عباس وریج کاظمی

اخلاق مصرفی جدید و باز تعریف مفهوم ترک در زندگی ایرانی
عباس کاظمی
@varijkazemi

امروزه زندگی بسیاری از شهروندان ایرانی در هرکجا که باشند، رشت، تهران یا سنندج، با سریال‌های ترکی عجین شده‌است،. آنان چندین سال است که به طور مستمر این سریال ها و فیلم ها را دنبال می‌کنند، از هر طبقه‌ای که بر خاسته باشند و با هر سطح از تحصیلات، فرقی نمی‌کند. مسئله این است که این سریال‌ها جایی در زندگی روزمره مردم بازکرده‌اند.
سریال‌های عامه پسند ترکی دنیای جدیدی برای ایرانی‌ها خلق کرده اند: ایماژی از شهرهای زیبا، سرسبز، زندگی لاگچری، مد لباس‌ها، سبک‌های زندگی جدید و عجیب، مناسبات جنسیتی متفاوت. می‌توان مصرف این سریال‌ها را به عنوان دریچه‌ای برای آشنایی با مردمان همسایه تعبیر کرد، می‌توان آن را رفع عطشی برای شیوه‌هایی از بازنمایی دانست که رسانه به اصطلاح ملی آن را کنار می‌زند( کافی است که برنامه‌های متفاوت تلویزیون ایران نظر کرد که مثلا به دلیل پوشش یا رنگ متفاوت پخش نمی‌شوند) اما مهمتر از همه اتفاقی که می افتد این است که «ترک بودن» از طریق این سریال‌ها از نو برای ما تعریف شده است.
اگر در گذشته نه چندان دور، مفهوم «ترکی» با کباب گره خورده بود( کباب ترکی) اینک بیشتر یادآور سریال‌های متفاوتی چون «حریم سلطان»، «فاطماگل»، «عشق و جزا»، «پاتریکس»، «غنچه‌های زخمی» ، «عشق اجاره‌ای» و نظایر آن‌ است. آنچه مهم است بدانیم این است که سریال‌ها صرفاً جهان‌بینی ترکی را برای ما روایت نمی‌کنند، آنها صرفاٌ تاریخ وگذشته تمدنی خود را با حال درهم نمی‌آمیزند، بلکه بیشتر تصویری از ترک بودن( اصیل بودن و در عین حال مدرن بودن) را با شیوه‌ای از اخلاق مصرف به هم گره می‌زنند.
@varijkazemi
کالاهای ترکی نیز همانند سفیران تصویری‌ و تلویزیونی، خوانشی جدید از مفهوم «ترک» برای ما ارائه می‌کنند. برندهای ترکی به عنوان ادامه سریال‌ها و فیلم‌های ترکی‌، از غذا، مبلمان تا پارچه‌های ترک چونان هویتی متمایز، در دل و جان رخنه می‌کنند. دختران جوان با دقت در السی وایکیکی دنبال لباس‌هایی می‌گردند که شب قبل بر قامت زیبارویان ترکی دیده‌اند، پسران ایرانی قامت خود را با «جسور» (پاتریکس) و ساواش و امثالهم هماهنگ می‌کنند، اینچنین است که سریال‌های ترکی با کالاهای ترکی در مراکز خرید ایرانی با هم ملاقات می‌کنند و در نهایت درگیر شدن با برند ترکی را برای ما به مثابه امری هویت بخش و متمایز خلق می‌کنند. اگر فرض کنیم مدهای ترکی واجد نوعی زبان ترکی باشند و سریال‌ها نیز مروج واژگان ترکی در مجموع گرایش جوانان به یادگرفتن زبان ترکی خود می‌تواند نشانه‌ای برای ورود به فرهنگی در حال تولید باشد. یادگرفتن زبان ترکی به عنوان یکی از علایق جوانان ایرانی باید در کنار آن چیزی فهم شود که در مجموع اخلاق مصرفی جدید را حول شبکه‌های تلویزیونی ترک، رستوران‌های سروکننده غذاهای ترکی، فروشگاه‌های برند ترکی و مسافرت به شهرهای متفاوت ترکیه شکل می‌دهد. مجموعه این اتفاقات را می‌توان با عنوان السی وایکیکی شدن فرهنگ مصرفی ایرانی یاد کرد.
درست ابتدای مهر امسال بود که محمد حسین عرب، نائب رئیس اتحادیه پوشاک در کشور در مورد خطر برندهایی چون ال سی وایکیکی و کم رونق شدن تولیدات داخلی هشدار داده بود:
«در حالی که فروشگاه‌های تولید داخلی به سختی یک فروش در روز دارند، تریلی تریلی کالاهای ال سی وایکیکی وارد ایران می‌شود. متأسفانه افزایش حضور برخی از برندهای بی‌کیفیت مانند ال سی وایکیکی در بازار داخلی نه تنها موجب رقابت و بالارفتن کیفیت ‌‎شود بلکه ضربه زیادی هم به تولید داخل خواهد زد.» ( ال سی واییکیکی را از ایران اخراج کنید، سایت نود اقتصادی، چهارشنبه ۱۹ مهر ۱۳۹۶).
امروزه درون هر مرکز خریدی شعبه‌ای بزرگ از فروشگاه لباس‌های السی وایکیکی در کنار سایر برندهای ترک قرار گرفته‌اند. مراکز خرید به این معنا صرفاً فضای حضور آدم‌هایی خاص و به اصطلاح متمایز را ممکن نمی‌کنند بلکه کالاهایی خاص( در اینجا برند ترک) را هم تشخص می‌بخشند و آن را به الگویی برای مصرف و خلق سبک زندگی شهروندان تبدیل می‌کند. مفهوم السی‌وایکیکی شدن دال بر شکل گیری نوعی از مصرف‌گرایی وابسته است، نوعی از مصرف که تنها به برند السی‌وایکیکی هم محدود نمی‌شود بلکه مصرف‌گرایی روزافزون جامعه از طریق برندهای ترک و تغییر ذائقه شهروندان را نشان می‌دهد. ترکی شدن یا ترکی بودن به این دلیل مفهومی سیاسی است که به میانجی آن اخلاق مصرفی و ارزش‌های مصرفی جدید خود را با چیزی نزدیک به فرهنگ ما بازتولید می‌کنند.

عباس کاظمی/ پژوهشگر و آموزگار مطالعات فرهنگی
انتشار این مطلب با ذکر منبع بلامانع است
@varijkazemi

#یاد_داشت

9.05K viewsedited 10:29