این سیاست‌مدارانی که مدرک دکتری خود را در طی مشغولیت‌های کاری و اجرایی‌شان گرفته‌اند، اصلاً کی فرصت کردند دانش‌جویی کنند؟ کی فرصت کردند درس بخوانند و مطالعه و تحقیق کنند؟ بماند که قطعاً ورودشان به این مقطع تحصیلی نیز بر اساس شایستگی و تلاش نبوده. بدتر اینکه خیلی از این‌ها با این مدارک بی‌ارزش عضو هیئت علمی دانشگاه هم هستند. بدتر از آن، این خود یک بی‌عدالتی در حق دیگرانی است که با زحمت و تلاش فراوان و با وجود مشکلات بسیار درس خوانده‌اند ولی همچنان در جست‌وجوی کار هستند و امنیت شغلی ندارند. وضعیت تأسف‌باری است.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

جامعه‌شناسی به معنای فراموش کردن فرد و انکار فردیت نیست. هر امر اجتماعی به نوعی نسبتی با فرد و فردیت دارد و یک جامعه‌شناس می‌بایست این نسبت را در نظر داشته باشد. دقیقاً در اینجا است که مسئلۀ دوگانۀ فرد و جامعه همواره در پژوهش و تحلیل جامعه‌شناسانه لازم است مطرح باشد و پیوسته مورد تأمل و بازاندیشی قرار بگیرد، نه اینکه به‌طور قطعی و پیشینی حل‌شده تصور شود. این نکته‌ای نظری، عملی و اخلاقی در فرآیند پژوهش است. برای یک جامعه‌شناس، مسئلۀ نسبت فرد و جامعه در شناخت پدیده‌های اجتماعی مسئله‌ای گریزناپذیر است.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

کتاب «دربارهٔ فرهنگ» نوشتهٔ ادیب آمریکایی و برندهٔ نوبل ادبیات، تی. اس. الیوت، کتابی خواندنی و پُرمایه دربارهٔ مفهوم فرهنگ است. در بخشی از این کتاب می‌‌خوانیم: «همان‌گونه که در صدد اصلاح فردی خودمان هستیم، باید درصدد اصلاح جامعه باشیم. نمی‌توانیم بگوییم: «آدم دیگری از خود می‌سازم»؛ فقط می‌توانیم بگوییم: «این عادت بد را ترک می‌کنم و می‌کوشم این عادت خوب را به دست آورم». پس دربارۀ جامعه فقط می‌توانیم بگوییم: «خواهیم کوشید جامعه را از این یا آن جنبه، در جاهایی که افراط و تفریط به چشم می‌خورد، اصلاح کنیم؛ و باید تلاش کنیم که در همان زمان چیزهای بسیاری را در نظر آوریم، تا مبادا به هنگام درست کردن چیزی، چیزی دیگر را نادرست کنیم». حتی این گفته هم بیانگر آرزویی است عظیم‌تر از آنچه می‌توانیم به آن دست یابیم: زیرا کم‌وبیش به دلیل عمل تدریجی و نفهمیدۀ ما و عدم پیش‌بینی پیامدهاست که فرهنگ یک عصر با فرهنگ سلفش تفاوت دارد».

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

نوشتن همواره مستلزم نشان دادن خود و ابراز وجود خود است و این به معنای منفی خودنمایی و خودشیفتگی نیست. با سکوت و به اشتراک نگذاشتن دیدگاه‌های خود که نمی‌توان نویسنده و منتقد و عالم اجتماعی شد. ابراز خویشتن و به اشتراک‌گذاری نوشته‌ها و دیدگاه‌های خود و نیز دریافت بازخوردهای دیگران از این نوشته‌ها کاملاً امری طبیعی و حتی مثبت است. می‌توانیم به نوشته‌های دیگران نقد اساسی داشته باشیم و یا محتوای آن را نپذیریم، اما نمی‌توانیم نویسنده را به دلیل نوشتن و به اشتراک‌گذاری دیدگاه‌هایش به خودنمایی (در وجه منفی‌اش) محکوم کنیم.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

فروید می‌گوید: «اگر می‌خواهید که تحمل زندگی را داشته باشید، خود را برای مرگ آماده کنید». سخن فروید ایدۀ بدیعی نیست. پیش از او، چنین دیدگاهی که مبتنی بر مرگ‌اندیشی است از سوی بسیاری از اندیشمندان ارائه شده بود. اما نکته اینجاست که این گفتۀ کسی است که نقطۀ تمرکز فکری‌اش بر سائقه و میل به زندگی (اروس) بوده و نه سائقه و میل به مرگ (تاتانوس). فروید تنها در اواخر زندگی فکری‌اش بود که به مسئلۀ مرگ پرداخت. بله! حتی فروید هم نمی‌توانست مرگ‌اندیشی را نادیده بگیرد.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

در وضعیت کنونی ایران، با دولت ضعیف نمی‌توان مدعی جامعۀ قوی بود. بیش از دو دهه است که اصلاح‌طلبان و هم‌پیمانان آن‌ها با دولت ضعیف و با اتکا به تحوّل‌خواهیِ طبقات متوسط در پیِ تحقق جامعۀ قوی بوده‌اند. اما عملاً شکست خورده‌اند و حتی طبقۀ متوسط را ضعیف‌تر و نومیدتر کرده‌اند.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

▪️«توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در ایران: مروری نظام‌مند»

مسعود زمانی مقدم و سیدعلیرضا افشانی. فصلنامۀ رفاه اجتماعی. بهار ۱۴۰۰، سال بیست‌ویکم، شماره ۸۰، صفحات ۴۵-۸۰.

@masoudzamanimoghadam

گفتن و شنیدن دربارهٔ سیاست از حد که بگذرد موجب ملال است و بیهودگی. اگرچه مصائب سیاست و اضطراب آینده هیچ‌گاه پایان نمی‌‌یابد، اما من با کارل پوپر موافق‌ام که می‌بایست خوشبین بود. او در کتاب «زندگی سراسر حل مسئله است» می‌نویسد: «آینده گشوده و از پیش تعیین‌نشده است. بنابراین هیچ‌کس نمی‌تواند آن را پیش‌بینی کند، به جز از طریق تصادف. امکاناتی که در آینده وجود دارد، خوب و بد، بی‌حد و مرز است. وقتی می‌گوییم «خوشبینی یک وظیفه است»، نه فقط به این معناست که آینده به روی ما باز است، بلکه این معنا را می‌رساند که همه باید کمک کنیم تا برای آن از طریق آنچه که انجام می‌دهیم، تصمیم بگیریم. ما همه در قبال آنچه که می‌آید مسئولیت مشترک داریم. بنابراین، همه یک وظیفه داریم. به جای اینکه چیزی را بد پیش‌بینی کنیم، از چیزهایی حمایت کنیم که ممکن است ما را به آیندۀ بهتری رهنمون کنند».

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

احساس تنهایی احساسی فردی است که در روابط اجتماعی برساخته می‌شود. با وجود این، پدیدۀ تنهایی بیشتر از اینکه تحت تأثیر کمیّت روابط اجتماعی باشد به کیفیت روابط اجتماعی وابسته است. ممکن است فردی دارای شبکۀ روابط اجتماعی گسترده‌ای باشد اما همچنان احساس تنهایی کند، در حالی‌که فردی دیگر روابط اجتماعی محدود ولی عمیق‌تری داشته باشد و در نتیجه کمتر احساس تنهایی کند.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

دوستان گرامی!
از این پس، مقالات علمی و پژوهشی‌ای که در علوم انسانی-اجتماعی خوانده‌ام و می‌خوانم و به نظرم ارزش خواندن دارند را در کانال تلگرامی‌ام به اشتراک خواهم گذاشت. لطفاً شما هم مقالات خوبی که در علوم انسانی-اجتماعی خوانده‌اید را با من در میان بگذارید.
با سپاس

مسعود زمانی مقدم
https://tttttt.me/masoudzamanimoghadam

#پیشنهاد_مقاله (۱)

▪️«دوگانهٔ فرد/جامعه در اندیشۀ دورکیم: دوگانه­‌ای کاذب یا واقعی»
✍️ آرش حیدری و سجاد سرحدی
مجلهٔ جامعه‌شناسی ایران، پاییز ۱۳۹۲، ۱۴ (۳): صفحات ۹۰ تا ۱۱۵

🔅@masoudzamanimoghadam

انسانی با آگاهی و اندیشه‌ورزیِ بیشتر، انسانی است با کشمکشِ درونیِ بیشتر. چنین انسانی به تناقض‌های خویش به خوبی واقف است. چنین انسانی هر چند ممکن است آرامش بیرونی داشته باشد ولی درون‌اش متلاطم و درگیر است. البته بی‌شک چنین انسانی بیشتر از دیگرانی که آگاهیِ کمتری دارند، در تحققِ انسانیتِ خویش گام بر می‌دارد.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

بهتر است آنچه واقعاً هستیم بیشتر از مدرک یا هر عنوانی که داریم باشد و نه کمتر از آن. یکی از بدترین کژکارکردهای آموزش عالی ایران در دو ده‍هٔ اخیر بی‌ارزش کردن مدرک دانشگاهی به واسطهٔ کالایی شدن و بازاری شدن علم و دانشگاه بوده است. به‌ویژه وجود این همه مدرک دکتری تخصصی (PhD) بدون فعالیت و پشتوانهٔ علمی تأسف‌بار است.

