💠 #یادداشت
🔺دانشجو و امر سیاسی!
✍سوسن شریعتی
◾️در ۱۶ آذر ۱۳۳۲، ۴ ماه پس از کودتای مرداد و برکناری دولت دکتر مصدق و دو روز قبل از ورود معاون رئیسجمهور آمریکا به ایران، سه دانشجو در راهروهای دانشکده فنی دانشگاه تهران به ضرب گلولههای گارد ارتش شاهنشاهی کشته میشوند. علت حضور نیروهای نظامی در دانشگاه وجود تحرکات دانشجویی در طی ماههای پس از کودتا در اعتراض به تمدید قرارداد نفت با شرکت انگلیسی و به دنبال پخش خبر ورود نیکسون به ایران است. برای نظام شاهنشاهی مسجل است که اتفاقی خواهد افتاد و بهقصد پیشگیری به استقبال آن میرود. تمسخر سربازان توسط دو دانشجو و دستگیری آنها در وسط کلاس درس علیرغم اعتراض استاد و دانشجویان و زنگهایی که زودتر از موعد به صدا درمیآیند موجب خروج ناگهانی و تهاجمی دانشجویان از کلاسها و شعارهای پیاپی در کریدور دانشکده فنی میشود و مواجهه خونین با نیروهای ارتش را اجتنابناپذیر میکند. در این رویارویی محتوم، «قندچی، بزرگنیا و شریعت رضوی» با سرنیزه سربازان و ۶۸ گلولهای که در شرق و غرب کریدور بر دانشجویان میبارد بر خاک میافتند.
🔹 تا انقلاب ایران تنها متولی ۱۶ آذر حافظه غیررسمی اپوزیسیون است که میکوشد برای تاریخ رسمی کشور رقیب بتراشد. پس از انقلاب ایران، این روز وارد تقویم رسمی میشود و متولیان متعددی پیدا میکند؛ میراثی که بر سر مصداقهای آن اجماع نیست حتی بر سر اطلاق نام شهید برای آن سه «آذر اهورایی».
◾️این روز نمادین طی شصتوشش سالی که از واقعه میگذرد مدام در پی کشف مصداقهای جدید برای مشروعیت خود بوده است؛ قبل از انقلاب و پس از آن؛ حکومت شاهنشاهی و جمهوری اسلامی. موضوع این بوده و هست: نسبت سیاست و دانشگاه. یا بهتر است بگوییم دانشجو و امر سیاسی.
🔷 تلاش نظام شاهنشاهی از فردای واقعه تا پایان حکومت پهلوی ممنوع کردن این روز بهمثابه نماد بوده است. از لحظه خاکسپاری این ممنوعیت برقرار میشود و هرگونه یادآوری این روز طی سه دهه ممنوع اعلام میشود.
◾️عملا تا جنبش خرداد در سال ۱۳۷۶. از همین رو دولتهای دهه ۶۰ به این روز بیاعتنا ماندند و بیتردید علت آن را باید در فضای یکدست شده سیاسی در دهه ۶۰ و در ایام جنگ دانست. تا پایان دهه شصت و اوایل هفتاد برای قدرت حاکم این پرسش مرکزی هنوز پاسخ روشنی نیافته بود: نسبت سیاست و محیطهای دانشجویی. دولتهای برآمده از انقلاب نمیتوانستند پرداختن به پرسشگری سیاسی از سوی دانشجو را ممنوع بدانند.
🔷 اما آنچه باعث شده است دولتهای پس از انقلاب علیرغم تردیدهای سالهای آغازین و بدبینی نسبت به ماهیت و گرایش سیاسی سه شهید دانشگاه بالاخره این روز را مشروعیت ببخشند، رسمیت بخشیدن به یکی از روایتهای سیاسی متأثر از این روز از میان روایتهای چندگانه است.
◾️ از زمان دولت نهم یا دهم بود که موضوع تعویض سنگقبرها به دلیل فرسوده بودنشان شنیده میشد.
🔷 از سال ۱۳۹۴ سنگقبرهای قدیمی جای خود را به سنگ مرمرهای مرغوب سیاه-خاکستری و متحدالشکل و همگی مزین به مهروموم بنیاد شهید دادهاند.
