دولت دین | اندیشکده مرصاد
1.53K subscribers
1.17K photos
195 videos
20 files
1.5K links


خبر و تحلیل از «نهاد دین در جهان اسلام». نهادی که می باید به جایگاه راستین خویش، یعنی رهبری جوامع باز گردد.

هیئت تحریر: میز «نهادها»ی اندیشکده حوزوی مرصاد
https://tttttt.me/mersadcss

ارتباط با مدیر: @dolatdin
Download Telegram
آیا فتوا در سرزمین "میلیون مفتی" متولی واحد خواهد یافت؟

ماجرای منصب فتوا در #الجزائر به پیچیدگی مصر نیست. #بوتفلیقه هرچند چون سیسی باید نگران نفوذ اسلامگرایان در نهادهای رسمی دینی باشد اما اقلا پدیده غیرقابل کنترلی چون الازهر در مقابل خود ندارد. برهمین اساس اختلافات در این مورد فعلا در لایۀ درون حزبی و میان دو چهره منتسب به حزب حاکم یعنی بوعبدالله غلام‌الله رئیس المجلس الاسلامی الاعلى و محمد عیسی وزیر #اوقاف ظاهر شده است (https://goo.gl/pj84LD). محمد عیسی که یکی دو سالی است سخت به دنبال ایجاد منصب «#مفتی جمهوری» است هفته پیش اعلام کرد تا پایان سال مجمع فقه اسلامی را به عنوان مرجع رسمی #فتوا در الجزائر تاسیس خواهد کرد. عیسی هرچند وفاداری خود را به حزب حاکم و سرسختی‌اش را در برابر #اسلام‌گرایان ثابت کرده است اما عملکرد پرحاشیه او در تعامل با شیوخ پرطرفدار #سنتی همچون آیت عجلت (https://goo.gl/Tgwpks) و علی عیة (https://goo.gl/TkN3Sn) ریسک سپردن این پروژه دشوار را به او بالابرده است. خاصه اینکه مدیریت ضعیف این پروسه ظرفیت آن را دارد که مانند آنچه در ماجرای دعوت شیخ حسون به الجزائر رخ داد (https://goo.gl/9w5W3V)، جریان سنتی و اسلامگرا را در مقابل دولت متحد نماید. از طرف دیگر احتمال قدرت گرفتن آجل اسلامگرایان درون ساختار دولت و به خصوص وزارت اوقاف، بوتفلیقه را نسبت به دادن زمام افتا به این وزارت بی‌رغبت می کند. رئیس جمهور الجزائر طبیعتا ترجیح خواهد داد برای بحران‌های احتمالی پیش رو قدرت مجلس اسلامی اعلای منتسب به خود را در مقابل مجلس علمی وابسته به اوقاف حفظ کند.
______________
@dolatedin
✍️ ملاحظه: عصام تلیمه، از افراد نزدیک به قرضاوی که شش سال مدیر دفتر و منشی خصوصی وی بوده است، در یادداشتی که دیروز در پایگاه الجزیره منتشر کرده است، به جزییات دیدار بیست سال پیش قرضاوی و رهبران طالبان و گفتگوهای چالشی میان آنها پرداخته است. آنچه می‌آید خلاصه‌ای از این یادداشت است که می‌تواند دید ما را نسبت به نگاه اسلام‌گرایان به طالبان و پیوندهای فکری و دینی این دو جریان با یکدیگر و نقش یک مرجع دینی در یکی از بحرانی‌ترین دوران‌های معاصر، روشن‌تر سازد.

🔹زمانی که طالبان در پی فشارهای بین‌المللی غرب و رها شدن از سوی کشورهای عربی، گام ویژه‌ای برداشت و اعلام کرد که تندیس‌های بودا را در افغانستان درهم شکسته است، دولت قطر رئیس سازمان کنفرانس اسلامی (که بعدها سازمان همکاری اسلامی نامیده شد) بود و او تنها کشوری بود که در آن زمان (2001) رابطه خود را با طالبان قطع نکرده بود.

🔹رسانه‌های بین‌المللی موضوع نابودی بت‌های بودا را بسیار داغ کرده بودند، بنابراین شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر، پیشنهاد کرد که هیاتی از علمای مسلمان برای دیدار با رهبران طالبان تشکیل شود تا با ایشان پیرامون خطرات احتمالی پیش‌رو بحث مذهبی و سیاسی کنند و نگاه ایشان را نسبت به مسائل تغییر دهند.

🔹رابطه قرضاوی با افغانستان قدیمی بود؛ از زمان جهاد افغانستان علیه روس‌ها و خروج آنها و شروع جنگ‌های داخلی بین جناحهای افغان و تلاش‌های او برای آشتی بین آنها.

🔹هیاتی برای ملاقات با رهبران طالبان متشکل از شیوخ و اساتید تشکیل شد: یوسف قرضاوی، نصر فرید واصل، محمد راوی، ثقل شمری، عبدالقادر عمری، علی محیی القره داغی، فهمی هویدی و هیثم خیاط. جزئیات این سفر را استاد فهمی هویدی در کتاب خود با عنوان «طالبان.. جند الله في المعركة الغلط (طالبان.. سربازان خدا در نبرد اشتباه)» آورده است که نیازی به تکرار جزئیات آنچه هویدی ذکر کرده، نیست.

🔹این هیئت پس از آنکه یقین داشت طالبان مجسمه‌های بودا را تخریب کرده‌اند، به آنجا رفت و مأموریتی مشخص با هدفی بزرگ داشت: مشارکت در حل مشکلات افغانستان، پاسخ به کمپین‌های مخرب، تلاش برای بیرون آوردن طالبان از انزوای تحمیل‌شده از سوی جامعه بین‌المللی و محاصره ناعادلانه ایشان و گفتگو با علمای آنها در مورد مسائل فقهی که گاه دیدگاه‌هایی بسیار متفاوت نسبت به علمای امت اسلامی داشتند.

🔹گفتگویی طولانی در مورد انگیزه‌های مذهبی پشت تخریب مجسمه‌ها درگرفت و آنها متون و فتاوای علمای عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس را شاهد آوردند و قرضاوی به همه مستندات و ادله آنها پاسخ داد و به آنها گفت: «اصحاب به عنوان فاتح به کشور شما آمدند و این مجسمه‌ها را از بین نبردند، زیرا کسی را نیافتند که آنها را بپرستد. چه اتفاق تازه‌ای افتاده است که شما این کار را کردید؟!».

🔹شیوخ طالبان به حدیث علی بن ابی طالب رضی الله عنه استناد کردند که پیامبر صلی الله علیه و آله به او دستور داد تمامی بت‌ها را درهم شکند و تمامی قبرهای بلند را صاف کند. قرضاوی در جواب گفت: «اما شما بتها را نابود کردید و مقبره‌های بلند و زیارتگاه‌های شیوخ را ترک کردید؟!» آنها به او گفتند: «ما از عکس العمل مردم عادی در افغانستان می‌ترسیم»، پس قرضاوی در پاسخ گفت: «شما از مردم عادی در کشور خود می‌ترسید، اما در ماجرای مجسمه‌های بودا از واکنش جهانی نمی‌ترسید؟ شما با مواضع‌تان نسبت به آمریکا غرب را دشمن خود کرده‌اید، چرا با این ماجرای مجسمه‌ها شرق را هم دشمن خود ساختید؟ چرا کل جهان را از غرب تا شرق آن با خود دشمن کردید؟ اگر مراعات مردم عادی کشور خود را می‌کنید، بهتر بود مراعات جهان را هم می‌کردید».

🔹قرضاوی و هیئت نمایندگی در افغانستان دیدند که کمبود شدید در زمینه‌های آموزش، اقتصاد، بهداشت، رسانه و خدمات انسانی وجود دارد، از این رو لازم دیدند جامعه اسلامی به ویژه برای فائق آمدن بر این مشکلات دست یاری و کمک فوری به سوی آنها دراز کند.

🔹هیأت پس از بازگشت از این سفر گزارشی نوشتند که به طور کامل منتشر شد و فهمی کتابی درباره موضوع افغانستان و این دیدار نوشت. رسانه‌ها مدتی را به پوشش اخبار این دیدار و قضایای پس از آن مشغول بودند و قرضاوی از غرب و شرق مقصد بازدیدکنندگان مذهبی و سیاسی بود تا آنها را از نتایج این دیدار مطلع سازد یا از او برای مداخله و مشاوره به طالبان درخواست کنند.

🔹این یک پیشینه تاریخی در مورد یک رویداد خاص است که من به واسطه کارم با قرضاوی به عنوان منشی خصوصی و مدیر دفتر وی، شاهد جزئیات آن بودم. این مربوط به رویدادی است که تا زمان حال و آینده ادامه دارد، این مربوط به طالبان است. آیا طالبان تغییر کرده است یا نه؟ و دومین تجربه او در حکمرانی چگونه خواهد بود؟ این چیزی است که واقعیت و آینده به ما خواهد گفت.

#مرجعیت #قرضاوی #طالبان #قطر #اسلامگرایان #اخوان
@dolatedin
♨️مرگ «موسی القرنی» عالم دین و فعال مدنی عربستانی در بازداشتگاه سعودی

🔺حساب کاربری معتقلی الرأی، روز سه شنبه با انتشار توییتی نوشت، برای ما اطمینان حاصل شد که شیخ فعال در عرصه حقوق بشر عربستان، بزرگ اصلاح‌طلبان جده، متفکر عربستانی دکتر #موسی_القرنی، صبح روز سه شنبه 12 اکتبر پس از وخیم شدن حال جسمانی، در داخل زندان جان داده است. القرنی، توسط دادگاه سعودی به 20 سال زندان محکوم شده بود و او 15 سال آن را پشت سر گذاشته بود.

🔺القرنی به اتهاماتی همچون برنامه‌ریزی برای تشکیل یک #حزب سیاسی، ارتباط‌گیری با دستگاه‌های خارجی و خروج بر ولی امر خود، محکوم شده بود.

✍️موسی القرنی از شیوخ #سلفی معروف و برجسته #عربستان و یکی از هزاران زندانی سیاسی دوره ملک عبدالله به شمار می‌آید. وی دکتری اصول فقه داشت و علاوه بر تدریس در #دانشگاه_اسلامی_مدینه عضو #هیئت_اغاثه_سعودی و #رابطة_العالم_الاسلامی نیز بود. تا اینکه به دستور پادشاه سعودی بازنشسته شد.

✍️پس از بازنشستگی نیز به وکالت و مشاوره و تدریس دینی مشغول بود. با وجود اینکه القرنی از مویدین برخورد وزارت کشور سعودی با #اسلامگرایان تندرو و #جهادی بود و پیش از آن و در دوره جهاد #افغانستان علیه شوروی که سعودی جهادیون را حمایت می‌کرد به پاکستان و افغانستان رفته بود و با اسامه #بن_لادن نیز در همین زمان ارتباط داشت، اما علیرغم تمام این سابقه هنگامی که نام وی به عنوان یکی از امضاکنندگان درخواست اصلاح ساختار حکومت مطرح شد، سفر وی به افغانستان و ارتباطش با بن لادن به جرمی تبدیل شد که در سن 66 سالگی وی را محکوم به 20 سال زندان و 20 سال ممنوعیت از سفر نمود.

✍️القرنی که با #عبدالله_الحامد؛ فعال برجسته حقوق بشری عربستانی نیز ارتباط داشت، در سال 2007 به همراه گروه موسوم به اصلاح‌طلبان جده یعنی سعود الهاشمی، عبدالرحمن الشمیری، محمد القحطانی و عبدالکریم الخضر بازداشت شد و علیرغم سکته مغزی در سال 2018 همچنان در بیمارستان بازداشت بود.

✍️#اصلاح‌طلبان_جده گروهی بودند که با هرگونه تغیییر بر مبنای خشونت مخالف بودند و سعی داشتند از راه‌های مسالمت‌آمیز و سیاسی که خود آن را نصیحت حاکم می‌نامیدند امور را اصلاح کرده و تغییر دهند.

✍️#جمال_خاشقجی در مورد قرنی در توییتی در سال 2017 گفته بود: «هنگامی که خبر دستگیری القرنی را شنیدم در آمریکا بودم و هنگامی که خبر محاکمه او را دریافت کردم در وطن بودم. هر دو بار خجالت کشیدم که نمی‌توانم حتی با کلامی از آنان دفاع کنم. احساس خوارکننده‌ای که تا زمانی که زنده هستم می‌خواهم از آن رهایی یابم!»

🔸مطالعات خلیج فارس

@PGulfStudies
⭕️ پیروزی حماس در انتخابات جنبش‌های دانشجویی نشانگر حمایت فزاینده از اسلام‌گرایی در کرانه باختری است

🔹المانیتور: حامیان #حماس روز پنجشنبه پیروزی قاطعانه در انتخابات دانشجویی را در یکی از دانشگاه‌های عالی کرانه باختری جشن گرفتند. این نتایج از حمایت فزاینده از #اسلام‌گرایان در سرزمین‌های اشغالی #فلسطین خبر می‌دهد.

🔹بلوک اسلامی الوفاء حماس، 28 کرسی از 51 کرسی شورای دانشجویی دانشگاه بیرزیت در رام الله را به دست آورد و این اولین باری است که نامزدهای همسو با اسلام‌گرایان کنترل این نهاد را به دست می‌آورند.

🔹بلوک همسو با جنبش سکولار فتح به رهبری محمود عباس، رئیس جمهور فلسطین، تنها 18 کرسی به دست آورد.

🔹دانشجویان پرچم سبز حماس را در سراسر محوطه دانشگاه به اهتزاز درآوردند، در حالی که انبوهی از مردان جوان شعارهایی را که اغلب در نوار غزه شنیده می‌شد، سرمی‌دادند.

🔹اسعید قدومی، یکی از نامزدهای این بلوک، با تکرار اظهارات یحیی سنوار، رئیس حماس در غزه، به خبرگزاری فرانسه گفت: «پیروزی ما در این انتخابات تأییدکننده حمایت مردم فلسطین (از حماس) است».

🔹عموم مردم فلسطین از سال 2006 به پای صندوق‌های رای نیامده‌اند.

🔹عباس انتخاباتی را که برای سال گذشته برنامه‌ریزی شده بود، به دلیل امتناع #اسرائیل از رای‌گیری در قدس شرقی که فلسطینی‌ها آن را پایتخت خود می‌دانند، لغو کرد.

🔹اما تحلیلگران فلسطینی می‌گویند عباس از ترس شکست فتح از حماس در سراسر کرانه باختری که از زمان جنگ شش روزه 1967 توسط #رژیم_صهیونیستی اشغال شده است، چنین تصمیمی گرفته است.

🔹غسان الخطیب، معاون برزیت، گفت که برخی رای دانشگاه را "آزمایشی برای سنجش افکار عمومی" می‌دانند، بدون اینکه انتخاباتی عمومی در پیش باشد.

🔹هیو لووات، کارشناس ارشد سیاست در شورای روابط خارجی اروپا، گفت که نظرسنجی‌های بیرزیت به عنوان یک نوع زنگ خطر تلقی می‌شود.

🔹او به خبرگزاری فرانسه گفت: «آرایش بلوک‌های دانشجویی به عنوان نماینده بیشتر فلسطینی‌ها دیده می‌شود و رای‌دهندگان نماینده پویایی فلسطین هستند و به همین دلیل است که اهمیت دارد.»

🔹فتح که بر تشکیلات خودگردان فلسطین و بر کرانه باختری تسلط دارد، پیش از این ترکیب اصلی شوراهای دانشجویی در این سرزمین را در اختیار داشت.

🔹عارف جفال، یک تحلیلگر سیاسی، گفت که نتایج به همان‌اندازه نشانگر دانشجویانی بود که می‌خواهند «جنبش فتح را به دلیل عملکرد ضعیفش مجازات کنند.»

🔹او به مدیریت ضعیف تشکیلات خودگردان با اعتصاب اخیر معلمان و همچنین مرگ نزار بنات، فعال برجسته حقوق بشر در زندان فلسطین اشاره کرد.

🔹حماس با اشاره به روابط تشکیلات خودگردان فلسطین به رهبری فتح با اسرائیل، نتایج را به عنوان «رد عادی‌سازی» و «هماهنگی امنیتی» ستود.

🔹فتحی حماد از مقامات حماس گفت: «جنبش دانشجویی ثابت کرده است که (جوانان) سوخت انقلاب هستند.»

@dolatedin
⭕️ یوسف القرضاوی؛ دورهٔ قطری

📌 بخش دوم

🔹در سال ۱۹۹۶ همزمان با اوج گرفتن درگیری اسلام‌گرایان با نظم حاکم منطقه، شبکۀ الجزیره با حمایت امیر قطر تأسیس شد. الجزیره از همان ابتدا کاملاً سمت‌وسوی اخوانی گرفت. قرضاوی، که گفته می‌شود جزو حلقۀ افراد نزدیک به امیر حمد است و روابط نزدیکی نیز با وضاح خنفر مدیر شبکه و عضو سابق اخوان المسلمین اردن دارد، کمی بعد ستاره برنامۀ الشریعة و الحیاة شد؛ برنامه‌ای که ۴۰ تا ۶۰ میلیون مخاطب برای آن، در مقطع یادشده تخمین زده شده و مهم‌ترین منبر برای بسط نسخۀ وسطی مد نظر قرضاوی در جهان اسلام است. این نحوه از برنامه‌های مذهبی ماهواره‌ای، باز هم ابتکار عملی بود که قرضاوی در آن سبقت می‌گرفت و بعدها علمای سلفی و دیگران نیز به این روش روی آوردند، اما هیچ‌گاه موفقیت چشمگیر الشریعة و الحیاة را کسب نکردند.

🔹نشانه‌های دیگر رویکرد اخوانی الجزیره در حمایتش از طالبان و تبدیل شدنش به کانال اصلی ارتباطی منتقدان اسلام‌گرای حکام عرب و سلطه غرب، از جمله القاعده و حماس و حتی حزب‌الله قابل مشاهده است. مسیری بی‌رقیب و جذاب که در بستر فضای طوفانی نیمۀ دوم دهۀ نود، منتهی به واقعۀ ۱۱ سپتامبر، الجزیره را تبدیل به پربیننده‌ترین کانال خبری عربی و بهترین بستر برای ترویج نگرش شاگردان قرضاوی کرده است.

🔹قرضاوی در ۱۹۹۷ مجلس الاوروبی للافتاء و البحوث را تأسیس کرد و خود به شکل انتخابی به ریاست آن منصوب شد. بدین‌ترتیب حدود چهل سال بعد از نشر کتابش الحلال و الحرام علاوه‌بر مفتی قطر و اخوان، عنوان مفتی مسلمانان ساکن غرب را نیز از آن خود کرد. همچنین با تأسیس سایت شخصی‌اش در این سال، باز هم در ایجاد سبکی جدید در ارتباط با مخاطب، بر همسلکانش پیش‌دستی کرد.

🔹در ۲۰۰۴ اتحاد جهانی علمای مسلمان را تأسیس نمود و باز خود به ریاست آن رسید. این مقطع اوج فعالیت‌های تقریبی او محسوب می‌شود. رویکردی که بیشترین بروز خود را در جنگ ۲۰۰۶ #حزب‌الله با اسرائیل نشان داد، و قرضاوی در قامت مهمترین صدای حامی حزب‌الله در جهان اهل‌سنت ظاهر شد.

🔹سال ۲۰۰۶ سطح تأثیرگذاری قرضاوی و همراهانش به اوج می‌رسد. قلع‌وقمع دو مدعی تحول در جهان عرب، یعنی القاعده در افغانستان و صدام در عراق، توسط ایالات متحده رخوتی نسبی را در فضای #اسلام‌گرایان اصلاح‌طلب ایجاد کرده بود. در چنین شرایطی حماس، شاخه اخوان در فلسطین و یکی از نزدیکترین مجموعه‌های آن به قرضاوی، موفق شد در سرزمین‌های اشغالی پیروز انتخابات پارلمانی شود و قدرت را دست کم در نوار غزه به‌دست گیرد. هم‌زمان جنگ ۳۳ روزه و حمایت جدی اخوان از حزب‌الله و منتهی شدن آن به پیروزی، هیجان عمیقی در فضای اسلام‌گرایان ایجاد کرد. در این دوره میدان‌داری قطر و قرضاوی در جهان عرب و افکار عمومی آن کاملاً مشهود است. چهار سال زمان زیادی برای ثمر دادن این دوره در قالب انقلاب‌های عربی نبود. انقلاب‌هایی که اخوان را از موضع اپوزیسیون به سطح حاکمیت سیاسی رساند. این بار باز هم این نزدیک‌ترین یاران قرضاوی بودند که به‌قدرت می‌رسیدند. مرسی و غنوشی هر دو جزو اخوانی‌هایی هستند که سال‌ها در غرب بوده‌اند و بر این اساس نزدیک‌ترین روابطشان با شاخۀ غربی اخوان و قرضاوی است.

🔹در ۲۰۱۳ نسخۀ اخوانی حاکمیت متزلزل شد. عمل‌گرایی منجر شد به میزان مسامحه‌ای که اخوان در التزام به اصولش، همچون مبارزه با اسرائیل و ایستادن در برابر تمدن غرب و وحدت اسلامی به خرج داد، در مورد منافع گروهی‌اش سخت‌گیری کند. رویه‌ای که مصری‌ها یک سال بیشتر تحملش نکردند. با سقوط پایگاه مصر زنگ خطر در تونس و حتی قطر نیز به صدا درآمد. اخوان قطعاً به پایان نرسیده اما مدتی باید در محاق سیاست‌های خود را بازبینی کند.

@dolatedin
⭕️ گزارش اندیشکده strategiecs درمورد واکنش گروه‌های اسلام‌گرا نسبت به جنگ غزه

علیرغم ریشه‌های مشترک گروه‌های اسلام سیاسی از نظر منشأ و جهت‌گیری، مواضع آنها در قبال حملات گروه‌های فلسطینی در نوار غزه متفاوت بوده است.

اگر نتایج جنگ منجر به «دستاوردهای» سیاسی جدی در صحنه برای حماس شود، پیامدهای آن به نفع تقویت گفتمان «مقاومت» با ماهیت اسلامی در میان آن جنبش‌ها خواهد بود.

در بلندمدت، انتظار می‌رود که گفتمان گروه‌های اسلام سیاسی به گرایش‌های افراطی و افراطی‌تری تبدیل شود.

🔗ادامه مطلب:
syaaq.com/32487

🏷 #اخوان_المسلمین #اسلامگرایان #القاعده #حزب_تحریر_اسلامی #حماس #طوفان_الاقصی #فلسطین

@dolatedin