پ. ن: کارتون از یوری کوزوبوکین

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

‏«ﺩﺭﺁﻣﺪﯼ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‌ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ‏» ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‌ﺍﯼ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻣﻬﻢ ﻭ تأﺛﯿﺮﮔﺬﺍﺭ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ‌ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ و جامعه‌شناسی آفرینش ادبی است ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﭘﻮﯾﻨﺪﻩ، ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ، ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ‌ﺷﻨﺎﺱ ﻓﻘﯿﺪ، ﮔﺰﯾﻨﺶ ﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ است‌. این کتاب شامل سی‌ویک مقالۀ خواندنی از بیست متفکر (ﻟﻮﮐﺎﭺ، ﺑﺎﺧﺘﯿﻦ، ﺁﺩﻭﺭﻧﻮ، ﺑﺮﺷﺖ، ﮔﻠﺪﻣﻦ، ﮔﺮﺍﻣﺸﯽ ﻭ ...) در حوزۀ جامعه‌شناسی ادبیات است. پیشگفتار طولانی و پرمایهٔ پوینده در وصف مقالات کتاب نیز راهنمای خوبی برای فهم بهتر آن‌هاست. ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﻭ ﺭُﻣﺎﻥ ﻋﻼﻗﻪ‌ﺍﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺩﺍﺭﻡ و ﺭﺷﺘﮥ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﻭ ﺗﺨﺼﺼﯽ‌ﺍﻡ ﺟﺎﻣﻌﻪ‌ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺍﺳﺖ، ﺍﯾﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺑﯽ‌ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺟﺬﺍﺏ، ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﯽ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﯽ‌ﺑﺨﺶ ﺍﺳﺖ. به‌علاوه، ترجمهٔ ﻓﻮﻕ‌ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺩﻗﯿﻖ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﯼ ﺍﺛﺮ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ. خواندن این اثر را به علاقه‌مندان ادبیات و رُمان و همچنین به علاقه‌مندان جامعه‌شناسی ادبیات و هنر پیشنهاد می‌کنم.

#پیشنهاد_کتاب

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

امروز سیصد و نهمین زادروز ژان-ژاک روسو، فلیسوف و اندیشمند بزرگ فرانسوی در عصر روشنگری، است. اگرچه دربارۀ اندیشه‌های روسو بسیار نوشته‌اند، اما امیل دورکیم در کتاب «مونتسکیو و روسو: پیشگامان جامعه‌شناسی» با نگاهی نسبتاً متفاوت به جنبه‌های اجتماعی اندیشه‌های او پرداخته است. دورکیم با تحلیل دقیق مؤلفه‌های اجتماعی اندیشۀ روسو، او را در کنار مونتسکیو به‌عنوان پیشگامان جامعه‌شناسی می‌نامد. شاید این عنوان برای فیلسوفی که با نگاهی رومانتیک وضع طبیعی را به وضع مدنی ترجیح می‌داد و اساساً به جامعۀ خویش بدبین بود، عجیب باشد. اما دورکیم اهمیت جامعه و سعادت بشری در اندیشۀ روسو را از طریق بررسی نظرات او در باب قانون و حاکمیت به درستی نشان می‌دهد. اگر به چیستی جامعه و نظریهٔ اجتماعی علاقه دارید، خواندن کتاب را پیشنهاد می‌کنم. البته برای فهم کامل کتاب، آشنایی کافی با نظریه‌های اجتماعی ضرورت دارد.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

#پیشنهاد_مقاله (۲)

▪️«بررسی تطبیقی رابطۀ رانتیریسم و الگوی حکمرانی خوب: مطالعۀ شش کشور ایران، کویت، آذربایجان، اندونزی، مالزی و ترکیه»
✍️ سیدوحید میره‌بیگی
فصلنامۀ علوم اجتماعی، تابستان ۱۳۹۵، ۲۵ (۷۳): صفحات ۱۱۶ تا ۱۶۹

