#شعر_عاشورایی (8)
در سده ی پنجم هجری، علاوه بر اشعار اشاره شده، ابیاتی را می توان دید که یادآور برخی کلیدواژه های شعر عاشورایی هستند و در ریشه شناسی این گونه اهمیت دارند.
برای مثال، عنصری، دومین شاعری است که در دیوانش از شمر نام برده و او را در تضاد با خضر نبی(ع) قرار داده است. (ص349)
دیگر شاعر این دوره، اسدی توسی(ف465)، در مناظره ی شب و روز که در مجمع الفصحا ثبت شده، در تفضیل روز بر شب، از چهار روز به عنوان مهمترین و ارجمندترین روزها یادکرده که یکی از این چهار روز، عاشوراست:
عید و آدینه ی فرخ، عرفه، عاشورا
همه روز است چو بینی به ام از عقل و فهم

از دیگر آثار مهم در قرن پنجم، علی نامه، سروده ی شاعری ربیع نام را باید نام برد که گویی به سال 482 نوشته شده و نخستین حماسه ی شیعی موجود است.
در این منظومه که در روایت جنگ های تاریخی حضرت امیر(ع) سروده شده، بارها از نقش تاریخی و حضور امام حسین(ع) در نبردها سخن به میان آمده است. از دیگر جنبه های مهم این اثر، درج نخستین اشارات به حضرت عباس(ع) در ادب فارسی است که در خلال روایت دوران حکومت علی(ع)، نشانه هایی از آن را می توان دید.
#شعر_شیعی
#محمد_مرادی
#علی_نامه
@drmmoradi

"امام صادق (ع) و شاعران نخستين"
در #شعر_فارسی سده های نخستین، بیشترین گرایش در ستایش شخصیت های اسلامی، متوجه #حضرت_رسول (ص) است. از میان امامان شیعه، ابیاتی نیز در مدح و #منقبت #امام_علی و #سوگ #امام_حسین علیهما السلام، سروده شده است. دیگر شخصیت های شیعی تا سده ی ششم چندان نمودی در شعر فارسی ندارند.
با این حال در برخی اشارات دیوان های شاعران شیعی یا منسوب به آن، ابیاتی دیده می شود که به دیگر شخصیت های شیعی، از جمله #امام_صادق (ع) پرداخته است. قدیم ترین این اشارات، بر اساس ابیات باقی مانده، در ابیات پایانی قصیده ی #کسایی_مروزی، در ستایش #امیر_المومنین دیده می شود:
منبری کآلوده شد از پای مروان و یزید
حق صادق کی شناسد وان زین العابدين
جز این شعر سده ی چهارمی، در ابیات قرن چهارم هیچ اشاره ای از آن حضرت ثبت نشده است. در کل ابیات مربوط به دوران #غزنویان_اول نیز تلمیحی مشخص به آن حضرت نمی توان دید. البته در #قطعه ای از #ابوسعید_ابوالخیر از آن حضرت در کنار دیگر امامان یاد شده که این شعر از نظر #نسخه و #سبک متاخر به نظر می رسد. در دوران #سلجوقیان زمینه های رشد #مفاهیم_شیعی، در اشعار و متون فراهم شده و به مرور علاوه بر حماسه های دینی چون #علی_نامه و اشعار شاعران #اسماعیلی، در سروده های اهل #عرفان نیز، زمینه های تلمیح به نام دیگر امامان فراهم شده است.
از آن جمله، حکیم #سنایی_غزنوی در قصیده ی مشهوری که به روایت نسخه ها در پاسخ #سنجر سلجوقی سروده، خود را پیرو #مذهب_جعفری معرفی کرده است:
گر همی مومن شماری خویشتن را بایدت
مهر زر جعفری بر دین جعفر داشتن
#محمد_مرادی
@drmmoradi