🔹 درباره تحصیل مبینا نعمت‌زاده در رشته پزشکی چه می‌دانیم؟

🔹پس از درخواست مبینا نعمت‌زاده برای تحصیل بدون کنکور در رشته پزشکی، یک مجری صداوسیما گفت این درخواست تایید شده است.

🔹این ادعا نادرست است. وزارت ورزش و سازمان سنجش گفته‌اند این امکان فقط برای رشته‌های تربیت بدنی و ورزشی است. خود نعمت‌زاده هم از تایید درخواستش ابراز بی‌اطلاعی کرده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ اطلاعات نادرست حاشیه بازداشت موسس پیام‌رسان تلگرام

🔹روز ۷ شهریور ۱۴۰۳، چند رسانه از جمله خبرآنلاین و ایلنا مدعی شدند: «حاکم دبی، خرید ۸۰ فروند جنگنده از فرانسه را به‌خاطر بازداشت پاول دورف، مدیر تلگرام، تعلیق کرد.»

🔹منبع بیشتر این اخبار یک حساب کاربری مشهور به تولید اخبار جعلی در حمایت از حکومت روسیه است. این حساب کاربری، پس از پخش شایعه، توییت خود را پاک کرد.

🔹این ادعا بی‌اساس است. آنچه می‌دانیم، واکنش روز ۲۷ اوت دولت امارات متحده عربی، نسبت به دستگیری دورف است. پاول دورف شهروندی امارات متحده عربی را هم دارد و اپلیکیشن تلگرام نیز در امارات فعالیت می‌کند. بنابراین وزارت خارجه این کشور در بیانیه‌ خود، خواهان خدمات کنسولی متناسب شهروند اماراتی به او در فرانسه شد.

🔹تا زمان تهیه این گزارش، خبر یا گزارش رسمی‌ای مبنی بر لغو خرید جنگنده‌ها منتشر نشده است؛ نه از سوی دولت امارات متحده عربی، نه از سوی حاکم دبی، و نه از سوی دولت فرانسه یا صنایع هوایی داسو که شرکت طرف قرارداد است.

🔹در خبر نادرستی دیگر گفته شد دختری روسی که همراه دورف در هواپیمای شخصی از دبی به پاریس آمده، «پرستوی اسراییلی» بوده و تصاویری که از خود در اینستاگرامش منتشر کرده، مکان آنها را لو داده است. پلیس فرانسه اعلام کرده که نام پاول دورف را در لیست مسافران هواپیما دیده و این ربطی به اینستاگرام ندارد.

🔹تصویری منتشر شده که مدعیست از تیم المپیاد دانش‌آموزی ریاضی روسیه در سال ۱۳۷۷ بوده و فرد درون تصویر، پاول دورف است. این ادعا نیز نادرست است. فرد درون تصویر، نیکلای دورف، برادر بزرگتر پاول است.

🔹علت بازداشت پاول دورف این است که به‌خاطر عدم واکنش مناسب به جرائم سایبری مختلفی که در تلگرام اتفاق افتاده و این شرکت از آنها باخبر شده، در ارتکاب آنها شریک متهم شناخته شده‌است.

🔹در نهایت، فکت‌نامه به ادعای «حاکم دبی، خرید ۸۰ فروند جنگنده از فرانسه را به‌خاطر بازداشت پاول دورف، مدیر تلگرام، تعلیق کرد» نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 درباره تجاوز انتقام‌جویانه در پاکستان چه می‌دانیم؟

🔹این روزها در شبکه‌های اجتماعی فارسی خبری منتشر شده که می‌گوید «در پاکستان با تصمیم شورای یک روستا به زنی که برادرش به زن دیگر تجاوز کرده بود، در ملاءعام تجاوز شد.» استناد این خبر، اسکرین‌شاتی از سایت دیلی‌میل است.

🔹هر چند این اتفاق در پاکستان افتاده، اما خبر دیلی‌میل جدید نیست و در سال ۲۰۱۸ منتشر شده است.

🔹از سوی دیگر با وجود درستی اصل خبر، جزییاتی از آن مانند تجاوز در ملاءعام به زن قربانی دوم هم درست نیست و در گزارش‌ها به آن اشاره نشده است. پلیس بعد از اطلاع از این واقعه ۱۰ نفر را بازداشت کرد.

🔹با توجه به اطلاعات موجود، به این ادعا نشان «نیمه‌درست» می‌دهیم زیرا با وجود اینکه خبر درست است، اما بخشی از آن یعنی اینکه خبر قدیمی است، در پست‌های شبکه‌های اجتماعی بیان نشده است.

🔹این اتفاق در پاکستان بی‌سابقه نیست. «تجاوز انتقام‌جویانه» یا «Revenge Rape» روشی است که بخشی از جامعه سنتی پاکستان در جرگه‌ها و شوراهای محلی، با دور زدن دستگاه قضایی و پلیس برای رسیدن به آنچه که «عفو و آشتی» می‌نامد، از آن استفاده می‌کنند.

🔹در سال ۲۰۰۲ زنی به نام «مختاران مای» که از قربانیان این نوع انتقام‌‌جویی بود، از متجاوزان‌اش شکایت کرد و با به چالش کشیدن این سیستم آن را به مسئله‌ای ملی و بین‌المللی بدل کرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 درباره یک تعظیم

🔹در ابتدا و انتهای قسمت ۱۷۸ پادکست هفتگی فکت‌نامه به بازداشت پاول دورف، مدیر پیام‌رسان تلگرام و خبرهای مربوط به آن اشاره کرده‌ایم که از جمله اخبار مهم این روزها محسوب می‌شود.

🔹دو فکت‌چک مربوط به موضوعات جمعیتی، از جمله گزارش‌هایی هستند که در این پادکست به مرور آنها پرداختیم؛ نخست ادعایی شاخ‌دار درباره اینکه مهاجران افغانستانی به زودی به نژاد اول ایران تبدیل خواهند شد و دوم، برآوردی درباره جمعیت حال حاضر ایران که اثبات یا رد آن نیازمند دسترسی به یک آمار مهم است.

🔹ادعای تکراری درباره فواید سینه‌زنی‌های مرسوم در عزاداری‌های مختلف، به ویژه محرم، از دیگر گزارش‌هایی است که در این قسمت پادکست مرور کرده‌ایم.

🔹یک عکس قدیمی از دست دادن و تعظیم فردی در برابر محمدرضا شاه با این توضیح منتشر شده بود که آن فرد، پدر دونالد ترامپ است. درباره رد این ادعا و ماجرای اصلی آن عکس نیز در این پادکست صحبت کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ توصیف نادرست از ویدیوی یک کارناوال سالانه با حضور کودکان

🔹برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی، ویدئویی را با عنوان «همایش برای پدوفیل‌ها در آمریکا» بازنشر می‌کنند.

🔹در این ویدیو کودکانی را می‌بینیم که پرچم‌های رنگین‌کمانی که نشان اقلیت‌های جنسی و جنسیتی است با خود حمل می‌کنند و نوع لباس پوشیدن و آرایش آنان شبیه بزرگسالان است.

🔹ویدیو ربطی به آمریکا ندارد بلکه یک کارناوال سالانه در شهر توره‌ ویه‌ خا Torrevieja اسپانیا را در فوریه ۲۰۲۴ نشان می‌دهد.

🔹نوع لباس پوشیدن کودکان در آن انتقاد‌هایی را در شهر محل برگزاری رژه و در کشور اسپانیا به دنبال داشت. منتقدان مدل لباس پوشیدن کودکان را جنسی کردن (Sexualising) بدن کودکان دانستند و حتی گروهی بر این عقیده‌اند که این رژه تم پدوفیلی دارد.

🔹برگزارکنندگان و شهردار این شهر اما از این اقدام دفاع کرده و می‌گویند قصد آنان نقد سیاسی و اجتماعی وضعیت اسپانیا در سرکوب اقلیت‌های جنسی و جنسیتی بوده و نه رژه‌ای برای پدوفیل‌ها.

🔹بنابراین این ادعا که ویدیوی مورد اشاره همایش پدوفیل‌ها در آمریکا را نشان می‌دهد، از فکت‌نامه نشان «نادرست» می‌گیرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ درباره ویدئویی که ادعا می‌شود مربوط به ماهیگیری چینی‌ها در دریای خزر است چه می‌دانیم؟

🔹برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی این روزها ویدئویی را با عنوان ماهیگیری چینی‌ها در دریای خزر، بازنشر می‌کنند.

🔹ویدئو مربوط به یک دستگاه جمع‌کردن تور ماهیگیری است که روی یک قایق قرار دارد و تعداد زیادی ماهی را به همراه تور به درون قایق می‌آورد.

🔹جستجوی تصاویر نشان می‌دهد ویدئو دست‌کم از زمستان گذشته به صورت گسترده در شبکه‌های اجتماعی غیرفارسی دست‌به‌دست می‌شود.

🔹هیچ نشانه و همچنین گزارشی، این ادعا را که این ویدئو مربوط به دریای خزر و صیادان چینی باشد، تایید نمی‌کند. ضمن اینکه چین به آب‌های دریاچه خزر دسترسی مستقیم ندارد.

🔹با وجود اینکه گزارش‌های رسمی و رسانه‌ای درباره مجوز و حضور ماهیگیران چینی در «خلیج فارس» و «دریای عمان» در جنوب ایران وجود دارد، اما گزارش یا نشانه‌ای مبنی بر اینکه کشتی‌های چینی، در «دریای خزر» مشغول ماهیگیری باشند، وجود ندارد.

🔹فکت‌نامه نیز به دلیل اینکه این ادعا بی‌اساس است و ویدئویی قدیمی است، به آن نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 درباره یک تعظیم

🔹در ابتدا و انتهای قسمت ۱۷۸ پادکست هفتگی فکت‌نامه به بازداشت پاول دورف، مدیر پیام‌رسان تلگرام و خبرهای مربوط به آن اشاره کرده‌ایم که از جمله اخبار مهم این روزها محسوب می‌شود.

🔹دو فکت‌چک مربوط به موضوعات جمعیتی، از جمله گزارش‌هایی هستند که در این پادکست به مرور آنها پرداختیم؛ نخست ادعایی شاخ‌دار درباره اینکه مهاجران افغانستانی به زودی به نژاد اول ایران تبدیل خواهند شد و دوم، برآوردی درباره جمعیت حال حاضر ایران که اثبات یا رد آن نیازمند دسترسی به یک آمار مهم است.

🔹ادعای تکراری درباره فواید سینه‌زنی‌های مرسوم در عزاداری‌های مختلف، به ویژه محرم، از دیگر گزارش‌هایی است که در این قسمت پادکست مرور کرده‌ایم.

🔹یک عکس قدیمی از دست دادن و تعظیم فردی در برابر محمدرضا شاه با این توضیح منتشر شده بود که آن فرد، پدر دونالد ترامپ است. درباره رد این ادعا و ماجرای اصلی آن عکس نیز در این پادکست صحبت کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:00:56 مقدمه
00:04:13 ادعای شاخ‌دار درباره جمعیت مهاجران افغانستانی و رشد آن
00:09:47 آیا جمعیت ایران در حال حاضر ۹۱ میلیون نفر است؟‌
00:16:37 سینه‌زنی، کنسرت آمریکایی و کاهش غم و اضطراب
00:26:00 ادعای نادرست تعظیم پدر دونالد ترامپ در برابر شاه
00:30:37 ادعای تعلیق خرید ۸۰ جنگنده، به‌خاطر بازداشت پاول دورف
00:32:19 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

🎙 واژه‌نامه دروغ‌پراکنی: «مردم جهان» به سردمداری ما قیام کرده‌اند

🔹پادکست و مجموعه‌مقالات «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به کلیدواژه‌هایی می‌پردازد که در گفتمان رسمی حکومت ایران برای انتشار ادعاهای بی‌مبنای خود استفاده می‌شود.

🔹این کلیدواژه‌ها طی چندین دهه به طور سیستماتیک از سوی مقامات ارشد و رسانه‌های دولتی ایران استفاده و به تدریج به بخشی جدایی‌ناپذیر از سازوکار انتشار اطلاعات نادرست در ایران تبدیل شده‌اند.

🔹در نتیجه این کلیدواژه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تبلیغ باورهای نادرست و غیرمستند در جامعه ایران داشته‌اند، تا جایی که نه تنها بر حامیان حکومت ایران، بلکه به‌طور غیرمستقیم بر ادبیات منتقدان و مخالفان نیز تأثیر گذاشته است.

🔹دومین قسمت از سری‌پادکست‌های «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به «مردم جهان» و نحوه استفاده جمهوری اسلامی از این عبارت پرداخته‌ایم.

🔹بسیاری از ادعاهای مسئولان ایرانی در مورد جهان، کلیدواژه «مردم جهان» را یدک می‌کشند؛ آمار و اخباری ساختگی که همواره بخش بسیار مهمی از تبلیغات رسمی حکومت جمهوری اسلامی را تشکیل داده‌اند.

🔹هدف از تولید این خبرها، ایجاد این تصور در داخل بوده که وضعیت‌ مملکت، از مرفه‌ترین کشورهای جهان هم بهتر است، یا اینکه رهبران نظام، از همه رهبران دنیا تواناترند.

🔹کارکرد مشخص این تصویرسازی، ایجاد نوعی رضایت کاذب بین اقشاری است که امکان دارد چنان خبرهایی را کم‌وبیش باور ‌کنند.

🔹در این پادکست، مثال‌ها و موارد مختلفی از نحوه استفاده حکومت ایران از «مردم جهان» را مرور کرده‌ایم؛ مواردی که در اظهارات و ادعاهای طیف گسترده‌ای از مسئولان، از روح‌الله خمینی گرفته تا علی خامنه‌ای به چشم می‌خورد.

🎧 پادکست «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» به همراه مقاله مرتبط با آن، هر دو هفته یک‌بار چهارشنبه‌ها در پادگیرها و سایت فکت‌نامه منتشر خواهد شد. برای شنیدن این پادکست‌ها اسم «فکت‌نامه» را در اپلیکشین‌های پادکست جستجو کنید.

👈 «واژه‌نامه دروغ‌پراکنی» را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

👈 لینک مقاله در وبسایت فکت‌نامه

🌐 @Factnameh

❌ ادعای شاخ‌دار درباره جمعیت مهاجران افغانستانی و رشد آن در ایران

🔹چندی قبل ادعا شد که خبرگزاری آناتولی گفته «جمعیت افغان‌های مقیم ایران تا سه سال آینده به ۷۷ میلیون نفر می‌رسد و آنها نژاد اول ایران خواهند شد». آناتولی چنین خبری منتشر نکرده است. آمارهای ارائه‌شده در این ادعا نیز با داده‌های واقعی و همچنین محاسبات منطقی، همخوانی ندارد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت هفتم - «بحران صندوق‌های بازنشستگی»

🔹شرایط صندوق‌های بازنشستگی در ایران بحرانی است؛ بحران ناترازی صندوق‌ها روز به روز تشدید و هزینه تامین مالی صندوق‌ها برای بودجه روز به روز بیشتر می‌شود.

🔹امسال بودجه صندوق‌های بازنشستگی یک و نیم برابر کل کسری بودجه‌ای است مهم‌ترین عامل وجود تورم مزمن در ایران است.

🔹در هفتمین قسمت پادکست هزارداستان بودجه، سراغ «صندوق‌های بازنشستگی» رفته‌ایم. درباره عمق بحران، دلایل آن، فساد و بی‌انضباطی‌های مالی و مسائل دیگری صحبت کرده‌ایم که مشکل ناترازی صندوق‌های بازنشستگی در ایران را تبدیل به یک ابربحران اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کرده است.

🔹هزارداستان بودجه، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا را در سایت رادیو فردا و پادگیرها دنبال کنید.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در سایت رادیو فردا بشنوید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست کتاب سایه عقاب‌ها درباره سناتور مک‌کین و جنبش سبز

🔹برخی مطبوعات و رسانه‌ها با استناد به کتاب ایرانی «سایه عقاب‌‌ها» ادعا می‌کنند سناتور جان مک‌کین چند سال پیش از اعتراضات سال ۱۳۸۸ ایران، به این مساله اشاره کرده، به انقلاب‌های رنگی در گرجستان و اوکراین نیز اشاره کرده و حتی رنگ جنبش سبز را نیز اعلام و تعیین کرده است.

🔹جدیدترین نمونه از این ادعا را مجری مناظره اخیر احمد زیدآبادی و مهدی طائب مطرح کرده است.

🔹جدا از اینکه درباره نسخه چاپی اولین نسخه این کتاب ابهام‌هایی وجود دارد، مک‌کین چنین مصاحبه‌ای با فاکس نیوز نکرده است.

🔹تنها مصاحبه‌ای که شبیه به ادعاهای مطرح‌شده در کتاب «سایه عقاب‌ها» است، ۱۲ اسفند ۱۳۸۳ انجام شده که مک‌کین در آن به مجریان فاکس‌نیوز می‌گوید از نتیجه دکترین جرج بوش راضی است و در آن مصاحبه تنها به اوکراین و گرجستان اشاره می‌کند.

🔹فکت‌نامه نیز به این ادعا که مک‌کین در مصاحبه با فاکس‌نیوز به رنگ جنبش سبز اشاره کرده نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 بازداشت تسهیل‌کننده مالی موساد در ترکیه

🔹روز سه‌شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳، رسانه‌ها خبر «بازداشت مدیر شبکه مالی موساد در استانبول» را منتشر کردند. با این حال تسنیم در خبری که منتشر کرد، تیتر زد: «دستگیری مدیر مالی موساد در ترکیه».

🔹فرد دستگیر شده که لیریدون رجِبی (تلفظ آلبانیایی Liridon Rexhepi) نام دارد، متهم است که در کار «تسهیل» انتقال پول از کشورهای اروپای شرقی (در درجه اول کوزوو) به عوامل موساد در ترکیه با استفاده از سیستم مالی شرکت Western Union بوده‌است.

🔹استفاده از واژه «مدیر مالی موساد» در تیتر خبر تسنیم اغراق‌آمیز است. او احتمالا فرد مهمی در یک شبکه انتقال غیرمجاز پول بوده، اما «مدیر مالی موساد» نیست.

🔹برخی رسانه‌های دیگر از جمله فارس و ایسنا و روزنامه ایران نیز در خبر اولیه‌ای که در کانال تلگرامی خود منتشر کردند از عنوان «مدیر مالی موساد» در تیتر استفاده کرده بودند. خبرگزاری مهر نیز در تیتر و متن خبر سایت خود از همین عنوان استفاده کرده‌است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به خبر «بازداشت مدیر مالی موساد در استانبول» نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 زایمان افغان‌ها در کرج

🔹در ابتدای قسمت ۱۷۹ پادکست هفتگی فکت‌نامه، بعد از مقدمه، به سه ادعای نادرستی که در حاشیه بازداشت پاول دورف، مدیر و مالک پیام‌رسان تلگرام منتشر شده بود اشاره کردیم.

🔹در ادامه ضمن مرور فکت‌چک مربوط به یک تجاوز انتقام‌جویانه در پاکستان، سابقه این مساله در پاکستان را هم بیان کردیم.

🔹در روزهای گذشته، از ویدیوی کوتاه یک کارناوال در اسپانیا برداشت نادرستی شده بود که گزارش درستی‌سنجی مربوط به آن را در این اپیزود مرور کرده‌ایم.

🔹یکی از ادعاهای پرحاشیه روزهای اخیر، آمار زایمان اتباع افغانستانی در کرج بود. در این قسمت از پادکست توضیح دادیم که صحبت‌های یک مقام بیمه سلامت در این باره چگونه به یک خبر تحریف‌شده تبدیل شد.

🔹پس از آن، ادعای بی‌اساس ماهیگیری چینی‌ها در دریای خزر را مرور کردیم و سپس سراغ کامنت‌های مخاطبان رفتیم.

🔹در بخش مرور کامنت‌ها، به یک توضیح ضروری درباره برخی نگرانی‌ها از حضور مهاجران افغانستانی در ایران اشاره کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در گوگل پادکست بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

🔹 سال تحصیلی ۰۴-۱۴۰۳ چند روز تعطیلی دارد؟

🔹در شبکه‌های اجتماعی گفته شده در کل سال تحصیلی امسال (۱۴۰۳-۱۴۰۴)، به جز نوروز تنها چهار روز تعطیلی وجود دارد.

🔹با توجه به اینکه مخاطبان این پست دانش‌آموزان هستند، طول سال‌ تحصیلی، اول مهر ۱۴۰۳ تا اول خرداد ۱۴۰۴ در نظر گرفته شده است و بررسی تقویم آموزشی نشان می‌دهد برنامه‌های دانش‌آموزان عمدتا تا پایان اردیبهشت (پیش از امتحانات پایان سال) برنامه‌ریزی می‌شوند.

🔹از اول مهر ۱۴۰۳ تا اول خرداد ۱۴۰۴، به جز روزهای ۲۵ دی، ۹ بهمن، ۲۲ بهمن و ۲۹ اسفند بقیه تعطیلات رسمی، روزهای آخر هفته (پنج‌شنبه یا جمعه)‌ هستند.

🔹با این اوصاف، روشن است که فکت‌نامه به ادعای مطرح شده درباره میزان تعطیلات رسمی سال تحصیلی نشان «درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh