🔹 نمایش یک سند دست‌کاری‌شده در صداوسیما

🔹امیرحسین طهماسبی مجری برنامه تلویزیونی سیاست خارجی از شبکه سه صداوسیما ادعا کرد که «موسسه آمریکایی مطالعات جنگ اعلام کرده ۴۶۰ موشک جمهوری اسلامی ایران، به اسرائیل اصابت کرده است.»

🔹 این ادعا نادرست است و تصویری که او نشان می‌دهد، دستکاری شده است.

🔹موسسه آمریکایی مطالعات جنگ اعلام کرده در اثر شلیک حدود ۵۵۰ موشک از ایران، ۶۰ برخورد ناشی از موشک‌های بالستیک یا باقی‌مانده سیستم پدافند هوایی اسرائیل، در این کشور رخ داده‌است.

🔹در تصویری که این برنامه تلویزیونی نشان داده، اولا عدد ۶۰ به ۴۶۰ تغییر پیدا کرده و در نتیجه این اسکرین‌شات، دستکاری‌شده و جعلی است و ثانیا برخوردها ترکیبی از موشک‌های جمهوری اسلامی ایران و باقی‌مانده سیستم پدافند هوایی اسرائیل بوده است.

🔹اصل توییت این موسسه را می‌توانید اینجا ببینید.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

👆 تصاویر مربوط به اسکرین‌شات مقاله اصلی موسسه آمریکایی مطالعات جنگ و اسکرین‌شات دستکاری‌شده‌ای که از صداوسیما پخش شده است.

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره روابط جنسی کاترین شکدم با ۱۰۰ تا ۱۲۰ مقام جمهوری اسلامی

🔹مصطفی کواکبیان می‌گوید «کاترین شکدم یک نفوذی است که با ۱۲۰ مقام جمهوری اسلامی هم‌خوابی داشته است.»

🔹ما نمی‌توانیم درباره جاسوس بودن یا نبودن شکدم قضاوت قطعی کنیم، اما می‌توانیم با اطمینان بگوییم ادعای «ارتباط جنسی شکدم با ۱۰۰ یا ۱۲۰ مقام ایرانی» بر اساس یک خبر جعلی است که چهار سال پیش آن را فکت‌چک کردیم.

🔹شکدم آن زمان در بخش بلاگ آزاد تایمز اسرائیل مقاله‌ای نوشته بود و در آن با اشاره به مصاحبه خود با ابراهیم رئیسی، انتقادهای نسبتا تندی علیه جمهوری اسلامی مطرح کرده بود، اما یک حساب کاربری با هویت جعلی این مقاله را تبدیل به یک مصاحبه خیالی کرد که در آن شکدم با جزئیات از روابط جنسی خود با مقام‌های جمهوری اسلامی صحبت می‌کند.

🔹در چهار سال گذشته، مطالب اغراق‌آمیز زیادی درباره شکدم و «نفوذ» شکدم منتشر شده است. شکدم در سایت خامنه‌ای ۱۵ مطلب منتشر کرده و در بالاترین سطوح رسانه‌ای فعالیت داشته؛ اما به جز این سند دیگری مبنی بر اینکه او جاسوس بوده، وجود ندارد.

🔹بر اساس سوابق، او تا پیش از سال ۱۳۹۴ با صفحات فرعی برخی رسانه‌های عربی همکاری پراکنده داشته و جسته و گریخته به عنوان کارشناس با رسانه‌های روسی مصاحبه کرده است. او در بخش وبلاگ آزاد (همه می‌توانند مطلب بنویسند) برخی رسانه‌ها، از جمله تایمز اسرائیل مطلب نوشته و هنوز هم می‌نویسد.

🔹اطلاعات ضد و نقیضی درباره زندگی و تحصیلات او منتشر شده و بعضی جاها او را از اعضای یک اتاق فکر اسرائیلی و برخی منابع عضو شورای بین‌المللی روسیه معرفی کرده‌اند.

🔹ممکن است این اطلاعات ضد و نقیض پوششی برای فعالیت‌های جاسوسی باشند و البته ممکن است همه اینها تلاشی برای رزومه‌سازی یک نویسنده عادی برای جا انداختن تصویری از یک روزنامه‌نگار و تحلیلگر مهم و تاثیرگذار باشد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎥 نمایش یک سند دستکاری‌شده در صداوسیما

🔹در برنامه «سیاست خارجی» شبکه سه صداوسیما با انتشار تصویری از گزارش «موسسه مطالعات جنگ آمریکا» ادعا شده که این موسسه گفته حداقل ۴۶۰ موشک ایرانی به اسرائیل اصابت کرده است.

🔹تصویری که در این برنامه تلویزیونی نمایش داده شده، دستکاری‌شده است. در گزارش اصلی عدد ۶۰ به جای عدد ۴۶۰ ذکر شده است.

🔹ضمن اینکه در این گزارش نوشته شده که همین ۶۰ برخورد نیز ترکیبی از از موشک‌های جمهوری اسلامی ایران و باقی‌مانده سیستم پدافند هوایی اسرائیل بوده است.

🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید:
https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 ویدیوی تجریش

🔹در قسمت ۲۲۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا درباره ویدیوی پربازدید و پرواکنش انفجار تجریش صحبت کردیم.

🔹ادعای مسعود پزشکیان درباره فتوای دو مرجع تقلید علیه دونالد ترامپ، موضوع دیگری است که در این قسمت به آن پرداخته‌ایم.

🔹سرنگونی جنگنده‌های اف۳۵ اسرائیلی در ایران، یکی از پرتکرارترین ادعاهای نادرست هفته‌های اخیر است. در این قسمت به متن و حواشی این مساله پرداختیم و همچنین به گمانه‌زنی‌ها درباره خرید جنگنده‌های چینی از سوی ایران اشاره کردیم.

🔹تصاویر ماهواره‌ای از برخی پایگاه‌های موشکی و نظامی ایران، سوالاتی را درباره زمین‌های فوتبال کنار این مراکز ایجاد کرده است که درباره آن هم توضیح داده‌ایم.

🔹در هفته‌های اخیر نام رافائل گروسی دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها در رسانه‌های ایران تکرار شده است. مشکل جمهوری اسلامی با گروسی چیست؟

🔹موضوع مهاجران افغانستانی در ایران و ادعای جاسوسی گسترده آنها برای اسرائيل، از موضوعات داغ این روزهای رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی است که درباره آن نیز صحبت می‌کنیم.

🔹در پایان، دو فکت‌چک کوتاه را درباره سخنرانی فرمانده جدید سپاه و ویدیویی که ادعا شده از کابین خلبان یک جنگنده اسرائیلی ضبط شده، مرور خواهیم کرد.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:27 مقدمه
00:03:27 درباره حمله هوایی اسرائیل به میدان قدس تجریش چه می‌دانیم؟
00:24:53 فتوای محاربه مکارم شیرازی و نوری‌همدانی علیه ترامپ واقعی است
00:30:59 ادعای نادرست سقوط ارزش لاکهید مارتین به‌دنبال سرنگونی اف-۳۵
00:33:15 چرا سرنگونی اف۳۵ اسرائیل از سوی جمهوری اسلامی غیرممکن است؟
00:41:28 خبر جعلی تایید دستگیری خلبان اسرائیلی در ایران، از سوی ترامپ
00:49:05 از زمین‌های چمن فوتبال در پایگاه‌های موشکی چه می‌دانیم؟
00:56:03 ادعای نادرست قطعی‌شدن خرید ۴۰ فروند جت J-10C از چین
00:59:06 ویدیوی قدیمی در چین با عنوان تمرین خلبانان ایرانی
01:00:11 مشکل مقام‌های جمهوری اسلامی با مدیرکل آژانس چیست؟
01:06:30 درباره تعداد افغانستانی‌های متهم به جاسوسی در ایران چه می‌دانیم؟
01:12:59 ادعای منتسب به امام‌جمعه افغانستان درباره اخراج مهاجران از ایران
01:14:47 ویدئوی سخنرانی فرمانده سپاه به زبان عبری، دستکاری شده است
01:15:49 جا زدن کلیپ بازی جنگی به جای ویدیوی حمله هوایی به ایران
01:17:12 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

📝 الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل

🔹گزارش جدید فکت‌نامه درباره تحلیل مقدماتی الگوهای رایج اطلاعات نادرست و اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، منتشر شد.

🔹تمرکز این گزارش عمدتا روی اخباری است که در فضای عمومی و رسانه‌ای داخل ایران منتشر شده‌اند و رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی، در تولید یا پخش آنها مشارکت فعال داشته‌اند.

🔹از اصرار بر سرنگونی اف۳۵‌ تا بزرگنمایی حملات موشکی ایران با هوش مصنوعی، اخبار جعلی از فرار مقامات جمهوری اسلامی و انواع تصاویر و ویدیوهای ساختگی، از جمله مواردی است که در روزهای جنگ و پس از آن مشاهده شد.

🔹از جمله الگوهای تکرارشونده دیس‌اینفورمیشن در این یک ماه می‌توان به این موارد اشاره کرد:
✔️ استفاده فراگیر از هوش مصنوعی
✔️ کانالیزه‌کردن جریان اطلاعات با قطع کامل اینترنت
✔️ بکارگیری ظرفیت کامل رسانه‌‌ای
✔️ برخورد با اقلیت‌ها با استناد به اخبار جعلی
✔️ فعالیت حساب‌های هندی و پاکستانی
✔️ حمله سازمان‌یافته به آژانس انرژی اتمی و شخص رافائل گروسی

🔹آنچه در این هفته‌ها دیده شد، تنها محدود به جعل چند خبر یا تصویر نبود، بلکه بیانگر ساختاری چندلایه‌ و هدفمند بود که با فشار نهادهای امنیتی برای مدیریت همزمان رسانه‌ها همراه شد.

🔹این الگو، نه‌تنها خطرآفرین برای فهم عمومی، بلکه تهدیدی جدی برای جریان آزاد اطلاعات در فضای بحران‌زده ایران است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

📝 مکانیزم ماشه چیست و فعال کردنش چه تبعاتی دارد؟

🔹با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل مهر ۱۴۰۴، و اخراج بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران، واژه «مکانیزم ماشه» دوباره در مرکز توجه بحث‌های بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.

🔹این مکانیزم (سازوکار حل اختلافات) برای این تدوین شد که اگر یکی از طرف‌ها، ایران یا ۱+۵، عدم پایبندی طرف مقابل را تشخیص دهد، روندی چندمرحله‌ای برای حل اختلاف آغاز شود.

🔹این روند در نهایت ممکن است به ارجاع موضوع به شورای امنیت سازمان ملل شود. اگر شورای امنیت ظرف ۳۰ روز قطعنامه‌ای برای ادامه تعلیق تحریم‌ها تصویب نکند، همه تحریم‌های پیشین به‌طور خودکار بازمی‌گردند؛ ساختاری که به آن «وتوی معکوس» می‌گویند. یعنی حتی مخالفت یک کشور مانند آمریکا یا بریتانیا کافی است تا بازگشت تحریم‌ها را فعال کند، بدون آنکه نیاز به اجماع باشد.

🔹این روند که در قطعنامه ۲۲۳۱ تثبیت شده، تنها تا ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) ممکن است؛ پس از آن، دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند از این مکانیسم استفاده کند. در نتیجه، اروپا در ماه‌های پیش رو آخرین فرصت برای حفظ این ابزار فشار را دارد و به همین دلیل تهدیدها و تحرکات دیپلماتیک رو به افزایش است.

🔹واژه «اسنپ‌بک» یا «ماشه» در متن رسمی برجام (و ترجمه رسمی آن) و قطعنامه ۲۲۳۱ وجود ندارد و از آن با عنوان «سازوکار حل‌وفصل اختلافات» یاد می‌شود.

🔹در صورت فعال‌سازی مکانیزم ماشه، تحریم‌های شش‌گانه شورای امنیت از سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ بازمی‌گردند؛ از جمله تحریم تسلیحاتی، محدودیت‌های موشکی و فناوری هسته‌ای، توقیف دارایی‌ها و ممنوعیت سفر و معامله برای نهادهایی چون سپاه پاسداران و بانک‌های ایرانی.

🔹برخلاف تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، این تحریم‌ها طبق ماده ۴۱ منشور ملل متحد برای همه کشورها الزام‌آورند؛ حتی روسیه و چین.

🔹بازگشت ایران ذیل فصل هفتم منشور، به معنای تشدید انزوا، تضعیف روابط با اروپا و افزایش مخاطرات اقتصادی و سیاسی است. فشارهای روانی ناشی از اسنپ‌بک می‌تواند موجب تشدید نوسانات ارزی و افزایش تورم شود.

🔹در واکنش، تهران احتمال خروج از ان‌پی‌تی را مطرح کرده؛ گزینه‌ای پرهزینه که پیش‌تر فکت‌نامه درباره آن گزارش داده است.

👈 مقاله کامل را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره یارانه ۴۵۰ همتی مهاجران افغان در ایران

🔹در شبکه‌های اجتماعی شایعه شده که «مهاجران افغان در ایران ۴۵۰ هزار میلیارد تومان یارانه می‌گیرند.»

🔹منبع این شایعه، گزارش سایت اقتصاد آنلاین است که بر اساس یک‌سری محاسبات غیرمنطقی به این عدد رسیده است.

🔹در این محاسبات فرض شده جمعیت افغانستانی‌های مهاجر در ایران ۶ میلیون و جمعیت کل کشور ۹۲ میلیون نفر است و یارانه چهار قلم نان، بنزین، گازوئیل و گاز، برای هر نفر سالی ۷۴/۵ میلیون تومان است.

🔹اگر این محاسبات درست باشد، رقم کل یارانه این چهار قلم حدود ۷۰ درصد کل نقدینگی کشور و حدود ۱/۳ برابر کل منابع عمومی بودجه کشور خواهد بود که نسبت غیرمنطقی است.

🔹محاسبه رقم دقیق کل یارانه‌ها به دلیل پیچیدگی و کمبود اطلاعات، ممکن نیست، اما در قانون بودجه کل منابع هدفمندی یارانه‌ها حدود هزار همت است.

🔹این هزار همت شامل اعتبارات یارانه نقدی، کالابرگ، مستمری‌ها، هزینه‌های مرتبط شرکت ملی نفت و گاز برای کاهش زیان و … است که فقط بخشی از آن به صورت غیرمستقیم به همه افراد ساکن ایران، از جمله مهاجران تعلق پیدا می‌کند.

🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 دوباره شکدم

🔹در قسمت ۲۲۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه کمی مفصل درباره «مکانیزم ماشه» صحبت کرده‌ایم، عبارتی که این روزها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

🔹بعد از حدود چهار سال، باز هم ادعاها درباره کاترین شکدم بالا گرفته است. بخش زیادی از این ادعاها را قبلا بررسی کرده بودیم. در این قسمت به یادآوری برخی از نتایج بررسی‌های قبلی و توضیح ادعاهای جدید پرداخته‌ایم.

🔹هفته قبل گزارش جدید فکت‌نامه با عنوان «الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل» منتشر شد که در این اپیزود درباره آن صحبت می‌کنیم. در ادامه نیز مقاله فکت‌نامه به زبان انگلیسی درباره جنگ ۱۲ روزه و هوش مصنوعی را کمی شرح می‌دهیم.

🔹ادعای نادرست گم شدن یک بمب‌افکن B2 آمریکا و همچنین ادعاها درباره کشته شدن یک افسر پدافند هوایی ایران بعد از انهدام یک اف۱۶ اسرائيل، سوژه‌های دیگر این قسمت هستند.

🔹پخش یک تصویر دستکاری‌شده از برنامه‌ای تلویزیونی به عنوان یک سند جنگی و توضیح صداوسیما در این رابطه، موضوع بعدی این اپیزود است.

🔹در بخش پایانی مرور فکت‌چک‌ها نیز درباره پرونده سما جهانباز، دختری که از سه سال قبل در شیراز ناپدید شده است، کمی صحبت کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

📝 از کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال و تصویب اینترنت طبقاتی چه می‌دانیم؟

🔹شورای عالی فضای مجازی، آئین‌نامه اجرایی کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال را تصویب کرد. اینطور اعلام شده که هدف آن، تسهیل دسترسی اینترنتی برخی شرکت‌ها از طریق IPهای باز است.

🔹سید امیر سیاح، معاون مرکز ملی فضای مجازی، اعلام کرد دسترسی آزمایشی به اینترنت آزاد برای برخی شرکت‌ها فعال شده است.

🔹همزمان، سخنگوی دولت از اعطای «اینترنت آزادتر» به خبرنگاران سخن گفت؛ اقدامی که عملاً مفهوم «اینترنت طبقاتی» را تأیید می‌کند.

🔹در کمیته تسهیل، ۷ نفر شامل رییس مرکز ملی فضای مجازی، نماینده سران قوا و وزیر اطلاعات و فرمانده سپاه و فراجا درباره بازشدن IP شرکت‌های متقاضی تصمیم می‌گیرند.

🔹اینترنت طبقاتی نوعی تفکیک سطح دسترسی اینترنتی بر اساس هویت، شغل یا وابستگی سازمانی کاربران است.

🔹این ساختار از طریق IPهای لیست سفید و مسیرهای مسدودنشده پیاده می‌شود و اصل بی‌طرفی شبکه را نقض می‌کند.

🔹دولت تلاش کرده با انکار لفظ «اینترنت طبقاتی»، پیامدهای اجتماعی آن را مدیریت کند، اما اظهارات رسمی با واقعیت فنی و اجرایی در تضاد است.

🔹نهادهای تحت نظر رهبری مانند شورای عالی فضای مجازی، سپاه و دستگاه قضایی نقش اصلی را در طراحی و اجرای این ساختار تبعیض‌آمیز دارند.

🔹تجربه‌های گذشته (طرح گشایش، اینترنت اساتید، VPN قانونی و…) نشان می‌دهد این تفکیک موقتی نیست، بلکه روندی نهادینه‌شده در حکمرانی دیجیتال ایران است.

🔹سیاست فعلی با شعار «عدالت دیجیتال» پیش می‌رود، اما در عمل، اینترنت به امتیازی برای اقلیت تبدیل شده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره رهاسازی آب زاینده رود در نتیجه بمباران تاسیسات هسته‌ای نطنز

🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که پس از بمباران تاسیسات هسته‌ای نطنز، ۴۰ میلیون متر مکعب آب به زاینده‌رود بازگشته و این نشان می‌دهد که خشکسالی وجود نداشته و آب این رودخانه پیش‌تر برای تأسیسات هسته‌ای مصرف می‌شد.

🔹اساسا فرآیند غنی‌سازی اورانیوم با استفاده از سانتریفیوژ گازی، یک فرآیند «خشک» محسوب می‌شود و به آب زیادی نیاز ندارد.

🔹اگرچه این تأسیسات برای خنک‌سازی سانتریفیوژها و مصارف عمومی خود به مقداری آب نیاز دارد، اما طبق تخمین‌ها، مصرف سالانه آن حدود ۱.۲ میلیون متر مکعب است؛ عددی بسیار ناچیز در مقایسه با صنایع واقعاً آب‌بر مانند فولاد اصفهان که مصرفی بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون متر مکعب در سال دارند.

🔹همچنین ادعا شده که رهاسازی ۴۰ میلیون متر مکعب آب، نشانه نبود خشکسالی است. ظرفیت کامل سد زاینده‌رود حدود ۱.۴ میلیارد متر مکعب است و این مقدار تنها ۲.۸ درصد کل ظرفیت سد را شامل می‌شود؛ رقمی که هیچ تاثیر معناداری بر جریان رودخانه یا معیارهای علمی خشکسالی و ترسالی ندارد.

🔹با توجه به حساسیت‌های امنیتی، اطلاعات دقیقی از منابع تامین آب تاسیسات هسته‌ای نطنز در دست نیست، اما به‌واسطه موقعیت جغرافیایی این مرکز، احتمال می‌رود آب مورد نیاز آن از چاه‌های عمیق اطراف و منابع سطحی کوه‌های کرکس تأمین شود؛ نه زاینده‌رود.

🔹در نهایت، بر اساس گزارش‌های رسمی، خروجی سد زاینده‌رود در تاریخ دهم تیرماه برای آبیاری باغات افزایش یافته است. این نوع رهاسازی در ماه تیر در سال‌های خشکسالی نیز سابقه داشته و هیچ نشانه غیرعادی ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🎙 دوباره شکدم

🔹در قسمت ۲۲۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه کمی مفصل درباره «مکانیزم ماشه» صحبت کرده‌ایم، عبارتی که این روزها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

🔹بعد از حدود چهار سال، باز هم ادعاها درباره کاترین شکدم بالا گرفته است. بخش زیادی از این ادعاها را قبلا بررسی کرده بودیم. در این قسمت به یادآوری برخی از نتایج بررسی‌های قبلی و توضیح ادعاهای جدید پرداخته‌ایم.

🔹هفته قبل گزارش جدید فکت‌نامه با عنوان «الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل» منتشر شد که در این اپیزود درباره آن صحبت می‌کنیم. در ادامه نیز مقاله فکت‌نامه به زبان انگلیسی درباره جنگ ۱۲ روزه و هوش مصنوعی را کمی شرح می‌دهیم.

🔹ادعای نادرست گم شدن یک بمب‌افکن B2 آمریکا و همچنین ادعاها درباره کشته شدن یک افسر پدافند هوایی ایران بعد از انهدام یک اف۱۶ اسرائيل، سوژه‌های دیگر این قسمت هستند.

🔹پخش یک تصویر دستکاری‌شده از برنامه‌ای تلویزیونی به عنوان یک سند جنگی و توضیح صداوسیما در این رابطه، موضوع بعدی این اپیزود است.

🔹در بخش پایانی مرور فکت‌چک‌ها نیز درباره پرونده سما جهانباز، دختری که از سه سال قبل در شیراز ناپدید شده است، کمی صحبت کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:27 مقدمه
00:03:25 مکانیسم ماشه چیست و فعال کردنش چه تبعاتی دارد؟
00:14:01 ادعای نادرست رابطه جنسی کاترین شکدم با ۱۲۰ مقام جمهوری اسلامی
00:27:03 انتساب نادرست ویدیوی یک گفتگو به کاترین شکدم
00:30:54 الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل
00:41:51 مقاله‌ فکت‌نامه به زبان انگلیسی: «اولین جنگ هوش مصنوعی»
00:48:14 ماجرای بمب‌افکن 2-B که در عملیات فریب حمله به ایران شرکت داشت
00:51:51 از سرنگونی اف۱۶ به‌دست سرهنگ محمد علیزاده چه می‌دانیم؟
00:56:39 نمایش یک سند دستکاری‌شده در صداوسیما
01:01:41 ادعاهای نادرست درباره پیدا شدن «سما جهانباز» در افغانستان
01:05:30 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

🔹 از آلایندگی زیست‌محیطی حمله به انبار نفت کن (شهران) و ری چه می‌دانیم؟

🔹سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده در جریان حمله به انبارهای سوخت در کن و ری، حدود ۱۹/۵ میلیون لیتر سوخت از بین رفته و در پی آن، ۵۷۸ تن آلاینده و ۴۷ هزار تن گاز گلخانه‌ای وارد جو تهران شده است.

🔹این برآوردها با ضرایب علمی انتشار سوخت‌ها سازگار است و حجم آلاینده‌ها از نظر علمی قابل اتکاست.

🔹با این حال، مقایسه با آلودگی روزانه تهران نشان می‌دهد که در روزهای عادی، آلودگی هوای تهران بیشتر از این حادثه است: حدود صدهزار تن گاز گلخانه‌ای و دست‌کم هزار تن آلاینده‌های معیار در هر روز تولید می‌شود.

🔹هیچ هشدار اضطراری زیست‌محیطی یا بهداشتی در پی این حادثه صادر نشد و داده‌های کیفیت هوا (AQI) در روزهای مربوط به حادثه نشان می‌دهد که کیفیت هوا در برخی ساعات حتی بهبود یافته بود.

🔹اگرچه حجم آلاینده منتشرشده در این حادثه قابل‌توجه بوده، اما در مقایسه با وضعیت مزمن آلودگی هوای تهران، این حادثه از نظر زیست‌محیطی، استثنایی یا فاجعه‌بار نبوده است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای کاهش شدید کیفیت هوا بعد از حمله موشکی به انبارهای سوخت ری و کن، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

❌ حادثه در برزیل و اتهام بی‌اساس به کارگر افغانستانی برای مسموم کردن ۱۱۴ رأس گاو

🔹در شبکه‌های اجتماعی بویژه اینستاگرام ویدیویی منتشر و در توضیح آن ادعا شده که در ایران ۱۱۴ رأس گاو به‌دلیل اینکه یک کارگر اهل افغانستان در خوراک آنها سم ریخته است، تلف شده‌اند.

🔹این خبر جعلی است و ویدیو نیز ارتباطی با ایران ندارد.

🔹اصل خبر، ۱۷ تیر در رسانه‌های برزیلی منتشر شده که در مزرعه‌ای در این کشور، ۳۲ گاو در یک مزرعه بر اثر اختلال در سیستم برق‌کشی و برق‌گرفتی ناشی از آن، از بین رفته‌اند. ویدیوی منتشرشده نیز مربوط به همین خبر است.

🔹ادعای مسمومیت و از بین رفتن ۱۱۴ رأس گاو در ایران نیز در هیچ رسانه‌ای منتشر نشده است؛ در حالی که خبرهای مشابه از تلفات دام‌ها، سال‌هاست در رسانه‌های ایران بازتاب دارد.

🔹با این توضیحات، فکت‌نامه به این ادعای جعلی که همراه با ویدیویی غیرمرتبط منتشر شده، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh