FactNameh | فکت‌نامه
111K subscribers
2.71K photos
675 videos
3 files
3.29K links
فکت‌نامه اولین سایت درستی‌سنجی (فکت‌چکینگ) سیاسی درباره‌ی ایران است.
وبسایت: factnameh.com
بات تلگرامی فکت‌نامه:‌ @FactnamehBot
ارتباط مستقیم: @FactNamehAdmin
twitter.com/factnameh
fb.com/factnameh
instagram.com/factnameh
Download Telegram
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
ویدیوی نادرست منتسب به بازداشت یک خطیب نماز جمعه در مدینه

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شده که ادعا می‌کند به زیر کشیده شدن «خطیب جمعه مدینه پس از اعتراض به قوانین جدید حجاب و حضور زنان در ورزشگاه‌ها که توسط بن سلمان وضع شده» را نشان می‌دهد.

🔹این ویدیو قدیمی است و قبلا هم با عنوان بازداشت یک امام جمعه به دست پلیس سعودی به دلیل ترغیب دولت سعودی برای اعلام جنگ علیه اسرائیل دست به دست شده بود.

🔹نسخه اصلی این ویدیو در سال ۲۰۱۸ در رسانه‌های عربستان منتشر شده بود.

🔹آن زمان منابع رسمی اعلام کردند که این مرد امام جمعه نبود، بلکه فردی بود که پس از انجام معاینات پزشکی مشخص شد دارای معلولیت ذهنی است. این حادثه در مسجد الجابریه مدینه رخ داد و این فرد در ساعت ۱۲:۳۵ قبل از رسیدن خطیب اصلی به روی منبر رفت و قصد داشت خطبه نماز جمعه را ایراد کند.

🔹فارغ از اینکه این ادعای مقامات سعودی چقدر صحت داشته، این ویدیو قدیمی است و هر چند وقت یک بار با عنوان دستگیری یک امام جمعه به‌خاطر اعتراض علیه بن‌سلمان به بهانه‌های مختلف منتشر می‌شود.

🔹البته بازداشت امام جمعه به خاطر اعتراض به اختلاط زن و مرد در جامعه در خطبه جمعه، در عربستان سابقه داشته اما این ویدیو ارتباطی با این ادعا ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به توضیحی که درباره این ویدیو ادعا شده است، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
ادعای شاخ‌دار اثبات اثر میدان شعوری در درمان سرطان کبد

🔹الهام مدرسی، هنرمند و فعال سیاسی که پس از دستگیر شدن به‌دنبال اعتراضات سال ۱۴۰۱، در زندان کچویی در خطر «از دست دادن کبد» قرار داشت، اخیرا پستی از اینستاگرام محمدعلی طاهری درباره «اثر میدان شعوری بر درمان سرطان کبد» را بازنشر کرد.

🔹مدرسی مدعی شد: «این بزرگترین تحول در دنیای درمان سرطان هست که بدون دارو و مداخله شیمیایی یا فیزیکی می‌توانیم شاهد درمان باشیم. با این آزمایش در آزمایشگاه، تکرارپذیری این درمان به ثبت رسیده‌است.»

🔹محمدعلی طاهری مدعی شده بود محققان موسسه «کازمو اینتل» توانسته‌اند با استفاده از میدان شعوری، نوعی از سرطان رایج کبد را در موش‌ها درمان کنند.

🔹فردی که به عنوان محقق معرفی می‌شود «پوریا سعیدلو» خود را در لینکدین دانشجوی دوره دکتری «مهندسی شیمی» در دانشگاه تورنتو و مدیرعامل یک شرکت کابینت‌سازی در ونکوور معرفی می‌کند.

🔹در سایت و شبکه‌های اجتماعی موسسه کازمو اینتل، اثری از تحقیق همتاداوری شده یا کارآزمایی‌های بالینی در مورد ادعای رابطه «میدان شعوری با پیشگیری و درمان سرطان کبد» وجود ندارد.

🔹از این ادعا، هیچ مدرک و مستندی نه از سوی طاهری و نه سعیدلو و نه هیچ موسسه دیگری به هیچ مرجع علمی ارائه نشده که برای راستی‌آزمایی در دسترس باشد.

🔹پوریا سعیدلو که در این پروژه به‌عنوان محقق معرفی شده، پیش از این با موسسه کازمو اینتل همکاری‌های دیگری هم داشته‌است.

🔹برخلاف ادعای طاهری، در بخش تحقیقات این دانشکده در دانشگاه تورنتو نیز عنوانی مشابه یا نزدیک به این عنوان تحقیق وجود ندارد.

🔹پوستر ادعایی (اثر میدان شعوری بر پیشگیری و درمان سرطان کبد در موش) در «کنفرانس سالانه انجمن جهانی سرطان کبد» در هتل هیلتون تورنتو به نمایش درآمده است. هرچند هیچ اسمی از دانشگاه تورنتو در آن ذکر نشده و وابستگی همه نویسندگان این پوستر، به موسسه کازمو اینتل برمی‌گردد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
🎉 میلیونی شدیم

🔹تعداد دانلودهای پادکست فکت‌نامه از یک میلیون گذشت. تا امروز بیش از یک میلیون بار پادکست فکت‌نامه در اپلیکیشن‌های پادگیر دانلود شده است.

🔹تا امروز ۲۱۰ پادکست در اکانت‌های فکت‌نامه منتشر شده؛ از ۱۸۵ قسمت پادکست‌های هفتگی گرفته تا نسخه‌های صوتی مستندهای فکت‌نامه، «هزارداستان بودجه» و «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی».

🤝 ممنون از دلگرمی و همراهی شما

🎙 پادکست فکت‌نامه

⬅️ پادکست‌های فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 کست‌باکس

👈 گوگل پادکست

👈 اپل پادکست

👈 اسپاتیفای

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
ادعای نادرست درباره اهدای چشم زن لبنانی به همسرش که در حمله اسرائیل نابینا شده

🔹در شبکه‌های اجتماعی تصاویری با این توضیح منتشر شده است که زنی لبنانی در شب عروسی‌اش، یک چشم خود را به همسرش که در حمله اسرائیل نابینا شده بود اهدا کرد.

🔹ویدیوی اصلی که این تصاویر از روی آن برداشته شده حدود یک ماه پیش در یک اکانت اینستاگرامی عربی به نام Hadi production منتشر شده بود. همان وقت نیز در شبکه‌های اجتماعی داخلی ایران زیرنویس و بازنشر شد.

🔹هر چند در نسخه اصلی به انفجار پیجرها اشاره مستقیمی نشده، اما در توضیح ترجمه فارسی آن آمده بود که مربوط به صحبت‌های زوج لبنانی است که در اثر انفجار پیجرها چشم‌های خود را از دست دادند.

🔹با توجه به زمان ضبط گفتگو و محتوای سخنان افراد هم به نظر این توضیح درست است.

🔹فارغ از اینکه آنان در کدام یک از وقایع اخیر زخمی شدند، در متن مصاحبه زن درباره اینکه او و همسرش هر کدام، یک چشمشان را از دست دادند حرف می‌زند و از سایر جراحات همسرش می‌گوید.

🔹حرفی از اهدای چشم (یا به بیان دقیق‌تر، قرنیه) آن هم در شب عروسی‌شان نیست.
از سوی دیگر در تصویر به وضوح دیده می‌شود که زن زخمی است و جای ترکش‌های روی صورت و همچنین زخم‌هایی روی دستش دیده می‌شود که نشان می‌دهد در صحنه انفجار حضور داشته است.

🔹فکت‌نامه به ادعای اهدای چشم زن لبنانی به همسرش که در حمله اسرائیل نابینا شده، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Audio
🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت دهم - «مظلومیت عدد»

🔹چرا واحد پول بودجه کشور به «میلیون ریال» است؟ چند هزار هزار میلیارد یعنی چقدر؟ میلیون، میلیارد، بیلیون، تریلیون؛ مشکل ما با اعداد بزرگ چیست؟ چرا حساسیتمان را به عددها و مقیاس آنها از دست داده‌ایم؟

🔹«بحران عدد» و نقش بودجه در تشدید آن، موضوع دهمین قسمت این پادکست است.

🔹هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در سایت رادیو فردا و پادگیرها دنبال کنید.

🔹این قسمت پادکست یک هفته قبل در رادیوفردا و کانال هزارداستان بودجه در کست‌باکس منتشر شد و حالا در اکانت‌های فکت‌نامه نیز در دسترس است.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در سایت رادیو فردا بشنوید

👈در کست‌باکس فکت‌نامه بشنوید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
آنچه به عنوان وصیت‌نامه سنوار منتشر شده، واقعی نیست

🔹چند روز پس از کشته شدن یحیی سنوار، فرمانده و رئیس حکومت حماس در غزه، متنی به‌عنوان «وصیت سنوار» در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های ایرانی و غیرایرانی در حال انتشار است.

🔹این وصیت‌نامه به‌خصوص بعد آن مورد توجه قرار گرفت که ترجمه انگلیسی آن را یک حساب آمریکایی حامی فلسطین، در تیک‌تاک منتشر کرد.

🔹جستجوی متن عربی که با عنوان «وصیت‌نامه یحیی سنوار» منتشر شده، نشان می‌دهد دو روز پس از کشته شدن یحیی سنوار، یک شاعر و روزنامه‌نگار اهل مراکش این متن را نوشته و در سایت خود منتشر کرده است.

🔹جستجوهای ما در خبرهای رسانه‌های نزدیک به «مقاومت اسلامی» هم نتیجه‌ای به دنبال نداشت. تا زمان انتشار این مطلب نیز رسانه‌های معتبری که خبرنگارانشان با حماس کانال ارتباطی خبری دارند (مانند الجزیره) یا در غزه حضور دارند مانند رسانه‌های فلسطینی، چنین متنی را به‌عنوان وصیت سنوار منتشر نکرده‌اند.

🔹تا زمان انتشار این فکت‌چک، خانواده یا نزدیکان سنوار نیز چنین ادعایی را تایید نکرده‌اند.

🔹متن وصیت‌نامه هم حاوی چند فکت است، اما همه آنها اطلاعات شناخته‌شده‌ای است که قبلا در مورد سنوار منتشر شده‌بود.

🔹بنابراین فکت‌نامه به حساب‌هایی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های نزدیک به حکومت جمهوری اسلامی ایران، درباره متنی که ادعا می‌کنند «وصیت‌نامه سنوار» است، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
سنوار در جنگ ایران و عراق حضور نداشته است

🔹یک هفته کشته شدن یحیی سنوار، فرمانده و رئیس حماس در غزه، در شبکه‌های اجتماعی ایرانی پستی منتشر شده که مدعیست «یحیی سنوار برای ارتش عراق، علیه ایران جنگیده بود».

🔹رسانه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی هم پس از انتشار این ادعا، مطالبی را در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی خود منتشر و دلایل نادرست بودن ادعای حضور سنوار در جنگ علیه ایران را بررسی کرده‌اند.

🔹فکت‌نامه در جستجوهایی که تا زمان انتشار این گزارش انجام داده، خبر یا گزارشی پیدا نکرده که چنین ادعایی در رسانه‌های نزدیک به حماس منتشر شده باشد.

🔹برخی از «احمد محمد» با عنوان دوست و هم‌رزم سنوار و منبع این ادعا یاد می‌کنند. ما در بررسی‌های خود شخصی به اسم «احمد محمد» را با چنین عنوانی پیدا نکردیم. ایرنا می‌نویسد احتمالا این نام از «احمد محمد فهد»، یکی از فرماندهان میدانی حماس برگرفته شده است.

🔹سنوار در سال ۱۳۶۱ بازداشت شد، ۶ ماه زندان بوده، دفعه بعد در سال ۱۳۶۴ بازداشت شد و در همان سال سرویس امنیتی و تبلیغاتی «مجد» وابسته به جنبش اخوان المسلمین را در نوار غزه تأسیس کرد. بار آخر هم در سال ۱۳۶۷ بازداشت شده و تا ۲۰ سال بعد در زندان بود.

🔹بنابراین می‌توان گفت از سال ۱۳۶۱ به بعد، تقریبا می‌دانیم سنوار یا در زندان اسرائیل بوده یا در غزه در حال پایه‌گذاری سرویس‌ مجد بوده (که بعدها تبدیل یه ستون اصلی گردان‌های قسام شد).

🔹آمادگی و حضور در جنگ ایران و عراق نه تنها نیازمند زمان کافی است، بلکه با تفکرات سنوار که در آن زمان تحت تاثیر شیخ احمد یاسین بود نیز هم‌خوانی ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای شبکه‌های اجتماعی که «یحیی سنوار برای ارتش عراق، علیه ایران جنگیده بود» نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
🎙 قالیچه پرنده حسابی

🔹در ابتدای قسمت ۱۸۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه اشاره کرده‌ایم که به‌تازگی مجموع دانلود پادکست‌های ما در پادگیرها از مرز یک میلیون دانلود گذشت.

🔹در ادامه به چند موضوع مرتبط با سلامت پرداختیم؛ ابتدا درباره بی‌اعتبار بودن «آزمایش بکارت»، سپس ادعای درمان سرطان با «فستینگ»، سوم، ادعای اثر «میدان شعوری» در درمان سرطان کبد و البته مشکلات تامین دارو در اروپا.

🔹چند تصویر نادرست یا ساختگی، سوژه‌های بعدی این پادکست هستند؛ تصویر نادرست منتسب به کشته‌شدگان افغانستانی در مرز ایران، عکس‌های ساختگی از فرودگاه بیروت زیر آتش و عکسی که به صادق هدایت نسبت داده شده بود.

🔹پس از آن، سراغ ادعاهای مرتبط با چند کشور دیگر رفتیم؛ از تمجید نلسون ماندلا رهبر کنگره ملی آفریقا از خمینی و آمار بیماری‌های روانی در ترکیه گرفته تا ویدیوی منتسب به بازداشت یک امام جمعه در عربستان و جمعیت کارمندان دولتی در ژاپن.

🔹در پایان فکت‌چک‌های این قسمت، صحبت‌های ایرج حسابی را بررسی کردیم که مدعی شده بود صدها سال قبل ایرانی‌ها قالی پرنده می‌ساختند.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
📝 درباره تاریخچه نام‌های جزیره «ابوموسی» چه می‌دانیم؟

🔹این روزها پس از امضای بیانیه مشترک شورای همکاری خلیج فارسی و اتحادیه اروپا درباره مالکیت امارات متحده عربی به جزایر سه‌گانه، بحث‌های مختلفی درباره تاریخچه نام جزیره «ابوموسی» در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده است.

🔹مثلا گفته شده نام این جزیره «ابوموسی نیست، بوموسو است؛ یعنی سرزمین سبز (بوم سبز) و اسم کاملا ایرانیست».

🔹یا این ادعا مطرح می‌شود که ابوموسی نام اصلی این جزیره نیست و نامی است که بریتانیایی‌ها بعد از اشغال آن برای ایرانی‌زدایی بر آن گذاشتند.

🔹از آن سو کشورهای عربی که بر حاکمیت امارات بر این سه جزیره از جمله ابوموسی تاکید دارند، می‌گویند نام این جزیره بدون هیچ تردیدی عربی است و به یکی از نزدیکان پیامبر، «ابوموسی اشعری» برمی‌گردد که قبل از عزیمت برای جنگ با ایرانیان در آن ساکن شد.

🔹نگاه به منابع تاریخی و نقشه‌های قدیمی اروپاییان جغرافی‌دان، اسامی متعددی را به دست می‌دهد.

🔹سِربُوموسی، مالورو، بوموسی، بوموس، بوموف و ابوموسی از جمله این اسامی است.
در نام‌گذاری‌های عرفی ساکنان جزیره نیز نام‌های بوم موسى، باباموسى و گپ سبزو دیده می‌شود.

🔹تا جایی که ما بررسی کردیم، پرتکرارترین نام در اسناد و نقشه‌های تاریخی برای این جزیره نام «بوموسی» است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
📝 از واحد پول مشترک بریکس چه می‌دانیم؟

🔹شماری از رسانه‌های ایران با انتشار تصاویری از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در نشست سران کشورهای عضو پیمان اقتصادهای نوظهور معروف به «بریکس»، از رونمایی اسکناس ارز واحد کشورهای عضو این پیمان خبر دادند.

🔹برخی کاربران عمدتا وابسته به جریان سیاسی اصولگرا طوری وانمود کرده‌اند که گویی کار معرفی و سازوکار ارز واحد کشورهای عضو بریکس، نهایی شده و حتی کار تا چاپ اسکناس‌های این ارز نیز پیش رفته است.

🔹علی‌اکبر رائفی‌پور با انتشار تصویر این اسکناس نوشت: «آمریکا تمام شد.» او در پست دیگری نوشت: «آمریکا به هیچ وجه رونمایی از ارز بریکس را تحمل نخواهد کرد» و باید «منتظر آشوب در کشورها یا منافع اعضای بریکس» بود.

🔹ماجرا اما این است که ارز جدیدی برای استفاده بین کشورهای عضو بریکس ایجاد نشده و حتی چشم‌انداز کوتاه‌مدتی برای راه‌اندازی چنین ارزی وجود ندارد.

🔹آنچه پوتین در دست گرفته، برگه‌ای نمادین از اسکناس ارزی است که به عنوان یک «ایده» در میان شماری از کشورهای بنیانگذار و اعضای بریکس دنبال می‌شود.

🔹شهریور ۱۴۰۲ که اولین‌بار تصویر یک طرف این اسکناس منتشر شد، ایرنا در خبر خود این اقدام را «سمبلیک» خواند.

🔹این ایده تا اجرای نهایی فاصله بسیاری دارد و حتی اعضای بریکس نیز بر سر تحقق آن و راه‌اندازی ارز جدید، توافق ندارند. هند و آفریقای جنوبی موافق نیستند و آن را ایده‌ای سیاسی می‌دانند.

🔹تصاویر منتشرشده از پشت و روی این اسکناس نکات قابل توجهی دارد. در سمتی که «پشت اسکناس» تلقی شده، پرچم ۱۴ کشور چاپ شده، اما پرچم‌ عربستان سعودی، امارات و اتیوپی (از اعضای اصلی بریکس) نیست.

🔹در این اسکناس نمادین، پرچم و نام چند کشور هم ایرادهایی دارد. اسامی کشورها در وسط اسکناس هم دقیقا با تصاویر پرچم‌ها، یکسان نیستند.

🔹برخی نیز مدعی شده‌اند که «ارزش هر یک بریکس برابر با ۲۰ دلار آمریکا» است. این ادعا نادرست است و این تنها یک تشابه اسمی با یک رمزارز چینی است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
آمار جمعیت ۱۷ میلیون نفری افغانستانی‌ها در ایران، نادرست است

🔹چندی قبل یک نماینده مجلس گفت جمعیت افغانستانی‌ها در ایران ۱۷ میلیون نفر است. این ادعا بی‌اساس است. آخرین اعلام و برآورد رسمی ایران، این آمار را حدود ۵ میلیون نفر و برآورد رسمی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در تابستان ۲۰۲۴ نیز چهار و نیم میلیون نفر می‌داند.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
🔹 در زمان انفجار و حمله نظامی، زمینه انتشار و بازنشر «عکس‌ها و ویدئوهای قدیمی» در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها بیشتر از گذشته است.
یک توصیه، بازنشر نکردن تصاویری است که از درستی و زمان آنها اطمینان نداریم.
🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
این دو عکس ارتباطی با حمله اسرائیل ندارد

🔹این تصاویر که هم‌اکنون در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها منتشر می‌شود، قدیمی است و ارتباطی با حملات امشب اسرائیل ندارد.

🔹یک عکس مربوط به «انفجار پالایشگاه تهران در خرداد ۱۴۰۰» و دیگری مربوط به «بمباران بیروت در آبان ۱۴۰۳» است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
این ویدئو ارتباطی با حمله اسرائیل به ایران ندارد. فیلم مربوط به حملات چند روز گذشته اسرائیل به بیروت است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM