منبع : پیمایش ارزشها و نگرشهای ایرانیان ۱۴۰۲


▪️شرکت در اتتخابات ریاست جمهوری

شرکت در انتخابات به تفکیک استان‌ها
منبع: ارزشها و نگرشهای ایرانیان ۱۴۰۲

۱۹ و ۲۰ خرداد ۱۴۰۳
میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳
منبع ایسپا

در این نظرسنجی تنها ۴۱ درصد حاضر به مصاحبه‌شده‌اند و ۵۹ درصد اساسا به سوالات پاسخ نداده‌اند. پس درصد مشارکت کنندگان باید صرفا در میان جمعیت پاسخ‌دهندگان محاسبه شود.

@varijkazemi

عباس کاظمی جامعه‌شناس در حاشیه گردهمایی دانش آموختگان علوم اجتماعی:
انتظار شگفتی خاصی در انتخابات ندارم
 
🔹درباره انتخابات ریاست جمهوری، در کوتاه مدت فضایی برای مشارکت به وجود می‌آید اما درنهایت  انتظار ندارم شاهد مشارکت بالایی باشیم.

🔹در میان کاندیداها برای جلیلی شانس قائل هستم، اما برای پزشکیان اما شانس اندکی درنظر می‌گیرم. البته گروهی علاقه دارند قالیباف رئیس‌جمهور شود، اما قالیباف خودش رای ندارد مگر این‌که اجماع روی او صورت پذیرد.

🔹درباره اصلاح‌طلبان معتقدم اگر رای بیاورند ناامیدی برمی‌گردد. در واقع ترجیح من اصلاح ‌طلب‌ها نیستند، چون اگر آنها رای بیاوند امید کاذب ایجاد می‌شود و در نهایت هیچ کاری پیش نمی‌رود واتفاقی نمی‌افتد، در‌نتیجه امید مردم فروکش می‌کند.

🔹اگر هم جلیلی رئیس‌جمهور بشود، همین وضعیت موجود باقی می‌ماند.
  در کل انتظار ندارم شگفتی خاصی پس از انتخابات ریاست جمهوری انجام شود. البته ممکن است خود انتخابات یک شگفتی موقتی ایجاد کند، ولی پس از انتخابات شاهد هیچ شگفتی خاصی در نظم سیاسی نخواهیم بود.

▫️فیلم: مهرداد آلادین

@hammihanonline

من در انتخابات پیش رو جزو قشر خاکستری هستم که هنوز تصمیم به مشارکت نگرفتم. هیچ توصیه‌ای هم برای مشارکت یا عدم مشارکت دیگران ندارم. اما خودم فکر می‌کنم که اصلاح طلبان چه رای بیاورند چه نیاورند مرحله آخر حیات سیاسی خود را سپری می‌کنند.
ما برای ایجاد تغییر در جامعه به نیروی سیاسی متفاوت با اصلاح طلبان موجود نیاز داریم. ،نیرویی با واژگان جدید سیاسی که ایران بعد از ۱۴۰۱ و پس از آن را درک کند

عباس کاظمی
یکشنبه ۲۷ خرداد ۱۴۰۳

دوستانی که تایید آقای پزشکیان را نقطه‌ی عطف برای ایجاد تغییر می‌دانند ابتدا باید در مورد وضعیت اسفبار صادق زیبا کلام (بنا به شنیده‌ها سرطان پیشرفته) در زندان بگویند و همین طور سایر زندانیان سیاسی از جمله یاشار سلطانی صحبت کنند. نمی‌شود مردم را به شور انتخاباتی دعوت کرد اما واکنشی در برابر وضعیت زندانیان سیاسی نداشت

▪️میزان مشارکت در انتخابات پیش رو در طی هفته گذشته تغییری نکرده‌است. در مورد درصد آرا باید گفت که آرا پزشکیان به آرامی به جلو می‌رود(در مجموع فزاینده است) در حالی‌که میزان رای به جلیلی تغییر محسوسی نداشنه است. رای به قالیباف در دو نظرسنجی ایسپا و موسسه شناخت تفاوت دارد و فعلا نمی‌توان در مورد آن با قاطعیت صحبت کرد.
▪️برخی از گزارشاتی که به نام ایسپا منتشر می‌شود صحت ندارد چون ایسپا گزارش نظرسنجی خود بعد از تایید صلاحیت‌ را اساسا منتشر نکرده‌است و تا اواخر هفته باید صبر کرد تا نتیجه نظرسنجی دو موسسه شناخت و ایسپا را بتوان با هم مقایسه کرد.
▪️طبق نتایج موسسه‌ی شناخت، قالیباف بیشترین رای را دارد اما در موسسه‌ی ایسپا، جلیلی دست بالا را دارد. در هر دو نظرسنجی پزشکیان سوم است اما با سرعت به سمت دوم شدن در حرکت است.
▪️میزان مشارکت در انتخابات تا این لحظه با جمع میزان" کسانی که قطعا شرکت می‌کنند" با "کسانی‌که احتمالا شرکت می‌کنند" در هر دو نظرسنجی ۵۲ درصد جامعه‌است. میزان مشارکت کنندگان قطعی حدود ۴۵ درصد است.
▪️میزان گزینه "اصلا شرکت نمی‌کنم " نیز در دو موج نظرسنجی‌ها ثابت مانده‌است.درواقع ممکن است حرکت از گزینه "هنوز تصمیم نگرفتم " به سمت شرکت در انتخابات ممکن شود اما افرادی که گفته‌اند قطعا شرکت نمی‌کنند نظرشان را در طی یک هفته گذشته تغییر نداده‌اند. این میزان(شرکت نمی‌کنم) در نظرسنجی‌های موسسات مختلف به دلیل تفاوت در گزینه‌ی پاسخها از ۲۹ تا ۳۶ درصد اعلام شده‌است.

عباس کاظمی
یکشنبه ۲۷ خرداد ۱۴۰۳

چند فرض درباره نظرسنجی‌ها

✍🏻 محسن گودرزی
جامعه‌شناس و پژوهشگر افکار عمومی

🔹در ایام انتخابات بازار نظرسنجی گرم است؛ هم تقاضا برای آن زیاد است و هم چندین مؤسسه مشهور و گمنام نظرسنجی انجام می‌دهند. با وجود این، گزارش نظرسنجی‌ها به‌صورت کامل و تفصیلی منتشر نمی‌شوند و در اختیار عموم قرار نمی‌گیرند و فقط چند یافته کلی از آنها در رسانه‌ها منتشر می‌شود. وقتی به جزئیات دسترسی نداریم، مناسب است به تحلیل ساختار یافته‌ها و روندهای اصلی افکار عمومی پرداخت. برای این کار بهتر است چند ملاحظه کلی را در مواجهه با نتایج نظرسنجی‌ها در نظر داشت.

🔹اول اینکه میزان امتناع از پاسخ زیاد است. به عبارت دیگر، بخش قابل توجهی از مردم که معمولاً از گروه‌ها به شدت ناراضی‌اند، در نظرسنجی‌ها مشارکت نمی‌کنند. از این رو، نظرسنجی‌ها به سمت افراد کمتر ناراضی سوگیری دارد.

🔹دوم اینکه در این دوره از نظرسنجی‌ها، تعداد مرددین در هر سوالی زیاد است؛ از جمله تردید برای رای دادن یا رای ندادن، تردید در انتخاب نامزد، تردید کسانی که تصمیم به مشارکت دارند ولی هنوز نامزدشان را انتخاب نکرده‌اند و... به همین دلیل، احتمال آنکه روندهایی خلاف انتظار روی دهد، وجود دارد. باید در نظر داشت که در شرایط کنونی نمی‌توان پیش‌بینی کرد که کدام نامزد چه میزان رای می‌آورد. برآورد میزان آراء را باید به روز نزدیک رای‌گیری موکول کرد.

🔹نکته سوم و مرتبط با مورد قبلی، این است که در حال حاضر و در این روزها (پیش از مناظره‌ها) هنوز موج اجتماعی قدرتمندی شکل نگرفته است. موج اجتماعی با هر درجه‌ای از شدت که شکل بگیرد، روی آراء مرددها تاثیر می‌گذارد و حتی ممکن است روی آراء بعضی از افرادی که تصمیم‌شان را گرفته‌اند هم مؤثر باشد. چنین موج‌هایی معمولاً ساختار یافته‌ها را تغییر می‌دهد. برای نمونه در سال ۱۳۹۲ رای روحانی در پایین‌ترین رده‌ها بود ولی در روزهای پایانی به صورت ناگهانی رشد کرد و در نهایت به انتخاب او انجامید. با توجه به این ملاحظات یافته‌هایی که از گزارش‌های مختلف نظرسنجی در رسانه‌ها به شکل مقایسه‌ای چند نکته را نشان می‌دهند:

۱- درصد آراء نامزدها در نظرسنجی‌ها به هم نزدیک است و احتمالاً در روزهای آتی تغییر خواهد کرد. به خاطر نزدیک بودن این آراء و حاشیه خطای نظرسنجی‌ها که در بهترین و دقیق‌ترین حالت حدود ۵ درصد است، دو سه درصد تفاوت آراء در نظرسنجی‌ها را نباید مبنای تحلیل‌های قطعی قرار داد. رتبه نامزدها در فاصله زیاد معنادار است. برای مثال، فاصله نامزدهای انتهای لیست با ابتدای لیست، تفاوت‌شان معنادار است و احتمالاً در روز انتخابات هم چنین خواهد بود.

۲- رای پزشکیان در حال حاضر –که هنوز بدنه اجتماعی متمایل به او به میدان نیامده‌اند و کماکان تصمیم‌شان به رای ندادن است- رای قابل توجهی است (در مقایسه با رای روحانی که در آن زمان بسیار پایین بود). اطلاعی ندارم ترکیب رای‌دهندگان به او در نظرسنجی‌ها چگونه است ولی با توجه به یافته مربوط به میزان مشارکت بخشی از این رای از کسانی است که همیشه رای می‌دهند یعنی از هواداران وضع موجود است. اگر این استنباط درست باشد، رای پزشکیان با سبد رای اصول‌گرایان اشتراک دارد.

۳- رای پزشکیان در مقایسه با آراء دیگر نامزدها رشد بیشتری دارد. رای جلیلی ثابت مانده است و براساس وضعیت او در دوره‌های انتخابات گذشته می‌توان گفت رای او سقف دارد و احتمال رشد آن زیاد نیست. رای قالیباف هم مطابق دوره‌های گذشته رشد سریع دارد ولی بعد کُند یا متوقف می‌شود و به اصطلاح چسبندگی دارد....

📌ادامه و متن کامل:
https://hammihanonline.ir/fa/tiny/news-17509

@hammihanonline

جدیدترین نتایح نظرسنجی ایسپا نشان می‌دهد، در حالی‌که جمعیت مردین هنوز وارد میدان نشدند پزشکیان به نحو محسوسی در حال پیشی گرفتن از سایر نامزدهاست.
در تصویر فوق نتایج ۳ موج نظرسنجی باهم مقایسه شده‌اند

@varijkazemi

مقایسه نتایج نظرسنجی مورخ ۲ و ۳ تیرماه ۱۴۰۳ چهار موسسه

میزان مشارکت در انتخابات

صدا و سیما. ۴۶.۸ درصد
موسسه خرد. ۴۸.۵
ایسپا. ۵۱.۶ درصد.
شناخت. ۵۳ درصد

رای پزشکیان

صدا و سیما. ۲۷ درصد
موسسه خرد ۲۶.۵ درصد
ایسپا ۲۴.۴ درصد
شناخت. ۲۸ درصد



رای جلیلی

صدا و سیما. ۲۶.۵ درصد
موسسه خرد. ۲۳.۲ درصد
ایسپا. ۲۴ درصد
شناخت. ۲۰ درصد


رای قالیباف

صدا و سیما. ۱۷ درصد
موسسه خرد ۲۰.۴ درصد
ایسپا. ۱۴.۷ درصد
شناخت. ۱۹ درصد


نکات کلی
▪️میزان مشارکت حدودا ۵۰ درصد خواهد بود (یعنی حدود ۳۱ میلیون نفر)در نتیجه حدود ۳۱ میلیون نفر نیز در این انتخابات شرکت نخواهند کرد .پیش‌بینی نمی‌شود در بهترین حالت بیشتر از ۵۴ درصد مردم مشارکت کنند. در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ میزان مشارکت ۴۸.۸ درصد بود که ۱۳ درصد آن آرا باطله بوده است. این در‌حالی‌است که در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ میزان مشارکت ۸۵ درصد بوده‌است.
▪️بر اساس نظرسنجی‌ها تا این لحظه رای پزشکیان از همه بالاتر است اما با انصراف نامزدهای پوششی و ائتلاف احتمالی برخی دیگر، نتایج ارا تغییر خواهد کرد. احتمالا از چارشنبه عصر، انصراف‌ها شروع خواهد شد.
▪️بزودی قالیباف و جلیلی بایکدیگر به توافق می‌رسند و تغییراتی در آرایش رای‌ها خواهیم داشت.

سه‌شنبه ۵ تیر ۱۴۰۳


کانال عباس کاظمی
@varijkazemi

#انتخابات #نظر_سنجی

یافته‌های نظرسنجی ۶ تیرماه ایسپا

عباس کاظمی

▪️در نظرسنجی ۶ تیر نزدیک به ۵۴ درصد پاسخگویان گفتند که در انتخابات شرکت می‌کنند این میزان در طول رقابتهای انتخاباتی اندکی افزایش یافته از نرخ ۵۱.۷ در تاریخ ۲۰ خرداد به ۵۳.۹ در تاریخ ۶ تیر رسیده‌است. افزایش این میزان از منبع مرددها تغذیه شده‌است. تصور نمی‌شود که میزان مشارکت در انتخابات از ۵۴ درصد بیشتر شود با اینحال احتمال کمی وجود دارد تا روز جمعه تا ۵۸ درصد افزایش یابد.

▪️مرددین در روز چارشنبه ۶ تیرماه ۱۲.۲ درصد بوده‌اند که ۲.۶ درصد از میزان مرددین نسبت به سه روزگذشته کاسته شده‌است. علاوه بر مرددین،۱۰.۵ درصد نیز گفته‌اند هنوز نامزد انتخاباتی خودشان را مشخص نکردند. میزان بلاتکلیفی از ۴۰.۳ درصد در تاریخ ۲۴ خرداد به ۱۰.۵ در ۶ تیر کاهش یافته‌است.

▪️۳۳.۹ درصد گفته‌اند که در انتخابات شرکت نمی‌کنند در ۳ تیر این میزان ۳۳.۶ درصد و ۳۰ خرداد ۳۳.۷ درصد بوده است. نتیجه اینکه میزان تحریمی‌ها در طول رقابت انتخاباتی ثابت مانده‌است.

▪️رای پزشکیان ۳۳.۱ درصد بالاترین و در مرتبه دوم جلیلی ۲۸.۸ درصد و در رتبه سوم قالیباف با ۱۹.۱ درصد قرار گرفته‌ است. در نتیجه چه درصورت اجماع و عدم اجماع احتمال دومرحله‌ای شدن انتخابات بالاست. ۶ درصد رای ۳ نفر دیگر در صورت انصراف به سبد افراد باقی مانده سرریز می‌شود و نتیجه‌ نهایی را اندکی تغییر خواهد داد.

