📯📜 در جستجوی یک متن مفقود از قرن سوم
💯 وقتی مو به اندام خطیب بغدادی راست می شود!
#خطیب_بغدادی (م468) در تاریخ خود به هنگام ذکر #عیسی_بن_مهران المستعطف، از وی با تعابیر ویژه ای یاد می کند. «قلت: كان عيسى بن مهران المستعطف من شياطين الرافضة و مردتهم» وی در ادامه سخن از کتابی به میان می آورد که اباطیل و قصه هایی در این کتاب وجود دارد. «و وقع إليّ كتاب من تصنيفه في الطعن على الصحابة و تضليلهم، و إكفارهم، و تفسيقهم. فو اللّه لقد قفّ شعري عند نظري فيه، و عظم تعجبي مما أودع ذلك الكتاب من الأحاديث الموضوعة،» خطیب بغدادی با مطالعه کتاب عیسی بن مهران، به جهت احادیث و اخبار موضوع این کتاب، بسیار شگفت زده شده است. طبق گزارش بغدادی محتوای این متن طعن بر صحابه و تکفیر و تفسیق آنان است که به نظر می رسد همین محتوای ناموس باعث شده که خطیب بغدادی سخت بر عیسی بن مهران حمله ور شود و او را از شیاطین رافضه معرفی کند.
بغدادی در ادامه منشاء این اخبار را شهر کوفه معرفی می کند. «و الأقاصيص المختلقة، و الأنباء المفتعلة، بالأسانيد المظلمة عن سقّاط الكوفيين، من المعروفين بالكذب، و من المجهولين.» بغدادی با شهادت بر خباثت مولف این کتاب دو آیه از قرآن کریم را پیشکش عیسی بن مهران می کند و «دلني ذلك على عمي بصيرة واضعه، و خبث سريرة جامعه، و خيبة سعي طالبه، و احتقاب ذرار كاتبه: فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَ وَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَكْسِبُونَ [البقرة 79] وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ [الشعراء 227].» (خطیب بغدادی، تاریخ بغداد ج11 ص167)
پر واضح است که تمایلات فرقه ای و باورهای کلامی در داوری خطیب بغدادی درباره این کتاب سخت تاثیرگذار بوده است. سمعانی نیز از ابوالحسن دارقطنی تعابیری مشابه همین تعابیر درباره عیسی بن مهران گزارش کرده است. (سمعانی، الانساب ج12 ص240) البته افسوس که این کتاب در لابلای تاریخ از میان رفته، تا با بررسی آن، حکم خطیب بر خباثت مولف این کتاب را در میزان انصاف قرار دهیم.
🔹از عیسی بن مهران نقل های پراکنده ای در متون حدیثی شیعه و سنی باقیمانده که بی ارتباط با سخنان خطیب بغدادی نیست. مجموعه این نقل های پراکنده و نکاتی درباره شخصیت نویسنده آن در نوشتاری مستقل به زودی منتشر خواهد شد. اما شیخ مفید در کتاب الامالی چند روایت از عیسی بن مهران گزارش نموده که به نظر می رسد به صورت مستقیم از کتاب وی اخذ کرده است. شیخ مفید نقل های خود را به طریق « قال أخبرني أبو بكر محمد بن عمر بن سالم قال حدثنا أبو عبد الله جعفر بن محمد الحسني قال حدثنا عيسى بن مهران» (امالی مجلس پنجم ح 4 و 5 و 8) و طریق «قال أخبرني أبو حفص عمر بن محمد بن علي الصيرفي قال حدثنا جعفر بن محمد الحسني قال حدثنا عيسى بن مهران» (امالی مجلس ششم، ح 6 و 7 و 8؛ مجلس هفتم ح9) روایت کرده است. تک روایتی نیز به طریق دیگر در مجلس 64 از وی روایت کرده است. محتوای این روایات پیرامون صحابه و اتفاقات پس از رحلت پیامبر اکرم است.
✍ نویسنده:: جناب عباس مفید
🌴 @velae_ir 🌴
💯 وقتی مو به اندام خطیب بغدادی راست می شود!
#خطیب_بغدادی (م468) در تاریخ خود به هنگام ذکر #عیسی_بن_مهران المستعطف، از وی با تعابیر ویژه ای یاد می کند. «قلت: كان عيسى بن مهران المستعطف من شياطين الرافضة و مردتهم» وی در ادامه سخن از کتابی به میان می آورد که اباطیل و قصه هایی در این کتاب وجود دارد. «و وقع إليّ كتاب من تصنيفه في الطعن على الصحابة و تضليلهم، و إكفارهم، و تفسيقهم. فو اللّه لقد قفّ شعري عند نظري فيه، و عظم تعجبي مما أودع ذلك الكتاب من الأحاديث الموضوعة،» خطیب بغدادی با مطالعه کتاب عیسی بن مهران، به جهت احادیث و اخبار موضوع این کتاب، بسیار شگفت زده شده است. طبق گزارش بغدادی محتوای این متن طعن بر صحابه و تکفیر و تفسیق آنان است که به نظر می رسد همین محتوای ناموس باعث شده که خطیب بغدادی سخت بر عیسی بن مهران حمله ور شود و او را از شیاطین رافضه معرفی کند.
بغدادی در ادامه منشاء این اخبار را شهر کوفه معرفی می کند. «و الأقاصيص المختلقة، و الأنباء المفتعلة، بالأسانيد المظلمة عن سقّاط الكوفيين، من المعروفين بالكذب، و من المجهولين.» بغدادی با شهادت بر خباثت مولف این کتاب دو آیه از قرآن کریم را پیشکش عیسی بن مهران می کند و «دلني ذلك على عمي بصيرة واضعه، و خبث سريرة جامعه، و خيبة سعي طالبه، و احتقاب ذرار كاتبه: فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَ وَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَكْسِبُونَ [البقرة 79] وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ [الشعراء 227].» (خطیب بغدادی، تاریخ بغداد ج11 ص167)
پر واضح است که تمایلات فرقه ای و باورهای کلامی در داوری خطیب بغدادی درباره این کتاب سخت تاثیرگذار بوده است. سمعانی نیز از ابوالحسن دارقطنی تعابیری مشابه همین تعابیر درباره عیسی بن مهران گزارش کرده است. (سمعانی، الانساب ج12 ص240) البته افسوس که این کتاب در لابلای تاریخ از میان رفته، تا با بررسی آن، حکم خطیب بر خباثت مولف این کتاب را در میزان انصاف قرار دهیم.
🔹از عیسی بن مهران نقل های پراکنده ای در متون حدیثی شیعه و سنی باقیمانده که بی ارتباط با سخنان خطیب بغدادی نیست. مجموعه این نقل های پراکنده و نکاتی درباره شخصیت نویسنده آن در نوشتاری مستقل به زودی منتشر خواهد شد. اما شیخ مفید در کتاب الامالی چند روایت از عیسی بن مهران گزارش نموده که به نظر می رسد به صورت مستقیم از کتاب وی اخذ کرده است. شیخ مفید نقل های خود را به طریق « قال أخبرني أبو بكر محمد بن عمر بن سالم قال حدثنا أبو عبد الله جعفر بن محمد الحسني قال حدثنا عيسى بن مهران» (امالی مجلس پنجم ح 4 و 5 و 8) و طریق «قال أخبرني أبو حفص عمر بن محمد بن علي الصيرفي قال حدثنا جعفر بن محمد الحسني قال حدثنا عيسى بن مهران» (امالی مجلس ششم، ح 6 و 7 و 8؛ مجلس هفتم ح9) روایت کرده است. تک روایتی نیز به طریق دیگر در مجلس 64 از وی روایت کرده است. محتوای این روایات پیرامون صحابه و اتفاقات پس از رحلت پیامبر اکرم است.
✍ نویسنده:: جناب عباس مفید
🌴 @velae_ir 🌴