📢 تشکیل گروه «‌کتاب‌خوان علوم اجتماعی» انجمن جامعه‌شناسی ایران

مرکز آموزش تخصصی انجمن جامعه‌شناسی ایران قصد دارد نشست‌هایی حضوری در نقد و بررسی کتاب‌های مهم علوم اجتماعی برگزار کند. بدین منظور گروهی جهت هم‌اندیشی در مورد انتخاب کتاب‌ها برای مطالعه و بررسی، برنامه‌ریزی و هماهنگی نشست‌ها و همچنین نقد و نظر دربارهٔ کتاب‌های منتخب تشکیل شده است، که می‌توانید از طریق لینک زیر به آن بپیوندید:

به‌زودی در مورد نشست‌ها و جزئیات بیشتر آن‌ها اطلاع‌رسانی خواهد شد.

لینک گروه:
https://tttttt.me/iraniansociologicalassociation

📚 شروع دوره ‌های زمستان ۱۴۰۲ در مرکز آموزش‌ تخصصی انجمن جامعه‌شناسی ایران

طرح درس دوره خوانش کتاب «دیالکتیک روشنگری»

جلسه اول
خواندن قسمتهایی از پیش‌گفتار. تاریخچه مختصری در مورد مکتب فرانکفورت و ریشه‌های فکری آن.

جلسه دوم 
مقاله‌ی مفهوم روشنگری: ( جمعا ۲۲ پاراگراف)
- خوانش چهار پاراگراف اول مقاله، موضوعات مورد بحث:
روشنگری و ضرورت آن. 
فائق آمدن علم تجربی و به تبع آن تکنولوژی
روشنگری در مقام افسون زدایی از جهان
وجوه انسان‌شکلی روشنگری

جلسه سوم
مقاله مفهوم روشنگری ( بخش دوم)
- خوانش چهار پاراگراف دوم مقاله، موضوعات مورد بحث:
اسطوره و روشنگری
تبدیل اسطوره به عنصری روشنگر
پدرسالاری در مقام روشنگری
برآمدن نوعی منطق خدایگان و بنده در روشنگری

جلسه چهارم
مقاله مفهوم روشنگری ( بخش سوم)
- خوانش چهار پاراگراف سوم مقاله، موضوعات مورد بحث:
اسطوره در مقام رانه‌های روانی
اسطوره در مقام نماد و امری تقلیدی
ظهور متافیزیک ( فلسفه در معنای خاص)
تطور زبان

جلسه پنجم
مقاله مفهوم روشنگری ( بخش چهارم)
- خوانش چهار پاراگراف چهارم مقاله
مفهوم نفی متعین
تضاد و تعارض موجود در فلسفه هگل
رسوخ اسطوره به امر ناسوتی بواسطه‌ی روشنگری
اصل یگانه‌ی تمدن: صیانت از نفس

جلسه ششم
مقاله مفهوم روشنگری ( بخش پنجم)
- خوانش پاراگراف هفدهم تا آخر نوزدهم
روشنگری و سلطه: اودسئوس و سیرن‌ها ( پیش‌نیاز: خواندن سرود دوازدهم اودیسه)
سرشت حلقوی پیشرفت تاریخ
پیامد محدود شدن تفکر به سازماندهی و مدیریت

جلسه هفتم
مقاله مفهوم روشنگری ( بخش آخر)
- خوانش سه پاراگراف پایانی مقاله
عینیت به مثابه ابزار سلطه
طرد عقلانیت جامعه‌ی معقول به مثابه پنداری منسوخ
سوسیالیسم و سرنوشت آن در فلسفه بورژوایی

جلسه هشتم
مقاله ضمیمه I ( اودیسئوس یا اسطوره روشنگری): جمعا ۱۹ پاراگراف
- خوانش چهار پاراگراف اول مقاله
اینهمانی حماسه اودیسئوس و دیالکتیک روشنگری
صورتبندی نیچه از رابطه‌ی روشنگری و سلطه.
نگاه رمانتیک‌های آلمانی به اسطوره‌ی اودیسئوس
اگو در دل اسطوره

جلسه نهم
مقاله ضمیمه I ( اودیسئوس یا اسطوره روشنگری) بخش دوم
- خوانش چهار پاراگراف دوم مقاله
مکر در تاریخ ( با ارجاع به ریشه‌های هگلی عقل به مثابه فریب در تاریخ)
سویه نیرنگ در قربانی
قربانی به مثابه میانجی اگو
تداوم عقلانیت اصل قربانی
جلسه دهم
مقاله ضمیمه I ( اودیسئوس یا اسطوره روشنگری) بخش سوم
- خوانش چهار پاراگراف سوم مقاله
برساخت سوبژکتیویته‌ی برآمده از تقدم ابژکتیویته‌ی قربانی ( قربانی به مثابه تکنیک برساخت سوژه)
اسطوره به مثابه بازنمای روابط حقوقی
درباره‌ی ریشه‌های اسطوره‌ای زبان

مکر به منزله ابزار مبادله

جلسه یازدهم
مقاله ضمیمه I ( اودیسئوس یا اسطوره روشنگری) بخش چهارم
- خوانش چهار پاراگراف چهارم مقاله
داستان نیلوفرخورها ( گذار از مرحله فراموشی)
اودیسئوس در جزیره‌ی سیکلوپ‌ها
قهرمان یا هیچ‌کس ( دو معنای واژه‌ی اودیسئوس)
مکر سیرسه ( درباره خدایان مادرسالار)

جلسه دوازدهم
مقاله ضمیمه I ( اودیسئوس یا اسطوره روشنگری) بخش پایانی
- خوانش سه پاراگراف آخر
زن در اسطوره
 بازگشت 
درباره سفر به جهان مردگان ( یافتن راه حل برای بازگشت به خانه)
@isa_ctc

طرح کلی دورۀ «زبان انگلیسی تخصصی علوم اجتماعی»

مدرس: مسعود زمانی مقدم (دکتری جامعه‌شناسی و مترجم)

در این دوره با استفاده از منابع معتبر انگلیسی، زبان تخصصی علوم اجتماعی آموزش داده می‌شود و بر اساس خواندن و بررسی متن‌های جامعه‌شناختی به زبان انگلیسی، مروری بر مبانی جامعه‌شناسی و صدها مفهوم اساسی آن خواهد شد. تمرین‌ها و آزمون‌هایی در این دوره گنجانده شده است که جدای از جلسات دوره می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرند. همچنین حضور در این دوره می‌تواند به تقویت زبان عمومی شرکت‌کنندگان کمک کند.
در این دوره مشخصاً به مفاهیم حوزۀ نابرابری اجتماعی (قشربندی اجتماعی، نابرابری‌های نژادی و قومی، نابرابری‌های جنسیتی و سنی) پرداخته می‌شود.

@isa_ctc

مرکز آموزش تخصصی انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار می‌کند:

مجموعه نشست‌های کتاب‌خوان علوم اجتماعی

♦️ نشست ۱: نقد و بررسی کتاب «پیدایش روشنفکر گفت‌وگویی در ایران؟» تألیف محمدامین قانعی‌راد

◾با حضور:
سعید معیدفر
سیدحسین سراج‌زاده
عزیز قانعی‌راد
آیدین ابراهیمی

◾ دبیر نشست:
مسعود زمانی مقدم

🔴 پنجشنبه، ۲۸ دی ۱۴۰۲، ساعت ۱۷
🟡 محل برگزاری: تهران، یوسف‌آباد، خیابان ۶۳، پلاک ۲، طبقه ۲
🔵 برای شرکت در این نشست با شمارهٔ ۰۹۳۳۷۹۹۲۷۵۹ تماس بگیرید.
@isa_ctc

توضیحات دکتر امیرحسین صالحی در مورد دوره خوانش دیالکتیک روشنگری

طرح درس دورهٔ آموزشی چیستی کدگذاری داده‌های کیفی و یادداشت‌های میدانی
مدرس: مسعود زمانی مقدم

در دو دهۀ اخیر پژوهش کیفی در ایران گسترش فزاینده‌ای یافته است و پژوهشگران و دانشجویان در رشته‌های مختلف بیش‌ازپیش از روش‌های تحقیق کیفی استفاده می‌کنند. یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین و در عین حال دشوارترین مراحل پژوهش کیفی، تحلیل و کدگذاری داده‌ها است. این موضوع به‌ویژه با تنوع رویکردهای کیفی، برای پژوهشگران و دانشجویان به امری پیچیده‌تر تبدیل شده است. در این دوره به موارد زیر در کدگذاری و تحلیل داده‌های کیفی خواهیم پرداخت:

◾کدگذاری چیست؟ چه ضرورتی دارد؟ و در چه مواردی کاربرد دارد؟
◾سازوکار کدگذاری در پژوهش کیفی چگونه است؟
◾چه پرسش‌ها و مسائلی برای پژوهشگران پیرامون کاربرد کدگذاری مطرح می‌شود؟
◾یادداشت تحلیلی چیست؟ و چه کاربردی در تحلیل کیفی دارد؟
◾چه نسبتی بین کدگذاری‌ها و یادداشت‌های تحلیلی وجود دارد؟
◾برای کدگذاری و نوشتن یادداشت تحلیلی چه قواعدی را باید در پیش گرفت؟

🔷 این کارگاه برای پژوهشگران و دانشجویان در همۀ رشته‌هایی که از پژوهش کیفی استفاده می‌کنند (از جمله علوم اجتماعی، علوم ارتباطات، علوم تربیتی و روان‌شناسی، مدیریت و کارآفرینی، علوم سیاسی، علوم بهداشتی و پیراپزشکی و ...) و به یادگیری تحلیل کیفی علاقه و نیاز دارند، مناسب می‌باشد.

@isa_ctc

https://tttttt.me/isa_ctc/2628
امروز در مرکز آموزش تخصصی انجمن جامعه‌شناسی ایران

طرح درس دوره
نظریه‌های ایدئولوژی:
از مارکس تا آلتوسر
مدرس: دکتر آیدین کیخائی

در سال ۱۷۹۶، آنتوان دستوت دو تراسی برای توصیف آنچه «علم ایده‌ها» می‌خواند نوواژه‌ی «ایدئولوژی» را ابداع می‌کند. در دوره‌ی پساژاکوبنیِ انقلاب فرانسه، «علم ایده‌ها» توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند و «ایدئولوژیست»ها به چهره‌هایی اثرگذار در فضای فکری و سیاسی فرانسه بدل می‌شوند. اما مفهومی از ایدئولوژی که پس از این دوران به سرعت در اروپا و فراتر از آن گسترش یافت، عمدتا حامل دلالت‌های منفی و تحقیرآمیزی است که ناپلئون بناپارت بر آن بار کرد. ناپلئون که در ابتدا موضعی دوستانه و حتی ستایش‌گرانه به ایدئولوژی و ایدئولوژیست‌ها دارد، پس از به قدرت رسیدن به مرور به خصم آنها بدل می‌شود، تا جایی که «ایدئولوژی را مقصر تمامی ناخوشی‌های فرانسه» می‌داند. در همین دوران است که واژه‌ی افتخارآمیز و مثبتِ «ایدئولوژیست» با واژه‌ی تحقیرآمیز و منفیِ «ایدئولوگ» جایگزین می‌شود. ناپلئون ایدئولوگ‌ها را «رؤیا‌پردازانی خطرناک» می‌خواند که بدون داشتن درکی از واقعیت جامعه می‌خواهند آرمان‌های انتزاعی خود را بر آن تحمیل کنند.

مارکس جوان نیز در رساله‌ی دکتری خود واژه‌ی ایدئولوژی را در معنایی مشابه به کار می‌برد: «زندگی ما به ایدئولوژی و فرضیات تهی نیازی ندارد، بلکه [ما به این نیاز داریم که] بدون سردرگمی زندگی کنیم». اما هنگامی که در میانه‌ی دهه‌ی ۱۸۴۰ ایدئولوژی از یک واژه‌ی قرضی به مفهومی محوری در اندیشه‌ی مارکس بدل می‌شود، آنچه اتفاق می‌افتد دیگر صرفا بازتولید «کلیشه‌ی بناپارت» نیست. صورت‌بندی مارکس از ایدئولوژی به مثابه آگاهی «وارونه» مبنایی فراهم کرد و اعتباری به این واژه بخشید که به واسطه‌ی آن ایدئولوژی ــ به تعبیر ولفگانگ فریتس هاوگ ــ در «فهرست مفاهیم بنیادیِ مدرنیته» ثبت شد. امروز نیز واژه‌ی ایدئولوژی همچنان هم در گفتار عمومی به شکل گسترده استفاده و مصرف می‌شود و هم موضوع نظریه‌پردازی و نظر‌ورزیِ دانشگاهی و روشنفکرانه است.

هدف من در این درس‌گفتار معرفیِ برخی از مهم‌ترین صورت‌بندی‌های نظری از مفهوم ایدئولوژی در سنت مارکسیستی است. در هر جلسه از این دوره‌ی چهارجلسه‌ای به یک متفکر خواهم پرداخت. بدیهی است که در یک جلسه‌ بیش از معرفی، آن هم بسیار مقدماتی، کار دیگری نمی‌توان کرد. امید من این است که هر جلسه مدخلی باشد برای ورود به اندیشه و آرایِ این متفکرین درباره‌ی مفهوم ایدئولوژی ــ مدخلی که شاید انگیزه‌ای شود برای عمیق‌تر شدن در برخی از مباحث طرح شده و راهی باز کند برای تدوین دوره‌های متمرکزتر در آینده. 

جلسه‌ی اول
مارکس: ایدئولوژی و بت‌وارگی

جلسه‌ی دوم
لوکاچ: ایدئولوژی و شی‌ء‌وارگی

جلسه‌ی سوم
گرامشی: ایدئولوژی و هژمونی

جلسه‌ی چهارم
آلتوسر: ایدئولوژی و انقیاد
@isa_ctc

طرح دوره خُردتاریخ: مقدمات مفهومی و روشی
هادی آقاجانزاده

خردتاریخ [میکروهیستوری] نامی بود که به تدریج به مجموعه‌ای از آثار که در دهه‌ی 1970 در بسترها و سنت‌های متفاوتی نوشته می‌شدند اطلاق شد. مونتایو (1975) نوشته‌ی امانوئل له‌روی لادوری، کرم‌ها و پنیر (1976) نوشته‌ی کارلو گینزبورگ، شکارچیان و ویگ‌ها (1975) نوشته‌ی ئی. پی. تامپسون و فرهنگ و جامعه فرانسه در اوان مدرنیته (1976) نوشته‌ی ناتالی زمون دیویس؛ تنها چند نمونه‌ی شاخص از کارهایی‌اند که چه بسا بی‌اطلاع از یکدیگر و براساس پیش‌زمینه‌های روش‌شناختی متفاوتی به نگارش درمی‌آمدند، و بعدها ذیل صورتبندی روش‌شناختی معینی، آثار خردتاریخ‌نگارانه خوانده شدند.
خردتاریخ را می‌توان در وهله نخست «کندوکاو تاریخی عمیق پیرامون مسأله‌ای در ابعاد بالنسبه کوچک‌تر» دانست؛ که عموما شامل رخدادی خاص، یک اجتماع روستایی، گروهی از خانواده‌ها و حتی یک فرد معین می‌شود. به بیان بهتر، ابزار عمده‌ی خردتاریخ‌نگاران، نه دوربین نجومی، بلکه میکروسکوپی است که نمونه‌ها، افراد و شرایط خاص را روی لام خود قرار می‌دهد تا از طریق بررسی آنها، به تصویر بسیار متفاوتی از گذشته نایل آید؛ درکی که متفاوت از آن سنخ مطالعات تاریخی‌ای است که واحد مطالعه را بر روی سنخ‌هایی چون: دولت، ملت یا پایگان‌بندی اجتماعی قرار می‌دهند، و عمدتا دوره‌بندی‌های طولانی‌ای همچون: سده‌ها را مبنای کار خود قرار می‌دهند؛ آنچه که در بیان مورخان مکتب آنال، «دوره طولانی» نامیده می‌شود، که مراد از آن، گردش بطیء زمان جغرافیایی است؛ زمانی که از همه‌ی زمان‌ها کندتر است.
تمایز آشکار خردتاریخ از حیث دوره‌بندی تاریخی، به منزله‌ی آن نیست که خود را درگیر تاریخ رویدادها یا آنچه «امور ناپایدار تاریخی» خوانده می‌شوند می‌کند. پرداختن به این لایه‌ی بیرونی رویدادها که اغلب مورد توجه تاریخ‌نگاری سنتیِ سیاسی و دیپلماتیک است، جای چندانی در خردتاریخ ندارد، بلکه اتفاقا به رغم کوچک‌تر شدن مقیاس مطالعه، داعیه‌ی پژوهش، بیش از پیش حول محورِ پاسخ به «پرسش‌های بزرگ تاریخی» استوار می‌شود. علاوه بر مسأله‌ی مقیاس و پرسش، مولفه‌ی سومی نیز معرف پژوهش‌های خردتاریخ‌نگارانه – مشخصا در سنت ایتالیایی آن- است، که چیز جز تأکید بر مسأله‌ی «عاملیت» نیست. برای خردتاریخ‌نگاران، مردمانی که در اعصار گذشته زندگی می‌کردند، عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی نیروهای زیربناییِ تاریخ نیستند، بلکه افراد فعال و بازیگرانی واجد خودآگاهی‌اند.این سه مولفه‌ی برسازنده‌ی خردتاریخ، رابطه‌ی درونی با یکدیگر دارند. پرداختن به «پرسش‌های بزرگ تاریخی» است که اصولا به داعیه‌ی خردمقیاسی این نوع پژوهش‌های تاریخی مشروعیت می‌بخشد و از سوی دیگر، پژوهش در سطح خرد است که اجازه می‌دهد مسأله‌ی عاملیت افراد معمولی، قابل مطالعه شود.
در این دوره، تمرکز عمدتا حول نگاه کارلو گینزبورگ به وجوه تمایزبخش خردتاریخ خواهد بود، و از خلال آن، به سنت‌های متفاوتی که نوشتن «تاریخ زندگی روزمره» یا «تاریخ تجربه‌ی زیسته» را حول پرسش‌های عمده زمانه ممکن می‌کنند خواهیم پرداخت. با آنکه مطالعات زندگی روزمره، قلمرو مهمی در مطالعات فرهنگی طی دو دهه گذشته بوده است، اما تلاش‌های اندکی برای پیوند مطالعات زندگی روزمره با روش‌شناسی تاریخی به عمل آمده است. این دوره، با نگاهی پررنگ به لحظه‌ی حاضر و تقلای وسیعی که برای به یادآوردن و روایت کردن تجارب زیسته و زندگی روزمره به حاشیه‌رانده‌شدگان وجود دارد، خواهد کوشید بنیادهای معرفت‌شناختی و روش‌شناختی و گونه‌گونی‌های اجرایی خردتاریخ را معرفی کند تا امکان‌های متنوع‌تری برای کوشندگان مطالعات روزمره برای روایت تاریخی تجارب زیسته فراهم شود.

جلسه اول:
چیستی خردتاریخ‌
رابطه خرد – کلان در تاریخ فرهنگی
مسأله‌ی «مقیاس» در تاریخنگاری

جلسه دوم:
کارلو گینزبورگ و روش سرنخ‌ها: تاریخ به مثابه داستان کارآگاهی

جلسه سوم:
خردتاریخ و مسأله تاریخ‌نگاری زندگی روزمره: مروری بر آرای آلف لوتکه

جلسه چهارم:
خردتاریخ و انسان‌شناسی تاریخی: از کشتار بزرگ گربه‌ها در پاریس چه می‌توان آموخت؟

جلسه پنجم:
تاریخِ تروماتیک «ما» و ظرفیت‌های خردتاریخ
@isa_ctc

مرکز آموزش تخصصی انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار می‌کند:

مجموعه نشست‌های کتاب‌خوان علوم اجتماعی

♦️ نشست ۲: نقد و بررسی کتاب «میدان شهرت در ایران» تألیف احسان شاه‌قاسمی

◾با حضور:
احسان شاه‌قاسمی
مریم کهن‌سال نودهی
داوود طالقانی
علی مؤمنی

◾ دبیر نشست:
مسعود زمانی مقدم

🔴 پنجشنبه، ۲۶ بهمن ۱۴۰۲، ساعت ۱۷
🟡 محل برگزاری: تهران، یوسف‌آباد، خیابان ۶۳، پلاک ۲، طبقه ۲
🔵 برای شرکت در این نشست با شمارهٔ ۰۹۳۳۷۹۹۲۷۵۹ تماس بگیرید.
@isa_ctc

شروع دوره از امروز
هنوز هم برای ثبت نام فرصت باقی ست...

https://tttttt.me/isa_ctc/2636

این نشست امروز برگزار می‌شود
https://tttttt.me/isa_ctc/2644