🔅 @masoudzamanimoghadam

دو ایدۀ پیشرفت و موفقیت شاید در نگاه نخست ایده‌های بسیار سازنده و جذابی به نظر برسند، ولی هر دو ایده می‌توانند نابودکنندۀ زیستنِ واقعی هم باشند. هر دو ایده به آینده‌ای نظر دارند که آمدن و یا نیامدن‌اش بر ما معلوم نیست. هر دو ایده اکنونِ ما را تحت تأثیر قرار داده و از بین می‌برند. هر دو ایده، موجب اضطراب‌ها و استرس‌های شدیدی می‌شوند. شاید بتوان این دو ایده را نوعی توهم نیز به شمار آورد، زیرا اساساً حتی پیشرفت‌ها و موفقیت‌ها نیز ماندگار و همیشگی نخواهند ماند. آیا بهتر نیست ایده‌های موفقیت و پیشرفت در زندگی را برای خودمان مجدداً تعریف کرده و آن‌ها را با توجه به شیوهٔ کنونی زیستن‌مان تفسیر کنیم؟ شاید بهتر باشد موفقیت و پیشرفت را به زمان حال گره بزنیم و نه اینکه آن‌ها را به آینده موکول کرده و زمان حال را فدای آن کنیم.

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

فردا ادگار مورن ۱۰۰ ساله می‌شود. اندیشمندان بسیار کمی این بخت را دارند که تا این سن زنده بمانند و فعالیت کنند. ادگار مورن در هشتم جولای ۱۹۲۱ در پاریس زاده شد. به دلیل گوناگونی زمینه‌های فکری‌اش و تأکیدش بر میان‌رشته‌ای بودن شناخت، به‌سختی می‌توان او را صرفاً یک فیلسوف یا یک جامعه‌شناس و یا یک انسان‌شناس و ... دانست. او متفکری است که پای خود را فراتر از حوزه‌های محدود علمی می‌گذارد. مبحث پیچیدگیِ اندیشه و شناخت در مرکز آثار فکری و علمی او جای می‌گیرد. خوشبختانه چند اثر مهم او به فارسی ترجمه شده است. او در کتاب «درآمدی بر اندیشۀ پیچیده» می‌نویسد: «اندیشۀ ساده‌گر پیچیدگی واقعیت را نابود می‌کند، حال‌آنکه اندیشۀ پیچیده تا حد ممکن شیوه‌های ساده‌گر اندیشه را در خود ادغام می‌کند، اما درعین‌حال از پذیرش نتیجه‌های مثله‌کننده، فروکاهنده و تک‌بعدی‌ساز و در نهایت گمراه‌کنندۀ ساده‌گری که خود بازتابِ امر واقعی در واقعیت به شمار می‌آورد سرباز می‌زند. ... هدف اندیشۀ پیچیده این است که پیوندهای میان عرصه‌های رشته‌های گوناگون علمی را گزارش دهد. اندیشۀ پیچیده خواهان شناخت چندبعدی است. اما مطابق با این اندیشه، شناخت کامل ممکن نیست. و در واقع، یکی از اصول پیچیدگی، ناممکن بودن علم مطلق حتی در نظریه است. اندیشۀ پیچیده اصل ناکامل‌بودگی و عدم قطعیت را می‌پذیرد».

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam

#پیشنهاد_مقاله (۳)

▪️«بازاندیشی و ازخودبیگانگی در تحصیلات دانشگاهی»
✍️ محمدرضا کلاهی
فصلنامۀ مطالعات جامعه‌شناختی، بهار و تابستان ۱۳۹۹، ۲۷ (۱): صفحات ۱۴۵ تا ۱۶۹

🔅 @masoudzamanimoghadam

نسبی‌گرایی و شکاکیت لازمۀ علوم انسانی-اجتماعی است، اما اگر پژوهشگر علوم انسانی-اجتماعی در نسبی‌گرایی و شکاکیت غرق شود، اندیشه و فعالیت علمی‌اش فلج خواهد شد. هنری استیوارت هیوز در کتاب «آگاهی و جامعه» می‌گوید: «ویلهلم دیلتای در اواخر عمر چنان از فکر کتاب‌هایی که ناتمام گذارده بود رنج می‌کشید که شب‌ها خواب به چشمانش نمی‌آمد. بی‌آنکه به جایی برسد، تلاش می‌کرد تا مگر از چنبر نسبی‌گرایی و شکاکیتی که از افکارش لازم می‌آمد، راهی به بیرون باز کند».

مسعود زمانی مقدم
@masoudzamanimoghadam