#نشریه_زمان_ظهور
#نشریه_شماره_206
#پایان_نامه
#سلمان

✔️گزارشی از پایان‌نامۀ «سلمان المحمّدی کما بیّنها القائم (ع)»

✍️به قلم عباس فتحی


💢مقدمه

سلمان محمدی، یار وفادار پیامبر اسلام (ص) و اهل‌بیت (ع)، یکی از شخصیت‌های برجستۀ تاریخ اسلام است که مورد تکریم و ستایش اهل‌بیت (ع) قرار گرفته است. در این مقاله، با استفاده از منابع معتبر اسلامی، به بررسی مقامات و جایگاه او از منظر قرآن، احادیث و بیانات قائم (ع) می‌پردازیم. این مقاله مختصری از پایان‌نامه‌ای است که در حوزﮤ علمیۀ مهدوی ارائه گردیده است و تلاش دارد با حفظ مستندات و ارجاعات علمی، تصویری روشن از فضائل سلمان محمدی ارائه دهد.

💢۱. مروری بر داستان زندگی سلمان

سلمان محمدی که پیش از اسلام روزبه نام داشت، در خانواده‌ای زرتشتی در ایران متولد شد. او از همان کودکی روحیۀ حقیقت‌جویی داشت و به ادیان مختلف علاقه‌مند بود. جست‌وجوی او برای حقیقت باعث شد از آیین اجدادی خود فاصله گرفته و به مسیحیت گرایش یابد. وی سال‌ها در میان راهبان مختلف به تحصیل علوم دینی پرداخت تا اینکه سرانجام در شام به راهبی برخورد که او را از ظهور پیامبری در سرزمین حجاز آگاه کرد. این راهب آخرین وصی عیسی (ع) بود و او را به‌سوی محمد (ص) راهنمایی کرد.

🔻در مسیر رسیدن به مدینه، سلمان گرفتار شد و به‌عنوان برده فروخته شد. او سال‌ها در بندگی گذراند تا اینکه پیامبر اکرم (ص) او را خریداری کرده و آزاد نمود. پس از آزادی، سلمان از نزدیک‌ترین اصحاب پیامبر (ص) شد و به‌دلیل علم و اخلاص و تقوای بی‌نظیرش مورد ستایش خاص پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) قرار گرفت. او نقش برجسته‌ای در حکومت اسلامی داشت و از مهم‌ترین وظایف او، فرمانداری مدائن بود که آن را به عدل و تقوا اداره کرد. او تا پایان عمر در زمرﮤ یاران صدیق امیرالمؤمنین علی (ع) باقی ماند و در همان شهر مدائن به دیدار حق شتافت.

💢۲. سلمان در پرتو قرآن

در قرآن کریم، آیاتی وجود دارد که اهل‌بیت (ع) آنها را مرتبط با جایگاه و شخصیت سلمان محمدی دانسته‌اند. این آیات، بیانگر مقام والای ایمان، تقوا، صداقت و همراهی سلمان با اهل‌بیت (ع) است. در ادامه، برخی از این آیات همراه با ترجمۀ آنها ارائه می‌شود:

▫️- آیۀ ۲ سورﮤ محمد (ص): (وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَآمَنُوا بِمَا نُزِّلَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَهُوَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ كَفَّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَأَصْلَحَ بَالَهُمْ) (و کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند و به آنچه بر محمد نازل شده است -که حق از جانب پروردگارشان است - ایمان آوردند، (خداوند) بدی‌هایشان را از آنان زدود و حالشان را اصلاح کرد).


📖صفحه ۱
👇ادامه


👏@Zaman_Zohour

👈آیۀ ۲۸ سورﮤ کهف: (وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ...) (و خود را همراه با کسانی که پروردگارشان را صبح و شام می‌خوانند – درحالی‌که تنها رضای او را می‌طلبند – شکیبا دار).

▫️- آیۀ ۵۵ سورﮤ نساء: (فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَمِنْهُمْ مَنْ صَدَّ عَنْهُ وَكَفَىٰ بِجَهَنَّمَ سَعِيرًا) (برخی از آنان به او ایمان آوردند و برخی از او روی گرداندند، و آتش دوزخ برای سوزاندن (کافران) کافی است).

▫️- آیات دیگر
- آیۀ ۱۰۷ سورﮤ کهف: (إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا)
- آیۀ ۱۰۰ سورﮤ توبه: (وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ)
- آیۀ ۹۷ سورﮤ بقره: (قُلْ مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَىٰ قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ ...)
- آیۀ ۱۰۴ سورﮤ آل‌عمران: (وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ ...)
- آیۀ ۵۴ سورﮤ انعام: (وَإِذَا جَاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ)

💢۳. سلمان در پرتو احادیث

سلمان محمدی در روایات اسلامی شخصیتی است که مورد تأیید و تمجید پیامبر (ص) و ائمۀ معصومین (ع) قرار گرفته است. برخی از مهم‌ترین احادیث دربارﮤ او عبارت‌اند از:

- سلمان دریایی بی‌کران: پیامبر (ص) فرمود: «سلمان بحرٌ لَا يُنْزَحُ"» [1] که نشان‌دهندﮤ عظمت علمی و معنوی سلمان است.
- سلمان ده درجۀ ایمان و یقین را کامل کرد. [2]
- سلمان از اهل‌بیت است: پیامبر (ص) فرمود: «سلمان منا اهل‌البیت.» [3]
- سلمان و حسادت خلیفۀ دوم: نقل شده است که خلیفۀ دوم نسبت به سلمان حسادت می‌ورزید و از جایگاه او نزد پیامبر (ص) نگران بود.
- سلمان ده درجۀ ایمان و یقین را کامل کرد و جزو کسانی شد که شایستۀ حمل و درک ۲۷ حرف علم شد. [11]

✨- سلمان در شمار "قرای ظاهره"، یعنی حجاب و واسطه بین خلفای خدا و مردم بود. [12]
- سلمان وجه‌الله: سلمان هم در حد خودش یکی از نشانه‌های الهی بر روی زمین بود که با شناخت او خداوند شناخته می‌شد:
▫️«أي إنه يكون وجه‌الله بحسب ما تحمل نفسه من صفات الله كماً وكيفاً وبالتإلى فوجه‌الله في الخلق ليس مرتبة واحدة، فمحمد (ص) وجه‌الله، وعلي (ع) وجه‌الله، وفاطمة وجه‌الله، والحسن وجه‌الله، والحسين وجه‌الله، والأئمة وجه‌الله، والمهديون وجه‌الله، والأنبياء والرسل وجه‌الله، وسلمان الفارسي وجه‌الله ولكن كلٌ منهم بحسبه. فوجه‌الله الحقيقي في الخلق هو محمد (ص) وبالتإلى ستكون معرفته بربه سبحانه هي الأكمل في الخلق؛ لأنها عبارة عن معرفته بنفسه، ولا أحد من الخلق أعرف منه (ص) بنفسه التي عكست صورة اللاهوت بالصورة الأكمل في الخلق وكانت هي الأكمل في الخلق» [13]

▫️«هر انسانی که با اخلاص به‌سوی خدا سِیر کند به اندازﮤ خودش و براساس سعی و اخلاصی که دارد، یعنی طبق صفات الهی که نفس وی به‌طور کمّی و کیفی در بر گفته است، وجه‌الله می‌شود. ازاین‌رو وجه‌الله در خلق فقط یک مرحله و مرتبه نیست؛ محمد (ص) وجه‌الله است، علی (ع) وجه‌الله است، فاطمه (س) وجه‌الله است، حسن (ع) وجه‌الله است، حسین (ع) وجه‌الله است و ائمه (ع) وجه‌الله هستند، مهدیون (ع) وجه‌الله هستند، انبیا و فرستادگان وجه‌الله هستند، سلمان فارسی وجه‌الله است؛ ولی هریک به فراخور حال و وضعیت خود. صورت واقعی خدا در خلق، حضرت محمد (ص) است و در نتیجه معرفت آن حضرت به پروردگار سبحانش بالاترین و کامل‌ترین معرفت‌ها در خلایق است، زیرا این معرفت عبارت است از معرفت او نسبت به خودش. در مخلوقات هیچ‌کس بیش از آن حضرت نسبت به خودش شناخت ندارد؛ خودی که صورت لاهوت را به کامل‌ترین شکل ممکن منعکس می‌کند و کامل‌ترین در خلق است.»

▫️- سلمان در رجعت: سلمان ازجمله یاران خاص امام مهدی (ع) در دوران رجعت خواهد بود، یعنی شخصی مثل و نظیر او در میان یاران قائم (ع) است که نقش مهمی در دولت عدل الهی خواهد داشت. [14]

📖صفحه ۲
👇ادامه


👏@Zaman_Zohour

👈- سلمان «علی هدی من ربّه»: او جزو کسانی بود که قبل از بعثت پیامبر (ص) هم بهره‌ای از هدایت با غیب داشت و لذا منتظر آمدن پیامبر (ص) بود و با راهنمایی ملکوتی الهی، او را شناخت و بیعت کرد. [15]
- سلمان حول آتش بود: آتش معروفی برای اهل معرفت هست که پیامبر (ص) در آن سوخت و خودش آتش شد و اوصیای او به اندازﮤ مقامشان در آن سوختند، و شیعیان و اولیای خاص خدا اطراف آن هستند. سید احمد الحسن می‌گوید سلمان هم جزو اطرافیان آتش بود. [16]

▫️- سلمان به فتح رسید، از مقرّبین شد، صاحب مقام قرب فرائض شد، صاحب سعی مشکور بود، و البته با این‌همه، گمان نکنید که او در مقام محمد (ص) و آل‌محمد (ص) قرار گرفت، زیرا کسی با آنها مقایسه نمی‌شود. [17]


📚منابع:

[1] محمدباقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ۲۲، ص ۳۲۸.
[2] همان، ج ۲۲، ص ۳۴۱
[3] همان، ج ۲۲، ص ۳۴۲
[4] همان، ص ۳۲۱
[5] همان، ص 356
[6] همان، ص ۳۲۶
[7] همان، ص 327
[8] همان، ص 360
[9] همان، 369
[10] https://alhowzah.com/202403/5216/?fbclid=IwY2xjawJSdJZleHRuA2FlbQIxMQABHfVQaidebzIEKPbzSKE1VVHQCUzQB-YDx3k6rqKaYYbdIGEE_3pdImw0Lw_aem_kokkfpq4ynfgQ4WzQE-vaQ
[11] سید احمد الحسن، الجواب‌المنیر، ج ۱، ص ۵۸ و ۵۹؛ بیان الحق والسداد من علم الإعداد، ص ۱۵ و ۱۶.
[12] سید احمد الحسن، الجواب‌المنیر، ج ۳، ص ۲۷ – ۲۹.
[13] سید احمد الحسن، الجواب‌المنیر، ج ۴، ص ۵۰.
[14] سید احمد الحسن، الرجعة ثالث أیام الله الکبری، ص ۱۳ و ص ۳۵.
[15] سید احمد الحسن، المتشابهات، ص ۹۷.
[16] سید احمد الحسن، المتشابهات، ج 3، ص ۱۷۶ و ۱۷۸.
[17] سید احمد الحسن، مع العبد الصالح، ج ۱، ص ۶۶ و ۶۷.

📖صفحه ۳

🔗نشریه شماره 206

👏@Zaman_Zohour

#معرفی

❄️عهد فراموش‌شده را چگونه به ‌یاد بیاوریم؟!

✍️به قلم سمیه احمدی


🔺درنگی بر پیمان فراموش‌شده و حقیقت حجرالأسود
🔺آیا این حیات زمینی اولین تجربۀ ما در یک عالم امتحان است؟
🔺عالم عهد و میثاق
🔺چگونه می‌توان عهد و پیمان اخذشده در عالم ذر را به‌ خاطر آورد؟!
🔺رنج و زحمت فرستادگان برای یادآوری عهد فراموش‌شده


🔗نشریه شماره 206


🚀@Zaman_Zohour

#نشریه_زمان_ظهور
#نشریه_شماره_206
#عالم_ذر

✔️عهد فراموش‌شده را چگونه به ‌یاد بیاوریم؟!

✔️درنگی بر پیمان فراموش‌شده و حقیقت حجرالأسود

✍️به قلم سمیه احمدی

💢مقدمه:

همۀ ما بارها و بارها در معرض سؤالاتی بنیادین قرار گرفته‌ایم که با آفرینش ما و هدف از آمدنمان به این دنیا در ارتباط است؛ سؤالاتی از قبیل اینکه:
دلیل متولد شدن ما و آمدنمان به این کرﮤ خاکی چه بوده است؟
هدف از راه رفتن، حرف زدن و هزاران فعالیت دیگر در زندگی، پس از این‌همه سال، چیست؟
ما از زندگی خود چه می‌خواهیم؟
آیا کمال مادی که با ثروت، موقعیت اجتماعی و‌ ... به ‌دست می‌آید، همۀ آن چیزی است که از ما انتظار می‌رود؟
و ...

⤵️شاید اگر به گذشتۀ خود بازگردیم و در آنچه بوده‌ایم درنگی داشته باشیم، بهتر بتوانیم به پاسخ این سؤالات دست یابیم؛ از‌این‌رو امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «رحمت خدا بر بنده‌ای که بداند از کجا آمده و در کجا هست و به کجا می رود.»[۱]
آیا این حیات زمینی اولین تجربۀ ما در یک عالم امتحان است؟
آیا تا به حال، کسی دربارﮤ آنجا با ما سخن گفته است؟

💢پیدایش نخستین

حتماً شما هم اصطلاح «عالم ذر» را شنیده‌اید، عالمی که در ادبیات دینی ما با عناوین مختلفی به آن اشاره شده است؛ نام‌هایی همچون:

🟠عالم ذر
🟠عالم نفْس‌ها
🟠عالم اشباح
🟠النشأة الاُولیٰ یا پیدایش نخستین
🟠عالم عهد و میثاق

اصل وجود عالم ذر در ادبیات دینی، حقیقتی ثابت و انکارناپذیر است، البته نه به‌طور مطلق، زیرا جز متدیّنان کسی به آن قائل نیست. اما در بیش از ده آیه از قرآن کریم و ده‌ها روایت، با عناوین گوناگون به آن اشاره شده است.[۲]
در حقیقت، همۀ ما انسان‌ها پیش از ورود به این عالم امتحان در کرﮤ خاکی، امتحان دیگری را در عالمی دیگر تجربه کرده‌ایم؛ عالمی که ماهیتی متفاوت از این عالم داشته و آزمون ما در آن نیز، متناسب با ویژگی‌های همان عالم بوده است.[۳]
و افراد براساس نتیجه‌ای که در آن عالم به‌دست آوردند، به دسته‌های مختلفی تقسیم شدند.[۴]
در پاره‌ای از روایات، به دو امتحان قولی و فعلی (یا زبانی و عملی) در عالم ذر اشاره شده است، یعنی اقرار به ربوبیت با پاسخ گفتن به یک سؤال، و رفتن به‌سمت آتش.[5]

🗣نکتۀ قابل‌توجه اینجاست که با ورود انسان‌ها به امتحان دنیا، آنان امتحان پیشین و نتیجۀ آن را فراموش می‌کنند؛ آنگاه هر فردی هر نتیجه‌ای را که در امتحان ذر به آن دست یافته باشد، در امتحان دنیا نیز همان را تکرار خواهد کرد.
سید احمد الحسن، در تفسیر آیۀ ۶۲ سورﮤ واقعه: ﴿وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الْأُولَىٰ فَلَوْلَا تَذَكَّرُونَ﴾، «النشأة الاُولیٰ» را به عالم ذر تفسیر نموده و علت فراموش‌ کردن آن عالم از جانب بندگان را نیز بیان کرده است:

▫️«آفرینش نخست، همان عالم ذر است که در آن، امتحان نخستین بوده است و فرزندان آدم از آن آگاهی دارند؛ ولی هنگامی‌که به این عالم آمدند، حجاب متراکم جسمانی و سپس شهوات و گناهانشان و غفلتِ آن‌ها از یاد خدا، ایشان را در پرده گرفت. اولیا از پیامبران، فرستادگان و حجت‌ها (ع) این آفرینش و نشئت را متذکّر می‌شوند و دوستداران خود را در آن می‌شناسند، و هرکس که فطرتی پاک داشته باشد این عالم پیشین را به یاد می‌آورد و وضعیت خود را در آن می‌داند، ولی عموم مردم: (نَسُوا اللهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ) (خدا را فراموش کردند و خدا نیز نفس‌هایشان را از یادشان برد)... آن‌ها به‌سبب غفلتشان از خدا و اهتمام به عالم جسمانی و غوطه‌ور شدن در شهوات، از نفس‌هایشان و از عالم پیشین که در آن زندگی کرده‌اند و از وضعیت خود در آن، چیزی به یاد نمی‌آورند.»[۶]

🔺همچنین در جایی دیگر، در پاسخ سؤالی در ارتباط با حکمت امتحان دوباره - آن هم وقتی نتیجۀ امتحان پیشین دوباره تکرار می‌شود - می‌فرماید:

«اعطای فرصت دوباره، واقعی است و توهمی و عاری از حقیقت نیست. خداوند سبحان به مردم فرصت واقعی داده است تا اگر نتیجۀ ذر بد بود، آن را تغییر دهند. ولی از آنجا که حقایق آنان زشت و پلید است، همان نتیجه تکرار می‌شود. یعنی حکمت این است که خداوند، بخشنده، مهربان و دلسوز است، و این فرصت دیگر، برای آشکار کردن بخشش و کرم و رحمت خداوند سبحان است.»[۷]

💢عالم عهد و میثاق

چنان‌که پیش‌تر اشاره کردیم، یکی از اسامی عالم ذر، عالم عهد و میثاق است. بیشترین تعداد از روایاتی که دربارﮤ عالم ذر سخن گفته‌اند، روایاتی است که به امتحان مخلوقات در آن عالم و عهد و میثاقی که از آنها گرفته شد اشاره دارد.[۸] منظور از عهد و میثاق، پیمان و اقراری است که در عالم ذر نسبت به ربوبیت خداوند و ولایت محمد و آل‌محمد، از خلایق گرفته شد. در واقع، چنان‌که دانستیم، انسان عهد و میثاقی را که پیش‌تر در عالم ذر از او گرفته شد فراموش می‌کند و سپس به این دنیا قدم می‌گذارد.

📖صفحه ۱
👇ادامه مقاله

👏@Zaman_Zohour