دولت دین | اندیشکده مرصاد
1.52K subscribers
1.2K photos
198 videos
20 files
1.51K links


خبر و تحلیل از «نهاد دین در جهان اسلام». نهادی که می باید به جایگاه راستین خویش، یعنی رهبری جوامع باز گردد.

هیئت تحریر: میز «نهادها»ی اندیشکده حوزوی مرصاد
https://tttttt.me/mersadcss

ارتباط با مدیر: @dolatdin
Download Telegram
💠نگاهی به گزارش «اسلام رسمی» از مرکز کارنگی💠

👤ناتان براون از محققانی است که مدت مدیدی پیگیر موضوع موسسات رسمی دینی در جهان عرب بوده است و بارها مقالات مفیدی به خصوص در مورد تحولات #الازهر نوشته است.

1⃣در فصل اول این گزارش براون به بررسی نقش روند تاریخی برآمدن دولت های مدرن در مناسبات دولت و سازمان دین پرداخته است. در این خصوص وی به تبیین آثار دورۀ استعمار و سیاستهای کشور استعمارگر در نحوۀ تعامل دولتهای پسااستعماری کشورهایی چون #الجزایر و #مصر و #عراق و #عربستان و #یمن پرداخته است.

2⃣در بخش بعدی اصلیترین حوزه های دخالت نهادهای رسمی دین مرور شده و چهره ای کلی از چالش های این نهادها درون هر یک از این حوزه ها ارائه می شود. اوقاف و خیرات، فتوا، آموزش، اداره مساجد و قوانین شاخص‌ترین حوزه‌هایی است که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است. رویکردهای متمایز و مشترک دولتهای عربی و همچنین نقش #اسلام_غیررسمی در هر یک از این حوزه ها نقاط مورد توجه این اثر است.

3⃣از نکات جالب گزارش تلاش آن برای مستندسازی دعاوی خود بر اساس مشاهدات میدانی و مصادیق منطقه ای مختلف است. به طور مثال ذیل سرفصل تفکیک «#اسلام_رسمی» از «اسلام رژیم» نویسنده به پیوست گزارش کاملی از تلاشهای پادشاه #مراکش برای تسلط خود بر موسسات دینی و تضعیف بخش های مستقل سنتی آن همچون دانشگاه قرویین با تابلو اصلاحات و نوسازی ارائه داده است. یا در ذیل همین سرفصل آنجا که از ابزارهای نظارتی دولت های عربی برای کنترل جایگاه های دینی محلی سخن به میان می‌آید نویسنده مصادیق جالبی از مشاهدات مستقیم خود در مورد نحوۀ تعامل دولتهای #فلسطین و دولت مصر با امامان مساجد محلی عرضه می نماید. در بخشی از همین سرفصل نگارنده به بررسی دو نمونه از تلاش‌های دول عربی برای گسترش قرائت اسلامی مطلوب خود توسط اسلام رسمی، یعنی «رسالۀ امان» و «اعلامیۀ مراکش» پرداخته و از اثرات این نوع اقدامات در محیط داخلی جهان عرب دفاع نموده است.

4⃣در گزارش یک فصل کامل به بررسی سیر «نزاع بر سر #مرجعیت_دینی در مصر پساکودتا» اختصاص داده شده است. شاید جالبترین نقطه این فصل رقابت الازهر با #وزارت_اوقاف به بهانۀ غائلۀ «خطبه‌های مکتوب» است. غائله ای که مانند بسیاری موارد دیگر با بازی سیاسی شیخ الازهر به نفع وی به پایان رسید. نویسنده این قضیه و موارد دیگری را به عنوان شواهدی بر یک مدعای اساسی ذکر می کند و آن اینکه موسسات دینی رسمی اهداف و تمایلات همسو با دولت اما متمایز از آن دارند. نگارنده نتیجه‌گیری کرده است که: «موسسات اسلام رسمی و سازمانهای اسلامگرا هرچند ممکن است معارض سیاسی یکدیگر باشند، اما به عموما به لحاظ ایدئولوژیک خویشاوند همند.» «تشکیلات دولتی با ایجاد موسسات پرنفوذ و دادن مقادیری آزادی عمل و تخصص‌گرایی به آنها نشان می دهد که پیکره‌ای یکدست نیست.»

5⃣فصل بعدی گزارش تلاش کرده است تصویری از انتخاب سخت دولت‌های عربی میان پذیرش ریسک به رسمیت شناختن استقلال موسسات رسمی یا تن دادن به بی‌اعتباری اجتماعی این موسسات ارائه دهد. موسسات مستقل رسمی به راحتی می توانند تبدیل به مأمنی برای مخالفان اسلامگرا شوند. در کویت وزارت اوقاف به‌طور سنتی رابطه‌ای نزدیک با اخوان المسلمین داشته است. در عربستان بسیاری از چهره‌های دردسرساز درون دانشگاه‌ها و تشکیلات مذهبی رسمی فعالند و از طریق مسئولان وفادار این موسسات تحت نظر قرار می گیرند. میزان نفوذ اسلامگرایان در الازهر مصر به حدی است که تا مدتها پس از کودتا در سطوح مختلف الازهر مواضعی دوگانه در قبال کودتا وجود داشت.
______________
@dolatedin©
💢 پیامدهای فتوای جدید آیت الله سیستانی: خنثی کردن عادی‌سازی روابط با اسرائیل و اتحاد مسلمانان

✍🏼 ابنا انگلیسی: شهر مذهبی #نجف در #عراق روز دوشنبه ۸ نوامبر با فتوایی تاریخی روز خود را آغاز کرد. رسانه‌های عراقی به نقل از دفتر (آیت الله العظمی) سید علی سیستانی، روحانی ارشد شیعه عراق، گزارش دادند که آیت‌الله #سیستانی خرید و مصرف محصولات شرکت‌های #صهیونیستی یا شرکت‌های حامی رژیم صهیونیستی را شرعاً #حرام خوانده است. این فتوا در پاسخ به یک استفتا در مورد مسائل دینی داده شده است.

🔹این #فتوا کمتر از یک ماه پس از #نشست_اربیل که درباره روابط با رژیم اسرائیل برگزار شد و خشم گسترده‌ای را برانگیخت، صادر شد.

🔸شکست عادی‌سازی

🔹در ماه سپتامبر، اربیل پایتخت اقلیم کردستان عراق میزبان نشستی در مورد #عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بود. این دیدار غیردولتی بود، اما واکنش‌های بسیاری را در پی داشت. در همان زمان این خبر برای جناح‌های مختلف عراقی حتی در داخل اقلیم کردستان تکان‌دهنده بود و جنجال زیادی به پا کرد تا جایی که مقامات عراقی برای دستگیری و مجازات سازمان‌دهندگان این نشست وارد عمل شدند.

🔹بسیاری از کارشناسان در آن زمان هشدار دادند که نشست موسوم به «صلح»، که با حضور چهره‌های ناشناخته برگزار شد، با هدف عادی‌سازی روابط با تل‌آویو است، علی‌رغم اینکه دستور کار آن ظاهراً صلح، گفت‌وگوی بین ادیان و مبارزه با تروریسم بود. این نشست از سوی نیروهای تحت حمایت #امارات در عراق برگزار می‌شد که با توجه به واکنش بغداد ناقص ماند.

🔸محدوده اجتماعی و سیاسی فتوا

🔹گاه و بیگاه، برخی از محافل غربگرا در عراق بحث‌هایی در مورد برقراری رابطه با تل آویو مطرح می‌کنند، هرچند که در مقابل مخالفت افکار عمومی عراق جرأت نمی‌کنند حرف خود را بزنند. در عین حال فتوای اخیر آیت الله سیستانی مبنی بر تحریم کالاهای صهیونیستی را می‌توان پاسخی به این نیات دانست. در تاریخ عراق، #مرجعیت_دینی همواره نقش تعیین‌کننده‌ای در جریان تحولات سیاسی و اجتماعی داشته است و اکنون فتوای اخیر هر گامی در جهت عادی‌سازی با تل آویو را خنثی خواهد کرد.

🔹این در حالی است که پیروان و هواداران آیت الله سیستانی نه تنها در عراق بلکه در سایر کشورهای منطقه و حتی کشورهای غربی و اروپایی نیز بسیار گسترده هستند و از این رو فتوای اخیر طیف گسترده‌ای را در بر خواهد گرفت.

🔹در واقع، این #فتوا نه تنها افکار عمومی را علیه هرگونه گرم شدن روابط با تل آویو بسیج می‌کند و از اقدامات احتمالی هر دولتی در عراق، حتی طرفدار غرب، جلوگیری می‌کند، بلکه هزینه‌های عادی‌سازی با رژیم صهیونیستی را حتی در سایر کشورهای مسلمان در منطقه افزایش می‌دهد.

🔹این فتوا همچنین باعث اتحاد و همبستگی با فلسطینی‌ها می‌شود. مردم فلسطین که در سال‌های گذشته تنها از حمایت‌های اندک کشورهای عربی برخوردار بودند، اکنون نسبت به حمایت مسلمانان در کشورهای مختلف خوش‌بین شده‌اند.

🔹اسرائیلی‌ها به خوبی از میزان نفوذ آیت الله سیستانی و به طور کلی مرجعیت دینی در میان مردم آگاه هستند. در سال 2019، وب‌سایت خبری اسرائیلی دبکا فایل (Debkafile) موقعیت و نفوذ مرجعیت دینی را «#دشمن_پنهانی» خواند که پروژه موسوم به اسرائیل بزرگ را تهدید می‌کند. این گزارش می‌افزاید: «تهدید واقعی از سوی ایران نیست، زیرا ایرانی‌ها #دشمن_آشکار ما هستند، اما خطر وحشتناک از سوی عراق و به ویژه شهر نجف و مسلمانان شیعه است». این وب سایت اعلام کرد که آیت الله سیستانی، بنیانگذار نیروهای #حشد_الشعبی، نیرویی که در سال 2014 در مخالفت با گروه تروریستی #داعش به دنبال فتوای #جهاد او متولد شد، مانع بزرگی در برابر منافع استراتژیک تل آویو است و از این رو نمونه واقعی فرضیه دشمن پنهان است. این فتوا قدرت او را برای بسیج 4 میلیون مبارز ضد #تروریسم در عرض چند روز تنها با یک "فتوای دو کلمه‌ای" برجسته کرد.

🔹دبکا فایل گزارش داد: «این فتوا حتی توسط پیروان دیگر مراجع و علما در نجف، کربلا، قم و مشهد پذیرفته و عملی شد و این اتفاق نادری است». این وب‌سایت افزود: «وی (آیت الله سیستانی) چندین مؤسسه آموزشی، مالی و خدماتی تأسیس کرده است که دامنه فعالیت‌های آن‌ها به صورت گسترده و فراتر از عراق است و حتی گاهی اوقات به دولت کمک می کند.»

@dolatedin
⭕️ لایحه پیشنهادی خشونت خانگی انتقادهای نادری را از شیخ الازهر به دنبال دارد

📌 بخش دوم

🔸
انتقادهای شدید از شیخ الازهر

🔹احمد طیب در روزهای اخیر به دلیل اظهاراتش در سال 2019 در مورد آزار خانگی مورد انتقاد قرار گرفته است. در یک مصاحبه تلفنی که در 1 فوریه از شبکه MBC مصر و در برنامه «الحکایة» به میزبانی #عمرو_ادیب پخش شد، محقق اسلامی و مجری برنامه گفتگوی تلویزیونی، #اسلام_البحیری، از طیب انتقاد کرد. او گفت: «با تمام احترامی که برای شیخ قائل هستم، نظر او به ما مربوط نمی‌شود. نقش الازهر به عنوان یک نهاد مذهبی طبق قانون اساسی صرفا مشورتی است و مصر یک کشور مدنی است.»

🔹بحیری که در سال 2016 به دلیل اینکه توصیه کرد مسلمانان فقط باید به متن قرآن التزام داشته باشند، به اتهام اهانت به دین محکوم شد، ادامه داد: «او (شیخ) اشتباه می‌کند و سخنان او خلاف قانون است، چنین چیزی وجود ندارد که همسرت را کتک بزنی با این شرط که به او آسیبی نرسانی.»

🔹مایا مرسی، دبیر کل NCW نیز به شبکه MBC مصر گفت: «شوهرها حق ندارند همسر خود را تحت هیچ شرایطی کتک بزنند؛ ما قوانینی داریم که چنین آزاری را جرم‌انگاری می‌کند.» او خاطرنشان کرد که پیامبر باید الگویی برای مردان مصری باشد زیرا هرگز در برخورد با همسران خود به خشونت و آزار متوسل نشد. مرسی شیخ الازهر را متهم کرده و گفت: «زنان مصر بر گردن شیخ الازهر حق دارند، در صورتی که اظهارات وی در مورد حق تأدیب همسر به اشتباه درک شود.»

🔸موج حمایت‌ها از شیخ الازهر

🔹این برنامه جنجالی عمرو ادیب که خود سابقه‌ای طولانی در تاختن به الازهر و شیخ آن دارد، در کنار مسأله خشونت علیه زنان، موج اجتماعی دیگری را علیه ادیب و بحیری و در حمایت از شیخ الازهر و لزوم حفظ شأن و احترام او برانگیخت.

🔹دکتر #مبروک_عطیه، رئیس سابق دانشکده معارف اسلامی دانشگاه الازهر، طی کلیپی در صفحه رسمی خود از شیخ الازهر پس از حمله بحیری و عمرو ادیب به وی دفاع کرد و با شیخ الاسلام خواندن امام الازهر برای مصر و همه مسلمانان جهان، با سرزنش شدید بحیری، خطاب به او گفت: «تو از همسر ناشزه سزاوارتر هستی که کتک بخوری، تو فقیری هستی که هیچ ربطی به تحقیق و پژوهش مذهبی ندارد.»

🔹در واکنش به این هیاهو، نشریه «صدای الازهر» که تحت مالکیت و مدیریت عالی‌ترین مرجع دینی اهل سنت است، در صفحه رسمی فیس‌بوک خود گزیده‌ای از برنامه تلویزیونی طیب در سال 2019 را منتشر کرد که روشن کرد سخنان طیب توسط برخی رسانه‌ها از متن خود خارج شده است. شیخ در این گزیده ویدئویی به مخاطبان می‌گوید: «کتک زدن هر کسی توهین به شخص تلقی می‌شود و ممکن است به او تا روز مرگ آسیب برساند و او را شرمنده کند». او همچنین می‌گوید: «امیدوارم روزی را ببینم که ضرب و شتم یک مسلمان عرب جرم‌انگاری شود و مهاجم به عنوان یک جنایتکار مجازات شود.»

🔹احمد الساوی، سردبیر این نشریه، توضیح داد که با الازهر در مورد پیش‌نویس این قانون مشورت نشده است. وی خاطرنشان کرد: «الازهر یک نهاد قانونگذاری نیست و مسئولیتی در صدور قوانین ندارد.»

🔹#دارالافتاء نیز گفت: «مردان [واقعی] زنان را کتک نمی‌زنند». این اظهار نظر که از طریق حساب رسمی دارالافتاء در توییتر منتشر شد، شاید برای کاهش تنش‌ها بود و همچنین این پیام را داد که #مرجعیت_دینی با قوای مقننه و مجریه همسو است. در حالی که ممکن است واقعاً در مورد مسئله خشونت خانگی چنین باشد، اما مسائل دیگری وجود دارد که مرجعیت دینی در مورد آنها با دولت اختلاف نظر دارد و ممکن است هر زمانی تنش‌ها دوباره ظاهر شود.
(منبع: المانیتور با اندکی دخل و تصرف)

@dolatedin