کردیم.

🔹در ادامه ضمن مرور فکت‌چک مربوط به یک تجاوز انتقام‌جویانه در پاکستان، سابقه این مساله در پاکستان را هم بیان کردیم.

🔹در روزهای گذشته، از ویدیوی کوتاه یک کارناوال در اسپانیا برداشت نادرستی شده بود که گزارش درستی‌سنجی مربوط به آن را در این اپیزود مرور کرده‌ایم.

🔹یکی از ادعاهای پرحاشیه روزهای اخیر، آمار زایمان اتباع افغانستانی در کرج بود. در این قسمت از پادکست توضیح دادیم که صحبت‌های یک مقام بیمه سلامت در این باره چگونه به یک خبر تحریف‌شده تبدیل شد.

🔹پس از آن، ادعای بی‌اساس ماهیگیری چینی‌ها در دریای خزر را مرور کردیم و سپس سراغ کامنت‌های مخاطبان رفتیم.

🔹در بخش مرور کامنت‌ها، به یک توضیح ضروری درباره برخی نگرانی‌ها از حضور مهاجران افغانستانی در ایران اشاره کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:00:57 مقدمه
00:04:51 اطلاعات نادرست حاشیه بازداشت موسس پیام‌رسان تلگرام
00:15:28 درباره تجاوز انتقام‌جویانه در پاکستان چه می‌دانیم؟
00:21:59 توصیف نادرست از ویدیوی یک کارناوال سالانه با حضور کودکان
00:27:04 خبر تحریف‌شده درباره آمار زایمان اتباع غیرایرانی در کرج
00:31:54 ادعای بی‌اساس ماهیگیری چینی‌ها در دریای خزر
00:37:20 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

❌ بنزین رایگان برای بازنشستگان اماراتی

🔹در شبکه‌های اجتماعی شایعه شده که «بنزین بازنشسته‌های اماراتی مجانی شد.» این شایعه همراه ویدیوی فردی است که در پمپ بنزین باک خودرویش را پر می‌کند و فقط کارت ملی را نشان می‌دهد.

🔹در ویدیو هیچ اشاره‌ای به بازنشسته‌بودن فرد نمی‌شود در حالی که او کارت ملی خود را نشان می‌دهد و سن و اسم و تصویرش مشخص است. همچنین در هیچ منبع خبری و رسمی حکومتی یا بخش‌های مربوط به بیمه و بازنشستگی اماراتی هم چنین خبری منتشر نشده است.

🔹البته دولت امارات تخفیف و یارانه زیادی برای خانواده‌های کم‌درآمد یا مستمری‌بگیران بازنشستگی در نظر می‌گیرد که بخش زیادی از هزینه بنزین آنها را پوشش می‌دهد.

🔹همچنین در شهرهایی مانند ابوظبی گاهی به مناسب‌هایی «گشت شادمانی» رانندگان قانون‌مدار را متوقف کرده و به آنها کارت سوخت رایگان هدیه می‌دهد. اما همین ویدیو هم در شهر شارجه پر شده‌است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به‌ادعای شبکه‌های اجتماعی که «بنزین بازنشسته‌های اماراتی مجانی شد» نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh