Forwarded from محمد مرادی
"خط آینه ای و یک رباعی منسوب به ابن سینا"
درباره ی اشعار فارسی #ابن_سینا منتقدان، بحث هایی گوناگون مطرح کرده اند. در رسالات و کتاب های مربوط به شیخ، ابیاتی به نام او ثبت شده و از دیرباز در تذکره ها و جنگ ها نیز اشعاری از او نقل شده است.
هرچند احتمال شاعری شیخ به فارسی را نمی توان رد کرد، درباره ی صحت استناد این ابیات می توان سخن گفت.
مجموع ابیات منتسب به شیخ را #مدبری در #شاعران_بی_دیوان منتشر کرده و پس از او نیز با استناد به جنگ ها و کتاب های تازه یافته، ابیاتی دیگر به این مجموعه افزوده شده است. یکی از اشعار منتسب به بوعلی، #رباعی زیر است:
بر صفحه ی چهره ها خط لم یزلی
معکوس نوشته است نام دو علی
یک لام و دو عین با دو یای معکوس
از حاجب و عین و انف با خط جلی
قدیم ترین مآخذ در بر دارنده ی این رباعی، از قرن دهم هجری است. از جمله #قاضی_نورالله_شوشتری، در #مجالس_المومنین، این شعر را به نام شیخ الرئیس آورده و در #عرفات_العاشقین و تعدادی از تذکره های پس از آن هم به نام این شاعر فیلسوف ثبت شده است.
آنچه در تحلیل این رباعی و انتساب آن راهگشاست، نوع اصطلاحات #خوشنویسی منعکس در آن است.
مضمون شعر به گونه ای است که گویی دو بار املای نام علی (به صورت آینه ای) در صورت هر انسان نگاشته شده است. همانگونه که در مقاله ای مفصل، درباره ی تاریخ پیدایش این نوع خط در قلمرو #هنر_اسلامی توضیح داده ام، قدیم ترین نمونه ی #خط_آینه ای را خوشنویسان #عثمانی در قرن نهم و در معماری مساجد به کار برده اند و همین نکته نشان می دهد، انعکاس خط آینه ای در رباعی، نمی تواند قبل از قرن نهم ممکن بوده باشد. به همین دلیل این رباعی دست کم چهار قرن بعد از مرگ بوعلی سروده شده و به نام او شهرت یافته است.
نکته ی دیگر اینکه در گردآوری ابیات منسوب به شیخ و برخی نسخه ها و تصحیحات مجالس یا تذکره ی عرفات العاشقین، واژه ی "انف" مصراع چهارم به صورت های "عنف" یا "الف" ضبط یا حتی تصحیح شده که با توجه به معنی شعر به هیچ وجه صحیح نیست.
#محمد_مرادی
@drmmoradi
درباره ی اشعار فارسی #ابن_سینا منتقدان، بحث هایی گوناگون مطرح کرده اند. در رسالات و کتاب های مربوط به شیخ، ابیاتی به نام او ثبت شده و از دیرباز در تذکره ها و جنگ ها نیز اشعاری از او نقل شده است.
هرچند احتمال شاعری شیخ به فارسی را نمی توان رد کرد، درباره ی صحت استناد این ابیات می توان سخن گفت.
مجموع ابیات منتسب به شیخ را #مدبری در #شاعران_بی_دیوان منتشر کرده و پس از او نیز با استناد به جنگ ها و کتاب های تازه یافته، ابیاتی دیگر به این مجموعه افزوده شده است. یکی از اشعار منتسب به بوعلی، #رباعی زیر است:
بر صفحه ی چهره ها خط لم یزلی
معکوس نوشته است نام دو علی
یک لام و دو عین با دو یای معکوس
از حاجب و عین و انف با خط جلی
قدیم ترین مآخذ در بر دارنده ی این رباعی، از قرن دهم هجری است. از جمله #قاضی_نورالله_شوشتری، در #مجالس_المومنین، این شعر را به نام شیخ الرئیس آورده و در #عرفات_العاشقین و تعدادی از تذکره های پس از آن هم به نام این شاعر فیلسوف ثبت شده است.
آنچه در تحلیل این رباعی و انتساب آن راهگشاست، نوع اصطلاحات #خوشنویسی منعکس در آن است.
مضمون شعر به گونه ای است که گویی دو بار املای نام علی (به صورت آینه ای) در صورت هر انسان نگاشته شده است. همانگونه که در مقاله ای مفصل، درباره ی تاریخ پیدایش این نوع خط در قلمرو #هنر_اسلامی توضیح داده ام، قدیم ترین نمونه ی #خط_آینه ای را خوشنویسان #عثمانی در قرن نهم و در معماری مساجد به کار برده اند و همین نکته نشان می دهد، انعکاس خط آینه ای در رباعی، نمی تواند قبل از قرن نهم ممکن بوده باشد. به همین دلیل این رباعی دست کم چهار قرن بعد از مرگ بوعلی سروده شده و به نام او شهرت یافته است.
نکته ی دیگر اینکه در گردآوری ابیات منسوب به شیخ و برخی نسخه ها و تصحیحات مجالس یا تذکره ی عرفات العاشقین، واژه ی "انف" مصراع چهارم به صورت های "عنف" یا "الف" ضبط یا حتی تصحیح شده که با توجه به معنی شعر به هیچ وجه صحیح نیست.
#محمد_مرادی
@drmmoradi