مرکز آموزش تخصصی انجمن جامعه شناسی ایران

◾️خردورزی و ستیز
✍ میلاد نوری

▪️به پیرامون خود می‌نگرم. به ستیزه‌ای که جریان دارد؛ هستی و نیستی به هم می‌آویزند؛ مرگ و زندگی به هم می‌آمیزند. نیروها برابرِ هم صف می‌کشند، نیروها بی‌شمارند. «من»، «تو» و «او» این‌جاییم: در این آوردگاه، در کشاکش نیروها، در میان غلغله و غوغا. این‌جا دو گروه می‌ستیزند: گروهی زندگی‌خواه و زندگی‌اندیش، دیگری مرگ‌پرور و مرگ‌اندیش. آن‌که خواهان زیستن است می‌کوشد تا کم‌ترین لازمه‌اش را که آگاهی و آزادی است فراچنگ آورد؛ او تقلا می‌کند و به خود می‌لرزد تا به خواست خود رسد. اما این تلاش مرگ‌آلود است و مرگ همآورد زندگی است.

▪️زندگی به پیکرتراشی می‌ماند: تلاش برای هویدا ساختنِ چهره‌ای که پنهان است. برای رسیدن به آن چهره باید عرق ریخت؛ باید جان کند. کسی نمی‌داند در سنگی که می‌تراشد چه‌چیز نهفته است؛ آن‌چه هست آرزوی یک چهره است. خودِ آن چهره هنوز در آن سنگ پنهان است. اما نیروهای مرگ‌پرور که بی‌شمارند، سنگ را می‌شکنند، سنگ را مخدوش می‌کنند، سنگ را می‌دزدند. آن‌ها چنان پیشِ روی آدمی صف می‌کشند که به‌جای پرورش آزادانۀ آگاهی‌اش، تمام نیروی خود را صرف پاسداری از هستی‌اش کند. چه دشوار است زیستن! گاه در ستیز برای آگاهی و آزادی، جان نیز می‌رود. چه پرشکوه است زیستن!

▪️میدان نبرد، میدانِ حماسه است؛ آوردگاهی که در آن، برای رسیدن به فرجامی که خواستنی است، برای وصول به شادمانه زیستن، باید بر نیروهای مرگ‌آفرین پیروز شد. حماسه سرمست می‌کند؛ پیکار گرم می‌کند. این گرما شورآفرین است. این شور اگرچه پرشکوه است، اما موجبِ فراموشی و سراسیمگی نیز می‌شود. جانِ گرم در سرمستیِ پیروزمندانه و پیروزی‌خواهانه‌اش، از یاد می‌برد که ستیزه‌اش برای زندگی بوده است. این فراموشی نیز نیروی مرگ است. آدمی در نمی‌یابد که کار و کنش‌اش به کجا رهنمون می‌شود. او با سرخوشی راهی را برمی‌گزیند که خواهان آن نبوده است: راهِ مرگ.

▪️خرد که با هشیاری عرصۀ این ستیز را می‌نگرد، فریاد برمی‌آورد تا نیروهای زندگی را از فراموشی و سراسیمگی بازدارد. خرد نیروی بیدارگر است، خود را برمی‌کشد تا آن‌چه در پیرامون است را به‌نیکی دریابد؛ تا نیروهای زندگی و مرگ را به‌درستی بشناسد؛ تا زندگی را از تاخت‌وتازِ آشکار و نهان مرگ آگاه سازد. خردمندی یادآوری است. خردورز می‌گوید: ای جانِ زندگی‌خواه! به یاد آور که مقصودِ تو شادمانه زیستن است؛ پس خردمندانه بجنگ. اما این هشدار، جانِ گرم را از پیکار باز می‌دارد، او را به اندیشه فرومی‌برد. آن‌گاه نیروی مرگ‌پرور که پروای خردمندی ندارد، به‌ناگاه هجوم می‌آورد و نیروی زندگی را با ضربه‌ای از پای درمی‌آورد. خردورز شرمسار زندگی است.

▪️خرد هشدار می‌دهد. یادآوری او جان‌های گرم را که سرمست ستیزند، سرد می‌کند. خرد خود را بر می‌کشد تا دریابد، تا بداند که در این عرصۀ نبرد چه می‌گذرد، تا همآوردی نیروهای هستی و نیستی را صورت‌بندی کند، تا به جان‌های زندگی‌خواه راه و چاه نشان دهد. اما خردمندی همراه با نگرانی و شورستیز است. این‌ها، او را به نیروی تفسیرگر و منفعل بدل می‌کنند. خردمندی دو راه پیش روی خود دارد: تفسیر کند و آگاه سازد یا برای تغییر بستیزد! با تفسیرگری‌ و هشدارش، خود را سرزنش خواهد کرد که به نیرویی منفعل بدل شده است؛ با ستیزه و پیکارش، خود را سرزنش خواهد کرد که ناهشیار و سراسیمه گشته است.

▪️ چگونه باید خردمندانه جنگید؟

@ZarbahangeKherad
@isa_ctc

1.7K views18:45