▪️این تحلیل صرفا براساس نظرسنجی روز چارشنبه انجام شده‌است و نظرات مردم تا روز جمعه تغییراتی خواهد داشت که ممکن است سرنوشتی متفاوت رقم بزند. برای شرح بیشتر به نوشته.همکارم آقای  دکتر دغاقله در👈 لینک مراجعه کنید‌

کانال عباس کاظمی

پنج‌شنبه ۷ تیر ۱۴۰۳
👇

@varijkazemi

📢انقلاب آرام ایران؛ سرنگونی حکومت پهلوی

▪️علی میرسپاسی

🏷جنبشی که به انقلاب اسلامی منجر شد، از ۲۰ سال قبل از انقلاب شروع شد
🏷می‌توان گفت که خود حکومت پهلوی با ایجاد یکسری تغییرات، زمینه‌ساز انقلاب شد
🏷پیش از انقلاب، پهلوی بخشی از حکومت را با دستان خود تحویل جنبش اسلامی داد (برخلاف پروپاگاندای پس از انقلاب، دست‌کم بخش مهمی از حکومت پهلوی ضدیتی با اسلام نداشتند)

زمان شنیدن: ۲۰ دقیقه

@Historical_Sociology

#سخنرانی #کتاب #انقلاب

کانال مطالعات فرهنگی ایرانی

https://tttttt.me/culturalstudies_usc

نتایج نظرسنجی موسسه آراء
در این نظرسنجی نتایج روز پنج‌شنبه در کنار سایر موج‌های قبل ذکرشده‌است. نتایج موج‌های قبل این موسسه با نتایج ایسپا شباهت دارد. در این نظرسنجی میزان مشارکت ۵۱ درصد است. و پزشکیان اندکی(۴ درصد) بیش از جلیلی رای دارد. ۱۲ درصد نیز جمع افرادی که هنوز تصمیم نگرفته‌اند به چکسی رای بدهند و آراء باطله است.


🔍 نظرسنجی ملی (شهر و روستا) ، ۳۵۰۰ نمونه، حضوری، ۲۴ خرداد / ۳۰ خرداد / ۳ تیر/ ۶ تیر/ ۷ تیر (نمونه: ۲۵۰۵)

مشارکت: ۴۸/۴۸ /۴۹.۵/ ۵۰/ ۵۱.۵

✅پزشکیان: ۱۶.۲/ ۲۰.۸ / ۲۵.۸/ ۳۱.۸/ ۳۵.۱

✅جلیلی: ۲۵/ ۲۵.۱/ ۲۴.۵/ ۲۹.۲/ ۳۱

✅قالیباف: ۲۶.۱ / ۲۰.۱ / ۱۹.۱/ ۲۰.۱/ ۲۰.۵

✅زاکانی: ۲ / ۲.۱ / ۳.۵/ ۳/*

✅قاضی زاده: ۲ / ۲.۸ / ۲.۷/ ۲.۶/*

✅پورمحمدی: ۰.۶ / ۱.۴ / ۱.۴/ ۱.۸/ ۱.۱

✅نامعلوم (باطله، تصمیم نگرفته): ۲۷.۳ / ۲۷.۷ / ۲۳/ ۱۱.۲/ ۱۲.۳

🔎 رقابت دو به دو نامزدها (اگر همه نامزدها بجز این دو نفر کناره‌گیری کنند به چه کسی رای می‌دهید؟)

❇️ قالیباف: ۴۳.۷ - پزشکیان: ۴۰.۱ (۳تیر)
✴️قالیباف: ۴۸.۲ - پزشکیان: ۴۰.۸ (۶تیر)
🅾پزشکیان: ۴۳.۳ - قالیباف: ۴۱.۳ (۷تیر)

❇️ جلیلی: ۴۴.۳ - پزشکیان: ۴۱.۵ (۳تیر)
✴️جلیلی: ۴۷.۹ - پزشکیان: ۴۲.۷ (۶تیر)
🅾پزشکیان: ۴۵.۱ - جلیلی: ۴۴.۵ (۷تیر)

@varijkazemi

📹 بازی انتخابات بهم خورد/ رمزگشایی از نه بزرگ مرددین

▫️مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری حدود 40 درصد اعلام شده است، موضوعی که بسیاری را غافلگیر کرد. معنای عدم مشارکت 60 درصدی چه بود؟

▫️عباس کاظمی، جامعه‌شناس که روی زندگی روزمره مطالعاتی جدی داشته است، معتقد است که «نه به صندوق‌های رای» در انتخابات معانی متفاوتی دارد. او می‌گوید بازی انتخابات در بین اقشار فرودست شهری، طبقه متوسط و حتی روستاییان تغییر کرده است. او در این گفت‌وگو درباره چرایی پیشتازی مسعود پزشکیان در انتخابات هم توضیحاتی می‌دهد، او معتقد است افرادی که به پزشکیان رای دادند، لزوما رای به اصلاح طلبان ندادند.

▫️گفت‌وگوی کامل اکوایران با عباس کاظمی و تحلیل‌های او از انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم را در سایت و یوتیوب اکوایران تماشا کنید.

📺 @ecoiran_webtv

https://youtu.be/3aJP0b2fu0E?si=zA8RQ-cTgufI_IZd



فایل کامل گفت‌وگو

#انتحابات #۱۴۰۳

آیا خطای نظرسنجی بود؟

🖊️ عقیل دغاقله


نظرسنجی ها در برآورد نرخ مشارکت خطای جدی داشتند، گرچه روند انتخابات (دو مرحله ای بودن و ترتیب نامزدها) را درست پیش بینی کردند. عددی که نظرسنجی ها پیش بینی کردند بالای ۵۰ درصد بود، در حالی که میزان مشارکت ۳۹.۹ درصد شد. چگونه می توان خطای موسسات نظرسنجی در میزان مشارکت را فهمید؟ یک پاسخ این است که مردمی که قصد شرکت در انتخابات را نداشتند، در نظرسنجی های این موسسات نیز شرکت نکردند.

بر اساس گزارش ایسپا، در نظرسنجی های انتخاباتی حدود ۶۰ درصد از مردم حاضر نبودند مشارکت کنند و تنها ۴۰ درصد پاسخ می دادند. آنگونه که یکی از دوستان که در موسسه ای دیگر درگیر این نظرسنجی ها بود می گوید: «نظرسنجی این دوره خیلی سخت‌تر بوده، خیلی‌ها راحت نیستند برای مصاحبه و ذهن‌ آنها نیز هم مردد و سیال است.» در نتیجه، نمونه مشارکت کننده در نظرسنجی ها بیشتر از افرادی تشکیل می شود که متمایل به مشارکت هستند و نتایج به سمت نرخ مشارکت بالا سوگیری پیدا می کند. این نکته را دکتر محسن گودرزی،‌ جامعه شناس، پیش از انتخابات نیز متذکر شده بودند که توجه جدی به آن نشد.

اما به نظرم خطای نظرسنجی ها دلیل دیگری نیز دارد: عدم مشارکت طبقات فرودست جامعه. در انتخابات های سابق اقشار فرودست اغلب در انتخابات مشارکت می کردند. بنابراین دلیلی نداشت که رای خود را هنگام مراجعه پرسشگر کتمان کنند. اما اینبار آنها قصد جدی برای مشارکت نداشتند. و در نتیجه به دلیل محافظه کاری و نگرانی از تبعات رای ندادن آنها ممکن بود به پرسشگر پاسخ «آری» بدهند اما در عمل پای صندوق های رای نروند. موسسه ایسپا با تفکیک دو گزینه «قطعا رای می دهم» و «به احتمال زیاد رای می دهم» این امکان را برای برخی از پاسخگویان فراهم کرده بود تا با انتخاب «به احتمال زیاد» پاسخ محافظه کارانه ای بدهند. به همین دلیل در مشارکت قطعی عدد ۴۶ درصد را برآورد کرد. اما باز بالای ۶ درصد خطا وجود دارد که ناشی از محافظه کاری و عدم پاسخگویی مردم به نظرسنجی ها است.

اما چرا برخی نخبگان، روشنفکران، و فعالان داخلی متوجه فضای سرد انتخاباتی نشدند و در دام این خطای نظرسنجی افتادند؟ به این دلیل که عمده کنشگران این میدان را مردان شیعی فارس و طبقه متوسط تشکیل می دهند که از نظر سیاسی به اصلاح طلبان نزدیک هستند. به نویسندگان روزنامه ها نگاهی بیندازید یا به نام سیاستمدارانی که مدام درباره عرصه سیاست می نویسند و می گویند، یا گفتگوهایی که می شود و ویدیوهای آنها وایرال می شود. اصلا بنشینید و نام ۱۰ نفر از تحلیلگران سیاسی و اجتماعی معاصر در ایران را بنویسید. هر کدام را که انجام دهید به احتمال قریب به یقین به این نکته خواهید رسید که همه آنها مردانی شیعه و فارس هستند که بالا ۴۰ سال دارند و بخشی از طبقه متوسط به بالا که تهران ساکن هستند. و در این موضوع بخصوص نزدیک به جریان اصلاح طلب یا همراه آن. این باعث می شود که آنها در درک فضای کلی جامعه نیز به راحتی دچار خطا شوند. در راهروهای مجازی یا غیر مجازی آنها با افرادی از جنس خود روبرو می شوند. و در نتیجه در چرخه معیوبی می افتند که خود را بازتولید می کنند. از آن مهمتری، و از آنجا که تریبون دارند می توانند این خطا را رسانه ای و در نتیجه عمومی کنند. تبعات انحصاری بودن جامعه مدنی در ایران البته تنها اینگونه خطاها نیستند. سلطه انحصاری آنها بر حوزه دانش و البته رسانه از موانع جدی جامعه در ایجاد حرکت پیشروانه است که بحث آن مجال دیگری می طلبد.

نکته آخر اینکه، خطای رخ داده در سنجش نتایج انتخابات به تغییر عمیقی بر می گردد که در رفتار انتخاباتی مردم رخ داده است، تغییری که بخشی از آن را در یادداشت «پدیده این انتخابات چه می تواند باشد؟» توضیح داده شده است. انحصاری بودن ساخت جامعه مدنی نیز باعث شد تا این حجم از خطا دیده نشود. اما علیرغم این باید گفت موسسات نظرسنجی در ایران در چند دهه اخیر بسیار حرفه ای شده اند، و علیرغم همه محدودیت ها بسیاری از روندها را به خوبی پیش بینی کرده اند. والبته که خطای نظرسنجی نه امر جدیدی است نه موضوعی غریب. قدر آنها را بدانیم.

@adagha

چرا مشارکت در انتخابات کمتر از انتظار مراکز نظرسنجی شد؟

☑️مهدی رفیعی(پژوهشگر و رئیس پیشین ایسپا)

تقریبا از بعد از ظهر روز رای گیری این سوال به صورت جدی مطرح شد که چرا میزان مشارکت کمتر از پیش بینی ها خواهد شد. در این یادداشت کوتاه سعی می کنم به این سوال پاسخ بدهم.
برخی تحلیلگران این تفاوت بین نظرسنجی ها با نرخ مشارکت محقق شده را در نظر نگرفتن افرادی می دانند که حاضر به همکاری با پرسشگران نشده اند. در صورتی که برای کسانی که سال ها تجربه این کار را دارند در نظر گرفتن بی پاسخی ها یک امر بدیهی است و طبیعتا تعداد این افراد محاسبه و در فرمول مشارکت در نظر گرفته می شود. در واقع مراکز نظرسنجی با متغیرهای تعدیل کننده سعی می کنند نتایج نمونه را به نتایج جامعه مشابه نمایند. اکثریت قریب به اتفاق مراکز نظرسنجی چهار ماه پیش نرخ مشارکت در انتخابات مجلس را بسیار  دقیق پیش بینی کرده بودند. به طور طبیعی در آن مقطع هم تعدادی از مردم با پرسشگران همکاری نکردند و از این نظر تعداد بی پاسخی ها نسبت به زمان انتخابات مجلس تغییری نکرده است. با این حساب پس دلیل اصلی اختلاف نتایج نظرسنجی ها با مشارکت واقعی چه بوده است؟
واقعیت این است که در همه نظرسنجی های انجام شده جمعیت زیادی بودند که گفته بودند در انتخابات شرکت می کنند اما هنگامی که پرسیده می شد «به چه کسی رای می دهید؟» اسم نامزد مورد نظرشان را نمی گفتند. در آخرین نظرسنجی انجام شده این رقم به ۱۸.۵ درصد کل مشارکت کنندگان ( حدود ۹ درصد واجدان شرایط) رسید. اعلام نتایج انتخابات نشان داد پیش بینی بعضی مراکز نظرسنجی در خصوص رتبه بندی و فاصله کاندیداها و کشیده شدن انتخابات به دور دوم با حضور آقایان پزشکیان و جلیلی درست بوده است. به عبارت دیگر کاهش مشارکت تغییری در ترکیب آرا ایجاد نکرده است. این یافته ما را به این نتیجه می رساند که همین افرادی که در انتخاب نامزد مردد بودند در انتخابات شرکت نکردند. برخی از افراد از ابتدا قصد مشارکت نداشتند و برخی هم احتمالا تا روزهای پایانی قصد شرکت داشتند اما به کاندیدای مناسب نرسیدند. اگر غیر از این بود باید ترکیب آرا به هم می ریخت. مثلا انتظار اولیه این بود کاهش آرا باعث کاهش رای آقای پزشکیان شود که چنین چیزی نشد. اگر در آخرین نظرسنجی انجام شده کسانی که کاندیدا را نگفته اند را حذف کنیم درصد آقای پزشکیان ۴۰ و درصد آقای جلیلی ۳۵ می شود که بسیار به نتیجه انتخابات نزدیک می شود. در این بین میزان رای آقای قالیباف طبق این نظرسنجی ها و پس از حذف مرددها باید ۲۰ می شد که در نهایت ۱۴ درصد شد. این نشان می دهد ریزش رای آقای قالیباف و اضافه شدن به آرای آقایان جلیلی و پزشکیان تا لحظه آخر ادامه داشته است.
در انتخابات ۱۴۰۰ هم نسبت این افراد مردد که کاندیدا اعلام نمی کردند در نظرسنجی پایانی ۲۰ درصد بود که ۱۴ درصد آن باطله شد. اما چرا در این انتخابات این افراد نیامدند رای باطله بدهند؟ دلیلش این است که در انتخابات ۱۴۰۰ به دلیل همزمانی انتخابات ریاست جمهوری با انتخابات شوراهای اسلامی این افراد برای حضور در انتخابات شورا در محل رای گیری حاضر شدند و تعرفه ریاست جمهوری هم به آن ها داده شد که اکثر آن ها تبدیل به رای باطله شد. اما در این انتخابات به دلیل اینکه انتخابات شورا در کار نبود این افراد اصلا رای ندادند. در واقع میزان مشارکت واقعی انتخابات ۱۴۰۰ با ۱۴۰۳ تفاوت جدی نداشته است.
این هم پدیده ای است که در ۱۴۰۰ هم وجود داشت و در این انتخابات نیز خود را نشان داد و درس بزرگی برای مراکز افکارسنجی بود. مراکز نظرسنجی تصور می کردند بخشی از این افراد به کاندیداهای موجود رای خواهند داد و بخشی دیگر باطله رای خواهند داد، در صورتی که واقعیت این بوده که این افراد کلا رای نداده اند.