#اسناد

«بررسی یک سند در کافی»

الحسين بن محمد و غيره عن جعفر بن محمد عن علي بن العباس بن عامر عن موسى بن هلال الكندي عن عبد الله بن عطاء عن أبي جعفر علیه السلام. [الکافي 1/ 342 ح 26]

در این سند نام (علي بن العباس بن عامر) نا آشناست و در هیچ یک از اسانید احادیث و کتب رجال یافت نمی شود. با بررسی سائر روایات به این نتیجه رسیدیم که تصحیفی در سند رخ داده و صحیح آن باید چنین باشد: (عن علی، عن العباس بن عامر).

✅شواهد:

۱. نعمانی در کتاب الغیبة/۱۶۸ همین حدیث را با این سند ذکر کرده است: (حدثنا علي بن أحمد عن عبيد الله بن موسى العلوي قال حدثني محمد بن أحمد القلانسي قال حدثنا علي بن الحسن عن العباس بن عامر عن موسى بن هلال عن عبد الله بن عطاء المكي قال:)
۲.نعمانی (ره) حدیث را از کلینی نیز روایت کرده است. گرچه سندی که در چاپ غیبت نعمانی ذکر شده همان سند کافی است، اما در نسخه ی مرحوم مجلسی بدین گونه آمده: ( الكليني عن الحسن بن محمد و غيره عن جعفر بن محمد بن علي بن الحسين عن العباس بن عامر عن موسى بن هليل العبدي عن عبد الله بن عطاء). بحار الأنوار 51/ 138 که مشخص است (جعفر بن محمد بن) تصحیفیست از: (جعفر بن محمد، عن). همچنین (علی بن الحسین) با توجه به شواهد مذکور تصحیف از: (علی بن الحسن) است.
۳.مرحوم صدوق در کمال الدین/ ۳۲۵ حدیث را با دو سند از (العباس بن عامر القصبانی، عن موسی بن هلال الضبی، عن عبد الله بن عطاء) نقل کرده است.
۴.حسکانی در شواهد التنزیل ۱/ ۵۵۲ حدیثی را با این سند نقل می کند: ( فرات بن إبراهيم الكوفي قال: حدثني جعفر بن محمد الفزاري قال: حدثنا علي بن الحسن بن فضال، عن العباس بن عامر القصباني‏)
۵.جعفر بن محمد بن مالک در موارد متعدد از علی بن الحسن بن فضال روایت دارد. [مانند: الکافي 1/ 333، ح3؛ إكمال الدين 2/ 370، ح2؛ رسالة أبي غالب الزراري / 169؛ رجال الكشي/ 221، ح 395؛ و ص 242 ح 443]
۶.علي بن الحسن بن فضال نیز در موارد متعدد از عباس بن عامر روایت دارد. [مانند: الکافي 2/ 570 ح 2؛ 4/ 21، ح7؛ 5/ 366، ح1؛ 5/ 399، ح2؛ التهذيب 1/ 222، ح 20؛ 4/ 4 ح 9 و...]

✅ نتیجه: سند کافی دچار تصحیف شده و صحیح در آن روایت جعفر بن محمد بن مالک الفزاری از علی بن الحسن بن فضال از عباس بن عامر است.
این یکی از مواردیست که در چاپ تحقیقی دار الحدیث مغفول مانده است.