🎙 شبیه‌سازی ذهن

🔹در ابتدای قسمت ۲۱۷ پادکست هفتگی فکت‌نامه، درباره ادعاهای شاخ‌دار و مبهم «درمان انواع بیماری‌ها با روش شبیه‌سازی ذهن» توضیح داده‌ایم.

🔹در ادامه یک فکت‌چک دیگر در حوزه سلامت را مرور کردیم که به ادعای نادرست و خطرناکی درباره درمان سرطان پرداخته است.

🔹ادعای دختر ابراهیم رئیسی درباره قیمت دلار بعد از عملیات «وعده صادق ۱»، موضوع دیگری است که در این قسمت توضیح داده‌ایم.

🔹«تعطیلی اختتامیه جشنواره کن بخاطر قطعی برق»، «میزان مصرف ماینرها» و «رتبه ایران در شدت مصرف انرژی»، سه ادعای مرتبط با برق و مصرف برق در این اپیزود هستند.

🔹دو موضوع تاریخی، یکی مربوط به واکنش محمدرضا شاه در برابر نامگذاری یک شرکت هواپیمایی و دیگری ادعای اختراع عارف (خواننده) از دیگر موضوعات این هفته‌اند.

🔹گوشت خوک و نوشابه، سفر رایگان برای عمره اول، کمک هوایی چین به غزه، فرار خدایان هند از ترس حملات پاکستان، عکس سه فرد روحانی با عنوان رئیس فدراسیون‌های ورزشی و نقل‌قول تهدیدآمیز درباره فرزندآوری، از جمله فکت‌چک‌های کوتاه این قسمت هستند.

🔹مقایسه وضعیت درآمدی در ایران و امارات، از سوژه‌های اقتصادی این هفته است که توضیح کوتاهی درباره آن داده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ ادعاهای نادرست درباره سینا؛ ربات جراح ایرانی

🔹این روزها ویدیویی درباره ربات جراح ایرانی سینا در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود و همراه با آن، حساب کاربری برنامه تلویزیونی «انقلاب ما» نوشته که ایران بعد از آمریکا دومین دارنده ربات جراح است.

🔹این ادعا درست نیست. پیش از معرفی ربات جراحی ایرانی سینا در سال ۲۰۱۵، کشورهای دیگری غیر از آمریکا بوده‌اند که ربات جراح خود را ساخته‌اند و در عمل‌های جراحی روی انسان از آن استفاده کرده‌اند.

🔹این در حالی است که همچنان گزارشی مبنی بر اینکه ربات جراحی سینا در «جراحی انسان» استفاده شده باشد، دیده نمی‌شود.

🔹کشورهایی چون بریتانیا، آلمان،‌ ایتالیا و کانادا، ربات جراحی دارند.

🔹ممکن است این ادعا، برداشتی از این ادعای مطرح‌شده از سوی سازندگان ربات سینا باشد که گفته‌اند ایران بعد از آمریکا دومین کشور در زمینه ساخت «ربات جراحی از راه دور» است.

🔹این ادعا نیز درست نیست. نمونه آلمانی ربات جراحی از راه دور نیز بیش از ۱۵ سال است در آلمان تولید و استفاده می‌شود.

🔹در حال حاضر کشورهایی چون کره جنوبی، چین، آلمان، بریتانیا و ژاپن جزو طراحان و تولیدکنندگان ربات‌های جراحی از راه دور هستند.

🔹بر همین اساس، فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست علی خامنه‌ای درباره نبود فساد سازمان‌یافته در ایران

🔹علی خامنه‌ای گفته «در جمهوری اسلامی فساد سیستمی وجود ندارد».
اولین‌بار نیست که رهبر جمهوری اسلامی و مقام‌های عالی حکومت ایران چنین ادعاهایی را مطرح می‌کنند.

🔹دقیقا مشخص نیست معنی «فساد سازمان‌یافته» یا «سیستمی» در نظر رهبر جمهوری اسلامی چیست، اما بر اساس تعریف‌های رایج و متداول، فساد سازمان‌یافته در جمهوری اسلامی پدیده‌ای رایج و فراگیر است.

🔹ایران از نظر شاخص ادراک فساد در میان ۱۸۰ کشور در رتبه ۱۴۹ قرار دارد و از نظر شاخص کنترل فساد بانک جهانی در میان ۲۰۰ کشور، در جایگاه ۱۹۱ قرار دارد.

🔹حتی مقام‌های قضایی و سیاسی مورد تایید حکومت هم در صحبت‌های خود گاه از عبارت «فساد سازمان‌یافته» استفاده می‌کنند.

🔹ابعاد فساد در ایران آنقدر گسترده است که با وجود محدودیت رسانه‌ها برای فعالیت آزاد، هر سال موارد زیادی از فساد در نهادهای عالی خبرساز می‌شود.

🔹از جمله می‌توان به پرونده‌های مشهور فساد در دفتر رئیس قوه قضائیه، ارکان عالی دولت، مجلس، نهادها و فرماندهان نظامی، افراد و شخصیت‌های نزدیک به رهبری، حوزه‌های علمیه و… اشاره کرد.

🔹نهادهای نزدیک به هسته قدرت در ایران در مظان فساد سازمان‌یافته‌اند. نهادهای زیر نظر رهبری از قوانین مبارزه با فساد و شفافیت مستثنا هستند و اجرای قانون درباره آن‌ها منوط به موافقت رهبری است.

🔹انحصار قدرت، دسترسی انحصاری به ثروت عمومی، ارجحیت اراده شخصی بر قانون، برخورداری گروه‌ها و افراد از امتیازهای خاص، فراگیر بودن رانت سیاسی و … جزو ویژگی‌های فساد سازمان‌یافته است.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه این ادعا را به وضوح خلاف واقعیت می‌داند و به آن نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره درمان بیماری‌های مختلف با نیش زنبور

🔹در برنامه تلویزیونی انارستان در شبکه افق، ادعاهایی درباره زنبوردرمانی و اثر نیش و زهر زنبور برای درمان «بیماری‌های سرد» مانند رماتیسم، آرتروز، ام‌اس و ناباروری مطرح شده است.

🔹رامین تاجبخش، کارشناس برنامه که «استاد و محقق طب ایرانی» معرفی شده، روشی را برای استفاده از نیش زنبور همراه با دنبه برای درمان این بیماری‌ها پیشنهاد کرد.

🔹«طب مزاجی» و مفاهیم گرمی و سردی مرتبط با آن، شبه‌علم است و در پزشکی جایی ندارد.

🔹فارغ از آن، ادعای اثربخشی زهر و نیش زنبور یا (Bee venom therapy) برای درمان ام‌اس و ناباروری، شواهد علمی کافی ندارد و سازمان‌های معتبر آن را توصیه نمی‌کنند.

🔹برای ناباروری، برخی مطالعات حیوانی نتایج امیدوارکننده‌ای نشان داده‌اند، اما این درمان‌ها در آزمایش‌های بالینی مؤثر و ایمن ثابت نشده‌اند و حتی برخی تحقیقات اثرات منفی نیش زنبور را بر ناباروری نشان داده‌اند.

🔹زنبوردرمانی و استفاده خودسرانه و بدون تجویز پزشک از محصولات زنبور، بویژه زهر آن، می‌تواند عوارض جانبی احتمالی از حساسیت‌های جزئی تا واکنش‌های آلرژیک شدید و تشدید بیماری‌های خود ایمنی داشته باشد.

🔹روشی که برای استفاده از زهر زنبور در این برنامه آموزش داده می‌شود به کلی اثر زهر و پروتئین‌های موجود در آن را از بین می‌برد و حرارت زیاد ناشی از روغن‌گیری دنبه، آن را بی‌اثر می‌کند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای پخش‌شده از صداوسیما نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 شبیه‌سازی ذهن

🔹در ابتدای قسمت ۲۱۷ پادکست هفتگی فکت‌نامه، درباره ادعاهای شاخ‌دار و مبهم «درمان انواع بیماری‌ها با روش شبیه‌سازی ذهن» توضیح داده‌ایم.

🔹در ادامه یک فکت‌چک دیگر در حوزه سلامت را مرور کردیم که به ادعای نادرست و خطرناکی درباره درمان سرطان پرداخته است.

🔹ادعای دختر ابراهیم رئیسی درباره قیمت دلار بعد از عملیات «وعده صادق ۱»، موضوع دیگری است که در این قسمت توضیح داده‌ایم.

🔹«تعطیلی اختتامیه جشنواره کن بخاطر قطعی برق»، «میزان مصرف ماینرها» و «رتبه ایران در شدت مصرف انرژی»، سه ادعای مرتبط با برق و مصرف برق در این اپیزود هستند.

🔹دو موضوع تاریخی، یکی مربوط به واکنش محمدرضا شاه در برابر نامگذاری یک شرکت هواپیمایی و دیگری ادعای اختراع عارف (خواننده) از دیگر موضوعات این هفته‌اند.

🔹گوشت خوک و نوشابه، سفر رایگان برای عمره اول، کمک هوایی چین به غزه، فرار خدایان هند از ترس حملات پاکستان، عکس سه فرد روحانی با عنوان رئیس فدراسیون‌های ورزشی و نقل‌قول تهدیدآمیز درباره فرزندآوری، از جمله فکت‌چک‌های کوتاه این قسمت هستند.

🔹مقایسه وضعیت درآمدی در ایران و امارات، از سوژه‌های اقتصادی این هفته است که توضیح کوتاهی درباره آن داده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:28 مقدمه
00:02:57 ادعای درمان با «شبیه‌سازی ذهن»
00:36:44 سرطان تجارت نیست، یک بیماری جدی است
00:49:54 ادعای دختر رئیسی درباره قیمت ارز بعد از عملیات وعده صادق یک
00:55:23 ادعای نادرست تعطیلی اختتامیه جشنواره کن، به دلیل قطع برق
01:00:01 ادعای نادرست درباره تعداد و مصرف ماینرهای غیرمجاز
01:05:07 مقایسه شدت مصرف انرژی ایران و جهان
01:15:24 ادعای نادرست اولتیماتوم شاه بخاطر انتخاب نام هواپیمایی خلیج
01:22:20 عارف مخترع دوربین عقب خودرو نیست
01:27:49 ادعای نادرست بیرون آمدن انگل از گوشت خوک با ریختن نوشابه
01:29:55 سفر حج برای همه مسلمانان رایگان نیست
01:30:46 ویدیو و ادعای نادرست کمک چین به غزه و شکستن محاصره اسرائیل
01:32:24 مقایسه درآمد خانوار در ایران و امارات متحده عربی
01:33:23 این ویدیو ربطی به جابجایی مجسمه خدایان هند و جنگ پاکستان ندارد
01:34:13 ادعای نادرست درباره روسای فدراسیون‌های بولینگ، بیلیارد و اتومبیل‌رانی
01:35:19 نقل قول بی‌اساس از دبیر ستاد ملی جمعیت درباره فرزندآوری
01:36:15 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

❌ کانگورو ساخت هوش مصنوعی که می‌خواهد سوار هواپیما شود!

🔹اخیراً ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی فارسی و غیرفارسی منتشر و پربازدید شده که یک کانگورو را نشان می‌دهد که با آرامش کارت پرواز خود را در دست گرفته و زنی در حال بحث با مسئولان فرودگاه است که اجازه ورودش را به هواپیما بگیرد.

🔹ویدیوی این کانگوروی بامزه ساخته هوش مصنوعی است.

🔹ویدیو برای اولین بار چهار روز پیش در صفحه اینستاگرام "Infinite Unreality" منتشر و پربازدید شد.

🔹این صفحه اینستاگرامی به تولید کلیپ‌های حیوانات با استفاده از هوش مصنوعی معروف است.

🔹لوگوی صفحه هم در ویدیو به صورت تابلویی روی دیوار دیده می‌شود.

🔹این صفحه در پست دیگری که سه روز بعد تولید کرد هم به ادامه این داستان پرداخت و نوشت: «کانگوروها تصمیمات خودشان را می‌گیرند» و کانگورو را نشان می‌دهد که در میانه بحث آن دو نفر وارد هواپیما می‌شود.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ انتساب عکس نادرست به افسانه بایگان در مسابقات دختر شایسته ایران

🔹عکسی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که گفته می‌شود افسانه بایگان و گوگوش را در مسابقه دختر شایسته ایران در سال ۱۳۵۵ نشان می‌دهد.

🔹این عکس ترانه کی‌سر، دختر شایسته ایران در سال ۱۳۵۷، آخرین سال برگزاری این مراسم، است.

🔹افسانه بایگان در سال ۱۳۵۵ در مسابقه دختر شایسته ایران شرکت کرد و دوم شد.

🔹در آن سال جلوه پالیزبان اول شد.

🔹مسابقه دختر شایسته ایران که با میزبانی مجله زن روز برگزار می‌شد، از سال ۱۳۴۴ آغاز شد و تا ۱۴ دوره ادامه پیدا کرد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره هدیه ۷۰ میلیون تومانی برای کودکان متولد ۱۴۰۴

🔹خبری در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها منتشر شده که ادعا می‌کند نوزادان متولد ۱۴۰۴ هدیه ۷۰ میلیون تومانی دریافت خواهند کرد.

🔹این خبر نادرست است و سازمان تامین اجتماعی هم آن را تکذیب کرده است.

🔹نه‌تنها همه کودکان متولد ۱۴۰۴ «هدیه ۷۰ میلیون تومانی» دریافت نمی‌کنند، بلکه این خبر به این شکل برای همه بیمه‌شدگان زن تامین اجتماعی هم درست نیست.

🔹مبلغ اختصاصی در واقع «غرامت دستمزد ایام بارداری در مدت مرخصی زایمان زنان بیمه‌شده» است که از قبل وجود داشته و چیز جدیدی نیست
میزان غرامت دستمزد هم بستگی به حقوق بیمه‌ای فرد دارد.

🔹بیمه‌شدگان زن که ظرف یک سال قبل از زایمان، سابقه پرداخت حق بیمه (۶۰ روز کار) را داشته باشند؛ به شرط عدم اشتغال به‌کار و مزدبگیری، می‌توانند از غرامت دستمزد ایام بارداری استفاده کنند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار پزشکیان درباره مصرف انرژی شش برابر «کشورهای همسان»

🔹مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران می‌گوید به نسبت «کشورهای همسان» شش برابر انرژی بیشتر مصرف می‌کنیم.

🔹پزشکیان پیش‌تر گفته بود مصرف برق در ایران شش برابر کشورهایی اروپایی است. این گفته همان زمان در فکت‌نامه بررسی شد و نشان شاخ‌دار گرفت.

🔹ایران از نظر مصرف انرژی اولیه (مجموع انرژی‌ منابع اولیه مثل نفت و گاز، زغال‌سنگ، هسته‌ای و منابع تجدیدپذیر) هشتمین کشور جهان و از نظر سرانه مصرف در رتبه ۴۶ قرار دارد.

🔹دقیقا معلوم نیست منظور پزشکیان از «کشورهای همسان» چیست. از حدود ۲۰۰ کشور جهان، در ۱۴ کشور مصرف انرژی بین یک‌پنجم تا یک‌هفتم ایران است: الجزایر، بنگلادش، بلژیک، شیلی، کلمبیا، عراق، نیجریه، نروژ، فیلیپین، قطر، سوئد، اوکراین، ازبکستان و ونزوئلا.

🔹این کشورها نه از نظر موقعیت جغرافیایی، نه از نظر جمعیت، نه از نظر توسعه‌یافتگی و نه از نظر دسترسی به منابع انرژی، شباهت کاملی با یکدیگر ندارند.

🔹از نظر سرانه نیز، میزان مصرف در ایران بین ۵ تا ۷ برابر ۱۲ کشورهای تاجیکستان، هند، بلیز، ساموآ، کیپ ورد، مراکش، السالوادور، بولیوی، تونگا، میکرونزی، اسواتینی و گواتمالا است.

🔹این کشورها هم هر کدام ویژگی خاص خود را دارند و نمی‌توان آنها را جزو کشورهای «همسان» برای مقایسه با ایران در نظر گرفت.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه، مانند ادعای قبلی و به دلیل تکرار و اصرار بر یک گزاره نادرست، به این ادعای مسعود پزشکیان نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار رنانی درباره نقش ازدواج فامیلی و چند همسری در کورتکس مغز

🔹محسن رنانی، اقتصاددان، گفته: «ممنوعیت چند همسری و ازدواج فامیلی بر ضخامت بیشتر کورتکس مغز اروپاییان نسبت به آسیایی‌ها تاثیر داشته است.»

🔹رنانی، این موضوع را با جلوتر بودن اروپا در روند توسعه، نسبت به دیگر قاره‌ها، مرتبط دانست.

🔹این ادعا درست نیست. قشر مغز، لایه بیرونی و چین‌خورده مغز است که مسئول پردازش اطلاعات حسی، زبان، تفکر، تصمیم‌گیری، حافظه و کنترل حرکات ارادی است.

🔹ضخامت قشر مغز از شاخص‌های مهم ساختاری است که در تصویربرداری مغزی برای بررسی تفاوت‌های فردی، تحولی یا پاتولوژیک در عملکرد شناختی استفاده می‌شود.

🔹ضخامت قشر مغز بین ۱/۵ تا ۴/۵ میلی‌متر است و بسته به ناحیه مغزی و سن فرد، متفاوت است. ضخامت بیشتر در برخی نواحی خاص مغز با عملکرد شناختی بهتر، مرتبط است.

🔹یافته‌های انکارنشدنی وجود دارد که نشان می‌دهد ضخامت قشر مغز، در جمعیت‌های مختلف، متفاوت است اما توجه به این نکته بسیار ظریف، مهم و تعیین‌کننده است که تفاوت‌های (واریانس) درون‌جمعیتی بیشتر از تفاوت بین جمعیت‌های مختلف است.

🔹تفاوت‌های گزارش‌شده به‌طور متوسط در حد ۰/۱ تا ۰/۳  میلی‌متر و عمدتاً در قشر حسی‑حرکتی، گیجگاهی میانی و پیش‌پیشانی است. اثرات سن، وضعیت اجتماعی‑اقتصادی و شاخص توده بدنی، بخش بزرگی از این انحراف معیارها را توضیح می‌دهند.

🔹ممنوعیت چندهمسری در اروپا به‌طور کامل و یکسان در یک زمان خاص اتفاق نیفتاده، بلکه به‌مرور زمان و در مناطق مختلف اروپا با روندهای اجتماعی، حقوقی، و مذهبی متفاوتی به اجرا درآمد.

🔹این موضوع درباره قوانین رسمی حاکم است که بیشتر جنبه حقوقی و کاربرد در زمینه وراثت داشته‌اند و ربطی به تعدد شرکای جنسی ندارد.

🔹هیچ مطالعه جمعیتی بزرگ که پیوند مستقیمی میان نرخ چندهمسری، تک‌همسری یا بی‌همسری و میانگین ضخامت قشر مغزی انسانی را گزارش کند، منتشر نشده‌است.

🔹شواهد موجود، یا به گرایش جنسی و هویت (نه تعداد شریک) می‌پردازند، یا حجم نمونه بسیار کوچکی دارند و به‌طور کلی به ادعای محسن رنانی بی‌ربط هستند.

🔹هیچ تحقیق MRI با مقیاس جمعیتی بزرگ که میانگین ضخامت قشر مغزی فرزندان حاصل از ازدواج فامیلی را با گروه غیرخویشاوند مقایسه کند، انجام نشده‌است.

🔹ادعای رنانی از کنار هم قرار دادن عبارت‌های به ظاهر درست و قانع‌کننده‌ای شکل گرفته، اما واقعا بی‌ربط است.

🔹از همه مهمتر، ادعای محسن رنانی نمی‌تواند تفاوت توسعه‌یافتگی در آلمان غربی با آلمان شرقی، تفاوت کره جنوبی با کره شمالی، یا هنگ‌کنگ با سرزمین اصلی چین را توضیح دهد.

🔹در مجموع، کنار هم قرار گرفتن گزاره‌های علمی به‌ظاهر درست، اما ناهمخوان و گاه بدون شواهد و استفاده از تعمیم‌های نابجا و تقلیل‌های نه‌چندان دقیق در این ادعای رنانی، آن را مصداق بارز «شبه‌علم» می‌کند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ داستان عجیب تاثیر «انرژی مثبت حرم امام رضا» روی پیاژه، روانشناس مشهور سوئیسی

🔹شبکه افق صداوسیما در اینستاگرم، ویدئویی از صحبت‌هایی علیرضا پناهیان منتشر کرده که می‌گوید: «پیاژه وقتی آمده بود حرم امام رضا، از حرم بیرون نمی‌رفت و می‌گفت چقدر انرژی اینجا مثبت است.»

🔹اول، پیاژه اصلا به ایران سفر نکرده که بخواهد به مشهد و حرم امام رضا برود و درباره «انرژی مثبت» حرم صحبت کند.

🔹دوم، شبکه افق ویدئوی خودش را تقطیع کرده است. پناهیان نمی‌گوید پیاژه به ایران آمده، بلکه می‌گوید یک‌سری از شاگردان پیاژه به مناسبت برنامه بزرگداشت صد سالگی پیاژه به مشهد رفته‌اند و این تجربه را داشته‌اند.

🔹همین ماجرا هم پایه و اساس معتبری ندارد. معلوم نیست صحبت درباره چه مراسمی است، متولی مراسم و مهمان‌ها که بوده‌اند و ماجرای سفر مشهد و بازدید از حرم امام هشتم شیعیان چه بوده است؟

🔹در منابع عمومی و رسانه‌ای هیچ اشاره‌ای به چنین مراسمی نشده است.

🔹با این توضیحات‌، فکت‌نامه به این ادعا که از شبکه افق منتشر شده نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای گمراه‌کننده خامنه‌ای درباره مذاکرات دهه هشتاد برای تامین سوخت ۲۰درصد

🔹علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در سخنرانی سالانه ۱۴ خرداد گفت: «در دهه هشتاد، رییس‌جمهور آمریکا، دو نفر از روسای جمهوری دوست ما را خودش واسطه کرد که به ایران بگویید یک مقداری از غنی‌سازی‌های ۳/۵ درصد را به ما بدهد و ما ۲۰ درصد را که احتیاج دارد، بهش می‌دهیم».

🔹رهبر جمهوری اسلامی گفت:‌ «بنده گفتم که این مبادله باید اینجوری باشد که آنها ۲۰ درصد را بیاورند بندرعباس، ما آزمایش کنیم ببینیم درست است. بعد آن را می‌گیریم و ۳/۵ درصد را بهشان می‌دهیم. وقتی دیدند ما روی گرفتن ۲۰ درصد دقت داریم و اصرار داریم، زیر قول خودشان زدند و ندادند».

🔹این ادعا گمراه‌کننده است. اول اینکه این یک بیانیه مشترک بین ایران، ترکیه و برزیل بوده، نه توافق‌نامه یا معاهده.

🔹دوم اینکه قرار بود ایران ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم کمتر غنی‌شده را تحت نظارت آژانس نزد ترکیه به امانت بگذارد و در صورت پذیرش این توافق از سوی گروه وین، پس از یک سال ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را دریافت کند.

🔹این مبادله به دلیل اصرار جمهوری اسلامی ایران روی غنی‌سازی ۲۰ درصد، نتوانست اعتمادسازی لازم را ایجاد کند و به سرانجام نرسید.

🔹همانطور که در بند ۷ بیانیه ذکر شد، فقط در صورتی که گروه وین تعهد خود را به این موضوع اعلام می‌کردند، توافق ذکرشده در بند ۶ لازم‌الاجرا می‌شد؛ اما این اتفاق رخ نداد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای خامنه‌ای درباره «بدعهدی آمریکا در تامین سوخت ۲۰ درصد به‌واسطه دو کشور دوست»، نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره مرگ یک دانشجو بر اثر مصرف همزمان قهوه و نوشابه انرژی‌زا

🔹پستی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که ادعا می‌کند یک دانشجوی نخبه پزشکی بر اثر مصرف همزمان قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا جان باخته است.

🔹این ادعا جعلی و ساختگی است. عکس استفاده شده برای این ادعا، با هوش مصنوعی ساخته شده و هیچ گزارشی هم از چنین حادثه‌ای در رسانه‌های رسمی وجود ندارد.

🔹با اینکه مصرف زیاد کافئین می‌تواند مضر باشد، اما رسیدن به دوز کشنده با مصرف همزمان قهوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا برای یک فرد سالم در شرایط عادی بسیار بعید و عملا ناممکن است.

🔹اگر فرض کنیم فرد از هر کدام، قهوه و نوشابه، به تعداد مساوی مصرف کند، یک انسان سالم باید حدود ۴۰ تا ۵۶ فنجان قهوه و به همین تعداد قوطی نوشابه انرژی‌زا (یعنی مجموعاً ۸۰ تا ۱۱۲ نوشیدنی) را به طور همزمان یا در یک بازه زمانی بسیار کوتاه مصرف کند تا به محدوده دوز مرگبار کافئین برسد (این ارقام تقریبی است).

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ انتساب یک ویدیوی قدیمی به لحظه ربودن الهه حسین‌نژاد

🔹ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که مدعیست مربوط به لحظه «فیلم دزدیده‌شدن الهه حسین‌نژاد» است.

🔹این ادعا نادرست است.

🔹ویدیو قدیمی و مربوط به یک آدم‌ربایی در اردیبهشت ۱۳۹۷ در تبریز است.

🔹مقامات پلیس تبریز، همان تاریخ در توضیح ویدیو گفتند: «خواستگاری که جواب منفی شنیده‌بود، دختر را به رسم قیزقاچیرتما (فراری‌دادن دختر به‌دست خواستگارش، که جرم محسوب می‌شود) دزدیده و پس از فاصله کوتاهی رها کرده‌است.»

🔹با این حال، خواستگار دزد و همراهانش، بلافاصله پس از شکایت خانواده دختر، شناسایی و بازداشت شدند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ویدیو قدیمی که مدعی صحنه دزدیده‌شدن الهه حسین‌نژاد است، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 برق و فساد و کورتکس

🔹در قسمت ۲۱۸ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا ادعای نادرست علی خامنه‌ای را درباره اینکه فساد در جمهوری اسلامی سازمان‌یافته نیست، مرور کردیم.

🔹مسعود پزشکیان ضمن گلایه از واکنش‌ها به ادعای اخیرش درباره مصرف انرژی در ایران، آمار نادرست خود را به شکل دیگری بیان کرده که ما به آن نشان شاخ‌دار دادیم.

🔹قسمتی از سخنرانی اخیر محسن رنانی درباره چندهمسری و کورتکس مغز واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی داشت. درباره ادعاهای او در این قسمت توضیح داده‌ایم.

🔹سوژه بعدی، داستان عجیب تاثیر «انرژی مثبت حرم امام رضا روی پیاژه» - روانشناس مشهور سوئیسی - است که شبکه افق صداوسیما به صورت تقطیع‌شده از زبان علیرضا پناهیان پخش کرده بود.

🔹در ادامه، قصه محبوب هواداران جمهوری اسلامی درباره شکست آمریکا از سپاه در یک مانور را بررسی کردیم و توضیح دادیم که چرا این ادعاها و روایت‌ها نادرست است.

🔹نقل قول جعلی از امام جمعه اردبیل درباره برق ۱۱۰ و ۲۲۰ ولت و ادعای نادرست سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی درباره پلتفرم‌های اروپایی از جمله سوژه‌های این قسمت است.

🔹اغراق‌ها و ادعاهای نادرست درباره یک ربات جراح ایرانی نیز موضوع دیگری است که در این اپیزود به آن پرداخته‌ایم.

🔹درمان بیماری‌های مختلف با نیش زنبور، دومین ادعایی است که این هفته از شبکه افق صداوسیما درستی‌سنجی کرده‌ایم.

🔹میزان دزدی خودرو در ایران و جهان، تصویر ساختگی منتسب به تخریب پایگاه هوایی اسرائیل، خبر جعلی سقوط هواپیمای حجاج موریتانی و ادعایی درباره هدیه دولت برای کودکان متولد امسال، از دیگر فکت‌چک‌های این هفته‌اند.

🔹در شبکه‌های اجتماعی، عکسی منتشر و ادعا شده افسانه بایگان را به عنوان دختر شایسته در کنار گوگوش نشان می‌دهد. همچنین تصاویری از یک کانگوروی بامزه پخش شده که می‌خواهد سوار هواپیما شود. این دو سوژه را نیز در پایان این قسمت، درستی سنجی کردیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

🎬 مستند «بزرگ‌نمایی یا عددسازی؛ در #انقلاب۵۷ چند نفر کشته شدند؟»

🔹از فردای ۱۵ خرداد ۴۲، آیت‌الله خمینی و هواداران او مدعی کشتار ۱۵ هزار نفر از تظاهرکنندگان مخالف حکومت شاه شدند؛ روایتی به‌شدت اغراق‌شده که بعد از انقلاب ۵۷ تبدیل به روایت رسمی تاریخ‌نویسان جمهوری اسلامی شد.

🔹این محدود به ۱۵ خرداد نیست. در کتاب‌های تاریخ، اسناد رسمی و حتی در مقدمه قانون اساسی جمهوری اسلامی، تعداد کل کشته‌شدگان انقلاب ۶۰ هزار نفر اعلام شده؛ عددی بسیار بزرگ و غیرمنطقی که فراتر از بزرگ‌نمایی‌های معمول، به عددسازی و جعل سازمان‌یافته شباهت دارد.

🔹سال گذشته فکت‌نامه در آخرین مستند خود با استناد به برآوردها و آمارهای معتبر از تعداد کشته‌شدگان انقلاب ۵۷، ابعاد این بزرگ‌نمایی را بازخوانی کرده بود.

راه‌های دیگر تماشای این مستند:👇

📺 در یوتیوب فکت‌نامه ببینید

🐦 در اکانت ایکس فکت‌نامه ببینید

📷 در اینستاگرام فکت‌نامه ببینید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار درباره عکس بلاگری که به عنوان قربانی تعرض جنسی ورزشکاران ایرانی در کره معرفی شد

🔹این روزها در شبکه‌های اجتماعی تصویری به عنوان عکس دختری که ورزشکاران ایرانی در کره جنوبی به او تعرض جنسی کرده‌اند دست‌به‌دست می‌شود.

🔹این عکس مربوط به یک هنرمند آرایشی و بلاگر ۳۵ ساله کره‌ای به نام «پونی» است که در سال ۲۰۱۷ گرفته شده و ارتباطی با دختر ۲۰ و چند ساله‌ای که قربانی این پرونده است، ندارد.

🔹نه پلیس و مسئولان و نه رسانه‌ها در کره‌جنوبی تاکنون هیچ تصویری از قربانی این پرونده منتشر نکرده‌اند و هویت او برای عموم مردم، ناشناس است.

🔹فکت‌نامه به ادعای شبکه‌های اجتماعی که این عکس را منتسب به دختر کره‌ای قربانی تعرض جنسی ورزشکاران ایرانی معرفی کرده‌اند، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh