فال #چل_سرو (چهل سرود)
فال چل سرو در جامعه لک زبانان از موارد جذاب فلکور می باشد که ریشه در دوران کهن ایران دارد.
این فال مختص به قوم لک است و نمونه آن در فرهنگ هیچ قومی وجود ندارد
طبق اسناد و مدارک، قبل از ظهور زرتشت «آیین مهر پرستی» در ایران و به تبع آن در سایر نقاط دنیا وجود داشت «نخستین بار مهرپرستی در غرب ایران رواج یافته است. با ظهور زرتشت پیامبر ایرانی مهر مقام اولیه خود را از دست داد اما به عنوان یکی از ایزدان در دین زرتشتی باقی ماند ». بنابراین با ظهور زرتشت و نفی بسیاری از مراسمات و مناسک قبلی، در ابتدا با مخالفت هایی از سوی اقشار مردم مواجه شدند و رد کردن بعضی مناسک و یا پرستش خدای جدید برایشان سخت می نمود بنابراین مردمان لک که همگی ساکن غرب ایران و دارای آیین مهرپرستی بودند با ابداع فال چل سرو که در آن بیشتر به اعتقادات مهرپرستی رایج در بین مردم اشاره داشت سعی در حفظ آن آیین داشتند تا شاید بعدها فرصتی برای احیای آن پیدا کنند. نگاهی عمیق به سرودهای فال چل سرو خود سندی بر این ادعاست که بیشتر به نور و ناهید و مهر و ... اشاره دارد.
البته بعدها با ترویج دیانت زرتشتی که به سرعت در تمام ایران نفوذ کرد، بر فال چل سرو تاثیراتی گذاشته است و پس از قرن ها با ورود اسلام به ایران و پذیرش آن از سوی مردم باز هم یک سری تغییرات در آن به وجود آمد اما اصل و اساس آن پس از سالیانی پر نشیب و فراز همچنان به قوت خود باقی مانده، مثلا عقیده بر این است در زمان میترایسم سه مهره اول تثلیث سه گانه خدایان ناهید، مهر، بهرام (ورهرام) بوده است که با ظهور زرتشت و اینکه اورمزد بر سایر خدایان برتری یافت و مقام خدایان قبلی کاهش یافت سه مهره اول فال را بر اساس سه اصل دیانت زرتشتی ( پندار نیک، گفتار نیک ، کردار نیک ) انتخاب میکردند. قرن ها بعد با ورود اسلام به ایران این تثلیث سه گانه جای خود را به اسامی اعظم: الله، محمد« ص» و علی «ع» داده است.
در مورد سرودهای ساخته شده در اول اطلاعی نیست اما احتمال می رود در زمان ترویج آیین زرتشتی و پذیرش آن از سوی مردم ایران و به تبع آن قوم لک تغییراتی در فال چل سرو به وجود آمد و تعداد سروها به هفتاد و دو سرو رسید که بر اساس اصول و اعتقادات ویژه مردم بوده است به عنوان مثال:
«کستی کمربند مقدسی که از هفتاد و دو رشته پشم گوسفند بافته شده و پارسیان آن را به کمر می بستند 72 نخ به 6 رشته و هر رشته دارای 12 نخ است.
عدد 72 به 72 فصل یسنا که مهم ترین قسمت اوستاست اشاره دارد عدد 12 اشاره به 12 ماه سال و 6 اشاره به شش گهنبار، که اعیاد دینی سال است و آن را سه دور، دور کمر می بندند به مدد سه اصل اندیشه نیک ، گفتار نیک و کردار نیک. (دقیقا مث لباس لک ها و کردها )
با این تفاسیر 72 سرو با معانی مختلف انتخاب و تایید شده و در فال گرفتن عدد 40 را که سن به پیامبری رسیدن حضرت زرتشت و کمال عقل انسان می باشد، برگزیده اند برای گرفتن فال، چل سرو از آن ها خوانده میشد که سه تای اول براساس اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک می افتاد سپس با گفتن هر سرو یک مهره می افتاد تا چهلمین مهره و سرو، که سرو چهلم با معنی خاص خود مفهوم نیک و بد فال را مشخص میکرد و این خود بیانگر آمیزش مذهب و ملیت در ذهن و زبان لک زبانان می باشد.
در مواردی که شخصی مشکلی داشته یا می خواست از چگونگی آینده‌اش خبردار گردد و یا در مواردی که شخصی میخواست کار مهمی را انجام دهد مانند : دختر شوهر دادن یا آوردن عروس به خانه و یا آگاهی یافتن از پیدا شدن یا نشدن مال گم شده و موارد مشابه دیگر، فال چل سرو میگرفتند.
در گرفتن فال شخصی که میخواست فال برایش بیفتد او یا یک نفر به نمایندگی از طرف ایشان چهل و سه عدد از مهره های یک تسبیح را شمرده و در همان جا گره ای به نخ میزد تا مهره های شمرده شده با بقیه مهره ها قاطی نشوند، سپس نیت میگرفت و با ذکر کلمات مقدس الله، محمد و علی« ع » سه مهره را از چهل و سه مهره کم میکرد تا چل مهره باقی بماند. سپس یک نفر شروع به سرودن سرو می نمود و با گفتن هر سرو، شخصی که تسبیح در دست داشت یک مهره را از چهل مهره کم میکرد بدین شکل ، افراد حاضر در جلسه هر کدام تعدادی سرو می‌گفتند البته تعداد سرو گویان نبایستی کمتر از دو نفر باشد گفتن سرو ادامه میافت تا این که آخرین مهره به سرویی می افتاد که معنای آن، خوب و بد فال را مشخص میکرد پس از مشخص شدن سرو چهلم، کسی که سرو را گفته بود، معنای آن را شرح میداد که با توجه به آن، شخص میفهمید که فالش خوب یا بد بوده است، آنچه مشهود است این است که با توجه به اعتقاد خاص لک زبانان، فال چل سرو بسیار دقیق بود و آینده مشکلات و حل شدن یا نشدن آن ها را بیان می کرد.
منبع :
ادبیات عامه لکی، امیدعلی نجف‌زاده قبادی
#چلسرو
#چهل_سرود
@Golvani_lak
فال چل سرو در جامعه لک زبانان از موارد جذاب فلکور می باشد که ریشه در دوران کهن ایران دارد.
این فال مختص به قوم لک است و نمونه آن در فرهنگ هیچ قومی وجود ندارد
طبق اسناد و مدارک، قبل از ظهور زرتشت «آیین مهر پرستی» در ایران و به تبع آن در سایر نقاط دنیا وجود داشت «نخستین بار مهرپرستی در غرب ایران رواج یافته است. با ظهور زرتشت پیامبر ایرانی مهر مقام اولیه خود را از دست داد اما به عنوان یکی از ایزدان در دین زرتشتی باقی ماند ». بنابراین با ظهور زرتشت و نفی بسیاری از مراسمات و مناسک قبلی، در ابتدا با مخالفت هایی از سوی اقشار مردم مواجه شدند و رد کردن بعضی مناسک و یا پرستش خدای جدید برایشان سخت می نمود بنابراین مردمان لک که همگی ساکن غرب ایران و دارای آیین مهرپرستی بودند با ابداع فال چل سرو که در آن بیشتر به اعتقادات مهرپرستی رایج در بین مردم اشاره داشت سعی در حفظ آن آیین داشتند تا شاید بعدها فرصتی برای احیای آن پیدا کنند. نگاهی عمیق به سرودهای فال چل سرو خود سندی بر این ادعاست که بیشتر به نور و ناهید و مهر و ... اشاره دارد.
البته بعدها با ترویج دیانت زرتشتی که به سرعت در تمام ایران نفوذ کرد، بر فال چل سرو تاثیراتی گذاشته است و پس از قرن ها با ورود اسلام به ایران و پذیرش آن از سوی مردم باز هم یک سری تغییرات در آن به وجود آمد اما اصل و اساس آن پس از سالیانی پر نشیب و فراز همچنان به قوت خود باقی مانده، مثلا عقیده بر این است در زمان میترایسم سه مهره اول تثلیث سه گانه خدایان ناهید، مهر، بهرام (ورهرام) بوده است که با ظهور زرتشت و اینکه اورمزد بر سایر خدایان برتری یافت و مقام خدایان قبلی کاهش یافت سه مهره اول فال را بر اساس سه اصل دیانت زرتشتی ( پندار نیک، گفتار نیک ، کردار نیک ) انتخاب میکردند. قرن ها بعد با ورود اسلام به ایران این تثلیث سه گانه جای خود را به اسامی اعظم: الله، محمد« ص» و علی «ع» داده است.
در مورد سرودهای ساخته شده در اول اطلاعی نیست اما احتمال می رود در زمان ترویج آیین زرتشتی و پذیرش آن از سوی مردم ایران و به تبع آن قوم لک تغییراتی در فال چل سرو به وجود آمد و تعداد سروها به هفتاد و دو سرو رسید که بر اساس اصول و اعتقادات ویژه مردم بوده است به عنوان مثال:
«کستی کمربند مقدسی که از هفتاد و دو رشته پشم گوسفند بافته شده و پارسیان آن را به کمر می بستند 72 نخ به 6 رشته و هر رشته دارای 12 نخ است.
عدد 72 به 72 فصل یسنا که مهم ترین قسمت اوستاست اشاره دارد عدد 12 اشاره به 12 ماه سال و 6 اشاره به شش گهنبار، که اعیاد دینی سال است و آن را سه دور، دور کمر می بندند به مدد سه اصل اندیشه نیک ، گفتار نیک و کردار نیک. (دقیقا مث لباس لک ها و کردها )
با این تفاسیر 72 سرو با معانی مختلف انتخاب و تایید شده و در فال گرفتن عدد 40 را که سن به پیامبری رسیدن حضرت زرتشت و کمال عقل انسان می باشد، برگزیده اند برای گرفتن فال، چل سرو از آن ها خوانده میشد که سه تای اول براساس اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک می افتاد سپس با گفتن هر سرو یک مهره می افتاد تا چهلمین مهره و سرو، که سرو چهلم با معنی خاص خود مفهوم نیک و بد فال را مشخص میکرد و این خود بیانگر آمیزش مذهب و ملیت در ذهن و زبان لک زبانان می باشد.
در مواردی که شخصی مشکلی داشته یا می خواست از چگونگی آینده‌اش خبردار گردد و یا در مواردی که شخصی میخواست کار مهمی را انجام دهد مانند : دختر شوهر دادن یا آوردن عروس به خانه و یا آگاهی یافتن از پیدا شدن یا نشدن مال گم شده و موارد مشابه دیگر، فال چل سرو میگرفتند.
در گرفتن فال شخصی که میخواست فال برایش بیفتد او یا یک نفر به نمایندگی از طرف ایشان چهل و سه عدد از مهره های یک تسبیح را شمرده و در همان جا گره ای به نخ میزد تا مهره های شمرده شده با بقیه مهره ها قاطی نشوند، سپس نیت میگرفت و با ذکر کلمات مقدس الله، محمد و علی« ع » سه مهره را از چهل و سه مهره کم میکرد تا چل مهره باقی بماند. سپس یک نفر شروع به سرودن سرو می نمود و با گفتن هر سرو، شخصی که تسبیح در دست داشت یک مهره را از چهل مهره کم میکرد بدین شکل ، افراد حاضر در جلسه هر کدام تعدادی سرو می‌گفتند البته تعداد سرو گویان نبایستی کمتر از دو نفر باشد گفتن سرو ادامه میافت تا این که آخرین مهره به سرویی می افتاد که معنای آن، خوب و بد فال را مشخص میکرد پس از مشخص شدن سرو چهلم، کسی که سرو را گفته بود، معنای آن را شرح میداد که با توجه به آن، شخص میفهمید که فالش خوب یا بد بوده است، آنچه مشهود است این است که با توجه به اعتقاد خاص لک زبانان، فال چل سرو بسیار دقیق بود و آینده مشکلات و حل شدن یا نشدن آن ها را بیان می کرد.
منبع :
ادبیات عامه لکی، امیدعلی نجف‌زاده قبادی
#چلسرو
#چهل_سرود
@Golvani_lak
Forwarded from کانال پایگاه تحلیلی خبری لکنا
❌نقدی بر برنامه 《#وایک》سیمای لرستان مربوط به شهر لک زبان دلفان❗️
✍️امضا محفوظ
🔹《#وایک》 کلمه ای لری به معنی باهم بودن است که به رغم معنای #وحدت بخش آن در چند شب گذشته نتوانسته است مخاطبان سیمای افلاک را راضی کند
🔺ریاست به دست کسانی خطاست
🔺که از دستشان دستها بر خداست!(سعدی)
🔹 به دلیل خلاق نبودن دست اندرکاران تولید برنامه مزبوردر صدا و سیمای مرکز لرستان جهت ساخت برنامه ای با ایده وروشی کاملا بومی اوج هنر خویش را بکار بسته اند تا با #کپی برداری محض از دیگر شبکه ای استانی ، مثلا خودی نشان دهند ولی این کجا و آن کجا؟
🔹در معرفی یک شهرستان آن هم در رسانه ای فراگیر با مخاطبان بسیار ،آنقدر باید بابرنامه و دقیق پیش رفت که از حداقل زمان حداکثر استفاده رانمود به طوری که که در حین و بعد از اجرا و پخش کمترین انتقاد متوجه آن برنامه باشد اما متاسفانه این برنامه لااقل در بخش #معرفی دلفان نتوانست به اهداف خویش دست یافته وبا موجی از نارضایتی مردم دلفان همراه بود آنگونه که در جای جای فضای مجازی می شد ایرادات را از زبان مخاطبان دریافت
🔹با احترامی که برای هم استانی های عزیز وگرانسنگ لرزبان ،دیگر گویش های ایران زمین قائلم ،وبه هیچ وجه از طرح مواردی که در پی خواهد آمد قصد ایجاد رقابت یا حسادت نسبت به زبان لری را ندارم ،اما از آنجا که زنده نگهداشتن #زبانهای مادری که خود یک ثروت و سرمایه بیبدیل اجتماعیاند، باعث می‌شود تا بسیاری از خرده فرهنگها، آداب و سنن بومی و هنر یا دانشهای بومی و محلّی که برخی نیز بسیار ارزشمند و از #دیرینگی شایانی برخوردارند به خوبی حفظ شوند ،واز آنجا که زبان #هویت یک شخص یا جامعه و نماد هویت هر قوم است. اگر زبان یک قوم و ملت از بین رود تمام فرهنگ و آثار فرهنگی آنها دچار تزلزل می‌شود بنابراین وقتی قرار است مصادیقی از هویت وفرهنگ یک قوم نمایش داده شود بهتر است به بهترین شکل ممکن وبا استفاده از ظرفیت های همان قوم وبا همان زبان مادری انجام گیرد اما سیمای لرستان دراین خصوص نه تنها دراین برنامه خاص که سال هاست می لنگد واگر کسی می خواهد این تبعیض را مسئولانه فریاد بزند متهم به تلاش برای ایجاد اشتقاق بین اقوام می گردد در صورتی که واقعا نیت افراد خیر خواهانه وحفظ سنت ها در زیر یک نظام وفرهنگ وکشور واحد با علایق وهویت های مستقل ومربوط به خود است
🔺مواردی که به زعم نگارنده موجب دادن نمره #تجدیدی به صدا وسیمای لرستان در خصوص برنامه مخصوص دلفان شده را می توان این گونه ذکر کرد:👇
🔺1-تولید کنندگان برنامه ،با #تنگ نظری تمام می خواستند تمام هویت شهرستان بزرگ وبا قدمت چند هزار ساله ای همانند دلفان را در #کنج استودیوی #تنگ و تاریکی به نمایش بگذارند،آنجا که بانوان دلفانی با چادر و لباس رسمی خمیر را به نان تبدیل می کردند نشان داد که سیمای مرکز لرستان میلی به معرفی فرهنگ غنی لک ندارد.
🔺2-اجرای فال سنتی #چهل سرود که میراث ماندگار قوم لک است آنچنان باعجله اجرا شد که مخاطبان هرگز بیت چهلم را کامل #نشنید ند و نتوانستند بفهمند که آن یک نفری که نیت کرده چه سرنوشتی خواهد داشت.
🔺3- در این برنامه ی 《#بی برنامه 》کلیت سرمایه سیاسی و اجتماعی شهرستان دلفان با وجود #مجری طنازی[طنز گو]بنام چگنی به باد تمسخر گرفته شد.#مهمانانی که چنان خبردار ایستاده بودند که مخاطب تصور می کرد از ایشان خواسته شده است همانند نظامیان در حال احترام به مافوق تا پایان برنامه حق تکان خوردن ندارند
میهمانان برنامه #عمدتا از چهره های شاخص شهرستان هستند و روا نبود که این چنین مورد #بی مهری قرار بگیرند و اصلا مشخص نشد هدف از کشاندن #این عزیزان به آن جای تنگ و تاریک چه بود؟.آیا فقط به صرف دیده شدن در قاب تصویر حضراتی که هر کدامشان وزنه ای قابل اعتنا در شهرستان هستندرا به برنامه ای بدون خروجی قابل اعتناکشاندید؟
🔺4-همانگونه که پیشتر عنوان شد همه اقوام قابل احترام هستند اما این نکته #توجیه پذیر نیست با وجود این همه #سخنور و#شاعر نامدار وپرآوازه #دلفانی لک زبان چه ضرورتی داشت از #ریاست غیر بومی اداره تربیت بدنی دلفان با گویشی#فارسی دربرنامه ای مختص شهرستان صددرصد لک زبان استفاده شود ؟وباز طبق شنیده ها و از قرار معلوم روز دوشنبه قرار است صدا وسیما دراداره فرهنگ وارشاد اسلامی دلفان برنامه اجرا نماید ومجددا از جناب #شهریار رحمانی دعوت شده است بعنوان سخنران درمورد مواریث کهن دیار لک زبان دلفان به ایراد سخن بپردازد ...
🔹تکرار چنین اتفاقی نشان خواهد داد مدیریت ارشد استان و دست اندرکاران سیمای بی برنامه لرستان همچنان خواهان دیده نشدن دلفانیان وجفا بر حق ایشان م باشند
پاسخ ما وعده های بی عمل تا کی بود؟
🔚سخن پایانی این که:👇
انتظار می رود #مسئولین ومتولیان امرو نیز #عوامل برنامه ، توجیه قابل اعتنایی برای افکار عمومی شهرستان دلفان داشته باشند
@lakkhabar
✍️امضا محفوظ
🔹《#وایک》 کلمه ای لری به معنی باهم بودن است که به رغم معنای #وحدت بخش آن در چند شب گذشته نتوانسته است مخاطبان سیمای افلاک را راضی کند
🔺ریاست به دست کسانی خطاست
🔺که از دستشان دستها بر خداست!(سعدی)
🔹 به دلیل خلاق نبودن دست اندرکاران تولید برنامه مزبوردر صدا و سیمای مرکز لرستان جهت ساخت برنامه ای با ایده وروشی کاملا بومی اوج هنر خویش را بکار بسته اند تا با #کپی برداری محض از دیگر شبکه ای استانی ، مثلا خودی نشان دهند ولی این کجا و آن کجا؟
🔹در معرفی یک شهرستان آن هم در رسانه ای فراگیر با مخاطبان بسیار ،آنقدر باید بابرنامه و دقیق پیش رفت که از حداقل زمان حداکثر استفاده رانمود به طوری که که در حین و بعد از اجرا و پخش کمترین انتقاد متوجه آن برنامه باشد اما متاسفانه این برنامه لااقل در بخش #معرفی دلفان نتوانست به اهداف خویش دست یافته وبا موجی از نارضایتی مردم دلفان همراه بود آنگونه که در جای جای فضای مجازی می شد ایرادات را از زبان مخاطبان دریافت
🔹با احترامی که برای هم استانی های عزیز وگرانسنگ لرزبان ،دیگر گویش های ایران زمین قائلم ،وبه هیچ وجه از طرح مواردی که در پی خواهد آمد قصد ایجاد رقابت یا حسادت نسبت به زبان لری را ندارم ،اما از آنجا که زنده نگهداشتن #زبانهای مادری که خود یک ثروت و سرمایه بیبدیل اجتماعیاند، باعث می‌شود تا بسیاری از خرده فرهنگها، آداب و سنن بومی و هنر یا دانشهای بومی و محلّی که برخی نیز بسیار ارزشمند و از #دیرینگی شایانی برخوردارند به خوبی حفظ شوند ،واز آنجا که زبان #هویت یک شخص یا جامعه و نماد هویت هر قوم است. اگر زبان یک قوم و ملت از بین رود تمام فرهنگ و آثار فرهنگی آنها دچار تزلزل می‌شود بنابراین وقتی قرار است مصادیقی از هویت وفرهنگ یک قوم نمایش داده شود بهتر است به بهترین شکل ممکن وبا استفاده از ظرفیت های همان قوم وبا همان زبان مادری انجام گیرد اما سیمای لرستان دراین خصوص نه تنها دراین برنامه خاص که سال هاست می لنگد واگر کسی می خواهد این تبعیض را مسئولانه فریاد بزند متهم به تلاش برای ایجاد اشتقاق بین اقوام می گردد در صورتی که واقعا نیت افراد خیر خواهانه وحفظ سنت ها در زیر یک نظام وفرهنگ وکشور واحد با علایق وهویت های مستقل ومربوط به خود است
🔺مواردی که به زعم نگارنده موجب دادن نمره #تجدیدی به صدا وسیمای لرستان در خصوص برنامه مخصوص دلفان شده را می توان این گونه ذکر کرد:👇
🔺1-تولید کنندگان برنامه ،با #تنگ نظری تمام می خواستند تمام هویت شهرستان بزرگ وبا قدمت چند هزار ساله ای همانند دلفان را در #کنج استودیوی #تنگ و تاریکی به نمایش بگذارند،آنجا که بانوان دلفانی با چادر و لباس رسمی خمیر را به نان تبدیل می کردند نشان داد که سیمای مرکز لرستان میلی به معرفی فرهنگ غنی لک ندارد.
🔺2-اجرای فال سنتی #چهل سرود که میراث ماندگار قوم لک است آنچنان باعجله اجرا شد که مخاطبان هرگز بیت چهلم را کامل #نشنید ند و نتوانستند بفهمند که آن یک نفری که نیت کرده چه سرنوشتی خواهد داشت.
🔺3- در این برنامه ی 《#بی برنامه 》کلیت سرمایه سیاسی و اجتماعی شهرستان دلفان با وجود #مجری طنازی[طنز گو]بنام چگنی به باد تمسخر گرفته شد.#مهمانانی که چنان خبردار ایستاده بودند که مخاطب تصور می کرد از ایشان خواسته شده است همانند نظامیان در حال احترام به مافوق تا پایان برنامه حق تکان خوردن ندارند
میهمانان برنامه #عمدتا از چهره های شاخص شهرستان هستند و روا نبود که این چنین مورد #بی مهری قرار بگیرند و اصلا مشخص نشد هدف از کشاندن #این عزیزان به آن جای تنگ و تاریک چه بود؟.آیا فقط به صرف دیده شدن در قاب تصویر حضراتی که هر کدامشان وزنه ای قابل اعتنا در شهرستان هستندرا به برنامه ای بدون خروجی قابل اعتناکشاندید؟
🔺4-همانگونه که پیشتر عنوان شد همه اقوام قابل احترام هستند اما این نکته #توجیه پذیر نیست با وجود این همه #سخنور و#شاعر نامدار وپرآوازه #دلفانی لک زبان چه ضرورتی داشت از #ریاست غیر بومی اداره تربیت بدنی دلفان با گویشی#فارسی دربرنامه ای مختص شهرستان صددرصد لک زبان استفاده شود ؟وباز طبق شنیده ها و از قرار معلوم روز دوشنبه قرار است صدا وسیما دراداره فرهنگ وارشاد اسلامی دلفان برنامه اجرا نماید ومجددا از جناب #شهریار رحمانی دعوت شده است بعنوان سخنران درمورد مواریث کهن دیار لک زبان دلفان به ایراد سخن بپردازد ...
🔹تکرار چنین اتفاقی نشان خواهد داد مدیریت ارشد استان و دست اندرکاران سیمای بی برنامه لرستان همچنان خواهان دیده نشدن دلفانیان وجفا بر حق ایشان م باشند
پاسخ ما وعده های بی عمل تا کی بود؟
🔚سخن پایانی این که:👇
انتظار می رود #مسئولین ومتولیان امرو نیز #عوامل برنامه ، توجیه قابل اعتنایی برای افکار عمومی شهرستان دلفان داشته باشند
@lakkhabar