◾️ متحدالشکل شدن قبور شهدایی که به ادوار مختلف تاریخ سیاسی تعلق دارند اگرچه ظاهراً این حسن را دارد که قدرت سیاسی دیگر بر اساس دوری یا نزدیکی آن شهید به گفتمان مسلط امتیاز نمیدهد اما با خود تبعیض تکاندهندهای را دارد: کشتهشدهها در راه وطن دو دستهاند آنها که شهید محسوب میشوند و آنها که تلف شدگانند! مهر بنیاد شهید شامل بسیاری از کشتهشدگان زمان شاه که بر علیه امپریالیزم و «سگ زنجیریاش» جنگیدند نمیشود.
🔷به نظر میرسد که پاسخ جمهوری اسلامی به پرسش محتوم و تاریخی «نسبت دانشجو و سیاست» هفتاد سال پس از کشته شدن سه دانشجو در کریدور دانشکده فنی این است: متولی گری برای روز ۱۶ آذر از طریق به رسمیت شناختن شهدای دانشگاه همچون شهید مبارزات ضد استکباری. به عبارتی پرداختن به سیاست برای دانشجو آری اما عمدتاً سیاست دشمنان خارجی. هفتاد سال بعد از واقعه ۱۶ آذر ۱۳۳۲ ما همچنان دستخوش این پارادوکسیم: چگونه میتوان نخبگانی تربیت کرد هوشیار، حساس به «ما»ی مدنی، شکوفا و پرسشگر و ماندگار در خاک وطن، در اندیشه «ایران فردا» بیآنکه بخزد در خویش و ببرد از غیر؛ بیآنکه در خاطره جوانیاش نشانی از ستاره باشد و تضییق و تعلیق و... .
🔶گرامی باد ۱۶ آذر، هفتاد سال بعد... تا سالی دیگر...
#شانزده_آذر
#روز_دانشجو
#سوسن_شریعتی
#دانشجو_و_امر_سیاسی
🔹🔹🔹
🖋 کانال کانون صنفی معلمان ایران
🆔 @KSMtehran
🔺دانشجو و امر سیاسی!
✍سوسن شریعتی
◾️در ۱۶ آذر ۱۳۳۲، ۴ ماه پس از کودتای مرداد و برکناری دولت دکتر مصدق و دو روز قبل از ورود معاون رئیسجمهور آمریکا به ایران، سه دانشجو در راهروهای دانشکده فنی دانشگاه تهران به ضرب گلولههای گارد ارتش شاهنشاهی کشته میشوند. علت حضور نیروهای نظامی در دانشگاه وجود تحرکات دانشجویی در طی ماههای پس از کودتا در اعتراض به تمدید قرارداد نفت با شرکت انگلیسی و به دنبال پخش خبر ورود نیکسون به ایران است. برای نظام شاهنشاهی مسجل است که اتفاقی خواهد افتاد و بهقصد پیشگیری به استقبال آن میرود. تمسخر سربازان توسط دو دانشجو و دستگیری آنها در وسط کلاس درس علیرغم اعتراض استاد و دانشجویان و زنگهایی که زودتر از موعد به صدا درمیآیند موجب خروج ناگهانی و تهاجمی دانشجویان از کلاسها و شعارهای پیاپی در کریدور دانشکده فنی میشود و مواجهه خونین با نیروهای ارتش را اجتنابناپذیر میکند. در این رویارویی محتوم، «قندچی، بزرگنیا و شریعت رضوی» با سرنیزه سربازان و ۶۸ گلولهای که در شرق و غرب کریدور بر دانشجویان میبارد بر خاک میافتند.
🔹 تا انقلاب ایران تنها متولی ۱۶ آذر حافظه غیررسمی اپوزیسیون است که میکوشد برای تاریخ رسمی کشور رقیب بتراشد. پس از انقلاب ایران، این روز وارد تقویم رسمی میشود و متولیان متعددی پیدا میکند؛ میراثی که بر سر مصداقهای آن اجماع نیست حتی بر سر اطلاق نام شهید برای آن سه «آذر اهورایی».
◾️این روز نمادین طی شصتوشش سالی که از واقعه میگذرد مدام در پی کشف مصداقهای جدید برای مشروعیت خود بوده است؛ قبل از انقلاب و پس از آن؛ حکومت شاهنشاهی و جمهوری اسلامی. موضوع این بوده و هست: نسبت سیاست و دانشگاه. یا بهتر است بگوییم دانشجو و امر سیاسی.
🔷 تلاش نظام شاهنشاهی از فردای واقعه تا پایان حکومت پهلوی ممنوع کردن این روز بهمثابه نماد بوده است. از لحظه خاکسپاری این ممنوعیت برقرار میشود و هرگونه یادآوری این روز طی سه دهه ممنوع اعلام میشود.
◾️عملا تا جنبش خرداد در سال ۱۳۷۶. از همین رو دولتهای دهه ۶۰ به این روز بیاعتنا ماندند و بیتردید علت آن را باید در فضای یکدست شده سیاسی در دهه ۶۰ و در ایام جنگ دانست. تا پایان دهه شصت و اوایل هفتاد برای قدرت حاکم این پرسش مرکزی هنوز پاسخ روشنی نیافته بود: نسبت سیاست و محیطهای دانشجویی. دولتهای برآمده از انقلاب نمیتوانستند پرداختن به پرسشگری سیاسی از سوی دانشجو را ممنوع بدانند.
🔷 اما آنچه باعث شده است دولتهای پس از انقلاب علیرغم تردیدهای سالهای آغازین و بدبینی نسبت به ماهیت و گرایش سیاسی سه شهید دانشگاه بالاخره این روز را مشروعیت ببخشند، رسمیت بخشیدن به یکی از روایتهای سیاسی متأثر از این روز از میان روایتهای چندگانه است.
◾️ از زمان دولت نهم یا دهم بود که موضوع تعویض سنگقبرها به دلیل فرسوده بودنشان شنیده میشد.
🔷 از سال ۱۳۹۴ سنگقبرهای قدیمی جای خود را به سنگ مرمرهای مرغوب سیاه-خاکستری و متحدالشکل و همگی مزین به مهروموم بنیاد شهید دادهاند.
◾️ متحدالشکل شدن قبور شهدایی که به ادوار مختلف تاریخ سیاسی تعلق دارند اگرچه ظاهراً این حسن را دارد که قدرت سیاسی دیگر بر اساس دوری یا نزدیکی آن شهید به گفتمان مسلط امتیاز نمیدهد اما با خود تبعیض تکاندهندهای را دارد: کشتهشدهها در راه وطن دو دستهاند آنها که شهید محسوب میشوند و آنها که تلف شدگانند! مهر بنیاد شهید شامل بسیاری از کشتهشدگان زمان شاه که بر علیه امپریالیزم و «سگ زنجیریاش» جنگیدند نمیشود.
🔷به نظر میرسد که پاسخ جمهوری اسلامی به پرسش محتوم و تاریخی «نسبت دانشجو و سیاست» هفتاد سال پس از کشته شدن سه دانشجو در کریدور دانشکده فنی این است: متولی گری برای روز ۱۶ آذر از طریق به رسمیت شناختن شهدای دانشگاه همچون شهید مبارزات ضد استکباری. به عبارتی پرداختن به سیاست برای دانشجو آری اما عمدتاً سیاست دشمنان خارجی. هفتاد سال بعد از واقعه ۱۶ آذر ۱۳۳۲ ما همچنان دستخوش این پارادوکسیم: چگونه میتوان نخبگانی تربیت کرد هوشیار، حساس به «ما»ی مدنی، شکوفا و پرسشگر و ماندگار در خاک وطن، در اندیشه «ایران فردا» بیآنکه بخزد در خویش و ببرد از غیر؛ بیآنکه در خاطره جوانیاش نشانی از ستاره باشد و تضییق و تعلیق و... .
🔶گرامی باد ۱۶ آذر، هفتاد سال بعد... تا سالی دیگر...
#شانزده_آذر
#روز_دانشجو
#سوسن_شریعتی
#دانشجو_و_امر_سیاسی
🔹🔹🔹
🖋 کانال کانون صنفی معلمان ایران
🆔 @KSMtehran