❌ برداشت اشتباه از محاسبات فرضی یک کارشناس درباره آمار بیکاری

🔹در برخی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی از محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی نقل شده که «آمار واقعی بیکاران کشور ۲۲ میلیون نفر و نرخ بیکاری ۴۵ درصد است.»

🔹این گزاره برداشتی اشتباه از محاسبات فرضی محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی است که قابلیت تعمیم ندارد.

🔹در این محاسبات فرض شده نرخ مشارکت اقتصادی (آمادگی و تمایل افراد بالای ۱۵ سال برای حضور در بازار کار) در ایران به اندازه متوسط ترکیه، امارات متحده و عربستان، (نزدیک ۷۰درصد)، اما جمعیت شاغل همان رقم ثابت آمارگیری مرکز آمار ایران است.

🔹اول، مشخص نیست چرا در این محاسبات میانگین نرخ مشارکت این سه کشور در نظر گرفته شده که هر کدام شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و جمعیتی متفاوت از یکدیگر و متفاوت از ایران دارند.

🔹دوم، مشخص نیست چرا تنها متغیر این محاسبات نرخ مشارکت اقتصادی در نظر گرفته شده، در حالی که به طور معمول میان افزایش نرخ مشارکت و سایر شاخص‌ها همبستگی وجود دارد، اما در محاسبات فرضی فقط جمعیت بیکار اضافه شده و جمعیت شاغل تغییری نکرده است.

🔹طبق تعریف استاندارد، مشارکت اقتصادی، به معنی میزان تمایل و آمادگی جمعیت بالای ۱۵ سال برای کار و فعالیت اقتصادی است. این شاخص نه با فرضیات بلکه بر اساس آمارگیری‌های فصلی محاسبه می‌شود.

🔹در گزارش مرکز آمار در تابستان ۱۴۰۳ نرخ مشارکت اقتصادی حدود ۴۱ درصد است،‌ به این معنی که در زمان آمارگیری تنها ۴۱ درصد جمعیت بالای ۱۵ سال آمادگی و تمایل به کار و فعالیت اقتصادی داشته‌اند.

🔹۵۹ درصد افراد بالای ۱۵ سال نیز به دلایل گوناگون مانند تحصیل، داشتن درآمد بدون شغل، از کارافتادگی، بازنشستگی، خانه‌داری و… آمادگی یا تمایل کار و فعالیت اقتصادی نداشته‌اند.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این گزاره که «آمار واقعی بیکاران کشور ۲۲ میلیون نفر و نرخ بیکاری ۴۵ درصد است» نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل در حمله پهپادی حزب‌الله

🔹پس از حمله پهپادی حزب‌الله لبنان به پادگان آموزشی تیپ گولانی ارتش اسرائیل در بنیامینا، در توییتر فارسی و عربی و انگلیسی این شایعه منتشر شد که «هرتزی هالوی، رئیس ستاد ارتش اسرائیل در میان کشته‌شدگان این حمله است».

🔹مدعیان شایعه کشته‌شدن او، هیچ مدرکی یا نشانه‌ای ارايه نداده‌اند که هالوی در میان کشته‌شدگان باشد یا اصلا در زمان حمله حزب‌الله، در آن پایگاه آموزشی در شهر بنیامینا باشد.

🔹یک روز بعد ارتش اسرائیل، در توییتر خبر داد که سپهبد هالوی از پایگاه آموزشی تیپ گولانی (محل حمله) بازدیده کرده و گفته: «ما در جنگ هستیم و حمله به یک پایگاه آموزشی دشوار و دردناک است».

🔹پس از اعلام خبر بازدید هالوی از محل حمله رسانه‌های ایرانی، بدون اشاره به ادعای روز گذشته‌شان در مورد کشته‌شدن او، صحبت‌های هالوی را با تاکید بر «دشوار و دردناک بودن این حمله پوشش دادند.

🔹از زمان حمله اسرائیل به مقر شبه‌نظامیان حزب‌الله در ۱۲ مهر ۱۴۰۳ (۳ اکتبر ۲۰۲۴) به قصد کشتن هاشم صفی‌الدین، جانشین حسن نصرالله شایعه شد که اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه نیز در آن جلسه حضور داشته‌است.

🔹حضور قاآنی در مجلس ختم سردار نیلفروشان (معاون عملیات سپاه که همراه با نصرالله کشته شده‌بود) به شایعات مرگ او خاتمه داد هر چند ادعاهای بی‌اساس دیگر همچنان با توجیهات جدید منتشر می‌شود.

🔹پیش از این نیز شایعات مشابهی در مورد کشته‌شدن سردار فلاح زاده، جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه در حمله اسرائیل به مقر جهاد اسلامی در دمشق و همین‌طور کشته‌شدن یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل در حمله موشکی جمهوری اسلامی ایران به اسراییل (وعده صادق ۲) منتشر شده‌بود که هر دو بی‌اساس است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به شایعات منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی که «هرتزی هالوی، رئیس ستاد ارتش اسرائیل در حمله پهپادی حزب‌الله کشته شده‌است» نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 واژه‌نامه دروغ‌پراکنی: نقشه عملیات ضد اسرائیل را در «خواب» می‌گیریم

🔹پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود.

🔹این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند.

🔹در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است.

🔹در پنجمین قسمت از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» توضیح داده‌ایم که چطور مقامات حکومتی ایران، در بسیاری از مواقع برای اثبات عقاید یا اقدامات خود، به «خواب» یا «الهام» استناد می‌کنند.

🔹اعتقاد به خواب یا الهام غیبی البته در خیلی از مردم رواج دارد؛ اما استفاده از آن به عنوان ابزار سیاسی، نوعی پروپاگاندای حکومتی محسوب می‌شود.

🔹برای مثال، ادعا شده قاسم سلیمانی حتی قبل از کشته شدن، در خواب نیروهایش ظاهر می‌شد و نقشه عملیات علیه اسرائیل را نشان می‌داد؛ یا مثلا خواب دیده‌اند که ابراهیم رئیسی در دنیای دیگری دارد «مقدمات ظهور را فراهم می‌کند.»

🔹در این قسمت، مثال‌ها و موارد مختلفی از این قبیل خواب‌ها و الهام‌های مقامات سیاسی و مذهبی حکومت ایران را مرور کرده‌ایم.

🎧 پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد. برای شنیدن این پادکست‌ها اسم «فکت‌نامه» را در اپلیکشین‌های پادکست جستجو کنید.

👈 «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت دهم - «مظلومیت عدد»

🔹چرا واحد پول بودجه کشور به «میلیون ریال» است؟ چند هزار هزار میلیارد یعنی چقدر؟ میلیون، میلیارد، بیلیون، تریلیون؛ مشکل ما با اعداد بزرگ چیست؟ چرا حساسیتمان را به عددها و مقیاس آنها از دست داده‌ایم؟

🔹«بحران عدد» و نقش بودجه در تشدید آن، موضوع دهمین قسمت این پادکست است.

🔹هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در سایت رادیو فردا و پادگیرها دنبال کنید.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در سایت رادیو فردا بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ عکس قدیمی و دستکاری‌شده قاآنی با این ادعا که پابند الکترونیکی دارد

🔹بعد از ظاهر شدن اسماعیل قاآنی، فرمانده سپاه قدس (بعد از سه هفته غیبت در فضای عمومی)، حالا شایعاتی منتشر شده و گفته می‌شود که عکس او با پابند الکترونیکی در مراسم تشییع نیلفروشان منتشر شده است.

🔹تصویر منتشر شده قدیمی است و ربطی به مراسم تشییع نیلفروشان ندارد و دستکاری شده‌‌است.

🔹تصویر در ۱۱ مهرماه سال ۱۴۰۲ و در سخنرانی رهبر جمهوری اسلامی ایران برای میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی گرفته و منتشر شده است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای مطرح شده در شبکه‌های اجتماعی که «اسماعیل قاآنی، فرمانده سپاه قدس با پابند الکترونیکی در تشییع نیلفروشان شرکت کرد» نشان نادرست می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار ایرج حسابی درباره قالی پرنده

🔹این روزها ویدیویی از گفته‌های ایرج حسابی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که او در آن ادعا می‌کند ایرانیان در گذشته قالیچه پرنده از جنس فولاد و پشم داشتند که با آن بر فراز قلعه بابک پرواز کرده و بر آن فرود می‌آمدند.

🔹در تاریخ هوانوردی جهان و تکوین انواع وسایل پرنده، از پاراگلایدرها تا بالون‌ها و هواپیماها ردی از ایران دیده نمی‌شود.

🔹افسانه‌ قالی پرنده یکی از داستان‌های مشهور و قدیمی در فرهنگ‌های مختلف، به‌ویژه در خاورمیانه و ایران است.

🔹با وجود این حتی در افسانه‌ها و اساطیر ایران هم ردی از این ادعا به شکلی که حسابی آن را صورت‌بندی کرده، دیده نمی‌شود.

🔹منشاء این ادعای ایرج حسابی یک داستان تخیلی به نام «تاریخچه مخفی فرش پرنده» نوشته یک نویسنده و مترجم اهل پاکستان به نام ازهر عبیدی است. ازهر عبیدی این داستان را در سال ۲۰۰۴ در مجله ادبی Meanjin منتشر کرد.

🔹عبیدی در گفتگویی توضیح داد که در دوران کودکی عاشق داستان‌های «ژول ورن» بوده و دوست داشته داستان‌هایی از این دست بنویسد.

🔹از این رو با توجه به اطلاعات موجود، فکت‌نامه به این ادعای ایرج حسابی نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ تمجید ماندلا از خمینی

🔹رسانه‌های ایرانی سال‌هاست نقل قولی با این مضمون از ماندلا روایت می‌کنند که در دیدار دومش با خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۸ گفته: «امام خمینی یکی از قهرمانان الهام‌بخش ما در مبارزه علیه آپارتاید بود. او رهبر بزرگی، نه تنها برای ایران، بلکه برای همه مبارزان آزادی جهان بود.»

🔹این نقل قول تنها یک منبع دارد و آن هم وب‌سایت‌های وابسته به رهبر جمهوری اسلامی ایران است.

🔹این جملات را با ترکیب‌های مختلف، با لغات مشابه، در انگلیسی یا سایر زبان‌های محلی آفریقای جنوبی هم جستجو کردیم. هیچ مدرک معتبری وجود ندارد که نشان دهد نلسون ماندلا چنین اظهاراتی درباره آیت‌الله خمینی، رهبر پیشین جمهوری اسلامی ایران داشته باشد.

🔹یک روز پس از اعلام خبر مرگ نلسون ماندلا در سال ۲۰۱۳، سایت «موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی» در گزارشی انگلیسی که متن آن با متن منتشر شده پرس تی‌وی متفاوت است، ترجمه این عبارات را استفاده کرده که نشان می‌دهد منبع اصلی آنها فارسی بوده است.

🔹سایت‌ها و رسانه‌های ایرانی در متنی مشابه در سال‌های مختلف در تاریخ ۱۴ خرداد متن مشابهی دارند که مدعیست ماندلا در دانشگاه تهران گفته: «امام خمینی یکی از الگوهای ما در ادامه راهمان … ضد آپارتاید بود».

🔹در شهریور ۱۳۷۸، روزنامه تهران تایمز خبری از دیدار سفیر ایران در آفریقای جنوبی، جاوید قربان‌اوغلو با نلسون ماندلا را منتشر کرد که او از آیت‌الله خمینی را با واژه‌های «رهبری بزرگ و سیاستمداری برجسته» توصیف کرد.

🔹ردپایی از واژه‌هایی که پرس‌تی‌وی در این عکس‌نوشته مشخصا منسوب به ماندلا ذکر کرده، دیده نمی‌شود.

🔹ماندلا در زندگینامه خود «راه طولانی به سوی آزادی» از جنبش‌های جهانی ضداستعماری و مبارزان برابری نژادی و حقوق بشر مانند مهاتما گاندی، مارتین لوتر کینگ به عنوان افراد تاثیرگذار بر خود یاد کرده‌است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 پابند ساختگی روی پای قاآنی

🔹در قسمت ۱۸۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا به برخی نقدها و ابهام‌های چند مخاطب نسبت به درستی‌سنجی اظهارات یک اقتصاددان درباره وضعیت مصرف بنزین در ایران پاسخ دادیم.

🔹در ادامه، چند ادعای مرتبط با تنش‌های اخیر ایران و اسرائیل را مرور کردیم. یکی از آنها، ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل در حمله حزب‌الله لبنان و توضیح درباره خبرهای مشابه آن است.

🔹عکس ساختگی اسماعیل قاآنی با پابند الکترونیکی را نیز در بین این سوژه‌ها بررسی کردیم.

🔹یک ویدیوی ساختگی که مدعی بود وزیر دارایی اسرائیل را نشان می‌دهد، موضوع فکت‌چک بعدی ما در این قسمت پادکست است.

🔹چند روز قبل خبر بازداشت یک خبرنگار در اسرائیل، خبرساز شد و ما هم توضیح دادیم که درباره این موضوع چه می‌دانیم.

🔹زلزله اخیر در حوالی سمنان، برای چند روز سوژه گمانه‌زنی کاربرهای شبکه‌های اجتماعی بود. در گزارشی توضیح دادیم که آیا این لرزه‌ها با آزمایش‌های هسته‌ایِ احتمالی، ارتباطی دارد یا خیر.

🔹محمدرضا نقدی، معاون فرمانده کل سپاه، اخیرا ادعایی را درباره کاهش تمایل دانشجویان به اقامت دائم و اخذ تابعیت آمریکا را مطرح کرده بود. در این اپیزود، دلایل خود برای رد این ادعا را مرور کردیم.

🔹برداشت اشتباه برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی از محاسبات یک کارشناس اقتصادی از نرخ بیکاری در ایران، موضوع آخرین فکت‌چک ما در این قسمت است.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

📝 «آزمایش بکارت» غیرعلمی و بی‌اعتبار است

🔹در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ایران هر چند وقت یک‌بار این سوال که «آیا #تست_باکرگی می‌تواند نشان دهد که زن در گذشته رابطه جنسی واژینال داشته یا نه؟» به محل بحث و اختلاف بدل می‌شود.

🔹پاسخ متخصصان و سازمان‌های جهانی متولی امر بهداشت و سلامت زنان این است که «خیر»، این تست نمی‌تواند به این سوال در مورد زنان پاسخی قطعی و قابل اعتماد دهد.

🔹سازمان بهداشت جهانی و سازمان ملل هر کدام در بیانیه‌های رسمی جداگانه در سال ۲۰۱۸ تاکید کردند هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد انجام «تست‌های باکرگی» بتواند ثابت کند که آیا یک زن رابطه واژینال داشته است یا خیر و این تست‌ها هم غیرعلمی و هم ناقض حقوق بشر هستند.

🔹آزمایش «باکرگی» اغلب با مشاهده واژن و «تست دو انگشت» برای بررسی پارگی احتمالی و تعیین اندازه دهانه هایمن یا آنچه «پرده بکارت» نامیده شده، انجام می‌شود. معاینه واژن برای تشخیص میزان سستی و فرسودگی آن بر اثر روابط جنسی متعدد نیز یکی از بخش‌های این آزمایش است.

🔹هایمن یا همان به اصطلاح «پرده بکارت» یک بخش کوچک و نازک منعطف از بافتی گوشتی در دهانه واژن است. اندازه، شکل و ضخامت هایمن برای هر شخص منحصر به فرد است و می‌تواند در طول زمان تغییر کند. تصور رایج که هایمن پرده‌ای گوشتی است که دهانه واژن را به طور کامل می‌پوشاند و با اولین سکس پاره شده خونریزی می‌کند و «بکارت» زن از بین می‌رود، نادرست است.

🔹اگر هایمن دهانه واژن را به طور کامل بپوشاند (که در موارد معدودی به این صورت است)، این یک اختلال محسوب می‌شود و عادت ماهانه برای زنان بالغ ممکن نخواهد بود و نیاز به یک عمل جراحی جزئی برای باز شدن مسیر خروج خون دارد. رایج‌ترین شکل هایمن در زنان، شکل هلال ماه است که فقط قسمت پایین دهانه واژن را می‌پوشاند. با این وجود، شکل‌های دیگری از آن هم وجود دارد.

🔹هایمن می‌تواند به دلایل مختلفی مثل قرار دادن تامپون در زمان قاعدگی، انجام فعالیت‌های ورزشی مانند دوچرخه‌سواری، اسب‌سواری و ژیمناستیک یا خودارضایی و همچنین سکس واژینال، دستکاری یا به‌اصطلاح دچار فرسودگی شود. همه این عوامل می‌توانند موجب خونریزی در این اندام شوند. با وجود این، هایمن از آنجا که عضوی انعطاف‌پذیر است لزوما در این موارد و در زمان انجام اولین سکس واژینال خونریزی نمی‌کند.

🔹«تست دو انگشت» در واژن، که برای بررسی میزان سستی آن انجام می‌شود نیز ناکارآمد است، زیرا جامعه پزشکی سستی واژن را به عنوان شاخص بالینی برای مقاربت جنسی پیشین در نظر نمی‌گیرد. واژن یک اندام عضلانی پویا است که اندازه و شکل آن بسته به فرد، مرحله رشد، موقعیت فیزیکی و عوامل هورمونی و برانگیختگی جنسی و استرس متفاوت است. از این رو بررسی هایمن و واژن نمی‌تواند شواهد قطعی دخول در واژن یا هر سابقه جنسی دیگر را ارائه دهد.

🔹انجام این تست، به همان پرسش اصلی که در پی آن است، پاسخ نمی‌دهد؛ ضمن اینکه به دلایل متعدد و مهم دیگری از جمله ایجاد احساس حقارت در زنان، نقض حریم خصوصی آنان، اعمال تبعیض جنسی، اجبار زنان به انجام معاینه فیزیکی ناخواسته که می‌تواند آسیب‌زا باشد و تروماهای روحی که می‌تواند در پی داشته باشد، نه تنها ناکارآمد بلکه آسیب‌رسان است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 درباره مشکلات تامین دارو در آلمان و اروپا چه می‌دانیم؟

🔹علی‌اکبر رائفی‌پور با اشاره به گزارشی که درباره مشکلات تامین «محلول سرم نمکی» در آلمان منتشر شده، می‌گوید این کشور با کمبود قابل توجه دارو مواجه است.

🔹گزارش‌ها نشان می‌دهد آلمان با مشکلات تامین دارو مواجه است اما دلیل این موضوع، «زنجیره‌های تامین طولانی‌تر» عنوان شده که بیشتر آن مربوط به تامین مواد اولیه از هند و چین است.

🔹شرکت‌های داروسازی بزرگ آلمانی به دلیل ارزان‌تر بودن نیروی کار و سیاست‌های زیست‌محیطی سهل‌گیرانه‌تری که در چین و هند وجود دارد، بخشی از زنجیره تامین مواد اولیه خود را در این دو کشور قرار داده‌اند.

🔹مشکلات مربوط به تولید دارو نه تنها در آلمان بلکه در کشورهای دیگر قاره اروپا نیز گزارش شده است.

🔹فکت‌نامه نیز به این گفته علی‌اکبر رائفی‌پور که آلمان با کمبود قابل توجهی از دارو مواجه است، نشان «نیمه‌درست» می‌دهد زیرا آمار درست است اما به بخش مهمی از واقعیت که مربوط به مشکلات زنجیره تامین مواد اولیه در چین و هند می‌شود اشاره نشده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ انتساب تصویر نادرست به خبر تیراندازی مرزبانی ایران به مهاجران تبعه افغانستان

🔹این روزها بعد از انتشار خبری مبنی بر کشته‌شدن ده‌ها تبعه افغانستانی در مرز ایران با شلیک نیروهای مرزبانی ایران، عکسی منتشر و ادعا شد که مربوط به کشته‌شدگان این رویداد است.

🔹اما عکس منتشر شده متعلق به واقعه دیگری است.

🔹عکس مربوط به کشته شدن ۲۰ معدنچی است که روز ۲۰ مهر ۱۴۰۳ به دست افراد ناشناس در منطقه دوکی در بلوچستان پاکستان کشته شدند.

🔹عکس‌های دیگری نیز از پیکر بی‌جان این معدنچیان از زوایای مختلف وجود دارد.

🔹در مورد اصل خبر تیراندازی به مهاجران غیرقانونی تبعه افغانستان در مرز ایران نیز تردید‌هایی وجود دارد.

🔹سازمان حقوق بشری حال‌وش گزارش‌های متعدد و تکمیلی همراه با گفتگوی با شاهدان در این باره منتشر کرده، و افغانستان اینترنشنال هم درباره آن گزارش داده است.

🔹فرمانده مرزبانی استان سیستان و بلوچستان این خبر را تکذیب کرده است.

🔹ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر ملل متحد برای افغانستان خواستار تحقیق بی‌طرفانه در این مورد شد.

🔹از این رو فکت‌نامه به انتساب این تصویر به خبر تیراندازی مرزبانی ایران به مهاجران تبعه افغانستان نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ درباره جمعیت کارمندان دولتی در ژاپن چه می‌دانیم؟

🔹محمدحسن نامی، معاون پیشین وزیر کشور در یک سخنرانی گفته است ژاپن با ۱۳۷ میلیون جمعیت، ۱۳۷ هزار کارمند دولتی دارد.

🔹ادعاهای شبیه به این درباره تعداد کارمندان دولتی ژاپن، بارها از سوی افراد مختلف در جمهوری اسلامی مطرح شده است.

🔹بر اساس آخرین آمارها، جمعیت ژاپن حدود ۱۲۶ میلیون نفر برآورد می‌شود و بخش اول صحبت محمدحسن نامی درست نیست.

🔹آمارهای رسمی ژاپن نیز نشان می‌دهد حدود ۵۸۰ هزار نفر به صورت ثابت، کارمند دولت ژاپن هستند و حدود دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر هم در دولت‌های محلی، کار می‌کنند؛ یعنی در مجموع حدود ۳/۳ میلیون نفر کارمند دولت مرکزی و دولت‌های محلی هستند.

🔹فکت‌نامه به دلیل اختلاف زیاد عددها بین آنچه مطرح شده و آنچه واقعیت دارد، به این ادعا که ۱۳۷ هزار نفر در ژاپن کارمند دولت هستند، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای خطرناک درباره آثار غذانخوردن طولانی و متناوب (فستینگ) بر درمان سرطان

🔹سال‌هاست در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ادعاهای بی‌اساسی درباره آثار و فواید روزه‌داری یا اخیرا رژیم غذایی «فستینگ متناوب» مطرح می‌شود که مدعی‌اند «نخوردن غذا برای مدتی طولانی‌تر از متعارف، مثلا ۱۴ یا ۱۶ ساعت گرسنگی مطلق و رعایت این رژیم برای مدت طولانی، باعث ازبین‌رفتن سلول‌های سرطانی شده و به درمان این بیماری کمک می‌کند».

🔹فستینگ باعث درمان سرطان نمی‌شود و این ادعا نادرست است.

🔹ایده کلی فستینگ این است که چون متابولیسم سلول سرطانی با سلول طبیعی متفاوت است «اگر ورود مواد غذایی به بدن را برای چند ساعت یا چند روز محدود کنیم، سلول‌های سالم به منابع انرژی جایگزین روی می‌آورند در حالی که سلول‌های سرطانی توانایی همان تغییر را ندارند و در اثر نرسیدن منابع انرژی، از بین می‌روند.»

🔹اما پزشکان و محققان زیادی این موضوع را بررسی کرده‌اند و نتیجه خاص و قابل توجهی در درمان سرطان، تا الان به‌دست نیامده است.

🔹شواهدی وجود دارد که ممکن است فستینگ متناوب بتواند در کنار برخی از روش‌های درمان سرطان باعث تقویت اثر این روش‌ها از جمله شیمی‌درمانی و پرتودرمانی شود. یعنی به روش‌های درمانی ممکن است کمک بکند نه اینکه خودش یک «درمان جایگزین» باشد.

🔹در کنار فواید ادعایی قابل بررسی فستینگ، برخی از مطالعات روی جوندگان نشان داده‌اند که فستینگ متناوب، در شرایط خاصی حتی می‌تواند باعث افزایش رشد برخی تومورهای سرطانی شود.

🔹بنابراین با توجه به اینکه تحقیقات کافی در این زمینه وجود ندارد و نتایج در انسان‌ها محدود و نیازمند بررسی‌های بیشتر است، بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 پابند ساختگی روی پای قاآنی

🔹در قسمت ۱۸۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا به برخی نقدها و ابهام‌های چند مخاطب نسبت به درستی‌سنجی اظهارات یک اقتصاددان درباره وضعیت مصرف بنزین در ایران پاسخ دادیم.

🔹در ادامه، چند ادعای مرتبط با تنش‌های اخیر ایران و اسرائیل را مرور کردیم. یکی از آنها، ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل در حمله حزب‌الله لبنان و توضیح درباره خبرهای مشابه آن است.

🔹عکس ساختگی اسماعیل قاآنی با پابند الکترونیکی را نیز در بین این سوژه‌ها بررسی کردیم.

🔹یک ویدیوی ساختگی که مدعی بود وزیر دارایی اسرائیل را نشان می‌دهد، موضوع فکت‌چک بعدی ما در این قسمت پادکست است.

🔹چند روز قبل خبر بازداشت یک خبرنگار در اسرائیل، خبرساز شد و ما هم توضیح دادیم که درباره این موضوع چه می‌دانیم.

🔹زلزله اخیر در حوالی سمنان، برای چند روز سوژه گمانه‌زنی کاربرهای شبکه‌های اجتماعی بود. در گزارشی توضیح دادیم که آیا این لرزه‌ها با آزمایش‌های هسته‌ایِ احتمالی، ارتباطی دارد یا خیر.

🔹محمدرضا نقدی، معاون فرمانده کل سپاه، اخیرا ادعایی را درباره کاهش تمایل دانشجویان به اقامت دائم و اخذ تابعیت آمریکا را مطرح کرده بود. در این اپیزود، دلایل خود برای رد این ادعا را مرور کردیم.

🔹برداشت اشتباه برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی از محاسبات یک کارشناس اقتصادی از نرخ بیکاری در ایران، موضوع آخرین فکت‌چک ما در این قسمت است.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:32 مقدمه
00:05:15 آمارهای نادرست و بزرگ‌نمایی شده از قاچاق بنزین
00:15:01 ادعای بی‌اساس کشته‌شدن رئیس ستاد ارتش اسرائیل توسط حزب‌الله
00:20:55 عکس قدیمی و ساختگی قاآنی با این ادعا که پابند الکترونیکی دارد
00:26:33 ادعای شاخ‌دار درباره اسرائیلی‌های کشته‌شده در «وعده صادق ۲»
00:32:34 از دستگیری و آزادی یک روزنامه‌نگار در اسرائیل چه می‌دانیم؟
00:36:46 زلزله سمنان، به‌خاطر آزمایش بمب هسته‌ای نبود
00:47:50 ادعای نادرست درباره وضعیت تابعیت دانشجویان مهاجر در آمریکا
00:53:37 برداشت اشتباه از محاسبات فرضی یک کارشناس درباره آمار بیکاری
00:58:36 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

❌ آمار بیماری‌های روانی در ترکیه در مقایسه با جهان

🔹حمید رسایی، نماینده مجلس شورای اسلامی در کانال تلگرامش پستی را بازنشر کرده که مدعیست: «بر اساس گزارش سلامت روان Ipsos، ترکیه در رتبه دوم بیماری‌های روانی در جهان قرار دارد.»

🔹منبع این داده‌های آماری، یافته‌های یک نظرسنجی با عنوان «گزارش سلامت ذهن ۲۰۲۴» است که به سفارش شرکت بیمه فرانسوی آکسا AXA و توسط شرکت تحقیقات افکار عمومی Ipsos انجام شده است.

🔹این مطالعه تنها در ۱۶ کشور انجام شده است و تمام دنیا را پوشش نمی‌دهد.

🔹همچنین این مطالعه حاصل جمع‌آوری نتایج ۱۶۰ هزار مورد مصاحبه بین افراد ۱۸ تا ۷۵ ساله در کل این ۱۶ کشور است.

🔹بنابراین ادعای حمید رسایی و بیسیمچی‌مدیا که «ترکیه در رتبه دوم بیماری‌های روانی در دنیا قرار دارد»، نشان «نادرست» می‌گیرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh