/فکت‌چک #مناظره_دوم انتخابات ریاست جمهوری/

علیرضا #زاکانی: دولت روحانی در زمان تحویل به دولت رئیسی ۱۳۰۰ میلیارد تومان بدهی‌ داشت.
«غیر قابل اثبات»

محاسبه سرجمع بدهی‌های دولت در ایران به دلیل نبود شفافیت و نظام پیچیده حسابداری کاری دشوار و نشدنی است. ضمن آنکه بدهی‌های دولت‌ها اقلام پرشماری دارند، از بدهی به بانک‌ها و بانک‌مرکزی گرفته تا بدهی دولت‌ها به سازمان‌های عمومی بیمه‌گر مانند سازمان تامین اجتماعی و بدهی به پیمانکاران به عنوان بدهی‌های دولت در نظر گرفته می شوند.

در این میان بخشی از اختلافات دولت بر سر رقم بدهی‌هایش به سازمان‌های عمومی و پیمانکاران، محاسبه ارقام تاخیر تادییه بدهی دولت به این نهادها و طلبکاران است. علاوه بر اینها تعهداتی که دولت‌ها با فروش اوراق قرضه و مشارکت برای تامین مالی منتشر می‌کنند نیز، به عنوان بخشی از بدهی‌های دولت در این سرجمع‌ها محاسبه می‌شود.

خبرگزاری دولتی ایران، ایرنا، در شهریور سال ۱۴۰۲ با انتشار گزارشی میزان سرجمع بدهی‌های دولت حسن روحانی را که به دولت ابراهیم رئیسی ارث رسید ۵۵۰ هزار میلیارد تومان عنوان کرده بود.

به نظر می‌رسد عددی که علیرضا زاکانی به عنوان بدهی ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت دوازدهم عنوان کرده است برداشتی اشتباه از داده‌هایی است که پیش‌تر در گزارشی در روزنامه ایران و برخی سایت‌های خبری مانند مشرق نیوز آن را منتشر کرده بودند.

در مردادماه سال ۱۴۰۰، گزارشی غیر رسمی به نقل از دفتر اقتصاد کلان سازمان برنامه و بودجه منتشر شد که در آن گزارش مجموع بدهی‌های دولت با فرض دو سناریوی ادامه و رفع تحریم‌ها تا سال ۱۴۰۶ تخمین زده شده بود. در مقدمه آن گزارش تصریح شده بود که این گزارش الزاما نظر سازمان برنامه و بودجه نیست و صرفا نظر امور اقتصاد کلان را منعکس می‌کند.

ارزش مجموع بدهی‌های دولت در آن گزارش در پایان سال ۱۳۹۹، ۱۳۰۹ هزار میلیارد تومان برآورد شده بود.

علاوه بر آن، داده‌های آماری صندوق بین‌المللی پول از نسبت بدهی‌های دولت به تولید ناخالص داخلی است. بالاترین نسبت بدهی دولت به تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۰ میلادی معادل ۱۳۹۹ رقم خورده که این نسبت به ۴۸.۳ درصد رسید. این نسبت در سال بعد از آن یعنی ۱۴۰۰ به ۴۲.۲ درصد کاهش یافته و بر پایه اطلاعات صندوق بین‌المللی پول، روندی نزولی خواهد داشت.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

/فکت‌چک #مناظره_دوم انتخابات ریاست جمهوری/

🔹 مسعود #پزشکیان: بیشترین بیکاران ما امروز فارغ‌التحصیلان دانشگاهی‌اند.
«نیمه‌درست»

🔹 طبق آمار رسمی از هر ۱۰ بیکار در ایران، بیش از ۴ نفر تحصیلات دانشگاهی دارند. بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار، بیش از ۴۱ درصد جمعیت بیکار بالای ۱۵ سال کشور در سال ۱۴۰۲ فارغ‌التحصیل آموزش عالی بوده‌اند. در سال ۱۴۰۱ این نسبت حدود ۴۰ درصد بوده است.

🔹 واژه «بیشترین» در شرایط عادی به معنی «اکثریت» یا بالاترین نسبت است. این اما بستگی دارد به اینکه «نسبت» آن را به چه گروه‌هایی بسنجیم.

🔹 اگر فقط دو دسته «دارای تحصیلات دانشگاه» و »بدون تحصیلات دانشگاهی» را در نظر بگیریم، ۴۰ درصد مصداق اکثریت نیست. اگر گروه‌های دیگری، مثلا «بی‌سواد»، «مقدماتی»، «متوسطه»، «عالی» دسته‌بندی کنیم ۴۱ درصد اکثریت خواهد شد.

🔹 آقای پزشکیان مشخص نکرده که اکثریت را به نسبت چه گروه‌های سنجیده است، اما با توجه به نسبت بالای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از معیت بیکار این ادعا نشان «نیمه‌درست» می‌گیرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 مناظره بدآمار!

🔹قسمت ۱۶۸ پادکست هفتگی فکت‌نامه را با درستی‌سنجی خبرسازی‌ها درمورد حکم اخیر دادگاه عالی انتاریو در کانادا درباره پرونده ساقط کردن #هواپیمای_اوکراینی آغاز کردیم.

🔹 در ادامه این قسمت به مرور نخستین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری دوره چهاردهم پرداختیم و فکت‌چک‌هایی را که همزمان با برگزاری این #مناظره یعنی دوشنبه شب ۲۸ خرداد انجام دادیم، بررسی و یادآوری کرده‌ایم.

🔹در این مناظره ۱۲ اظهارنظر و ادعای کاندیداها بطور همزمان فکت‌چک شد، در یک مورد نیز یکی از نامزدها به اظهارنظری نیمه‌درست استناد کرد که پیش‌تر فکت‌چک شده بود و همان درستی‌سنجی قبلی را یادآوری کردیم و یک مورد کار درستی‌سنجی نیز به ساعاتی بعد از مناظره موکول و در ادامه در فکت‌نامه منتشر شد.

🔹به جز اینها، برخی از نامزدها در برنامه‌های دیگر انتخاباتی نیز اظهاراتی مطرح کردند که مورد بررسی قرار گرفتند. پیش از این مناظره، زاکانی ادعای نادرستی درباره حجاب‌بان‌های متروی تهران بیان کرده بود که درمورد آن صحبت کردیم و بعد از مناظره نیز محمدجواد ظریف در کنار مسعود پزشکیان به نمودارهایی در حوزه اقتصاد ایران اشاره کرد که یک نکته گمراه‌کننده داشت.

🔹همچنین یک خبر جعلی انتخاباتی به محمدرضا شفیعی کدکنی نسبت داده شده بود که فکت‌چک کردیم و در این قسمت پادکست به آن اشاره شده است.

🔹محمود احمدی‌نژاد نیز چند روز قبل آمارهایی از درآمد نفتی دولت‌های خود داده بود که به سوژه یکی از فکت‌چک‌های ما تبدیل شد.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

/فکت‌چک #مناظره_دوم انتخابات ریاست جمهوری/

مصطفی #پورمحمدی: امام [خمینی] زنان را در همه عرصه های اجتماعی فعال وارد کرد.
«شاخ‌دار»

مصطفی پورمحمدی مدعی شده است که بعد از انقلاب سال ۵۷ روح‌الله خمینی زنان را به همه عرصه‌های اجتماعی وارد کرد. این ادعا شاخ‌دار است.

ما پیش از این ادعای مشابهی را در فکت‌نامه درستی‌سنجی کردیم و با مقایسه شاخص‌های تعیین‌کننده در بررسی تطبیقی وضعیت زنان در دوره پهلوی و جمهوری اسلامی از جمله «عدالت و برابری جنسیتی»، «امنیت و حمایت»، «مشارکت سیاسی و حقوق مدنی»، «آزادی‌های اجتماعی از جمله آزادی پوشش» و «آموزش و بهداشت» به این نتیجه رسیدیم که حقوق زنان در حکومت جمهوری اسلامی به شدت تحدید شده‌ است.

زنان از حقوقی مثل آزادی پوشش، آزادی حضور در استادیوم‌های ورزشی، آزادی دوچرخه و موتورسواری، تک‌خوانی و رقص و شنا محروم شده‌اند و تبعیض و نابرابری را تحمل می‌کنند. تنها در حوزه بهداشت و آموزش، اتفاقات مثبتی در حوزه زنان در نظام جمهوری اسلامی اتفاق افتاده که آن‌هم محدود به این نظام نیست بلکه روند رو به رشد آموزش زنان از سال ۱۳۴۵ شروع و در جمهوری اسلامی ادامه پیدا کرد.

توضیحات بیشتر را در فکت‌نامه بخوانید.

🌐 @Factnameh

/فکت‌چک #مناظره_سوم انتخابات ریاست جمهوری/

امیرحسین #قاضی‌زاده_هاشمی: دختر کاپشن صورتی گوشواره قلبی نماد خشونت غرب آدم‌خوار است.
«شاخ‌دار»

منظور از «دختر کاپشن صورتی با گوشواره قلبی»، ریحانه سلطانی‌نژاد کودک ۲ ساله‌ای بود که در جریان انفجارهای انتحاری در سالگرد قاسم سلیمانی در کرمان، در دی ماه ۱۴۰۲ کشته شد.

مسئولیت انفجارها را «داعش» پذیرفت. وزارت اطلاعات ایران نیز در اطلاعیه‌ای به تاریخ ۲۱ دی ماه اعلام کرد: «طراح و پشتیبانِ اصلی عملیات جنایت‌کارانه‌ی مورد بحث، فردی تاجیکستانی به نام مستعار«عبدالله تاجیکی» بوده است. این تروریست مزدور در تاریخ ۲۸ آذرماه گذشته همراه با یک زن و یک کودک «برای تأمین پوشش»، به‌صورت غیرمجاز و توسط قاچاق‌برهای محلی، از مرزهای جنوب شرقی وارد کشور شده، به استان کرمان منتقل و در خانه‌ای اجاره‌ای در حومه‌ی شهر کرمان مستقر می‌شود. وی علاوه بر هدایت عملیات، در کار تولید بمب‌های دست ساز نیز تخصص دارد. لذا پس از ترکیب اجزای منقطع و متعدد انفجاری و الکتریکی و تولید بمب‌ها، نهایتاً دو روز پیش از وقوع فاجعه‌ی غمبار مورد بحث، از کشور خارج شده است.»

از ابتدای این حمله مقام‌های جمهوری اسلامی، این انفجارها را به کشورهای غربی نسبت دادند، اما تاکنون هیچ سند یا شبهه‌ قابل تاملی درباره اینکه این حملات در غرب طراحی شده یا کشورهای غربی نقشی در آن داشته‌اند منتشر نشده است. با این اوصاف آنچه گفته شده تئوری توطئه و ادعایی بی‌اساس است و فکت‌نامه به آن نشان نادرست می‌دهد.

سال‌ها است مقام‌های جمهوری اسلامی، از جمله علی خامنه‌ای با استناد به اطلاعات نادرست، اسناد جعلی و نسبت دادن اظهارات خلاف واقع به مقام‌های غربی، مدعی‌اند که داعش برساخته آمریکا است، فکت‌نامه پیش‌تر در گزارش‌های مفصل به این تئوری توطئه پرداخته است. 👇

https://factnameh.com/fa/fact-checks/2021-10-27-khamenei-hillary-clinton-isis

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

/فکت‌چک #مناظره_سوم انتخابات ریاست جمهوری/

امیرحسین #قاضی‌زاده_هاشمی: نرخ بیکاری زنان ما ۵۶ درصد است.
«نادرست»

براساس گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار در ایران در سال ۱۴۰۲، نرخ بیکاری زنان در میان جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر، ۱۵ درصد است. که به نسبت سال قبل هشت دهم واحد درصد بهبود یافت.

روشن است این اعداد با آنچه گفته شده، فاصله زیادی دارند، اما برای اطمینان آمار مشارکت اقتصادی و نسبت اشتغال زنان را هم بررسی کردیم که نتیجه نشان می‌دهد، آمار قاضی‌زاده هاشمی با نرخ مشارکت اقتصادی هم همخوانی ندارد.

مرکز آمار ایران، نرخ مشارکت اقتصادی زنان را در سال گذشته ۱۴/۲ درصد گزارش کرده که در مقایسه با نرخ مشارکت اقتصادی ۶۸/۴ درصدی مردان، نسبت بسیار پایینی است.

نسبت اشتغال زنان هم در سال ۱۴۰۲ فقط ۱۲/۱ درصد بود به این معنا که فقط ۱۲/۱ درصد از جمعیت زنان در سن کار، شاغل بوده‌اند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

/فکت‌چک #مناظره_سوم انتخابات ریاست جمهوری/

محمدباقر #قالیباف: شبکه ملی اطلاعات، بیش از ۷۵ درصد پیشرفت داشته‌است.
«غیرقابل اثبات»

هرچند وقت یک‌بار، مقامات جمهوری اسلامی در حوزه فناوری اطلاعات، اعدادی را به عنوان «میزان پیشرفت شبکه ملی اطلاعات» بیان می‌کنند. این عدد در اواخر دوره آذری جهرمی، ۸۰ درصد اعلام می‌شد. در فروردین ۱۴۰۲ زارع‌پور مدعی شد با روی کار آمدن دولت رئیسی، پیشرفت اینترنت ملی از ۲۳ درصد به ۶۰ درصد رسیده و دولت تا پایان ۱۴۰۲ آن را به ۷۵درصد می‌رساند. حالا قالیباف در تبلیغات انتخاباتی می‌گوید این عدد با همکاری مجلس و دولت سیزدهم به ۷۵ درصد رسیده‌است.

برای اندازه‌گیری این پیشرفت، نه معیاری بیان شده‌است و نه نهادهای مربوطه (مرکز ملی فضای مجازی) روش اندازه‌گیری و متودولوژی قابل راستی آزمایی ارائه کرده‌اند. در سند «معماری و طرح کلان» شبکه ملی اطلاعات، چهار دسته، هدف را با جزییات کمی به‌عنوان اهداف عملیاتی «شبکه ملی اطلاعات» بیان می‌کند. بسیاری از این اهداف به‌طور کمی و دقیق قابل اندازه‌گیری هستند. نگاهی به این بندهای اهداف و مقایسه با گزارش‌های منابع معتبر داخلی مانند گزارش مرکز تجارت الکترونیک تهران و سرویس تبلیغاتی یکتانت، نشان می‌دهد که حداقل در ظاهر بعضی از این اهداف فاصله بسیار زیادی با وضعیت امروز دارند.

زارع‌پور، آقامیری و تعداد دیگری از مدیران رده‌بالای صنعت ICT کشور همگی از نزدیکان یا شاگردان رسول جلیلی، رئیس دانشگاه صنعتی شریف، عضو حقیقی منصوب خامنه‌ای در شورای عالی فضای مجازی وابسته هستند. جریانی که به «جمعیت فضای مجازی پاک» (یا هلدینگ نامدار) مشهور است.

بنابراین در ارائه عدد «میزان پیشرفت شبکه ملی اطلاعات»؛ نهاد سفارش‌دهنده (شورای عالی فضای مجازی)، نهاد مجری (وزارت ارتباطات) و نهاد بازرس و پایشگر (مرکز ملی فضای مجازی)، همگی توسط یک جریان خاص و مشخص کنترل می‌شود. این جریان، حاکم بر ICT ایران، روابط اقتصادی بسیار قوی و منفعت مشترک مالی بالایی هم در این زمینه با یکدیگر دارند و مساله تضاد منافع آشکار است.

بنابراین هر عددی که مقامات جمهوری اسلامی درباره پیشرفت شبکه ملی اطلاعات می‌دهند «غیرقابل اثبات» است.

https://factnameh.com/fa/fact-checks/2023-09-01-internet-iran-national-information-network#

👈 در فکت‌نامه بخوانید
🌐 @Factnameh

/فکت‌چک #مناظره_سوم انتخابات ریاست جمهوری/

سعید #جلیلی: ۹۶ درصد روستاهای ما اینترنت دارند.
«گمراه‌کننده»

سعید جلیلی گفت «۹۶ درصد روستاهای ما اینترنت دارند.» مطابق قانون برنامه دولت باید روستاهای بالای ۲۰ خانوار را به شبکه متصل کند. ادعای پیشرفت ۹۶ درصدی این قانون اولین بار نیست که مطرح شده‌است.

عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات در اردیبهشت ۱۴۰۳، در گزارشی اعلام کرد: «تاکنون بیش از ۹۶ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار از نظر تعداد و حدود ۹۹ درصد روستاها از نظر جمعیت متصل و تحت پوشش اینترنت قرار گرفتند.»

مقامات جمهوری اسلامی در بسیاری از اظهارنظرهای خود، آمارها یا گزارش‌هایی از وضعیت کیفیت و کمیت اینترنت ارائه می‌دهند، در حالی که «اینترنت» براساس سند «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات» یک سرویس (خدمت) روی شبکه ملی است. ارائه‌دهندگان این سرویس (اپراتورها) می‌توانند هر زمانی، دسترسی کاربران به اینترنت را محدود کرده یا در آن اختلال ایجاد کند، در عین‌حالی که کاربران به شبکه ملی اطلاعات متصل هستند.

بنابراین این آمارهای توسعه، درباره دسترسی به «شبکه ملی اطلاعات» (مشهور به اینترنت ملی) است، نه «اینترنت» برای همین این ادعاها نشان گمراه‌کننده می‌گیرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

.
/فکت‌چک #مناظره_سوم انتخابات ریاست جمهوری/

🔹 علیرضا #زاکانی: حجاب‌بان‌های مترو دروغ است. در مترو حجاب‌بان نداریم.
«شاخ‌دار»

این گفته قبلا در فکت‌نامه بررسی شده و نشان شاخ‌دار گرفته است. او روز ۲۷ خرداد در یک برنامه تبلیغاتی تلویزیون گفته بود فعالیت #حجاب‌بان ها: «یک سری فعالیت‌های مردمی صورت می‌گیرد که مبتنی بر قاعده امر به معروف است. آن‌ها به هیچ وجه زیر مجموعه ما نیستند، مردمند...»

بر خلاف این ادعا فکت‌ها و شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد، حجاب‌بان‌ها بطور سازمان‌یافته در مترو مستقر شده‌اند. خود زاکانی پیش‌تر در اردیبهشت ۱۴۰۲ گفته بود:
«در ۷۰ ایستگاه مترو کار "ایجابیِ سنگین" در رابطه با حجاب انجام دادیم… مطابق قوانین کشور در این رابطه پیش می‌رویم، مواجهه یگان حفاظت شهرداری با بی‌حجابان‌ در قدم نخست اطلاع رسانی سپس تذکر و سپس ممانعت از ورود به ایستگاه‌های مترو است.»

مدیر روابط عمومی یگان حفاظت و شهرداری تهران هم در تابستان ۱۴۰۲ در واکنش به انتشار خبر استخدام «حجاب‌بان» با حقوق ۱۲ میلیون تومانی در شهرداری گفته بود:
«ما فقط از سرویس‌دهی به افرادی که به صورت هنجارشکنانه باعث رفتارهای غیر مرسوم در مترو می‌شوند، تا زمانی که شئون را رعایت کنند، معذوریم. به این صورت که تذکر داده می‌شود، آن خانم حجابش را رعایت می‌کند و بعدش وظیفه ما سرویس‌دهی است. پیش‌تر نیز پلیس مترو این کار را انجام می‌داده و امروز پرسنل جدید انتظامات یگان حفاظت شهرداری این وظیفه را بر عهده دارند… در زمینه حجاب، ما قرار است از ورود افراد بدون حجاب و آقایان به واگن خانم‌ها جلوگیری کنیم. این مطالبه مردم است. همان‌طور که می‌دانید مردم انقلابی بارها مقابل شهرداری و شورای شهر تجمع کرده و خواستار برخورد با افراد هنجار شکن در مقوله حجاب و افرادی که وارد واگن خانم‌ها می‌شوند، شدند. شهرداری تهران نیز این موضوع را در دستور کار خود قرار داده و مسئولیتش را به پرسنل انتظامات داخل مترو سپرده است».

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh