کانال دانش آموزان نمونه ملایر

#فارسی۱
#گردآفرید - درس ۱۳

بیت ۱:
چو آگاه شد دختر گژدهم
که سالار آن انجمن گشت کم

گُژدهم: لغتنامه تلفظ آن را به صورت گَژدهم آورده. دکتر خالقی هم در شاهنامه ی خود آن را گَژدهم ضبط کرده.
سالار آن انجمن: هُجیر

بیت ۲:
زنی بود برسان گردی سوار
همیشه به جنگ اندرون نامدار

تشبیه ودوحرف اضافه برای یک متمم
سوار: در این جا صفت است 👈 دهخدا.
به معنی دلاور . مثل سامِ سوار

بیت ۳:
کجا نام او بود گردآفرید
زمانه ز مادر چنین ناورید

کجا:که
ناورید؟ ظاهرا نیاورد.
تشخیص
اغراق

بیت ۴:
چنان ننگش آمد ز کار هجیر
که شد لاله رنگش به کردار قیر

لاله رنگش تشبیه
ننگ و رنگ جناس
به کردارقیرتشبیه
اسیر شدن هجیر آن چنان برایش ننگ و بدنامی بود که از خشم صورت سرخش مانند قیر سیاه شد.

بیت ۵:
بپوشید درع سواران جنگ
نبود اندر آن کار جای درنگ

درع: زره
از معدود واژگان عربی شاهنامه است.

بیت ۶:
فرود آمد از دژ به کردار شیر
کمر بر میان بادپایی به زیر

کمر مجاز از کمربند.
میان: کمر
کمر بر میان کنایه از آماده نبرد.
کمر بر میان، ظاهرا کنایه نیست و توصیفی واقعی است.با اصرار نمیگم. داره میگه: کمربندش بر کمر بسته بود و سوار اسبش شده بود.
بادپا: مجازاً اسب. نوع علاقه: صفت به جای موصوف
شیر وپیر:جناس

بیت ۷:
به پیش سپاه اندر آمد چو گرد
چو رعد خروشان یکی ویله کرد

ویله کردن یعنی نعره زدن و فریاد کردن
رعد: واژه عربی
ویله: بر وزن حیله، بانگ و فریاد و صدا. ظاهراً واژه ای فارسی است. دهخدا، معین و برهان درباره ی عربی بودن آن چیزی نگفته اند و این خود نشان فارسی بودن آن است.
دو تشبیه یکی در مصراع اول و دیگری در مصراع دوم.
گرد و کرد جناس ناقص
چو گرد بودن کنایه از سرعت داشتن

بیت ۸:
که گردان کدامند و جنگ‌آوران
دلیران و کارآزموده سران

کار آزموده کنایه از باتجربه
سران مجاز از فرماندهان
کارآزموده: با تجربه در جنگ
کار مجازاً جنگ. (👈هماوردت آمد برآرای کار)
سران: فرماندهان و جنگجویان بزرگ
کار آزموده سران ترکیب وصفی مقلوب.
که گردان کدامند و جنگ آوران: مضمون مبارز طلبی و هل من مبارز...
آیا بیت استفهام انکاری دارد ؟خیر.

بیت ۹:
چو سهراب شیراوژن او را بدید
بخندید و لب را به دندان گزید.

شیراوژن: شیرافکن، کنایه از شجاع و دلاور
اوژن: افکن، انداز. همیشه به صورت ترکیبی به کار رفته.دهخدا آن را از مصدر اوژندیدن/اوژنیدن و معین آن را از اوژنیدن دانسته.
لب به دندان گزیدن: کنایه؛ متعجب شد.
لغتنامه، یکی از معنی های لب به دندان خاییدن را تعجب دانسته؛ دو دیگر غضب و ندامت.
بخندیدحالت تمسخروریشخندداره.
وقتی سهراب دلاور اورا دید خندید و تعجب کرد.

بیت ۱۰:
بیامد دمان پیش گرد آفرید
چو دخت کمندافگن او را بدید

دمان خروشنده
دمان: مشتق بن مضارع + ان صفت فاعلی
کتاب درسی، دمان را خروشنده، غرنده، مهیب... معنی کرده.

بیت ۱۱:
کمان را به زه کرد و بگشاد بر
نبد مرغ را پیش تیرش گذر

کمان را به زه کرد: کمان را آماده کرد.
بگشاد بر:
بازوهایش را برای تیرانداختن باز کرد.برای تیراندازی آماده شد.
مصراع دوم: کنایه است. دقت تیراندازی و تیرهای پیاپی هم به ما گفتن.

بیت۱۲:
به سهراب بر تیر باران گرفت
چپ و راست جنگ سواران گرفت

تیرباران تشبیه واغراق
چپ و راست تضاد
به سهراب بر متمم با دو حرف اضافه
گرفت یعنی شروع کرد.
گرفت فعل آغازین.
مصراع دوم به شیوه جنگ آوری اشاره میکنه:
یک نوع شیوه درجنگ بودکه اسب روبه هرطرف می چرخاندندکه مهارت خودرانشان دهند.
جنگ سواران گرفت: به شیوه جنگجویان ماهر شروع به جنگیدن کرد.
ادامه دارد...
@seifieh

112 views17:22