🔹 درستی‌سنجی ادعای مسعود پزشکیان؛
ارتباط پول واردات بنزین با مطالبات بازنشستگان، پرستاران و معلمان چیست؟

🔹مسعود پزشکیان می‌گوید: «۵ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه کردیم؛ اگر این را نمی‌دادیم پول بازنشسته‌ها و معلم‌ها و پرستارها را پرداخت می‌کردیم.»

🔹ما این درستی‌سنجی را «بدون نشان» منتشر کرده‌ایم. بسته به تفسیر ما از صحبت‌های پزشکیان، نشان این گزاره متفاوت خواهد بود.

🔹در بودجه امسال حدود ۱۴۰ هزار میلیارد تومان (با احتساب نرخ تسعیر بودجه حدود ۵ میلیارد دلار) برای تامین بنزین در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر بر اساس پیش‌بینی‌های بودجه و برآوردی رسمی مجموع مطالبات همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، کمتر از این است.

🔹در بودجه امسال برای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان ۵۰ هزار میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی شده است. وزیر بهداشت هم از تصویب پرداخت ۷/۵ هزار میلیارد تومان مطالبات پرستاران خبر داده و مرکز پژوهش‌های مجلس هم مجموع بدهی دولت به فرهنگیان را ۴۴ هزار میلیارد تومان برآورد کرده است.

🔹پیش‌تر حتی گفته شده که با درخواست پزشکیان و موافقت علی خامنه‌ای ۳۵۰ هزار میلیارد از منابع صندوق توسعه ملی برداشت شده که قرار است بخشی از آن برای حل مشکل فرهنگیان، پرستاران، داروسازان و کشاورزان استفاده شود.

🔹بنابراین روی کاغذ ارتباطی میان احکام تامین پول واردات و خرید بنزین و پرداخت مطالبات شهروندان وجود ندارد و هر کدام منابع مالی و ردیف و جایگاه خود را در بودجه دارند.

🔹اما اگر صحبت‌های پزشکیان را این طور تفسیر کنیم که پول بنزین می‌‌تواند در برنامه‌ریزی و تدوین بودجه صرف امور ضروری دیگری مانند پرداخت مطالبات قانونی شهروندان شود، وضعیت فرق می‌کند.

🔹البته در این صورت هم باز باید تاکید کرد که حتی به فرض آزاد شدن پول بنزین، برای تحقق این ادعا، باید تمام منابع آن صرف پرداخت مطالبات قانونی بازنشستگان، معلمان و پرستاران شود.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ اطلاعات نادرست درباره تاریخچه شکل‌گیری واژه «آزار جنسی»

🔹محمد حسین راجی، مدیر موسسه سعدا، در یک سخنرانی مدعی شد در آمریکا مرسوم بود که مردان به شوخی زنان همکار خود را لخت می‌کردند تا اینکه زنی این عمل را به‌جای «شوخی»، «آزار جنسی» نامید و باعث جرم‌انگاری آن شد. ما هیچ اثری از چنین رسمی در ادارات ایالات متحده پیدا نکردیم.

🔹مجموع این ادعا، برداشتی نادرست و تقلیل‌گرایانه از مسیری است که در ایالات متحده برای تولد مفهوم «آزار جنسی» (Sexual Harassment) و ورود آن به قانون مدنی این کشور طی شده است.

🔹لین فارلی و کاترین مک کینون، دو زنی بودند که در کنار سایر فمینیست‌ها و فعالان حقوق زن در دهه ۷۰ میلادی در تولد و دادن بار حقوقی به این واژه نقش اساسی داشتند.

🔹برای اولین بار لین فارلی در یک جلسه استماع درباره وضعیت زنان در محل کار در کمیسیون حقوق بشر شهر نیویورک، در آوریل ۱۹۷۵، از این واژه استفاده کرد. نیویورک تایمز این جلسه را پوشش داد و به این ترتیب، این کلمه فراگیر شد.

