❌ ادعای شاخ‌دار وجود سمی‌ترین مار جهان در فلفل دلمه‌ای

🔹ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که ادعا می‌کند سمی‌ترین مار جهان در درون فلفل‌‌‌های دلمه‌ای زندگی می‌کند و حتی در صورت تکه‌تکه کردن و خوردن آن، این مار در بدن شما رشد می‌کند.

🔹این ویدیو پیش از این در شبکه‌های اجتماعی غیرفارسی هم از سال ۲۰۱۹ با عناوین مشابه و صداگذاری‌های متفاوت منتشر شده است.

🔹کوچک‌ترین مار دنیا، مار نخی باربادوس است که سمی نبوده و زیستگاه آن جزیره باربادوس در دریای کارائیب است.

🔹کوچک‌ترین مار سمی دنیا هم مار افعی کوتوله یا افعی زنجیره‌ای است که طول آن به ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر می‌رسد. این مار که بومی مناطق خشک و بیابانی جنوب آفریقا است، به دلیل اندازه کوچک و سم موثر خود شهرت دارد.

🔹هیچ‌کدام از این مارها شباهتی به این موجود باریک نخ‌مانند سفید ندارند.

🔹آنچه در این ویدیو دیده می‌شود، نه یک مار سمی، بلکه گونه‌ای از کرم‌های نماتومورفا یا کرم‌‌های لوله‌ای است.

🔹این کرم‌ها به عنوان انگل اغلب در محیط‌های آبی یا مرطوب زندگی می‌کنند و در اکثر مواقع برای انسان بی‌خطر یا کم‌خطر هستند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست اخراج و دیپورت سفرای ایران از ۱۶ کشور

🔹این روزها در شبکه‌های اجتماعی فارسی ادعا شده که «۱۶ کشور اروپایی و آسیایی سفرای ایران را اخراج و دیپورت کرده‌اند».

🔹بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد این روزها هیچ گزارش موثقی در رابطه با اخراج یا دیپورت سفرای ایران از کشورهای اروپایی یا آسیایی منتشر نشده است.

🔹برای ادعای مطرح شده مبنی بر اخراج این سفرا نیز هیچ منبعی ذکر نشده است.

🔹حدود ۱۰ روز پیش روزنامه اعتماد گزارش مستندی منتشر کرد و خبر داد که «طی ۹ ماه ۱۶ کشور به اتباع خود گفته‌اند به ایران سفر نکنند».

🔹به نظر می‌رسد خبر نادرست اخراج ۱۶ سفیر ایران از کشورهای مختلف، خبری ساختگی با تغییر محتوای همین گزارش باشد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای مطرح‌شده در شبکه‌های اجتماعی نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی نادرست پیداشدن زندانیان تازه در سوریه

🔹در شبکه‌های اجتماعی به ویژه اینستاگرام ویدیویی دست به دست می‌شود که در آن، چند نفر افرادی بدون لباس و با سر و بدنی پوشیده از خاک را در آمبولانس می‌گذارند. ادعا شده که این ویدیو، زندانیانی را نشان می‌دهد که به‌تازگی در زندان‌های سوریه پیدا شده‌اند.

🔹هیچ رسانه و منبع معتبری، خبری از پیدا شدن زندانیان جدید در سوریه منتشر نکرده و این تصاویر، تنها در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان با این توضیح همرسانی شده است.

🔹این ویدیوها ارتباطی با سوریه ندارند و افراد حاضر، زندانیان سوری نیستند.

🔹تصاویر، مربوط به فعالیت گروهی خاص از پیروان ماهاکالی از خدایان هندو است که ویدیوهای مشابه بسیاری را در یوتیوب و اینستاگرام منتشر کرده‌اند.

🔹موجوداتی که در این ویدیوها دیده می‌شود، تصویرسازی کامپیوتری CGI است.

🔹از همین رو، فکت‌نامه به توضیحات منتسب به ویدیوی روزهای اخیر مبنی بر انتقال زندانیانی که تازه در زندان‌های سوریه پیدا شده‌اند، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 ادعای گمراه‌کننده رسول جلیلی درباره حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از گوگل‌پلی

🔹رسول جلیلی، عضو شورای عالی فضای مجازی، در انتقاد به رفع «مسدودسازی» گوگل پلی‌استور گفت: «سال ۹۸ یک فرمان در نیمه شب روی گوشی میلیون‌ها ایرانی یک برنامه را حذف کرد».

🔹او می‌گوید: «این تصمیم، نه تصمیم دولت ایران بود، نه تصمیم وزارت ارتباطات بود، نه تصمیم صاحب گوشی بود و نه هیچ نهادی و نه هیچ شخصی در ایران. این تصمیم یک شرکت آمریکایی بود. حالا یا خودش رأسا تصمیم گرفته‌بود یا اینکه مسئولین آن کشور گفته بودند این اتفاق باید بیفتد.»

🔹اپلیکیشن گوگل پلی در تاریخ ۷ آبان ۱۴۰۱ و اندکی بعد از شعله‌ور شدن اعتراضات مردمی پس از کشته‌شدن مهسا امینی، به بهانه حذف روبیکا از گوشی‌های اندروید، با دستور کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه (کمیته فیلترینگ) مسدود شد.

🔹این مسدودسازی گوگل پلی مانع به‌روزرسانی اپلیکیشن‌های اندروید شد و مشکلات امنیتی دیگری را ایجاد می‌کرد. سرانجام در جلسه ۱۰۴ شورای عالی فضای مجازی در تاریخ ۴ دی ۱۴۰۳، دستور حذف فیلترینگ این اپلیکیشن صادر شد.

🔹گوگل پلی سابقه حذف اپلیکیشن‌های اسنپ، تپسی (چند بار)، سروش، بله، آی‌گپ، آپارات، فیلیمو، بلد، طاقچه، شیپور، دیوار، دیجی‌کالا و … را به‌خاطر عدم پایبندی به ماده ۱۶.۵ «توافقنامه توسعه‌دهندگان» گوگل (تحریم‌های قانون CAATSA و وزارت خزانه‌داری آمریکا) دارد.

🔹اما در روز ۶ آبان ۱۴۰۱، نرم‌افزار «پلی پروتکت» سپر ایمنی گوگل پلی استور که بخشی از امنیت سایبری گوشی‌های اندروید را برعهده دارد، اپلیکیشن روبیکا را جاسوس‌افزار معرفی کرده و پیغام اخطار را روی همه گوشی‌های اندروید پخش کرده و آن را حذف کرد.

🔹گزارش‌های مستقل و قابل راستی‌آزمایی نشان می‌دهد این پیام‌رسان‌ها، همان‌طور که قبلا گوگل پلی هم اعلام کرده‌بود، ناامن هستند. در تحقیقات صندوق فناوری باز (OTF) مشخص شد که امنیت کاربران در این پیام‌رسان‌ها به‌ویژه روبیکا، ایتا و بله در معرض خطرات جدی است.

🔹با این وجود رسول جلیلی مدعیست «یک فرمان در نیمه شب روی گوشی میلیون‌ها ایرانی، یک برنامه را حذف کرد»؛ گویی صرفا ایرانی بودن اپلیکیشن‌ها یا آمریکایی بودن گوگل منجر به این اتفاق شده‌است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 فکت‌نامه از نگاه مخاطب

🔹اواسط مرداد امسال طی چند روز از مخاطبان خواستیم تا در نظرخواهی آنلاین فکت‌نامه شرکت کنند و در نهایت ۱۱۴۸ نفر به پرسش‌های ما پاسخ دادند.

🔹نتایج این نظرسنجی، تصویری کلی از مخاطبان و نظرات آنها درباره محتوای فکت‌نامه از جمله درستی‌سنجی‌ها و مستندها را برای ما ترسیم می‌کند و نقاط قوت و ضعف بیشتری را برای ما آشکار می‌سازد.

🔹این جمعه، قسمت ۱۹۶ پادکست فکت‌نامه به بررسی آمارهای استخراج‌شده از نتایج این نظرخواهی و مرور پاسخ‌های مخاطبان به پرسش‌های آن اختصاص دارد.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

📊 مروری بر نتایج نظرسنجی سال ۱۴۰۳

🔹چندی قبل از مخاطبان خواستیم تا در نظرخواهی آنلاین فکت‌نامه شرکت کنند و در نهایت ۱۱۴۸ نفر به پرسش‌های ما پاسخ دادند.

🔹آمارهای مربوط به سن شرکت‌کنندگان و جنسیت آنها نشان می‌دهد که اغلب آنها در جوان و مرد هستند؛ نتایجی کم‌وبیش مشابه نظرخواهی فکت‌نامه در سال ۱۳۹۸.

🔹حدود ۸۹ درصد پاسخ‌دهندگان، در داخل ایران سکونت دارند و حدود ۱۱ درصد نیز دنبال‌کننده فکت‌نامه در خارج از ایران هستند.

🔹بیش از ۸۰ درصد از شرکت‌کنندگان گفته‌اند که «تلگرام» دست‌کم یکی از پلتفرم‌هایی است که فکت‌نامه را در آن دنبال می‌کنند. دومین پلتفرم مورد علاقه مخاطبان فکت‌نامه، «پادکست‌های هفتگی» است و حدود ۲۳ درصد این گزینه را انتخاب کرده‌اند. رتبه‌های سوم و چهارم پلتفرم‌های مورد استفاده مخاطبان فکت‌نامه، به «اینستاگرام» و «ایکس» (توییتر) تعلق دارد.

🔹در مورد سوژه‌ها و موضوعات، اغلب گفته‌اند که دوست دارند فکت‌نامه بر «بررسی اظهارات مسئولان و شخصیت‌ها» و «شایعات آنلاین» تمرکز کند. «دیس‌اینفورمیشن‌ها»، «علم و شبه‌علم»، «مطالب رسانه‌های رسمی» و «اقتصاد و فساد» نیز از دیگر موضوعاتی بودند که مخاطبان توصیه کردند به آن‌ها توجه کنیم.

🔹حدود ۹۶ درصد گفته‌اند که دنبال کردن فکت‌نامه تأثیر مثبتی در نوع برخوردشان با اخبار و اطلاعات نادرست داشته و برای پاسخ خود، گزینه‌های متوسط تا «خیلی زیاد» را انتخاب کرده‌اند.

🔹بی‌طرفی یک اصل حیاتی در کار درستی‌سنجی است و در یکی از مهمترین پرسش‌ها، نظر شما را درباره گرایش فکت‌نامه پرسیدیم. به نظر بیش از ۷۱ درصد شرکت‌کنندگان، فکت‌نامه «بی‌طرف» است.

🔹مشروح نتایج، آمارها و نمودارهای مربوط به نتایج این نظرخواهی را در وبسایت فکت‌نامه دنبال کنید.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 اروپا «تتر» را تحریم نکرده است

🔹در روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی فارسی، این ادعا مطرح شده است که «اروپا تتر را تحریم کرده و از بروکرهای اروپایی حذف خواهد شد».

🔹بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد که اگرچه مقررات بازار دارایی‌های رمزنگاری شده یا MiCA،‌ در سال جدید میلادی نظارت بیشتری بر استیبل‌کوین‌هایی مانند تتر اعمال می‌کند اما تتر هنوز صرافی‌های معتبر جهان در اروپا از تتر استفاده می‌کنند.

🔹تنها صرافی‌ای که استفاده از تتر را متوقف کرده کوین‌بیس است و سایر صرافی‌ها از جمله بایننس و کریپتو دات کام، کماکان از تتر پشتیبانی می‌کنند.

🔹یک عضو کمیته فنی «مقررات بازار دارایی‌های دیجیتال» اتحادیه اروپا در مصاحبه‌ای گفته است هیچ مقام نظارتی رسماً اعلام نکرده که تتر با MiCA تطابق ندارد.

🔹تتر در کشورهای مختلف اروپا بین شش تا ۱۸ ماه فرصت دارد تا انتظارات کامل MiCA را برآورده کند.

🔹از این رو فکت‌نامه به ادعای تحریم یا ممنوعیت تتر در اروپا، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

📝 درباره خطرناک‌بودن ویروس HMPV چه می‌دانیم؟

🔹نگرانی‌ها در شبکه‌های اجتماعی درباره همه‌گیری بیماری تنفسی ویروسی در چین در اثر متاپنوموویروس انسانی (HMPV) نادرست و اغراق‌شده هستند.

🔹ویدیوهایی درباره ازدحام در بیمارستان‌ها برای افراد مبتلا به این بیماری ویروسی منتشر شده است اما این ویروس مرموز نیست و سال‌هاست شناخته شده و درباره آن تحقیق می‌شود و‌ معمولا برای اکثر مبتلایان آثار بسیار خفیفی دارد.

🔹هم‌اکنون در شمال چین فصل شیوع HMPV است و سازمان جهانی بهداشت نیز هیچ اخطاری درباره همه‌گیری بدتر از کرونا یا هیچ اطلاعیه جدیدی درباره اپیدمی متاپنوموویروس انسانی صادر نکرده‌است.

🔹همچنین تا ۱۷ دی ۱۴۰۳، موردی از ابتلای حاد به این ویروس در ایران گزارش نشده‌است.

🔹راه انتقال HMPV تماس مستقیم با فرد (عطسه، سرفه، بوسیدن، دست دادن و …) یا برخی اشیاء مانند تلفن، دستگیره در، صفحه کلید یا اسباب بازی است.

🔹راه پیشگیری از ابتلا به آن، «شستن دست‌ها» بعد از هر تماس، به مدت ۲۰ ثانیه است.

🔹بیشتر انسان‌ها قبل از پنج سالگی یک‌بار HMPV می‌گیرند و دیگر تقریبا به آن ایمن می‌شوند. کسانی که بار اول مبتلا می‌شوند، ممکن است به‌طور جدی درگیر شوند؛ برای همین کودکان بیشتر در معرض ابتلا هستند.

🔹البته افراد می‌توانند دوباره به HMPV مبتلا شوند، اما معمولاً علائم پس از بار اول ابتلا، بسیار خفیف هستند.

🔹این بیماری سال‌هاست در همه‌جای دنیا وجود دارد و تقریبا همه کسانی که این پست را می‌خوانند احتمالا به آن دچار شده‌اند. با این حال برای افراد بالای ۶۵ سال و سایر افراد با بیماری‌های مزمن ریوی ریسک بالاتری دارد.

🔹اطلاعات بیشتر درباره متاپنوموویروس انسانی و بیماری‌های حاد تنفسی ناشی از آن و روش‌های پیشگیری، درمان و تعدادی از سوالات متداول را در گزارش فکت‌نامه بخوانید.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 واژه‌نامه دروغ‌پراکنی: در «همه دنیا» پوششِ اجباری وجود دارد

🔹پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود.

🔹این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند.

🔹در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است.

🔹در یازدهمین قسمت این پادکست به کلیدواژه «همه دنیا» پرداخته شده است.

🔹یکی از آشناترین پاسخ‌های مسئولان ایرانی به انتقاد از سیاست‌های حکومتی، این است که آن سیاست‌ها، مختص جمهوری اسلامی نیستند. آنها در تبلیغات خود، بارها عملکرد نظام را به روش‌هایی تشبیه می‌کنند که مدعی‌اند در تمام کشورها، به ویژه در غرب، رواج دارند.

🔹توجیه معروف رهبر جمهوری اسلامی برای برگزار نکردن رفراندوم در ایران، نمونه‌ای مثال‌زدنی از این رویه تبلیغاتی است.

🔹دفاع از نظارت استصوابی، فیلترینگ، سرکوب مطبوعات و پوشش اجباری، از جمله معروف‌ترین نمونه‌های کاربرد این ادعاست.

🔹پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد.

👈 «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای گمراه‌کننده جبرائیلی درباره قیمت دلار و قدرت خرید دلار

🔹یاسر جبرائیلی می‌گوید صندوق پول نرخ دلار در برابر ریال را بر اساس شاخص برابری قدرت خرید ۱۴۷۰۰ تومان اعلام کرده است.

🔹آنچه گفته شده معادل قدرت خرید «یک دلار بین‌المللی» است و ارتباطی با ارزش پول ملی یا نرخ برابری ارزها ندارد.

🔹یک دلار بین‌المللی در هر کشور، مقدار قابل مقایسه‌ای از کالاها و خدمات است که با یک دلار آمریکا در ایالات متحده می‌توان خرید.

🔹برابری قدرت خرید، با یکسان کردن قدرت خرید ارزهای متفاوت و حذف اختلافات سطوح قیمتی در کشورهای مختلف، شاخص‌های قابل مقایسه‌ای را برای کشورها ارائه می‌دهد.

🔹هرچه میزان پرداخت یارانه به کالاها در کشورهای مختلف بیشتر باشد و هزینه خدمات محلی در آن کشورها ارزان‌تر باشد، ارزش برابری قدرت خرید آن ارز بالاتر خواهد بود.

🔹به عنوان نمونه قدرت خرید یورو (ارز واحد اروپایی) در کشورهای عضو اتحادیه اروپا متفاوت است، اما ارزش یورو ثابت است و ارتباطی با قدرت خرید در کشورهای اروپایی ندارد.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه این اظهارات یاسر جبرائیلی را به شدت «گمراه‌کننده» می‌داند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت شانزدهم - «هوای پاک»

🔹بعد از ابلاغ و تصویب قانون هوای پاک در سال ۹۶، این امیدواری ایجاد شد که مشکل آلودگی هوا در تهران و سایر شهرهای ایران بهتر شود، اما راهکارهای پیش‌بینی شده در این قانون در عمل به جایی نرسیدند و وضعیت آلودگی هوا روز به روز بدتر شد.

🔹در شانزدهمین قسمت پادکست هزارداستان بودجه به سراغ این سوال رفتیم که آیا آلودگی هوا، اولویت دولت جمهوری اسلامی است؟

🔹هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در سایت رادیو فردا و پادگیرها دنبال کنید.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در سایت رادیو فردا بشنوید

🌐 @Factnameh