دولت دین | اندیشکده مرصاد
1.52K subscribers
1.2K photos
199 videos
20 files
1.51K links


خبر و تحلیل از «نهاد دین در جهان اسلام». نهادی که می باید به جایگاه راستین خویش، یعنی رهبری جوامع باز گردد.

هیئت تحریر: میز «نهادها»ی اندیشکده حوزوی مرصاد
https://tttttt.me/mersadcss

ارتباط با مدیر: @dolatdin
Download Telegram
⭕️ پروژه دیانت ابراهیمی بین الازهر و امارات
✍️عصام تلیمه

🔸ملاحظه: دوشنبه گذشته، ۱۷ آبان، احمد الطیب نسبت به ترویج اصطلاحی موسوم به «
دیانت ابراهیمی» که هدف ادغام ادیان یهودی، مسیحی و اسلام ذیل یک دین واحد و یکپارچه را دنبال می‌کند، واکنش مهمی نشان داد و این ایده را به شدت ردّ کرد. وی گفت: «هرچند ایده دیانت ابراهیمی، در ظاهر دعوت به وحدت جامعه بشری، اتحاد آن و پایان دادن به درگیری‌ها است، اما در واقع دعوت به مصادره ارزشمندترین دارایی‌های بنی بشر یعنی آزادی اعتقاد، آزادی ایمان و آزادی انتخاب است».
آنچه در ادامه می‌آید یادداشتی از
#عصام_تلیمه، از علمای الازهر و مدیر دفتر پیشین شیخ یوسف قرضاوی، در تشریح زوایای این پروژه دینی-سیاسی است.

🔹عربی21: ایده ادغام ادیان در یک پروژه دینی واحد، یک ایده قدیمی است که در زمان محمد انور سادات، رئیس جمهور فقید #مصر، پس از پروژه #عادی‌سازی وی با #رژیم_صهیونیستی مطرح شد. او از «#مجمع_الأدیان» سخن می‌گفت و به دنبال ساختن مکانی بود که سه دین #یهودیت، #مسیحیت و #اسلام را در کنار هم گرد آورد. حتی پیشنهاد می‌شد که یک کتاب دینی بیان‌کننده ادیان سه‌گانه برای تشویق و حمایت از این ایده، تألیف و به دانش‌آموزان در مدارس تدریس شود.

🔹پس از مطرح شدن این ایده، شیخ الازهر، دکتر #عبدالحلیم_محمود رحمه الله، این نظر را ردّ و از همه جنبه‌های دینی و غیر دینی آن را تضعیف کرد. شیخ #الازهر با تمام قدرت علمی و نمادین خود در برابر این اندیشه ایستاد تا اینکه سادات مجبور شد طرح موضوع را به زمانی دیگر موکول کند که مصر و جهان عرب آن را بپذیرد.

🔹در آن زمان، هر عاقلی احساس می‌کرد که این ایده به همان اندازه که با آوردن رژیم صهیونیستی به جمع ادیان و مؤمنان به ادیان و باز کردن باب عادی‌سازی بین مردم ارتباط دارد، ربطی به ادیان ندارد، هر چند از اسم «دین» بهره‌برداری می‌شد. ایمان یک مسلمان به همه پیامبران امری طبیعی است و در غیر این صورت عقیده او صحیح نیست، چنانکه خداوند متعال فرموده است: (لا نفرق بين أحد من رسله)، اما این مانع نمی‌شود که در مقابل پیروان هر دینی که شب و روز با اشغال و غصب به مقدسات و سرزمین ما حمله می‌کنند، بایستیم و تجاوزات و جنگ‌های آنها را به هر وسیله‌ای متوقف نکنیم.

🔹اما اکنون #امارات نه از طریق مجمع الأدیان مورد نظر سادات، بلکه از طریق آنچه که «#دیانت_ابراهیمی» نامیده‌اند، پیشنهاد ایجاد مجتمعی متشکل از مسجد و کلیسا و کنیسه را ارائه کرده‌اند. امارات از طریق شیخ عبدالله #بن_بیه با صدور فتوایی مبنی بر مصالحه با رژیم صهیونیستی و صدور حکم به برقراری رابطه با آن، در پی «عادی‌سازی فقهی» برآمد.

🔹سپس می‌خواستند چیزی را که ما می‌توانیم آن را «عادی‌سازی دینی» بنامیم، با بازگرداندن همه ادیان به یک پیامبر، که پیامبر خدا (ص) ابراهیم (ص) است، برقرار کنند. گویی که ادیان ابراهیمی رسالتی از جانب خدا دریافت نکرده‌اند و شرایع استوار برای آنها نازل نشده است. این چنین ما را با بازگشت به سوی ابراهیم (علیه السلام) و پیامبری که پیامبران سه دین را گرد هم می‌آورد، فریب می‌دهند؛ بیایید با بلند کردن نام او تجارت کنیم و این گذرنامه‌ای باشد برای رسیدن به ایده عادی‌سازی که تنها در خدمت صهیونیست‌ها است!

🔹وگرنه چرا اکنون چنین ایده‌ای مطرح شده است؟ آیا این کشورها واقعاً در برقراری ارتباط با ادیان، پرورش آنها، حفظ آنها و تشویق مردم به دینداری واقعی و معتدل جدی هستند؟ حقیقت این است که رابطه این کشورهایی که طرفدار این عقیده هستند با ادیان و به ویژه دین اسلام و پیروان آن، رابطه بسیار بدی است.

🔹برای متولیان این فراخوان مشکوک تعجب‌آور بود که شیخ الازهر، #احمد_الطیب، با ردّ این ایده و تبیین نادرستی این اندیشه و اهداف آن، راه عبدالحلیم محمود را دنبال کند. زیرا هیچ عالمی نیست که از خدای متعال بترسد و چنین اندیشه‌ی شیطانی‌ای‌ را توجیه کند، اندیشه‌ای که نه از دین نشأت می‌گیرد و نه از اخلاق و نه از هیچ اصل صحیح دیگری.

🔹رسانه‌های قدرت در مصر همیشه به شیخ الازهر طعنه می‌زنند که او مرد امارات است و همیشه در پروژه‌های دینی امارات اگر در رأس آن نباشد، بخشی از آن است. اما وقتی پای مسائل ثابت و استوار دینی به میان می‌آید، موضع او روشن است و شاید همین فرصتی باشد برای نشان دادن موضع شیخ الازهر نسبت به امارات و پروژه آن.

@dolatedin
💢 مسیر گردشگری ابراهیم: از نیل تا فرات

✍🏼 اسلام المنسی

📌 بخش اول

🔹إضاءات: پروژه‌های منطقه‌ای بسیاری هستند که تحت پرچم و و شعارهای بی‌طرفانه راه‌اندازی می‌شوند، اما به محض کاوش، واقعیت و اهداف بلندمدت و ارتباط آن‌ها با هسته اصلی درگیری‌های اعراب و اسرائیل مشخص می‌شود، مانند پروژه «#مسیر_ابراهیم». این پروژه یک ابتکار گردشگری مبتنی بر ایده آمیختن اقوام و مذاهب مختلف در مسیری است که حضرت #ابراهیم علیه‌السلام پیمود و #یهودیت، #اسلام و #مسیحیت را که همگی به این پیامبر معتقدند گرد هم می‌آورد.

🔸مسیر گردشگری ابراهیم

🔹ایده «#دیانت_ابراهیمی» به طور مبهم به عنوان تعلق و هویتی که پیروان ادیان آسمانی را گرد هم می‌آورد و #یهودیان را در قلب این هویت دینی تازه‌توسعه‌یافته ادغام می‌کند، ترویج می‌شود. این ایده تلاش دارد تا دیوار نفی مذهبی اشغال سرزمین‌های فلسطینی و عربی را از بین ببرد و هویت جدیدی را که جایگزین هویت عربی و اسلامی می‌شود و هم‌زیستی با یهودیان ممکن می‌سازد، ترویج دهد.

🔹در ارتباط با این پروژه، ابتکار مسیر گردشگری ابراهیم به عنوان یک برنامه کاربردی و عملی، که این ایده را در کشورهای هدف ترویج می‌کند، پیشنهاد شده است.

🔹در سال ۲۰۰۴، دانشگاه هاروارد در #آمریکا ابتکاری را برای ایجاد مسیر فوق‌الذکر آغاز کرد و ویلیام اوری، یکی از اساتید این دانشگاه، یک سازمان بین‌المللی به نام ابتکار مسیر ابراهیم (API) را رهبری می‌کند. این سازمان، وب‌سایتی دارد که از طریق آن کمک‌های مالی برای حمایت از این پروژه را دریافت می‌کند. این پروژه که آن را فقط به عنوان یک ابتکار گردشگری تبلیغ می‌کنند، از «اور» در عراق تا «شبه جزیره سینا» در مصر امتداد می‌یابد، مسیری که ادعا می‌شود ابراهیم علیه‌السلام «جد معنوی بیش از نیمی از بشریت» پیموده است.

🔹این ابتکار از حمایت بانک جهانی، به ویژه در سرزمین‌های فلسطینی برخوردار است و اگرچه قرار است به عنوان یک پروژه گردشگری ارائه شود، اما به گفته متولیان این برنامه در دانشگاه هاروارد، انتظار می‌رود که بازتاب‌های سیاسی و اقتصادی قوی منطقه‌ای داشته باشد.

🔹ابتدای راه از شهر تاریخی «اور» است که نقل شده است حضرت ابراهیم علیه‌السلام در آن بزرگ شده است (در حال حاضر در چند کیلومتری شهر ناصریه مرکز استان ذی قار، جنوب عراق واقع شده است). این شهر در ششم مارس گذشته شاهد دیدار #پاپ فرانسیس از آن بود. پاپ در شهر اور آنچه را که به عنوان «جلسه بین ادیان» معرفی می‌شد، برگزار کرد و «برای پسران و دختران ابراهیم» دعا کرد.

🔹نقشه مسیری خطی را نشان می‌دهد که از جنوب #عراق در امتداد رود فرات به #سوریه و #ترکیه ادامه می‌یابد، سپس به سمت #فلسطین رفته و پس از آن به سمت غرب تا سینا در #مصر امتداد می‌یابد. این مسیر روی نقشه با مرزهای کشور #اسرائیل از نیل تا فرات منطبق است که بنیان‌گذار صهیونیسم جهانی، تئودور هرتزل، بیش از یک قرن پیش خواستار آن شد.

🔹علیرغم تکذیب رسمی اسرائیل مبنی بر اینکه دو خط آبی در پرچم رژیم صهیونیستی نماد گسترش مرزهای این کشور از رود نیل تا فرات است و با این ادعا که این دو خط فقط به حجاب یهودیان اشاره دارد، اما ادبیات یهود در تأیید این امر صریح است. همانطور که برای مثال در روایت آفرینش در انجیل آمده است: «و چون خداوند بر ابراهیم ظاهر شد، سرزمین مقدس را از نیل تا فرات به او بخشید» و بسیاری مطالب مشابه دیگر.

🔹تفاهماتی با نهادهای محلی در کشورهای عربی برای مشارکت در این طرح به بهانه تشویق گردشگری، گرد هم آوردن مردم و فراهم کردن منبع امرار معاش برای مردم محلی منعقد شده است. اما وزارت گردشگری و آثار باستانی فلسطین اخیراً متوجه این طرح شده و اقدام به ملی کردن مسیری که از شمال کرانه باختری تا جنوب آن امتداد دارد، کرده و آن را از پروژه آمریکایی جدا کرده است و یک کمیته علمی ایجاد کرده که چشم‌انداز جدیدی برای مسیر ایجاد کرد و نام آن را از «مسیر ابراهیم» به «مسیر میراث فلسطین» تغییر داده‌اند. مؤسسه «اتحاد مسار إبراهيم الخليل» در فلسطین با ارسال نامه‌ای رسمی به هیئت مدیره بین‌المللی راه ابراهیم دانشگاه هاروارد اعلام کرد که این موسسه عضویت در هیئت مدیره جهانی راه ابراهیم در آمریکا را ترک کرده و ارتباط خود را با آن قطع کرده است.

🔹برنامه‌ریزی شده است که این کریدور زمینی پس از تکمیل، تقریباً ۵۰۰۰ کیلومتر طول داشته باشد و از خاک‌های ده کشور در خاورمیانه عبور کند. مجله نشنال جئوگرافیک آن را به عنوان "نخستین مسیر برای پیمودن" در جهان رتبه‌بندی کرده و از شعار "صعود برای اعتلای روح" برای اشاره به این مسیر استفاده کرد.

@dolatedin
💢 پادشاه بحرین در دیدار هیئت صهیونیستی: «ما همه فرزندان ابراهیم هستیم... دین شما فوق‌العاده است»

🔹الجزیرة: روزنامه اسرائیلی یدیعوت آحارونوت در گزارشی نوشت حمد بن عیسی آل خلیفه پادشاه #بحرین از هیئتی از #رژیم_صهیونیستی در کاخ خود در منامه پذیرایی کرده و هدیه مجسمه کبوتر صلح را از آنها پذیرفت.

🔹پادشاه بحرین در دیدار با اوریل پرل و جوی مالکا روتنبرگ، از اعضای دپارتمان بازرگانی توافق‌نامه‌های ابراهیمی، روند صلح بین دو کشور را ستود و گفت صلح با #اسرائیل بیان رسمی یک مشارکت سیاسی بلندمدت است.

🔹پادشاه در مورد جمعیت محلی #یهودیان بحرین گفت: «پدرم در سال 1956 در جریان جنگ سوئز از یهودیان محافظت کرده و او محل امنی را تحت نظارت خود به یهودیان محلی داد.»

🔹پادشاه بحرین افزود: «روابط ما با یهودیان همیشه گرم بوده است و ما در ورزشگاهی حدود 3000 نفر از همه مذاهب را به مناسبت ماه مبارک #رمضان دعوت کرده و دعای مشترک برگزار می‌کنیم، چرا که ما همه فرزندان ملت هستیم و ما نمی‌توانیم با قدیمی‌ترین دین دنیا مخالف باشیم، دین شما فوق‌العاده است. شما فقط می‌توانید مخالف رفتار برخی افراد خاص باشید، اما نه مخالف مذهب. ما همه فرزندان ابراهیم هستیم.»

🔹پادشاه بحرین افزود: «من دوباره از اسرائیل دیدن خواهم کرد.»

🔹بر اساس نظرسنجی شبکه خبری ILTV اسرائیل، اگرچه تنها کمتر از 20 درصد بحرینی‌ها از #عادی‌سازی روابط با اسرائیل حمایت می‌کنند، اما از سپتامبر 2020، دولت بحرین مراحل عادی‌سازی روابط سیاسی، دیپلماتیک، تجاری و فرهنگی خود با اسرائیل را آغاز کرده است.

#دیانت_ابراهیمی
@dolatedin
دولت دین | اندیشکده مرصاد
🔻 پادشاه بحرین در دیدار هیئت صهیونیستی: «ما همه فرزندان ابراهیم هستیم... دین شما فوق‌العاده است»
💢 «دین ابراهیمی» جدید... در ظاهر رحمت و در باطن عذاب

✍🏼عبد الهادي حريبة

🔹رصیف22: چندی پیش #پاپ_تواضروس دوم، پاپ کلیسای #ارتدوکس #مصر، ایده «#دیانت_ابراهیمی» را رد کرده و به گفته او این ایده ای است که توسط کارخانه جهان یعنی غرب تولید شده و توسط معبد جهان یعنی شرق رد شده است.

🔹این اظهار نظر پاپ به دنبال انتقاد شگفت‌انگیری بود که در آن زمان از سوی شیخ #الازهر، امام #احمد_الطیب، صادر شد و «الابراهیمیة» را یک رویا و و دعوتی خطرناک برشمرد که هدف آن آمیختن سه دین توحیدی #اسلام، #مسیحیت و #یهودیت است، آمیزه‌ای که احترام به باور دیگری را با شناخت آن اشتباه می‌گیرد.

🔹با این حال، این دو انتقاد هر دو مبتنی بر مبانی اعتقادی و الهیات اسلامی یا مسیحی بودند و دلایل و خطرات سیاسی آن که از سوی #شورای_فتوای_فلسطین توضیح داده شد، توجهی نداشتند.

🔹پروژه ابراهیمی نشان‌دهنده یک استثمار سیاسی است که اشغالگران اسرائیلی از آن سود می‌برند تا حق ادعایی خود را تثبیت کنند و آنچه به نام «#مسیر_ابراهیم» شناخته می‌شود چیزی نیست جز ترسیم مجدد نقشه خاورمیانه، مطابق با نقشه #اسرائیل بزرگ است.

🔹یکی از بزرگترین خطرات طرح دین ابراهیمی، تقدیس جاده‌ای به نام مسیر ابراهیم است، مسیری که روایت‌های هر سه دین با وجود تفاوت‌هایی که دارند می‌گویند پیامبر خدا حضرت ابراهیم(ع) و خاندانش چهار هزار سال پیش از آن هجرت کردند. این مسیری است که از حران ترکیه شروع می‌شود و از سوریه، عراق، مصر، اردن، لبنان، عربستان، ایران و #فلسطین می‌گذرد و به شهر الخلیل ختم می‌شود، جایی که پدر پیامبران (حضرت ابراهیم ع) در آن مدفون است.

🔹این انتقادهای پی در پی، بر اساس دلایل مذهبی و سیاسی، به منزله اعلام شکست برای دین جدید است، که واشنگتن آن را آغاز و اسرائیل در مورد آن هیجان‌زده شده، آن را پذیرفت و از این طرح حمایت کرد و #امارات متحده عربی نیز برای تبلیغ آن هزینه کرد.

🔹به گفته دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، اولین انتشار رسمی سیاسی موسوم به الابراهیمیة زمانی اتفاق افتاد که او توافق #عادی‌سازی روابط بین ابوظبی و تل‌آویو در سال 2020 را به عنوان "توافق ابراهیمی" توصیف کرد، و این برخلاف آنچه مرسوم است، بود؛ چرا که این گونه قراردادها با توجه به نقشی که دولت میانجی در آنها ایفا می‌کند و برای سپاسگزاری از آن، به نام شهرها نامگذاری می‌شود.

🔹ایده‌ای که از دهه نود قرن گذشته آغاز شد؛ گفته می‌شود که بنیادگرای مصری، سید نصیر، زندانی در آمریکا به اتهام کشتن یک خاخام یهودی، اولین کسی بود که به آن فکر کرد و پیشنهادی در این زمینه برای مقامات آمریکایی از جمله هیلاری کلینتون بانوی کاخ سفید در آن زمان ارسال کرد.

🔹بعدها در تحقیقات و مطالعات دانشگاه هاروارد فلوریدا و مراکز تحقیقاتی مانند RAND Corporation ظاهر شد و به این ترتیب از دالان تحقیق به فضای سیاست و رسانه منتقل شد.

🔹در سال 2013، جان کری، وزیر امور خارجه اسبق ایالات متحده، وجه اشتراک #ادیان_ابراهیمی و تأثیر «#دین_جهانی» را در مواجهه با تهدیدات در حال ظهور در ایالات متحده تأیید و ایجاد دفتر ابتکارات جامعه مبتنی بر ایمان را اعلام و هدف آن مشارکت روحانیون در همکاری با دیپلمات‌ها بیان کرد.

🔹به طور ساده، این ایده مبتنی است بر سرمایه‌گذاری بر حرمت پیامبر خدا ابراهیم(ع) و محوریت نفوذ او در سه دین اسلام، مسیحیت و یهودیت و قرار دادن نام او به عنوان مرجعی برای دینی جدید، محور قرار دادن ارزش‌های مشترک بین این ادیان و ارائه آنها در کتاب مقدس ابراهیمی که جایگزین کتاب‌های #تورات، #انجیل و #قرآن می‌شود و تأسیس عبادتگاه‌های «ابراهیمی» متشکل از #مسجد، #کلیسا و #کنیسه در کنار هم. امسال نیز امارات متحده عربی قرار است اولین «خانه ابراهیمی» را برای مردم شبه جزیره عربستان افتتاح کند!

🔹امارات متحده عربی نهادها و مؤسساتی را تأسیس کرده است که این ایده را رهبری می‌کنند و در مجمع صلح، که در دسامبر 2019 در ابوظبی برگزار شد، منشور «حلف الفضول الجديد» توسط رهبران مذهبی یهودی، مسیحی و مسلمان امضا شد و رئیس مجمع، شیخ عبدالله #بن_بیه، آن را منشوری دانست که توسط خاندان ابراهیمی در ابوظبی ایجاد شده است و می‌تواند یک مرجع مذهبی قوی باشد.

🔹این ایده می‌توانست موضوع یک بحث کلامی صرف بین موافقان و مخالفان باشد، اما خطر سیاسی آن چیزی است که ایستادن در مقابل آن را ایجاب می‌کند، این خطری است که پژوهشگر هبه جمال الدین در کتاب خود «الدبلوماسية الروحية والمشترك الإبراهيمي: المخطط الاستعماري للقرن الجديد» بر آن تأکید می‌کند و به گفته وی ترویج این اشتراک مذهبی راه را برای از بین رفتن تضاد وجودی بین پروژه #شهرک‌سازی استعماری صهیونیستی و حقوق تاریخی مردم فلسطین هموار می‌کند.

@dolatedin
📣 پاپ فرانسیس و پروژه صلح و عادی‌سازی در خاورمیانه

👤 حامد دهقانی

✂️ برش‌هایی از متن

🔹#پاپ هرچند برخاسته از آمریکای لاتین، مهد الهیات آزادی‌بخش، است، اما نمی‌توان از او چندان نشانه‌ای از آزادی‌خواهی گرفت. به‌عکس، حتی برخی از ناظران نزدیک کلیسا، پاپ را به «اقتدارگرایی» متهم کرده و او را شخصیتی «خودکامه» می‌دانند که بی‌توجه به منتقدان، نظم دلخواه خود را بر کلیسا اعمال کرده است. فارن پالیسی در مقاله‌ای با عنوان «دیکتاتور واتیکان»، گوشه‌هایی از این واقعیت را به تصویر کشیده و نوشت: «مثال‌های فراوانی وجود دارد که فرانسیس به ظاهر ساده و شوخ - که بسیار مشتاق است خود را تنها به عنوان «اسقف رم» معرفی کند و با اسقف‌های برادرش احساس همبستگی قوی نشان دهد - همیشه ترجیح داده است که اقتدار خود را مانند چکش برای پیگیری برنامه‌هایش به کار گیرد.»

🔹با این همه، جای تعجب نیست که پاپ فرانسیس در مورد کلیدواژه‌هایی همچون «صلح» یا «فقر» صدها توییت زده باشد، اما جستجوی کلیدواژه «دموکراسی» حتی یک نتیجه را هم در توییتر او به ما نشان ندهد‌ و بیش از آنکه از او ندایی برای آزادی ملت‌ها و دموکراسی‌خواهی برآید، تصاویر خوش‌وبش‌های پاپ در کنار صهیونیست‌هایی همچون شیمون پرز و بنیامین نتانیاهو یا دیکتاتورهایی همچون محمد بن زاید، حمد بن عیسی و عبدالفتاح السیسی منتشر شده است.

🔹انتخاب‌های پاپ فرانسیس در سفرهایی که به منطقه داشته است، به خوبی نشان می‌دهد که چگونه او اعتبار خود را برای پیشبرد پروژه #عادی‌سازی و تثبیت نظم استبدادی برخی کشورهای عربی هزینه کرده است. اگر نخستین سفر خارجی پاپ به برزیل را که در واقع سفری برنامه‌ریزی‌شده برای سلف او، بندیکت شانزدهم، بود، کنار بگذاریم، نخستین مقصدی که پاپ فرانسیس برای سفرهای خارجی خود انتخاب کرد، سفر به «فلسطین اشغالی» و بازدید از بیت لحم و قدس اشغالی بود (24 تا 26 مه 2014). البته فرانسیس پیش از سفر به قدس اشغالی و دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر پیشین رژیم صهیونیستی، در همان نخستین سال ریاست خود بر کلیسای کاتولیک، از سه مقام بلندپایه صهیونیست (شیمون پرز رئیس جمهور، زیو الکین معاون وزیر خارجه و نتانیاهو) در واتیکان پذیرایی کرده بود.

🔹پاپ در راه‌اندازی پروژه «#دیانت_ابراهیمی» نقش ویژه‌ای داشته و چه‌بسا نخستین ندا برای این پروژه که زمینه‌ساز پیمان‌های عادی‌سازی «ابراهیم» شد و موتور محرک «معامله قرن» بود، از پاپ فرانسیس به گوش رسید؛ او در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۳ و تنها نزدیک به ۱۰۰ روز پس از انتخابش به عنوان پاپ کلیسای کاتولیک (در ۱۳ مارس ۲۰۱۳)، در خطابه‌ای که از «ندای ابراهیم» سخن می‌گفت، «راه صلح در خاورمیانه را در حکمت‌های ابراهیم، پدر ایمانی مشترک یهودیان، مسیحیان و مسلمانان» دانست.

🔗متن کامل این یادداشت را اینجا بخوانید.

©️ @mersadcss 🔷🔷🔷