🔹انتشار کتاب «آزار جنسی زنان شاغل» کاترین مک‌کینون در سال ۱۹۷۹ ضمن تدقیق این مفهوم، مسیری را برای طراحی سیستم حقوقی برای مقابله با «آزار جنسی» ترسیم کرد.

🔹پیمایش مجله Redbook درباره آزار جنسی در محیط کار در سال ۱۹۷۶ هم مصادیق این آزارها را مشخص کرد و آماری از آنان به دست داد.

🔹در نهایت در سال ۱۹۸۶ و هفت سال پس از انتشار کتاب مک‌کینون، دادگاه عالی آمریکا، «آزار جنسی» را به عنوان نقض عنوان هفتم قانون حقوق مدنی ۱۹۶۴ ایالات متحده به رسمیت شناخت.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعای محمد حسین راجی درباره تاریخچه شکل‌گیری عبارت «آزار جنسی» نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

✍️ مقاله فکت‌نامه در وبسایت مجله تایم منتشر شد؛
تلاش‌های ایران برای تاثیرگذاری بر اعتراضات دانشگاه‌های آمریکا

🔹جنگ اسرائیل و حماس باعث شتاب گرفتن تلاش‌های سایبری و غیرسایبری ایران با هدف تأثیرگذاری در غرب شده است. در مقاله‌ای جدید که به درخواست time.com نوشته شد، فکت‌نامه کارزارهای مختلف ایران در این راستا (بدون در نظر گرفتن میزان موفقیت) و دلایل نگران‌کننده بودن آن‌ها را بررسی کرده است.

🔹این مقاله به اقدامات شبکه‌ای حکومت ایران و نحوه استفاده آن از شبکه‌های اجتماعی و حملات سایبری برای انتشار پیام‌هایش می‌پردازد.

🔹مقام‌ها و رسانه‌های ایران تلاش می‌کنند اعتراضات علیه اسرائیل در دانشگاه‌های آمریکا را به تاثیر نامه‌های رهبر جمهوری اسلامی به «جوانان غربی» نسبت دهند و مقام‌های آمریکایی درباره تلاش‌های سازمان‌یافته جمهوری اسلامی برای تحریک افکار عمومی علیه اسرائیل هشدار می‌دهند.

👈 در وبسایت مجله تایم بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ شخصی که ۵۰۰۰ نان را احتکار کرده، شهروند افغانستانی نیست

🔹این روزها برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی با انتشار یک ویدئو از خانه‌ای که در آن تعداد زیادی نان خشک‌شده وجود دارد، ادعا می‌کنند یک مهاجر افغانستانی این نان‌ها را احتکار کرده تا به دامداری‌ها بفروشد.

🔹برخلاف این ادعا، گزارش‌ها از سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد این خانه یک شهروند بجنوردی است و ماجرا ارتباطی با مهاجران افغانستانی ندارد.

🔹بر اساس اعلام مسئولان در همان سال گذشته، «یک شهروند بجنوردی» ۱۰۸ کیسه نان و ۵۰۰۰ نان را در خانه خود احتکار کرده بوده است.

🔹بنابراین ادعایی که این روزها مطرح شده و می‌گوید فرد مورد نظر در این ویدیو یک مهاجر افغانستانی است، از فکت‌نامه نشان «نادرست» می‌گیرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 حوزه علمیه خواهران المهدی در تایلند

🔹در قسمت ۱۸۱ پادکست فکت‌نامه ابتدا به مقاله‌ای اشاره کردیم که به درخواست مجله «تایم» از فکت‌نامه، تهیه و در وبسایت این مجله منتشر شد. سپس برخی خبرهای اولیه درباره انفجار چند هزار پیجر در لبنان را مرور کردیم.

🔹در ابتدای فکت‌چک‌های پرتعداد این هفته، به ویدیویی اشاره کردیم که ادعا شده مربوط به وداع کادر درمان با پیکر مهسا امینی است.

🔹ادعای نادرست مسعود پزشکیان در نشست خبری خود درباره موشک‌های هایپرسونیک ایران، فکت‌چک دیگری است که در این قسمت درباره آن توضیح دادیم.

🔹ویدیویی که برخی با استناد به آن گفته بودند بنزین برای بازنشستگان امارتی رایگان شده است، سوژه دیگر این هفته بود.

🔹در این قسمت همچنین روایت‌های مختلف و متفاوتی را که از تلاش احتمالی صادق خلخالی برای تخریب تخت جمشید وجود دارد، مرور کردیم.

🔹چهار ادعا که ارتباط مستقیم و غیرمستقیم با موضوع مهاجران افغانستانی در ایران دارند نیز سوژه فکت‌چک‌های دیگر این هفته بودند.

🔹شایعه عقد یک مداح معروف با چند زن جوان تایلندی و ادعای تکراری درمان خانگی آب مروارید نیز از موضوعاتی بودند که این هفته به نشان‌هایی بهتر از شاخ‌دار و نادرست نرسیدند.

🔹ادعای وجود یک علامت پرحاشیه بر روی لباس رسمی کماندوهای اسرائیلی، سوژه دیگری بود که فکت‌چک آن را در این پادکست مرور کردیم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:29 مقدمه
00:11:17 ویدیوی نادرست منسوب به وداع با پیکر بی‌جان مهسا امينی‌‌
00:14:28 ادعای نادرست پزشکیان درباره ایرانی‌نبودن موشک فلسطین-۲
00:18:42 بنزین رایگان برای بازنشستگان اماراتی
00:25:54 درباره خلخالی و تلاش برای تخریب تخت‌جمشید
00:39:16 ادعا درباره تعداد افغانستانی‌هایی که روزانه وارد ایران می‌شوند
00:51:45 شایعه نادرست درباره اخراج پسر خداداد عزیزی از ایران
00:53:41 ادعای نادرست نماینده مجلس درباره اتباع غیرایرانی و یارانه‌ها
01:01:49 ویدیوی نادرست منتسب به قمه‌کشی دختران افغانستانی
01:05:11 ادعای بی‌اساسِ عقد مداح خامنه‌ای، با سه زن تایلندی در بانکوک
01:12:29 بج «نیل تا فرات» روی بازوی کماندوهای اسرائیلی؟
01:17:51 چکاندن آب پیاز و لیموترش در چشم آب‌مروارید را درمان نمی‌کند
01:22:40 کامنت

🌐 @Factnameh

❌ استفاده از ویدئوی قدیمی مربوط به اوکراین به عنوان حمله پهپادی حزب‌الله

🔹برخی رسانه‌ها از جمله العالم، مهر، مشرق و انتخاب و نیز برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی، ویدئویی از اصابت یک پهپاد به تاسیسات کارخانه‌ای را با عنوان «اصابت پهپاد حزب‌الله به یک کارخانه در شمال فلسطین» منتشر کرده‌اند.

🔹این ویدئو قدیمی است و ارتباطی با اسرائیل و لبنان و فلسطین ندارد. ویدئو مربوط به عملیات یک پهپاد انتحاری در اوکراین است که اول مرداد ۱۴۰۳ به پالایشگاه تواپسه در غرب روسیه برخورد کرده است.

🔹گزارش‌هایی مبنی بر حملات حزب‌الله به شمال اسرائیل در رسانه‌ها دیده می‌شود؛ اما این ویدیو ارتباطی با آن ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که ویدئو مربوط به حملات جدید حزب‌الله به اسرائیل است نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ آمار جمعیت ۱۷ میلیون نفری افغانستانی‌ها در ایران، نادرست است

🔹یعقوب رضازاده، نماینده سلماس در مجلس شورای اسلامی، گفت: «با چه حق و حقوقی به ۱۷ میلیون نفر افغانی اجازه رسوب و ماندگاری در کشور و استفاده از یارانه مردم ایران داده شده است؟»

🔹اعلام اعداد و ارقام متفاوت از تعداد اتباع خارجی ساکن ایران به ویژه افغانستانی‌ها، سابقه طولانی دارد و هر بار عدد جدیدی در این باره منتشر می‌شود.

🔹یکی از اعدادی که به تواتر به عنوان تعداد افغانستانی‌های ساکن ایران به آن اشاره می‌شود، عدد ۸ میلیون نفر است که برای نخستین بار روزنامه جمهوری اسلامی آن را اعلام کرد و فکت‌نامه در گزارشی به آن نشان شاخ‌دار داد.

🔹پیش از این، در شبکه‌های اجتماعی حتی جمعیت مهاجران افغانستانی در ایران ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر نیز اعلام شده که فکت‌نامه این ادعا را نیز شاخ‌دار ارزیابی کرد.

🔹بر اساس آخرین آمارها و برآوردهای رسمی اعلام شده از سوی مقام‌های جمهوری اسلامی، جمعیت مهاجران افغانستانی مقیم ایران حدود پنج میلیون نفر است.

🔹ابراهیم رئیسی، رئيس دولت سیزدهم و وزرای وقت بهداشت، کشور و امور خارجه، در سال ۱۴۰۲ به حضور ۵ میلیون افغانستانی در ایران اشاره کرده بودند.

🔹برآورد رسمی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد از جمعیت مهاجران افغانستانی ساکن ایران در تابستان ۲۰۲۴ نیز حدود چهار و نیم میلیون نفر است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای این نماینده مجلس که تعداد مهاجران افغانستانی در ایران را ۱۷ میلیون نفر اعلام کرده، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

✍️ درباره طب ارتعاشی، انرژی‌درمانی و انرژی شفابخش چه می‌دانیم

🔹سال‌هاست که دسته‌ای از ادعاهای شبه‌علمی با استفاده گمراه‌کننده و نابه‌جا (خارج از بافتار) از واژه‌هایی که تعریف علمی دقیق دارند مانند انرژی، نوسان، امواج، ارتعاش، فرکانس و … سعی در جذب مخاطب دارند.

🔹این دسته از ادعاهای شبه‌علمی که «طب ارتعاشی» نام دارد، به‌طور کلی در دسته بزرگ‌تر «انرژی درمانی» قرار می‌گیرند که خود نوعی «طب جایگزین» است.

🔹اساس شبه‌علم انرژی درمانی بر این باور نادرست و باستانی است که یک «انرژی شفابخش» در منبعی خارجی وجود دارد (از انسانی دیگر گرفته تا طبیعت و کائنات و …) و به طریقی می‌توان آن انرژی را به داخل بدن یک فرد هدایت کرده و نتایج مثبتی در سلامت فیزیکی و روانی آن فرد گذاشت (از درمان سرطان تا احساس قناعت).

🔹با این حال حتی تعریف دقیقی از ماهیت آنچه به عنوان «انرژی» در این پروسه منتقل می‌شود معلوم نیست. همچنین در «طب ارتعاشی» معلوم نیست چه چیزی نوسان می‌کند؛ گاهی از ماده صحبت می‌شود و گاهی از امواج الکترومغناطیسی، گاهی ترکیب آنها و گاهی هم مفهومی روحانی و معنوی که اصلا به درستی بیان نمی‌شود.

🔹در بین دسته‌بندی‌های مختلف طب ارتعاشی، بیورزونانس درمانی یک نظریه شبه‌علمی است که بر اساس این باور استوار است که بدن انسان امواج الکترومغناطیسی خاصی تولید می‌کند و هر بیماری یا اختلال در بدن باعث تغییر در این امواج می‌شود.

🔹طبق ادعای بیورزونانس درمانی می‌توان با استفاده از «دستگاه‌های خاصی» که امواج الکترومغناطیسی بدن را اندازه‌گیری و تنظیم می‌کنند، مشکلات سلامت را تشخیص داده و درمان کرد.

🔹مدعیان بیورزونانس درمانی می‌گویند فرکانس ارتعاش طبیعی بدن انسان در حالت سلامتی، در محدوده ۶۲ تا ۷۸ هرتز است و بیماری‌ها باعث کاهش فرکانس بدن می‌شوند. مثلا هنگام سرماخوردگی یا آنفلوانزا، فرکانس بدن به حدود ۵۸ هرتز کاهش می‌یابد یا ادعا می‌شود که بیماران مبتلا به سرطان فرکانسی نزدیک به ۴۲ هرتز دارند.

🔹تحقیقات نشان داده‌اند که تأثیر این روش بیشتر به اثر پلاسیبو (دارونما) شبیه است.

🔹علاوه بر این، استفاده نادرست از دستگاه‌ها و نبود معیارهای دقیق علمی برای اندازه‌گیری ارتعاشات، از دلایل دیگر نقد این روش است. حتی اداره غذا و داروی ایالات متحده (FDA) بعضی از این دستگاه‌های بیورزونانس را ممنوع کرده‌است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت هشتم؛ «ماجرای خامنه‌ای و بودجه»

🔹در گیر و دار بررسی بودجه سال ۹۸ ناگهان خبر رسید که علی خامنه‌ای دستور داده که فرایند بررسی متوقف شود و بودجه برای «اصلاح ساختاری» به دولت بازگردانده شود.

🔹از آن زمان نزدیک ۶ سال می‌گذرد و عبارت «رهنمودهای رهبری برای اصلاح ساختار بودجه» در رسانه‌ها و مراجع رسمی بارها دست به‌دست و تکرار شده است.

🔹در هشتمین قسمت هزارداستان بودجه سراغ این سوال رفتیم که منظور رهبر جمهوری اسلامی از «اصلاح ساختار بودجه» چیست؟

🔹هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در سایت رادیو فردا و پادگیرها دنبال کنید.

🔹این قسمت پادکست یک هفته قبل در رادیوفردا و کانال هزارداستان بودجه در کست‌باکس منتشر شد و حالا در اکانت‌های فکت‌نامه نیز در دسترس است.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در سایت رادیو فردا بشنوید

👈در کست‌باکس فکت‌نامه بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ ادعاهای نادرست در مناظره‌ای درباره مهاجران افغانستانی

🔹این روزها مناظره حسام سلامت و هادی کسایی‌زاده درباره مهاجران افغانستانی بازتاب زیادی در شبکه‌های اجتماعی داشته است. کاربران فکت‌نامه از ما خواسته‌اند اظهاراتی که آقای کسایی‌زاده در این مناظره گفته‌اند را فکت‌چک کنیم. بسیاری از ادعاهای ایشان تکرار موضوعات و آمارهایی بود که ما در طول ماه‌های گذشته درستی‌سنجی کرده بودیم، در ادامه بعضی از این موارد را مرور می‌کنیم:

🔹گفته شده، تعداد افغانستانی‌های ساکن در ایران ۱۱ میلیون نفر است و هفت میلیون نفر از آنان غیرقانونی هستند. این ادعا نادرست است. بر اساس آخرین برآوردهای رسمی مجموع جمعیت مهاجران افغانستانی در ایران حدود پنج میلیون نفر است. برآورد کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل هم از این جمعیت در تابستان ۲۰۲۴ نیز حدود چهار و نیم میلیون نفر است. سازمان ملی مهاجرت وزارت کشور هم تعداد مهاجران افغانستانی غیرقانونی را بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر تخمین می‌زند.
https://factnameh.com/fa/fact-checks/2024-09-24-17million-afghan-resident-iran

🔹کسایی‌زاده می‌گوید: «سالانه ۲۱ میلیارد دلار پول توسط افغان‌ها از کشور خارج می‌شود.» ادعایی مشابه این را پیش از این ابوالفضل ابوترابی، نماینده نجف‌آباد و تیران در مجلس مطرح کرده بود و ما به آن نشان نادرست داده بودیم. ابوترابی گفته بود: «مجموع یارانه پنهان و پول‌هایی که اتباع خارجی سالانه از ایران خارج می‌کنند، ۲۱ میلیارد دلار است»، گفته نادرستی که البته خود آن هم به صورت تحریف‌شده‌ای در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی با عنوان «یارانه ۲۱ میلیارد دلاری اتباع خارجی» بازنشر شده است. اظهارات کسایی‌‌زاده خوانش جدید و نادرست دیگری از اظهارات اساسا نادرست این نماینده مجلس است.
https://x.com/factnameh/status/1836281342616543287

🔹این روزنامه‌نگار و همچنین مجری برنامه در این مناظره به شایعه دیپورت فرزند خداداد عزیزی به افغانستان اشاره کردند. ما قبلا این ادعا را هم فکت‌چک کرده و به آن نشان شاخ‌دار داده بودیم.
https://x.com/factnameh/status/1835898978572845129

🔹مجری برنامه در بخشی از مناظره، ادعایی از محمدعلی بهمنی قاجار، پژوهشگر حقوق بین‌الملل را که گفته بود: «روزانه حداقل ۸ هزار افغانستانی وارد کشور می‌شوند و طبق آمار وزارت بهداشت جمعیت آنها ۸ تا ۱۰ میلیون نفر است»، به عنوان فکت در نظر گرفته و بر اساس آن بحث را پیش می‌برد. ما این ادعا را هم پیش از این بررسی کرده بودیم. این آمار در برنامه تلویزیونی «شیوه» در آبان ۱۴۰۲ مطرح شده و نادرست است.
https://x.com/factnameh/status/1834273506298933252

🔹کسایی‌زاده در بخش دیگری از صحبت‌های خود به عبارت «تغییر نسل» اشاره کرد که احتمالا منظورش «تغییر نژاد» است. او گفت: «هفت میلیون افغانی غیرمجاز اگر مجاز شوند و هر کدام تا ۱۰ سال آینده ۱۰ بچه به دنیا بیاورند تغییر نسل اتفاق می‌افتد.» این اظهارات بر مبنای ادعای مشابهی است که پیش از این در شبکه‌های اجتماعی ایران مطرح شده‌بود و ما به آن نشان شاخ‌دار داده بودیم.
https://x.com/factnameh/status/1826675859198984465

🌐 @Factnameh

🎙 پیجرها

🔹در قسمت ۱۸۲ پادکست هفتگی فکت‌نامه، طبق معمول ابتدا چند موضوع مهم روز را اندکی مرور کردیم و سپس به عنوان نخستین فکت‌چک، توضیح دادیم که درباره انفجار پیجرها و بیسیم‌های حزب‌الله لبنان چه می‌دانیم.

🔹در ادامه، به ویدیویی اشاره کردیم که برخی رسانه‌های ایران به عنوان حمله پهپادی حزب‌الله منتشر کرده بودند، اما ماجرای دیگری داشت.

🔹چندی قبل ادعایی نادرست درباره تاریخچه شکل‌گیری واژه «آزار جنسی» مطرح شده بود که در این قسمت پادکست به طور مفصل به آن پرداخته‌ایم.

🔹مسعود پزشکیان در نشست خبری خود جمله‌ای را درباره هزینه واردات بنزین و پرداخت مطالبات برخی اقشار جامعه گفته بود که ما در گزارشی به ابعاد مختلف این ادعا اشاره کردیم.

🔹مرور دو فکت‌چک با موضوع مهاجران افغانستانی؛ یکی ادعای احتکار نان از سوی آنها و دیگری، ادعای بی‌اساس یک نماینده مجلس درباره جمعیت افغانستانی‌ها در ایران، دیگر سوژه‌های این قسمت از پادکست فکت‌نامه هستند.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

🎙 پیجرها

🔹در قسمت ۱۸۲ پادکست هفتگی فکت‌نامه، طبق معمول ابتدا چند موضوع مهم روز را اندکی مرور کردیم و سپس به عنوان نخستین فکت‌چک، توضیح دادیم که درباره انفجار پیجرها و بیسیم‌های حزب‌الله لبنان چه می‌دانیم.

🔹در ادامه، به ویدیویی اشاره کردیم که برخی رسانه‌های ایران به عنوان حمله پهپادی حزب‌الله منتشر کرده بودند، اما ماجرای دیگری داشت.

🔹چندی قبل ادعایی نادرست درباره تاریخچه شکل‌گیری واژه «آزار جنسی» مطرح شده بود که در این قسمت پادکست به طور مفصل به آن پرداخته‌ایم.

🔹مسعود پزشکیان در نشست خبری خود جمله‌ای را درباره هزینه واردات بنزین و پرداخت مطالبات برخی اقشار جامعه گفته بود که ما در گزارشی به ابعاد مختلف این ادعا اشاره کردیم.

🔹مرور دو فکت‌چک با موضوع مهاجران افغانستانی؛ یکی ادعای احتکار نان از سوی آنها و دیگری، ادعای بی‌اساس یک نماینده مجلس درباره جمعیت افغانستانی‌ها در ایران، دیگر سوژه‌های این قسمت از پادکست فکت‌نامه هستند.

00:01:37 مقدمه
00:03:58 از انفجار دستگاه‌های ارتباطی پیجر و بیسیم حزب‌الله لبنان چه می‌دانیم؟
00:21:11 انتشار ویدئوی قدیمی مربوط به اوکراین به عنوان حمله پهپادی حزب‌الله
00:23:56 اطلاعات نادرست درباره تاریخچه شکل‌گیری واژه «آزار جنسی»
00:52:07 ارتباط پول واردات بنزین با مطالبات قانونی شهروندان چیست؟
01:00:04 شخصی که ۵۰۰۰ نان را احتکار کرده، شهروند افغانستانی نیست
01:02:15 آمار جمعیت ۱۷ میلیون نفری افغانستانی‌ها در ایران، نادرست است
01:08:14 کامنت‌ها

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ ویدیوی اعتراف ایلان ماسک به تبار ایرانی خود را هوش مصنوعی ساخته است

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شده که مدعیست «ایلان ماسک اعتراف می‌کند اصل و نسبی ایرانی دارد و در ادامه از او می‌شنویم که ایرانیان باهوش‌ترین مردم دنیا هستند.»

🔹ویدیو را کاربری با هوش مصنوعی ساخته و در اینستاگرام منتشر کرده اما در ادامه کسانی که آن را بازنشر کردند، این مساله را ذکر نکرده‌اند که ویدیو ساختگی است.

🔹اصل و نسب ایلان ماسک هم مشخص است و اجداد او تا چندین نسل پروفایل شده‌اند. او از یک طرف به اصل و نسب بریتانیایی دارد و از سوی دیگر ریشه‌های آلمانی دارد.

🔹با این‌حال ایلان ماسک متولد آفریقای جنوبی است و تابعیت کانادا را هم دارد.

🔹 در بخشی از این ویدیوی ساختگی گفته می‌شود که «ایرانیان باهوش‌ترین مردم دنیا هستند». ما این ادعا را نیز قبلا بررسی کرده‌ بودیم.

🔹بنابراین «ویدیو اعتراف ایلان ماسک به تبار ایرانی‌اش و گفتن اینکه ایرانیان باهوش‌ترین مردم دنیا هستند» شاخ‌دار است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ استفاده گمراه‌کننده از یک نظرسنجی قدیمی درباره جنگ غزه

🔹در رسانه‌های داخلی ایران اینفوگرافیکی از یک نظرسنجی منتشر و گفته شد، بر اساس نظرسنجی موسسه واشنگتن، اکثریت قاطع مردم خاورمیانه، فلسطین را برنده جنگ غزه می‌دانند.

🔹همچنین تاکید شده این نظر، علیرغم کشته شدن بیش از ۴۵ هزار غیرنظامی در غزه بوده است.

🔹موسسه واشنگتن، یک اندیشکده آمریکایی است که در بازه زمانی ۱۴ نوامبر تا ۶ دسامبر ۲۰۲۳ (۲۳ آبان تا ۱۵ آذر ۱۴۰۲)، یعنی حدود ۱۱ ماه پیش نظرسنجی‌ای در این باره انجام داده است.

🔹یکی از نتایج این نظرسنجی این بود که در آن زمان اکثریت قطعی ساکنان کشورهای عربی مورد پرسش قرار گرفته، «فلسطینی‌ها، اعراب و مسلمانان» را برنده جنگ غزه می‌دانستند.

🔹با وجود این در زمان انجام این نظرسنجی، تعداد کشته‌شدگان فلسطینی در این جنگ حدود ۱۷ هزار و ۵۰۰ نفر بود، نه بیش از ۴۵ هزار نفر.

🔹همچنین در آن زمان درگیری‌های گسترده اسرائیل و حزب‌الله، کشته شدن سران حزب‌الله از جمله سیدحسن نصرالله به دست اسرائیل و بسیاری از اتفاقات مهم و تعیین‌کننده‌ای که در این ۱۱ ماه اتفاق افتاد، روی نداده بود.

🔹انتشار نظرسنجی ۱۱ ماه پیش در شرایط کاملا متفاوت با امروز، و با ارائه آمار قربانیان فعلی این جنگ و بدون در نظر گرفتن اتفاقات تعیین‌کننده‌ای که طی این مدت رخ داد، «گمراه‌کننده» است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ انتشار ویدئویی قدیمی که ادعا می‌کند مربوط به شادی مردم لبنان بعد از کشته‌شدن حسن نصرالله است

🔹این روزها برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی در ‌X و اینستاگرام، ویدئویی از شادی مردم لبنان منتشر می‌کنند و ادعا می‌کنند ویدئو مربوط به شادی مردم این کشور پس از کشته‌شدن حسن نصرالله است.

🔹بررسی ویدئو نشان می‌دهد نخستین بار یک کاربر لبنانی این ویدئو را در سال ۲۰۲۰ در حساب تیک‌تاک خود منتشر کرده است.

🔹ویدئو ارتباطی با این روزها ندارد و مربوط به اعتراضات گسترده مردم لبنان در آن سال است.

🔹فکت‌نامه نیز به این ادعا که این ویدئو، مربوط به شادی مردم لبنان پس از کشته‌شدن حسن نصرالله است نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 واژه‌نامه دروغ‌پراکنی: «پیش‌بینی» نابودی اسرائیل به دست ایرانی‌ها

🔹پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود.

🔹این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند.

🔹در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است.

🔹در قسمت چهارم از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» توضیح داده‌ایم که بخشی از ادعاهای ساختگی مقام‌های حکومتی ایران، به شکل «پیش‌بینی»هایی هستند که مبنای علمی ندارند.

🔹در اینجا صحبت از پیش‌بینی‌هایی است که عمدتاً، فراتر از آرزوهای سیاسی مقامات نیستند و حتی در مواردی، زاییده تصور اطلاع آن‌ها از «غیب» به نظر می‌آیند.

🔹اهمیت این رویه از آن جهت است که رهبران سابق و فعلی جمهوری اسلامی، آشکارا بخشی از پرهزینه‌ترین تصمیم‌های خود را، با ادعای اطلاع از آینده توجیه کرده‌اند.

🔹در این قسمت، مثال‌ها و موارد مختلفی از این قبیل «پیش‌بینی»های مقامات سیاسی و مذهبی حکومت ایران را مرور کرده‌ایم.

🎧 پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد. برای شنیدن این پادکست‌ها اسم «فکت‌نامه» را در اپلیکشین‌های پادکست جستجو کنید.

👈 «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

🌐 @Factnameh