🛑شرایط بحرانی، مانند جنگ، تب خبرخوانی را بالا می برد و همزمان احتمال تولید اخبار جعلی و نادرست را افزایش می‌دهد. پس اگر در رسانه‌ها یا شبکه‌های اجتماعی فارسی زبان ادعایی، عکسی یا ویديویی در رابطه با جنگ #اوکراین دیدید که احتیاج به #درستی‌سنجی داشت با ما در میان بگذارید.
🔹برای تماس با ما به ادمین فکت‌نامه پیام بدهید.👇
@FactNamehAdmin
✅ @Factnameh
🔹برای تماس با ما به ادمین فکت‌نامه پیام بدهید.👇
@FactNamehAdmin
✅ @Factnameh
❓اعزام جنگجویان چچنی متحد روسیه به #اوکراین
🔹روز جمعه ۶ اسفند ۱۴۰۰ برخی رسانه‌ها در ایران، تصاویری از نماز خواندن جنگجویان چچنی منتشر کرده و در توضیح آن نوشتند: «نیروهای چچنی در جبهه نبرد مقابل ارتش اوکراین در حال اقامه نماز ظهر هستند.»
🔹این تصاویر در برخی نشریات انگلیسی زبان، مانند دیلی‌میل هم منتشر شد. دیلی‌میل منبع عکسها را شبکه‌های اجتماعی عنوان کرد. در این گزارش به نقل از تلویزیون دولتی چچن گفته شده جنگجویان چچنی به دستور رمضان قدیروف متحد پوتین بسیج شدند. یک روز پیش‌تر قدیرف با رئیس گارد نیروهای ملی روسیه دیدار کرد. در عین حال تصاویری از بسیج جنگجویان چچنی در گروزونی پایتخت جمهوری خودمختار چچن منتشر شد.
🔹یکی از خبرنگاران راشاتودی، خبرگزاری وابسته به دولت روسیه هم روز جمعه ۶ اسفند، در توییتی تصاویری از آماده‌سازی و اعزام ۱۰ هزار جنگجوی چچنی به سمت اوکراین منتشر کرد.
🔹با این اوصاف خبر و تصاویر «اعزام جنگجویان چچنی متحد روسیه به اوکراین» و نماز خواندن آنها «درست» است.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
🔹روز جمعه ۶ اسفند ۱۴۰۰ برخی رسانه‌ها در ایران، تصاویری از نماز خواندن جنگجویان چچنی منتشر کرده و در توضیح آن نوشتند: «نیروهای چچنی در جبهه نبرد مقابل ارتش اوکراین در حال اقامه نماز ظهر هستند.»
🔹این تصاویر در برخی نشریات انگلیسی زبان، مانند دیلی‌میل هم منتشر شد. دیلی‌میل منبع عکسها را شبکه‌های اجتماعی عنوان کرد. در این گزارش به نقل از تلویزیون دولتی چچن گفته شده جنگجویان چچنی به دستور رمضان قدیروف متحد پوتین بسیج شدند. یک روز پیش‌تر قدیرف با رئیس گارد نیروهای ملی روسیه دیدار کرد. در عین حال تصاویری از بسیج جنگجویان چچنی در گروزونی پایتخت جمهوری خودمختار چچن منتشر شد.
🔹یکی از خبرنگاران راشاتودی، خبرگزاری وابسته به دولت روسیه هم روز جمعه ۶ اسفند، در توییتی تصاویری از آماده‌سازی و اعزام ۱۰ هزار جنگجوی چچنی به سمت اوکراین منتشر کرد.
🔹با این اوصاف خبر و تصاویر «اعزام جنگجویان چچنی متحد روسیه به اوکراین» و نماز خواندن آنها «درست» است.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
📜 برخی کاربران با استفاده هشتگ #اوکراین_تجربه_اعتماد_به_آمریکا وقایع اوکراین را «عاقبت اعتماد» به آمریکا و غرب می‌دانند. اشاره آنان به تفاهم‌نامه بوداپست در سال ۱۹۹۴ برای خلع سلاح هسته‌ای در ازای تضمین امنیتی است. اما واقعیت چیست؟
🔹اول، موضوع این تفاهم‌نامه فقط خلع سلاح هسته‌ای اوکراین نیست، بلکه بلاروس و قزاقستان هم عینا همین تفاهم‌نامه را امضا کرده‌اند. دوم، طرف تضمین دهنده فقط آمریکا و انگلیس نیستند، روسیه هم یکی از امضاکنندگان تفاهم‌نامه بوداپست است.
🔹«احترام به استقلال و حاکمیت بلاروس، قزاقستان و اوکراین»، «خودداری از تهدید یا استفاده از زور علیه بلاروس، قزاقستان و اوکراین» و «خودداری از اعمال فشار اقتصادی بر بلاروس، قزاقستان و اوکراین» جزو تعهدات روسیه، آمریکا و بریتانیا است. حالا این تعهدات از سوی روسیه نقض شده است.
🔹در بند چهارم تفاهم‌نامه هم گفته شده اگر بلاروس، قزاقستان و اوکراین قربانی یک اقدام تجاوزکارانه یا هدف تهدید حمله هسته‌ای قرار بگیرند، کشورهای متعهد به دنبال اقدام فوری در شورای امنیت برای ارائه کمک به آنها باشند.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
🔹اول، موضوع این تفاهم‌نامه فقط خلع سلاح هسته‌ای اوکراین نیست، بلکه بلاروس و قزاقستان هم عینا همین تفاهم‌نامه را امضا کرده‌اند. دوم، طرف تضمین دهنده فقط آمریکا و انگلیس نیستند، روسیه هم یکی از امضاکنندگان تفاهم‌نامه بوداپست است.
🔹«احترام به استقلال و حاکمیت بلاروس، قزاقستان و اوکراین»، «خودداری از تهدید یا استفاده از زور علیه بلاروس، قزاقستان و اوکراین» و «خودداری از اعمال فشار اقتصادی بر بلاروس، قزاقستان و اوکراین» جزو تعهدات روسیه، آمریکا و بریتانیا است. حالا این تعهدات از سوی روسیه نقض شده است.
🔹در بند چهارم تفاهم‌نامه هم گفته شده اگر بلاروس، قزاقستان و اوکراین قربانی یک اقدام تجاوزکارانه یا هدف تهدید حمله هسته‌ای قرار بگیرند، کشورهای متعهد به دنبال اقدام فوری در شورای امنیت برای ارائه کمک به آنها باشند.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
❌ این خبر «منوتو» درست نیست. حساب توییتر ولودیمیر زلنسکی حتی در ژانویه هم حساب دیگری را دنبال نمی‌کرده است و این ارتباطی به بحران اخیر #اوکراین_روسیه ندارد.
به‌روزرسانی: منوتو این خبر را بدون ذکر توضیحی از حساب‌های کاربری خود حذف کرد.
✅ @Factnameh
به‌روزرسانی: منوتو این خبر را بدون ذکر توضیحی از حساب‌های کاربری خود حذف کرد.
✅ @Factnameh
❗️این عکس با توضیح «تفاوت زلنسکی و پوتین در دیدار با وزیر دفاع خود» در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. هر دو عکس واقعی‌اند و دولت‌های #روسیه و #اوکراین آنها را به تازگی منتشر کرده‌اند.
✅ @Factnameh
✅ @Factnameh
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🎇ویدئویی در حال پخش است که مدعیست یک جنگنده روسی در آسمان اوکراین در حال عملیات است و پدافند ضدهوایی #اوکراین به سمت آن شلیک می‌کند و خلبان درحال مانور است. این ویدیو ساختگی و جعلی است و در حقیقت شبیه‌سازی از بازی ویدیویی Arma 3 است.
✅ @Factnameh
✅ @Factnameh
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🎇ویدیو منتشر شده در مورد عملکرد پدافند هوایی در آسمان #اوکراین جعلی است. هواپیماهایی که سایه‌های آنها در تصویر دیده می‌شود، هواپیماهای قدیمی هستند و صحنه یادآور نبردهای هوایی در زمان جنگ جهانی دوم است. ویدیو در حقیقت یک انیمیشن CGI است و در مهرماه در یوتیوب منتشر شده‌است.
✅ @Factnameh
✅ @Factnameh
❗️عکس‌های ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور #اوکراین در لباس نظامی که با عنوان حضور او در میان نیروهای نظامی کشورش منتشر شده مربوط به روزهای اخیر نیست. عکسها قدیمی است و در سال ۲۰۲۱ گرفته شده‌است.
✅ @Factnameh
✅ @Factnameh
❓کانال تلگرامی مصاف ویدئویی منتشر و ادعا کرده مربوط به جنگ اوکراین است. ویدئو گزارشگری را نشان می‌دهد که پشت سر او روی زمین، افرادی با کاورهایی دراز کشیدند و در نگاه اول ممکن است به نظر برسد جنازه‌های واقعی‌اند. یکی از این افراد، تکان می‌خورد و کاور را کنار می‌زند. فردی به سراغ او می‌رود، شخص خوابیده را به حالت اول برمی‌گرداند و کاور را روی صورت او می‌کشد.
🔹مصاف ادعا می‌کند این ویدئو مربوط به #اوکراین است و غرب با نشان دادن این گزارش، به دنبال کشته‌سازی از غیرنظامیان اوکراینی است.
🔹این ویدئو ارتباطی با اوکراین ندارد و اصلا این افراد جنازه نیستند. ویدئو گزارشی خبری مربوط به ۱۵ بهمن ۱۴۰۰ در تلویزیون اتریش است و این افراد هم فعالان اجتماعی در زمینه تغییرات اقلیمی‌اند که به صورت نمادین به سیاست‌های موجود اعتراض کردند.
🔹این ویدئو پیش از مصاف در رسانههای اجتماعی انگلیسی‌زبان هم با عنوان رسوایی درباره قربانیان کووید منتشر شده بود. بنابراین فکت‌نامه به این ادعای مصاف که یک گزارش خبری در حال کشته‌سازی از قربانیان اوکراین است نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.
👈در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
🔹مصاف ادعا می‌کند این ویدئو مربوط به #اوکراین است و غرب با نشان دادن این گزارش، به دنبال کشته‌سازی از غیرنظامیان اوکراینی است.
🔹این ویدئو ارتباطی با اوکراین ندارد و اصلا این افراد جنازه نیستند. ویدئو گزارشی خبری مربوط به ۱۵ بهمن ۱۴۰۰ در تلویزیون اتریش است و این افراد هم فعالان اجتماعی در زمینه تغییرات اقلیمی‌اند که به صورت نمادین به سیاست‌های موجود اعتراض کردند.
🔹این ویدئو پیش از مصاف در رسانههای اجتماعی انگلیسی‌زبان هم با عنوان رسوایی درباره قربانیان کووید منتشر شده بود. بنابراین فکت‌نامه به این ادعای مصاف که یک گزارش خبری در حال کشته‌سازی از قربانیان اوکراین است نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.
👈در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
📊 اوکراین از نظر تعداد سربازان اعزامی سومین کشور نیروهای ائتلاف در عراق بوده است
🔹مخاطبان فکت‌نامه از ما خواسته‌اند صحت توییتی را از علی‌اکبر رائفی‌پور درباره «آمار سربازان اوکراینی حاضر در جنگ عراق» بررسی کنیم.
🔹او در توییتر نوشته است: «آیا می‌دانید ارتش #اوکراین با اعزام ۵۰۰۰ نیروی نظامی و همکاری با ناتو در خلال سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ سومین کشور نیروهای ائتلاف از حیث جمعیت در اشغال عراق و کشتار مردم مظلوم آنجا بودند؟»
🔹بررسی‌های ما، بر اساس اطلاعات گزارش‌های سایت‌های وابسته به وزارت دفاع آمریکا، نشان می‌دهد این ادعا که «ارتش اوکراین با اعزام ۵۰۰۰ نیروی نظامی بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ سومین کشور نیروهای ائتلاف در عراق بود»، «درست» است.
👈 در سایت فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
🔹مخاطبان فکت‌نامه از ما خواسته‌اند صحت توییتی را از علی‌اکبر رائفی‌پور درباره «آمار سربازان اوکراینی حاضر در جنگ عراق» بررسی کنیم.
🔹او در توییتر نوشته است: «آیا می‌دانید ارتش #اوکراین با اعزام ۵۰۰۰ نیروی نظامی و همکاری با ناتو در خلال سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ سومین کشور نیروهای ائتلاف از حیث جمعیت در اشغال عراق و کشتار مردم مظلوم آنجا بودند؟»
🔹بررسی‌های ما، بر اساس اطلاعات گزارش‌های سایت‌های وابسته به وزارت دفاع آمریکا، نشان می‌دهد این ادعا که «ارتش اوکراین با اعزام ۵۰۰۰ نیروی نظامی بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ سومین کشور نیروهای ائتلاف در عراق بود»، «درست» است.
👈 در سایت فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
🎙درستی‌سنجی جنگ اوکراین
🔹اپیزود ۴۹ پادکست هفتگی فکت‌نامه، به طور کامل به جنگ #اوکراین و حمله #روسیه به این کشور اختصاص دارد. در این قسمت ابتدا به سراغ بخشی از فکت‌چک‌های تیم فکت‌نامه می‌رویم که بررسی جریان هدایت‌شده خبرهای نادرستی بوده که از سوی رسانههای ایران منتشر شده است.
🔹در ادامه نیز مروری می‌کنیم بر عکسها، ویدئوها و خبرهایی که بر اثر بی‌توجهی روزنامه‌نگاران و دبیران رسانههای فارسی، به عنوان واقعیت‌های این جنگ معرفی شده‌اند، در حالی که واقعی نبوده‌اند.
🔹در پایان هم چند ویدئو و عکس نادرست را که در شبکه‌های اجتماعی جهان به طور گسترده منتشر شده‌اند، مرور خواهیم کرد.
🔹در این اپیزود به شما می‌گوییم که در این شرایط خاص، برای فهمیدن خبرهای درست، چه راه‌ها و ابزارهایی وجود دارد؛ شرایطی که در آن، بازار خبرها، عکسها و ویدئوهای نادرست از همیشه داغ‌تر است.
🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کست‌باکس بشنوید
👈 در گوگل پادکست بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
✅ @Factnameh
🔹اپیزود ۴۹ پادکست هفتگی فکت‌نامه، به طور کامل به جنگ #اوکراین و حمله #روسیه به این کشور اختصاص دارد. در این قسمت ابتدا به سراغ بخشی از فکت‌چک‌های تیم فکت‌نامه می‌رویم که بررسی جریان هدایت‌شده خبرهای نادرستی بوده که از سوی رسانههای ایران منتشر شده است.
🔹در ادامه نیز مروری می‌کنیم بر عکسها، ویدئوها و خبرهایی که بر اثر بی‌توجهی روزنامه‌نگاران و دبیران رسانههای فارسی، به عنوان واقعیت‌های این جنگ معرفی شده‌اند، در حالی که واقعی نبوده‌اند.
🔹در پایان هم چند ویدئو و عکس نادرست را که در شبکه‌های اجتماعی جهان به طور گسترده منتشر شده‌اند، مرور خواهیم کرد.
🔹در این اپیزود به شما می‌گوییم که در این شرایط خاص، برای فهمیدن خبرهای درست، چه راه‌ها و ابزارهایی وجود دارد؛ شرایطی که در آن، بازار خبرها، عکسها و ویدئوهای نادرست از همیشه داغ‌تر است.
🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کست‌باکس بشنوید
👈 در گوگل پادکست بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
✅ @Factnameh
🔴 جنگ در اوکراین و بازار داغ اخبار جعلی
🔹یک هفته از حمله #روسیه به #اوکراین می‌گذرد و اخبار مربوط به این جنگ مهم‌ترین خبر در سراسر دنیا بوده است. نه فقط رسانه‌ها که در شبکه‌های اجتماعی نیز اخبار، تصاویر و گزارش‌های زیادی درباره تهاجم نظامی روسیه به اوکراین منتشر شده و می‌شود. در این میان بازار اطلاعات و تصاویر نادرست و به تبع آن بازار درستی‌سنجی در سراسر جهان بسیار داغ است.
🔹می‌توان درستی‌سنجی‌های فکت‌نامه در این مورد را در سه گروه دسته‌بندی کرد:
1️⃣ مطالب و ادعاهایی‌اند که تلاش می‌کنند آنچه را که در اوکراین می‌گذرد به نفع سیاست‌های جمهوری اسلامی تفسیر کنند. از جمله؛ هشتگ #اوکراین_تجربه_اعتماد_به_آمریکا یا انتشار خبر جعلی «جنازه‌های جعلی و کشته‌سازی غیرنظامیان در اوکراین» در کانال مصاف.
2️⃣ تصاویر و مطالبی است که از سوی رسانههای فارسی‌زبان در داخل و خارج از کشور منتشر شده‌اند. از جمله؛ پخش تصاویر جعلی از رژه جنگنده‌های روسی در آسمان اوکراین، در نخستین روز حمله روسیه و انتشار تصاویری از یک ایستگاه مترو در مسکو با عنوان «تصاویر منتشر شده از داخل پناهگاه پایتخت اوکراین».
3️⃣ مطالب و تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر و دست به دست می‌شوند. مثلا پخش یک ویديوی مربوط به ۸ سال پیش با عنوان «لحظه روبه‌رو شدن سربازان روسی و اوکراینی» و انتشار تصاویری جنگجویان مسلمان چچنی در حال نماز خواندن که گفته می‌شد به عنوان متحدان روسیه برای اعزام به اوکراین آماده شده‌اند.
🔹در این مقاله خلاصه‌ای از ۱۳ درستی سنجی را که از زمان آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین تا زمان انتشار این گزارش در سایت و شبکه‌های اجتماعی فکت‌نامه منتشر شده است، می‌خوانید.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
🔹یک هفته از حمله #روسیه به #اوکراین می‌گذرد و اخبار مربوط به این جنگ مهم‌ترین خبر در سراسر دنیا بوده است. نه فقط رسانه‌ها که در شبکه‌های اجتماعی نیز اخبار، تصاویر و گزارش‌های زیادی درباره تهاجم نظامی روسیه به اوکراین منتشر شده و می‌شود. در این میان بازار اطلاعات و تصاویر نادرست و به تبع آن بازار درستی‌سنجی در سراسر جهان بسیار داغ است.
🔹می‌توان درستی‌سنجی‌های فکت‌نامه در این مورد را در سه گروه دسته‌بندی کرد:
1️⃣ مطالب و ادعاهایی‌اند که تلاش می‌کنند آنچه را که در اوکراین می‌گذرد به نفع سیاست‌های جمهوری اسلامی تفسیر کنند. از جمله؛ هشتگ #اوکراین_تجربه_اعتماد_به_آمریکا یا انتشار خبر جعلی «جنازه‌های جعلی و کشته‌سازی غیرنظامیان در اوکراین» در کانال مصاف.
2️⃣ تصاویر و مطالبی است که از سوی رسانههای فارسی‌زبان در داخل و خارج از کشور منتشر شده‌اند. از جمله؛ پخش تصاویر جعلی از رژه جنگنده‌های روسی در آسمان اوکراین، در نخستین روز حمله روسیه و انتشار تصاویری از یک ایستگاه مترو در مسکو با عنوان «تصاویر منتشر شده از داخل پناهگاه پایتخت اوکراین».
3️⃣ مطالب و تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر و دست به دست می‌شوند. مثلا پخش یک ویديوی مربوط به ۸ سال پیش با عنوان «لحظه روبه‌رو شدن سربازان روسی و اوکراینی» و انتشار تصاویری جنگجویان مسلمان چچنی در حال نماز خواندن که گفته می‌شد به عنوان متحدان روسیه برای اعزام به اوکراین آماده شده‌اند.
🔹در این مقاله خلاصه‌ای از ۱۳ درستی سنجی را که از زمان آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین تا زمان انتشار این گزارش در سایت و شبکه‌های اجتماعی فکت‌نامه منتشر شده است، می‌خوانید.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
❓قبرستان‌های متحرک روسیه در اوکراین واقعیت دارد؟
🔹در شبکه‌های اجتماعی این شایعه منتشر شده که روسیه ماشین‌هایی برای سوزاندن اجساد به #اوکراین منتقل کرده‌است تا از تلفات نیروهایشان اثری به‌جا نماند.
🔹نخستین‌بار یک روز پیش از جنگ، وبسایت تلگراف چنین مطلبی را منتشر کرد. این گزارش، تحلیلی بر سخنان وزیر دفاع بریتانیا درباره اطلاعاتی از درگیری‌های شرق اوکراین در سال ۲۰۱۵ بود.
🔹این دستگاه در حقیقت ماشین‌آلات امحا «پسماندهای بیولوژیکی و بیمارستانی» است که سال ۲۰۱۳ توسط شرکت روسی تورمالین در سنت پترزبورگ ساخته‌شده‌است.
🔹سال ۲۰۱۵ دو نماینده مجلس آمریکا از دو حزب، از طریق منابع اوکراینی، رئیس سرویس امنیتی اوکراین و همین طور آژانس‌های اطلاعاتی آمریکایی و سایر کشورها اطلاعاتی به‌دست آورده و مدعی شدند که روسیه در درگیری قبلی در شرق اوکراین از هفت دستگاه از این ماشین‌آلات استفاده کرده‌است.
🔹اما هیچ تصویری منتشر نشده که نشان دهد این ماشین‌آلات در درگیری اخیر استفاده شده‌اند. خبری هم که تلگراف منتشر کرده، یک روز پیش از جنگ و تحلیلی از سوی وزیر دفاع بریتانیا بوده‌است و شاهدی برای آن ارائه نشده‌است.
🔹حتی اگر سال ۲۰۱۵ این خودروها در میدان جنگ هم بوده‌باشند، احتمال اینکه جزیی از سیستم امحا زباله‌های ببمارستان‌های صحرایی روسی باشند را هم باید درنظر گرفت.
🔹بنابراین ادعای سوزاندن اجساد سربازان برای نشان دادن کاهش تلفات را با فکت‌های قابل دسترس نمی‌توان تایید یا رد کرد و فکت‌نامه به آن نشان «غیرقابل اثبات» می‌دهد.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
🔹در شبکه‌های اجتماعی این شایعه منتشر شده که روسیه ماشین‌هایی برای سوزاندن اجساد به #اوکراین منتقل کرده‌است تا از تلفات نیروهایشان اثری به‌جا نماند.
🔹نخستین‌بار یک روز پیش از جنگ، وبسایت تلگراف چنین مطلبی را منتشر کرد. این گزارش، تحلیلی بر سخنان وزیر دفاع بریتانیا درباره اطلاعاتی از درگیری‌های شرق اوکراین در سال ۲۰۱۵ بود.
