عبائر من کتاب «مشکاة الأنوار في إثبات رجعة محمد وآله الأطهار صلوات الله عليهم أجمعين» للشیخ محمد بن علي آل عبد الجبار الخطي البحراني؛ تمثل الوظیفة في زمن الغيبة وعدم انقطاع التواصل بين الإمام والشيعة
ينبغي أن تكتب بالنور على صحائف القلوب
ينبغي أن تكتب بالنور على صحائف القلوب
مؤلف در بيان حکمت غیبت و فائده ی امام غائب علیه السلام گوید: (ترجمه آزاد و گزیده)
✳️ خداوند راه را روشن نموده و بهانه ها را برداشته است. چرا که امام علیه السلام بر تمام احوال امت - به تعلیم الهی- آگاه بوده و هدایتگر آنان در کلّیات و جزئیات است؛ در بخشش برای خواستاران باز بوده و گاه به صورت الهامی در روح، یا اشارتی در گفتار هدایت خود را نمایان می سازد. پس هدایت او از مردمان در پرده نیست، مگر این که خود مردمان با کردار نا شایست خود پرده ای برابر هدایتش فرافکنند.
✳️ پس حال حضرتش چنان حال پدران گرامیش -صلوات الله علیهم أجمعین- در زمان ظهورشان است. با این تفاوت که اخذ علوم از آنان به صورت ظاهری صورت می گرفت، اما اخذ علم از حضرت امام زمان علیه السلام با اتصال نفسانی به شعاع نوری حضرتش حاصل می شود. زیرا با دلیل عقلی و نقلی ثابت گردیده که هرگاه خداوند فردی را مبتلا به مشکل و مسأله ای نماید باید شخصی باشد که مسأله ی او را حل نماید، در غیر این صورت تکلیف به محال لازم خواهد آمد.
✅واین امریست که موافق اصول امامیه و روایات متواتره است.
✳️ خداوند راه را روشن نموده و بهانه ها را برداشته است. چرا که امام علیه السلام بر تمام احوال امت - به تعلیم الهی- آگاه بوده و هدایتگر آنان در کلّیات و جزئیات است؛ در بخشش برای خواستاران باز بوده و گاه به صورت الهامی در روح، یا اشارتی در گفتار هدایت خود را نمایان می سازد. پس هدایت او از مردمان در پرده نیست، مگر این که خود مردمان با کردار نا شایست خود پرده ای برابر هدایتش فرافکنند.
✳️ پس حال حضرتش چنان حال پدران گرامیش -صلوات الله علیهم أجمعین- در زمان ظهورشان است. با این تفاوت که اخذ علوم از آنان به صورت ظاهری صورت می گرفت، اما اخذ علم از حضرت امام زمان علیه السلام با اتصال نفسانی به شعاع نوری حضرتش حاصل می شود. زیرا با دلیل عقلی و نقلی ثابت گردیده که هرگاه خداوند فردی را مبتلا به مشکل و مسأله ای نماید باید شخصی باشد که مسأله ی او را حل نماید، در غیر این صورت تکلیف به محال لازم خواهد آمد.
✅واین امریست که موافق اصول امامیه و روایات متواتره است.
«ثواب روزه ی روز مبعث و نمونه ای از بازگشت اسانید حدیث شیعه به منابع مکتوب»
ثواب الأعمال /58- فضائل الأشهر الثلاثة/ 21: أبي ره قال حدثني سعد بن عبد الله قال حدثني أحمد بن الحسن بن الصقر عن أبي طاهر محمد بن حمزة بن اليسع عن الحسن بن بكار عن أبي الحسن الرضا علیه السلام قال: بعث الله محمدا ص لثلاث مضين من شهر رجب فصوم ذلك اليوم كصوم سبعين عاما.
قال سعد بن عبد الله كان مشايخنا يقولون إن ذلك غلط من الكاتب و هو أنه لثلاث ليال بقين من رجب
ثواب الأعمال /58- فضائل الأشهر الثلاثة/ 21: أبي ره قال حدثني سعد بن عبد الله قال حدثني أحمد بن الحسن بن الصقر عن أبي طاهر محمد بن حمزة بن اليسع عن الحسن بن بكار عن أبي الحسن الرضا علیه السلام قال: بعث الله محمدا ص لثلاث مضين من شهر رجب فصوم ذلك اليوم كصوم سبعين عاما.
قال سعد بن عبد الله كان مشايخنا يقولون إن ذلك غلط من الكاتب و هو أنه لثلاث ليال بقين من رجب
متأسفانه تصویر میکرو فیلم بوده و کیفیتی ندارد. اگر عزیزان تصویر رنگی در اختیار دارند از لطفشان سپاسگزار خواهم بود.
«هنگامی که خداوند خیر قومی را بخواهد فقیهان را در میانشان زیاد و نادانان را کم می کند، به گونه ای که تا عالم سخنی گوید همراهانی پیدا می کند و اگر جاهل سخن گفت مغلوب می شود.
واگر خداوند شرّ قومی را بخواهد نادانان را در میانشان زیاد و فقها را کم می کند، تا جایی که چون حاهل سخنی گفت یاورانی پیدا می کند و اگر عالم سخن گوید مقهور می شود...»
واگر خداوند شرّ قومی را بخواهد نادانان را در میانشان زیاد و فقها را کم می کند، تا جایی که چون حاهل سخنی گفت یاورانی پیدا می کند و اگر عالم سخن گوید مقهور می شود...»
بسم الله الرحمن الرحیم
پدیده ی اعراض تدریجی
در میان احادیث امامیه روایاتی به چشم می خورد که در ابتدا به سادگی مورد قبول واقع می شده و در کتب فقهی نقل می شده است. اما بر اثر گذر زمان و افزایش دقت در بررسی جوانب و لوازم احادیث، به تدریج از کتب اصحاب امامیه حذف می شوند؛ این اعراض گاهی با توجیه روایت هم صورت می گیرد تا اعراض کلی نشده باشد.
برای نمونه در تهذیب از نوفلی از سکونی این حدیث را نقل کرده است:«نَهَى النَّبِيُّ صلی الله علیه وآله عَنْ رَطَانَةِ الْأَعَاجِمِ فِي الْمَسَاجِدِ». [التهذیب 3/ 262]. همین حدیث در کافی از مسمع أبی سیار نقل شده است. [3/ 369] علاوه بر روش تساهلی فقها در فتوا به احادیث آداب و سنن توجه به این نکته هم لازمست که سند تهذیب از دید بسیاری از فقها معتبر محسوب می شود.
محقق حلی ره [نزهة الناظر /44]، علامه حلی ره [نهایة الأحکام 1/ 359]، شهید اول ره [البیان/136]، ابن فهد حلی ره [الرسائل العشر/ 71- البته مطلق (الرطانة) را ذکر کرده] محقق کرکی ره [جامع المقاصد 2/ 152]، محقق اردبیلی ره [مجمع الفائدة 2/ 154]، صاحب وسائل [5/ 216]، وعلامه مجلسی ره [بحار الأنوار 81/ 18]، شیخ یوسف بحرانی ره[الحدائق الناضرة 7/ 299]، صاحب جواهر ره [14/ 114]
بر اساس تصریح علامه حلی ره و شهید اول ره مقصود حدیث، نهی از سخن گفتن به زبان عجمی در مساجد است.
اما با توجه به مضمون غیر قابل پذیرش آن [به خصوص برای فقهای ایرانی متأخر!] تلاش هایی برای برگرداندن حدیث از ظاهرش انجام شده است. مرحوم فیض کاشانی در معتصم الشریعة 2/271 گوید: «ظاهرا این نهی مختص اعراب است یا گفتگوی خاصی منظور است». در مفاتیح 1/ 105نیز حدیث را بر «گفتگویی که دیگران نمی فهمند» حمل کرده است. در بیانی که ذیل همین حدیث در وافی دارد نیز گوید:«الرطانة بفتح الراء و كسرها و التراطن كلام لا يفهمه الجمهور و إنما هو مواضعه بين اثنين أو جماعة و العرب تخص بها غالبا كلام العجم»
علامه مجلسی ره نیز بعید ندانسته که روایت مختص زمان صدورش باشد که عجم غالبا کفار بوده اند، اما در صورت ضرورت شکی در عدم کراهت نیست، چنانچه سلمان فارسی در مسجد -هنگام اعتراض به غصب خلافت- گفت: کردید و نکردید.[ملاذ الاخیار 5/ 496] علامه وحید بهبهانی ره هم در شرح عبارت فیض سخن وی را تأیید نموده و ادامه می دهد که مقصود حدیث تکلم به غیر عربیت نیست چنانچه شهید و علامه توهم کرده اند. [مصابیح الظلام 6/ 121]
علامه کاشف الغطاء ره نیز احتمال داده است مراد زبان غیر مفهوم باشد. [کشف الغطاء 3/ 84]
میرزای قمی ره پس از نقل قول شهید و علامه، آن را مشکل دانسته و این احتمال را تقویت می کند که اختصاص دادن لغت (رطانة) به زبان عجمی، از باب تشبیه بوده نه ذکر حقیقت معنی. [غنائم الایام 2/ 243]
در هر صورت هم اکنون اثری از این حکم در لسان فقها دیده نمی شود؛ و این حدیث به تدریج از صفحه ی کتب فقهی محو گردیده است.
در انتها بد نیست این روایت هم مورد توجه قرار گیرد که به سند صحیح در بصائر نقل شده است:
قال علي بن الحسين علیهما السلام: لم يكن فينا أحد يحسن الرطانة غيري، و الرطانة عند أهل المدينة الرومية.
پدیده ی اعراض تدریجی
در میان احادیث امامیه روایاتی به چشم می خورد که در ابتدا به سادگی مورد قبول واقع می شده و در کتب فقهی نقل می شده است. اما بر اثر گذر زمان و افزایش دقت در بررسی جوانب و لوازم احادیث، به تدریج از کتب اصحاب امامیه حذف می شوند؛ این اعراض گاهی با توجیه روایت هم صورت می گیرد تا اعراض کلی نشده باشد.
برای نمونه در تهذیب از نوفلی از سکونی این حدیث را نقل کرده است:«نَهَى النَّبِيُّ صلی الله علیه وآله عَنْ رَطَانَةِ الْأَعَاجِمِ فِي الْمَسَاجِدِ». [التهذیب 3/ 262]. همین حدیث در کافی از مسمع أبی سیار نقل شده است. [3/ 369] علاوه بر روش تساهلی فقها در فتوا به احادیث آداب و سنن توجه به این نکته هم لازمست که سند تهذیب از دید بسیاری از فقها معتبر محسوب می شود.
محقق حلی ره [نزهة الناظر /44]، علامه حلی ره [نهایة الأحکام 1/ 359]، شهید اول ره [البیان/136]، ابن فهد حلی ره [الرسائل العشر/ 71- البته مطلق (الرطانة) را ذکر کرده] محقق کرکی ره [جامع المقاصد 2/ 152]، محقق اردبیلی ره [مجمع الفائدة 2/ 154]، صاحب وسائل [5/ 216]، وعلامه مجلسی ره [بحار الأنوار 81/ 18]، شیخ یوسف بحرانی ره[الحدائق الناضرة 7/ 299]، صاحب جواهر ره [14/ 114]
بر اساس تصریح علامه حلی ره و شهید اول ره مقصود حدیث، نهی از سخن گفتن به زبان عجمی در مساجد است.
اما با توجه به مضمون غیر قابل پذیرش آن [به خصوص برای فقهای ایرانی متأخر!] تلاش هایی برای برگرداندن حدیث از ظاهرش انجام شده است. مرحوم فیض کاشانی در معتصم الشریعة 2/271 گوید: «ظاهرا این نهی مختص اعراب است یا گفتگوی خاصی منظور است». در مفاتیح 1/ 105نیز حدیث را بر «گفتگویی که دیگران نمی فهمند» حمل کرده است. در بیانی که ذیل همین حدیث در وافی دارد نیز گوید:«الرطانة بفتح الراء و كسرها و التراطن كلام لا يفهمه الجمهور و إنما هو مواضعه بين اثنين أو جماعة و العرب تخص بها غالبا كلام العجم»
علامه مجلسی ره نیز بعید ندانسته که روایت مختص زمان صدورش باشد که عجم غالبا کفار بوده اند، اما در صورت ضرورت شکی در عدم کراهت نیست، چنانچه سلمان فارسی در مسجد -هنگام اعتراض به غصب خلافت- گفت: کردید و نکردید.[ملاذ الاخیار 5/ 496] علامه وحید بهبهانی ره هم در شرح عبارت فیض سخن وی را تأیید نموده و ادامه می دهد که مقصود حدیث تکلم به غیر عربیت نیست چنانچه شهید و علامه توهم کرده اند. [مصابیح الظلام 6/ 121]
علامه کاشف الغطاء ره نیز احتمال داده است مراد زبان غیر مفهوم باشد. [کشف الغطاء 3/ 84]
میرزای قمی ره پس از نقل قول شهید و علامه، آن را مشکل دانسته و این احتمال را تقویت می کند که اختصاص دادن لغت (رطانة) به زبان عجمی، از باب تشبیه بوده نه ذکر حقیقت معنی. [غنائم الایام 2/ 243]
در هر صورت هم اکنون اثری از این حکم در لسان فقها دیده نمی شود؛ و این حدیث به تدریج از صفحه ی کتب فقهی محو گردیده است.
در انتها بد نیست این روایت هم مورد توجه قرار گیرد که به سند صحیح در بصائر نقل شده است:
قال علي بن الحسين علیهما السلام: لم يكن فينا أحد يحسن الرطانة غيري، و الرطانة عند أهل المدينة الرومية.
#أین_الناصر_والمنتقم
منقول من كتب الخزانة المشرفة الغرويّة علی مشرّفها أفضل الصلاة والسلام:
رسالة الإمام صاحب الزمان عليه السلام إلی الشيخ المفيد قدس الله روحه...
منقول من كتب الخزانة المشرفة الغرويّة علی مشرّفها أفضل الصلاة والسلام:
رسالة الإمام صاحب الزمان عليه السلام إلی الشيخ المفيد قدس الله روحه...
از ملحقات نسخه نهج البلاغه مذكور در جامعة ملك سعود، این روایت از توقیع از روایت احتجاج بسیار مختصر تر است.
«اگر چنین نبود که با دعایمان -که از آسمان محجوب نگردد- شما را یاری می کنیم، هر آینه دشمنان شما را ریشه کن نموده بودند و آزار بر شما چیره می گشت».