🔹این دستگاه در حقیقت ماشین‌آلات امحا «پسماندهای بیولوژیکی و بیمارستانی» است که سال ۲۰۱۳ توسط شرکت روسی تورمالین در سنت پترزبورگ ساخته‌شده‌است.
🔹سال ۲۰۱۵ دو نماینده مجلس آمریکا از دو حزب، از طریق منابع اوکراینی، رئیس سرویس امنیتی اوکراین و همین طور آژانس‌های اطلاعاتی آمریکایی و سایر کشورها اطلاعاتی به‌دست آورده و مدعی شدند که روسیه در درگیری قبلی در شرق اوکراین از هفت دستگاه از این ماشین‌آلات استفاده کرده‌است.
🔹اما هیچ تصویری منتشر نشده که نشان دهد این ماشین‌آلات در درگیری اخیر استفاده شده‌اند. خبری هم که تلگراف منتشر کرده، یک روز پیش از جنگ و تحلیلی از سوی وزیر دفاع بریتانیا بوده‌است و شاهدی برای آن ارائه نشده‌است.
🔹حتی اگر سال ۲۰۱۵ این خودروها در میدان جنگ هم بوده‌باشند، احتمال اینکه جزیی از سیستم امحا زباله‌های ببمارستان‌های صحرایی روسی باشند را هم باید درنظر گرفت.
🔹بنابراین ادعای سوزاندن اجساد سربازان برای نشان دادن کاهش تلفات را با فکت‌های قابل دسترس نمی‌توان تایید یا رد کرد و فکت‌نامه به آن نشان «غیرقابل اثبات» می‌دهد.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
Audio
🎙درستی‌سنجی جنگ اوکراین
🔹اپیزود ۴۹ پادکست هفتگی فکت‌نامه، به طور کامل به جنگ #اوکراین و حمله #روسیه به این کشور اختصاص دارد. در این قسمت ابتدا به سراغ بخشی از فکت‌چک‌های تیم فکت‌نامه می‌رویم که بررسی جریان هدایت‌شده خبرهای نادرستی بوده که از سوی رسانههای ایران منتشر شده است.
🔹در ادامه نیز مروری می‌کنیم بر عکسها، ویدئوها و خبرهایی که بر اثر بی‌توجهی روزنامه‌نگاران و دبیران رسانههای فارسی، به عنوان واقعیت‌های این جنگ معرفی شده‌اند، در حالی که واقعی نبوده‌اند.
🔹در پایان هم چند ویدئو و عکس نادرست را که در شبکه‌های اجتماعی جهان به طور گسترده منتشر شده‌اند، مرور خواهیم کرد.
🔹در این اپیزود به شما می‌گوییم که در این شرایط خاص، برای فهمیدن خبرهای درست، چه راه‌ها و ابزارهایی وجود دارد؛ شرایطی که در آن، بازار خبرها، عکسها و ویدئوهای نادرست از همیشه داغ‌تر است.
🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کست‌باکس بشنوید
👈 در گوگل پادکست بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
✅ @Factnameh
🔹اپیزود ۴۹ پادکست هفتگی فکت‌نامه، به طور کامل به جنگ #اوکراین و حمله #روسیه به این کشور اختصاص دارد. در این قسمت ابتدا به سراغ بخشی از فکت‌چک‌های تیم فکت‌نامه می‌رویم که بررسی جریان هدایت‌شده خبرهای نادرستی بوده که از سوی رسانههای ایران منتشر شده است.
🔹در ادامه نیز مروری می‌کنیم بر عکسها، ویدئوها و خبرهایی که بر اثر بی‌توجهی روزنامه‌نگاران و دبیران رسانههای فارسی، به عنوان واقعیت‌های این جنگ معرفی شده‌اند، در حالی که واقعی نبوده‌اند.
🔹در پایان هم چند ویدئو و عکس نادرست را که در شبکه‌های اجتماعی جهان به طور گسترده منتشر شده‌اند، مرور خواهیم کرد.
🔹در این اپیزود به شما می‌گوییم که در این شرایط خاص، برای فهمیدن خبرهای درست، چه راه‌ها و ابزارهایی وجود دارد؛ شرایطی که در آن، بازار خبرها، عکسها و ویدئوهای نادرست از همیشه داغ‌تر است.
🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کست‌باکس بشنوید
👈 در گوگل پادکست بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
✅ @Factnameh
❓آیا سرباز روسی توسط نظامیان اوکراینی به صلیب کشیده و آتش زده شد؟
🔹در شبکه‌های اجتماعی ایران ویدیویی منتشر شده که ظاهرا به صلیب‌کشیده شدن و آتش زدن یک سرباز توسط چند نیروی نظامی را نشان می‌دهد. این ویدئو با عنوان «تصاویری از جنایت نظامیان اوکراینی بر علیه یک سرباز روسی» منتشر شده.
🔹نظامیانی که ظاهرا فرد اسیر را به صلیب کشیده و آتش زدند، می‌گویند که متعلق به گردان آزوف هستند و هر کس با جدایی‌طلبان همکاری کند مجازات خواهد شد.
🔹ویدیو برای اولین بار در ۲۵ آوریل ۲۰۱۵ (۵ اردیبهشت ۱۳۹۴) در منابع روسی زبان منتشر شد. اما در روزهای اخیر، بار اول در روز ۲۵ فوریه امسال (۶ اسفند ۱۴۰۰) عکسی از این ویدئو توسط کاربری با نام Lela Praga در فیسبوک منتشر شد. او در این پست فیسبوکی مدعی شد که آن عکس (و فیلم مربوط به آن) اعدام یک جنگجو از دونباس توسط گردان آزوف (Azov) اوکراینی در سال ۲۰۱۴ را نشان می‌دهد.
🔹نظامیان گردان آزوف ( یک واحد راست افراطی از گارد ملی #اوکراین) در همان سال ۲۰۱۵ یک روز بعد از انتشار اولیه ویدیو بیانیه‌ای صادر کرده و هرگونه ارتباط با آن را تکذیب کردند. آنها گفته بودند که این نمونه‌ای از جنگ اطلاعاتی علیه اوکراین است.
🔹روشن است این ویدئو قدیمی است و ارتباطی با جنگ اخیر در اوکراین ندارد. با وجود این فکت‌نامه نمی‌تواند صرفا بر اساس بیانیه این گروه نظامی درباره اینکه آیا این ویديو واقعی است یا چنانچه آزوف ادعا می‌کند ساختگی، اطمینان حاصل کند. به همین دلیل فکت‌نامه با تاکید بر قدیمی بودن این ویدئو، فعلا به انتساب آن به آزوف نشان «غیرقابل اثبات» می‌دهد.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
🔹در شبکه‌های اجتماعی ایران ویدیویی منتشر شده که ظاهرا به صلیب‌کشیده شدن و آتش زدن یک سرباز توسط چند نیروی نظامی را نشان می‌دهد. این ویدئو با عنوان «تصاویری از جنایت نظامیان اوکراینی بر علیه یک سرباز روسی» منتشر شده.
🔹نظامیانی که ظاهرا فرد اسیر را به صلیب کشیده و آتش زدند، می‌گویند که متعلق به گردان آزوف هستند و هر کس با جدایی‌طلبان همکاری کند مجازات خواهد شد.
🔹ویدیو برای اولین بار در ۲۵ آوریل ۲۰۱۵ (۵ اردیبهشت ۱۳۹۴) در منابع روسی زبان منتشر شد. اما در روزهای اخیر، بار اول در روز ۲۵ فوریه امسال (۶ اسفند ۱۴۰۰) عکسی از این ویدئو توسط کاربری با نام Lela Praga در فیسبوک منتشر شد. او در این پست فیسبوکی مدعی شد که آن عکس (و فیلم مربوط به آن) اعدام یک جنگجو از دونباس توسط گردان آزوف (Azov) اوکراینی در سال ۲۰۱۴ را نشان می‌دهد.
🔹نظامیان گردان آزوف ( یک واحد راست افراطی از گارد ملی #اوکراین) در همان سال ۲۰۱۵ یک روز بعد از انتشار اولیه ویدیو بیانیه‌ای صادر کرده و هرگونه ارتباط با آن را تکذیب کردند. آنها گفته بودند که این نمونه‌ای از جنگ اطلاعاتی علیه اوکراین است.
🔹روشن است این ویدئو قدیمی است و ارتباطی با جنگ اخیر در اوکراین ندارد. با وجود این فکت‌نامه نمی‌تواند صرفا بر اساس بیانیه این گروه نظامی درباره اینکه آیا این ویديو واقعی است یا چنانچه آزوف ادعا می‌کند ساختگی، اطمینان حاصل کند. به همین دلیل فکت‌نامه با تاکید بر قدیمی بودن این ویدئو، فعلا به انتساب آن به آزوف نشان «غیرقابل اثبات» می‌دهد.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
❓آیا آمریکا تروریست‌های داعش را به شرق اوکراین می‌فرستد؟
🔹خبرگزاری صداوسیما در خبری نوشت: «سازمان اطلاعات خارجی روسیه خبر داد، واشنگتن تروریست‌های داعشی را پیش از اعزام به دونباس در پایگاه نظامی تنف سوریه آموزش داده‌است.» این خبر را رسانههای نزدیک به دولت‌های #روسیه و ایران و حزب‌الله لبنان با تفاسیر متفاوت پوشش داده‌اند.
🔹اما هیچ سند معتبری در تایید این ادعا، نه توسط رسانههای مدعی و نه توسط نیروهای امنیتی روسیه، منتشر نشده‌است. تنها اظهارنظرهایی از نیروهایی نزدیک به ارتش آزاد سوریه (سهیل ابو تاو) و هیات تحریر الشام (ابو ماریه القحطانی) در المیادین منتشر شده که هر دو گروه علیه داعش و بشار اسد مبارزه می‌کنند.
🔹آمریکا بخشی از کماندوهای سابق ارتش سوریه با نام «مغاویر الثوره» را برای جنگ با داعش، در پایگاه التنف آموزش می‌دهد. این گروه که به «اشباح صحرا» معروفند و علیه داعش و بشار اسد می‌جنگند.
🔹روز جمعه ۱۳ اسفند ۱۴۰۰، داعش با انتشار یک بیانیه، تجاوز روسیه به #اوکراین را «جنگ صلیبیون علیه صلیبیون» خواند و هشدار داد که مسلمانان نباید در جنگی که تهدید به گسترش به فراتر از مرزهای اوکراین را به همراه دارد، از یکی از طرفین جانبداری کنند و در پایان از خداوند می‌خواهد: «خدایا، جنگ‌های آنها را تداوم بخش و قلب آنها را بشکن».
🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای رسانههای نزدیک به دولت‌های روسیه، ایران و حزب‌الله لبنان مبنی بر به‌کارگیری نیروهای #داعش در اوکراین علیه روسیه، نشان «نادرست» می‌دهد.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
🔹خبرگزاری صداوسیما در خبری نوشت: «سازمان اطلاعات خارجی روسیه خبر داد، واشنگتن تروریست‌های داعشی را پیش از اعزام به دونباس در پایگاه نظامی تنف سوریه آموزش داده‌است.» این خبر را رسانههای نزدیک به دولت‌های #روسیه و ایران و حزب‌الله لبنان با تفاسیر متفاوت پوشش داده‌اند.
🔹اما هیچ سند معتبری در تایید این ادعا، نه توسط رسانههای مدعی و نه توسط نیروهای امنیتی روسیه، منتشر نشده‌است. تنها اظهارنظرهایی از نیروهایی نزدیک به ارتش آزاد سوریه (سهیل ابو تاو) و هیات تحریر الشام (ابو ماریه القحطانی) در المیادین منتشر شده که هر دو گروه علیه داعش و بشار اسد مبارزه می‌کنند.
🔹آمریکا بخشی از کماندوهای سابق ارتش سوریه با نام «مغاویر الثوره» را برای جنگ با داعش، در پایگاه التنف آموزش می‌دهد. این گروه که به «اشباح صحرا» معروفند و علیه داعش و بشار اسد می‌جنگند.
🔹روز جمعه ۱۳ اسفند ۱۴۰۰، داعش با انتشار یک بیانیه، تجاوز روسیه به #اوکراین را «جنگ صلیبیون علیه صلیبیون» خواند و هشدار داد که مسلمانان نباید در جنگی که تهدید به گسترش به فراتر از مرزهای اوکراین را به همراه دارد، از یکی از طرفین جانبداری کنند و در پایان از خداوند می‌خواهد: «خدایا، جنگ‌های آنها را تداوم بخش و قلب آنها را بشکن».
🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای رسانههای نزدیک به دولت‌های روسیه، ایران و حزب‌الله لبنان مبنی بر به‌کارگیری نیروهای #داعش در اوکراین علیه روسیه، نشان «نادرست» می‌دهد.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
🎙جنگ و تورم، غبار و سود سیگار
🔹اپیزود ۵۱ پادکست فکت‌نامه در میانه‌ی جنگ #اوکراین، #تورم، گرد و غبار #خوزستان و در روزهایی منتشر می‌شود که مردم هنوز درگیر #کرونا هستند؛ روزهای پایانی سال ۱۴۰۰.
🔹در این قسمت، «هفت» فکت‌چک را مرور می‌کنیم که موضوعات مختلفی دارند؛ از جنگ اوکراین و زنی باردار زیر بمباران بیمارستان تا وضعیت تورم ایران و ترکیه و ادعایی درباره عمدی‌بودن تولید گرد و خاک در خوزستان.
🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کست‌باکس بشنوید
👈 در گوگل پادکست بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
✅ @Factnameh
🔹اپیزود ۵۱ پادکست فکت‌نامه در میانه‌ی جنگ #اوکراین، #تورم، گرد و غبار #خوزستان و در روزهایی منتشر می‌شود که مردم هنوز درگیر #کرونا هستند؛ روزهای پایانی سال ۱۴۰۰.
🔹در این قسمت، «هفت» فکت‌چک را مرور می‌کنیم که موضوعات مختلفی دارند؛ از جنگ اوکراین و زنی باردار زیر بمباران بیمارستان تا وضعیت تورم ایران و ترکیه و ادعایی درباره عمدی‌بودن تولید گرد و خاک در خوزستان.
🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کست‌باکس بشنوید
👈 در گوگل پادکست بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
✅ @Factnameh
Audio
🎙جنگ و تورم، غبار و سود سیگار
🔹اپیزود ۵۱ پادکست فکت‌نامه در میانه‌ی جنگ #اوکراین، #تورم، گرد و غبار #خوزستان و در روزهایی منتشر می‌شود که مردم هنوز درگیر #کرونا هستند؛ روزهای پایانی سال ۱۴۰۰.
🔹در این قسمت، «هفت» فکت‌چک را مرور می‌کنیم که موضوعات مختلفی دارند؛ از جنگ اوکراین و زنی باردار زیر بمباران بیمارستان تا وضعیت تورم ایران و ترکیه و ادعایی درباره عمدی‌بودن تولید گرد و خاک در خوزستان.
🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کست‌باکس بشنوید
👈 در گوگل پادکست بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
✅ @Factnameh
🔹اپیزود ۵۱ پادکست فکت‌نامه در میانه‌ی جنگ #اوکراین، #تورم، گرد و غبار #خوزستان و در روزهایی منتشر می‌شود که مردم هنوز درگیر #کرونا هستند؛ روزهای پایانی سال ۱۴۰۰.
🔹در این قسمت، «هفت» فکت‌چک را مرور می‌کنیم که موضوعات مختلفی دارند؛ از جنگ اوکراین و زنی باردار زیر بمباران بیمارستان تا وضعیت تورم ایران و ترکیه و ادعایی درباره عمدی‌بودن تولید گرد و خاک در خوزستان.
🎙پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کست‌باکس بشنوید
👈 در گوگل پادکست بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
✅ @Factnameh
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
❓صدا و سیما گزارش‌هایی درباره اعزام نیروهای داعش به #اوکراین از سوی آمریکا منتشر کرد. منبع این خبر گزارش‌های تاییدنشده رسانههای روسی‌ست. داعش در بیانیه‌ای تجاوز #روسیه به اوکراین را جنگ صلیبیون علیه صلیبیون خواند و کمک به طرفین را حرام اعلام کرد.
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
👈 در فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
❓درباره آزمایشگاه‌های بیولوژیک #اوکراین چه می‌دانیم؟
🔹در روزها و هفته‌های اخیر ادعاهایی درباره «فعالیت‌های بیولوژیک نظامی آمریکا در اوکراین» و حتی «احتمال تولید ویروس #کرونا» در اوکراین در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود. منبع این ادعا اخبار و اطلاعاتی است که عمدتا در رسانههای روسی منتشر شده‌اند.
🔹اولین بار نیست که ادعای ساخته‌شدن ویروس کرونای جدید در آزمایشگاه مطرح می‌شود. تاکنون ادعاهای فراوانی درباره منشاء آزمایشگاهی ویروس کرونای جدید مطرح شده و ساخت یا نشت ویروس به کشورهای مختلف از جمله چین و آمریکا نسبت داده شده است. هیچ سند علمی در تایید این ادعاها وجود ندارد، در عوض پژوهش‌های معتبر علمی حکایت از آن دارند که این ویروس به طور طبیعی جهش پیدا کرده و به انسان منتقل شده است.
🔹اما صرف نظر از کرونا، بحث درباره همکاری‌‌های آزمایشگاهی آمریکا و اوکراین نکات مبهم زیادی دارد که با استناد به اطلاعات موجود نمی‌توان با قطعیت درباره آن اظهار نظر کرد. برخی رسانههای روسی برای اثبات نظریه ««فعالیت‌های بیولوژیک نظامی آمریکا در اوکراین» به سخنان ویکتوریا نولاند، معاون سیاسی وزیر امور خارجه آمریکا در جلسه کنگره استناد می‌کنند. او گفته بود: در اوکراین آزمایشگاه‌های تحقیقات بیولوژیکی وجود دارند و ما نگران آن هستیم که نیروهای روسیه کنترل این آزمایشگاه‌ها را بدست گیرند.
🔹بر اساس گزارش‌هایی که در رسانههای معتبر غربی منتشر شده در سال ۲۰۰۵ تفاهم‌نامه‌هایی میان دولت آمریکا و اوکراین برای نوسازی و تجهیز آزمایشگاه‌های اوکراین منعقد شده است.
🔹هیچ اسنادی به طور عمومی در دست نیست که نشان دهد بحث سلاح‌های بیولوژیک در این همکاری مطرح بوده است.
🔹در روزهای گذشته روزنامه دیلی‌میل از لو رفتن ایمیل‌های هانتر بایدن -فرزند رئیس‌جمهوری آمریکا- خبر داده و گفته روس‌ها به استناد این ایمیل‌ها به نقش هانتر بایدن در کمک به تامین مالی پژوهش‌هایی در زمینه «سلاح‌های بیولوژیک» پرداخته‌اند، با این همه هیچ سند یا اطلاعات موثقی به طور عمومی در دست نیست که نشان دهد جزئیات فعالیت‌های آزمایشگاه‌های اوکراین چه بوده است. این ایمیل‌ها نشان می‌دهد هانتر بایدن سال ۲۰۱۵ به سرمایه‌گذاری یکی از پیمانکاران وزارت دفاع آمریکا در اوکراین کمک کرده است.
👈 متن کامل مقاله را در سایت فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh
🔹در روزها و هفته‌های اخیر ادعاهایی درباره «فعالیت‌های بیولوژیک نظامی آمریکا در اوکراین» و حتی «احتمال تولید ویروس #کرونا» در اوکراین در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود. منبع این ادعا اخبار و اطلاعاتی است که عمدتا در رسانههای روسی منتشر شده‌اند.
🔹اولین بار نیست که ادعای ساخته‌شدن ویروس کرونای جدید در آزمایشگاه مطرح می‌شود. تاکنون ادعاهای فراوانی درباره منشاء آزمایشگاهی ویروس کرونای جدید مطرح شده و ساخت یا نشت ویروس به کشورهای مختلف از جمله چین و آمریکا نسبت داده شده است. هیچ سند علمی در تایید این ادعاها وجود ندارد، در عوض پژوهش‌های معتبر علمی حکایت از آن دارند که این ویروس به طور طبیعی جهش پیدا کرده و به انسان منتقل شده است.
🔹اما صرف نظر از کرونا، بحث درباره همکاری‌‌های آزمایشگاهی آمریکا و اوکراین نکات مبهم زیادی دارد که با استناد به اطلاعات موجود نمی‌توان با قطعیت درباره آن اظهار نظر کرد. برخی رسانههای روسی برای اثبات نظریه ««فعالیت‌های بیولوژیک نظامی آمریکا در اوکراین» به سخنان ویکتوریا نولاند، معاون سیاسی وزیر امور خارجه آمریکا در جلسه کنگره استناد می‌کنند. او گفته بود: در اوکراین آزمایشگاه‌های تحقیقات بیولوژیکی وجود دارند و ما نگران آن هستیم که نیروهای روسیه کنترل این آزمایشگاه‌ها را بدست گیرند.
🔹بر اساس گزارش‌هایی که در رسانههای معتبر غربی منتشر شده در سال ۲۰۰۵ تفاهم‌نامه‌هایی میان دولت آمریکا و اوکراین برای نوسازی و تجهیز آزمایشگاه‌های اوکراین منعقد شده است.
🔹هیچ اسنادی به طور عمومی در دست نیست که نشان دهد بحث سلاح‌های بیولوژیک در این همکاری مطرح بوده است.
🔹در روزهای گذشته روزنامه دیلی‌میل از لو رفتن ایمیل‌های هانتر بایدن -فرزند رئیس‌جمهوری آمریکا- خبر داده و گفته روس‌ها به استناد این ایمیل‌ها به نقش هانتر بایدن در کمک به تامین مالی پژوهش‌هایی در زمینه «سلاح‌های بیولوژیک» پرداخته‌اند، با این همه هیچ سند یا اطلاعات موثقی به طور عمومی در دست نیست که نشان دهد جزئیات فعالیت‌های آزمایشگاه‌های اوکراین چه بوده است. این ایمیل‌ها نشان می‌دهد هانتر بایدن سال ۲۰۱۵ به سرمایه‌گذاری یکی از پیمانکاران وزارت دفاع آمریکا در اوکراین کمک کرده است.
👈 متن کامل مقاله را در سایت فکت‌نامه بخوانید
👈 در تلگرام بخوانید
✅ @Factnameh