📝 فکت‌ها و ابهام‌ها درباره انفجار انبار اسکله شهید رجایی بندرعباس

🔹با وقوع انفجار در انبار کانتینرهای اسکله بندر شهید رجایی در نزدیکی بندرعباس، در بعدازظهر روز شنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ گمانه‌زنی‌های زیادی در افکار عمومی درباره ماهیت و علل این انفجارها منتشر شد.

🔹سردار رضا طلایی نیک، سخنگوی وزارت دفاع اعلام کرد: «هیچ‌گونه محموله صادراتی و وارداتی برای کاربرد نظامی در محدود حادثه آتش‌سوزی بندر شهید رجایی وجود نداشته و ندارد.»

🔹اولین اطلاعیه «کمیته بررسی علل حادثه» اعلام کرد: «قصور در رعایت اصول ایمنی و پدافند غیرعامل محرز شده است. خلاف‌اظهاری در برخی موارد وجود داشته.»

🔹می‌دانیم که ابتدا یک ماده بسیار خطرناک آتش‌زا دچار حریق اولیه شده و پس از چند ثانیه آتش شعله‌ور می‌شود و زبانه‌های آن به چند متر می‌رسد، ناگهان یک انفجار شدید رخ می‌دهد.

🔹خبرگزاری مهر با یکی از کارمندان ترخیص صحبت کرده که مدعیست شاهد این صحنه بوده که یک لیفتراک به یک کانتینر برخورد می‌کند و این باعث راه افتادن آتش‌سوزی اولیه می‌شود.

🔹هیچ ویدیویی از جهت مقابل محل انفجار وجود ندارد که این ادعا را تایید کند و براساس تصاویری که تا اینجا از لحظه انفجار ثبت شده هم نمی‌توان این ادعا را رد کرد.

🔹رنگ شعله‌ها عمدتاً نارنجی و زرد بسیار روشن بوده‌است. این رنگ‌بندی معمولاً با سوختن مواد اکسید کننده در سوخت جامد موشک بالستیک مطابقت دارد؛ موادی که در صورت انفجار، جرقه‌های درخشانی تولید می‌کنند.

🔹گمانه‌زنی بین انفجار سدیم پرکلرات و نیترات آمونیوم است. با این‌حال هر اظهارنظری بدون استفاده از داده‌های دقیق طیف‌سنجی یا نمونه‌برداری محلی، با خطا مواجه است و قضاوت براساس ویدیوی دوربین‌های مداربسته یا موبایل دقت کافی ندارد.

🔹چند ساعت پس از وقوع انفجار، تصویر هوایی منتشر شد که حداقل چهار کانون مجزای آتش در آن قابل تشخیص بود. تصویربرداری حداقل ۳ تا ۴ ساعت بعد از وقوع انفجار اولیه انجام شده‌است.

🔹ممکن است در سه کانون دیگر شعله هم مواد مشابه یا در بعضی نیترات آمونیوم، پرکلرات آمونیوم، و در بعضی پرکلرات سدیم یا پرکلرات آلومینیوم انبار شده‌باشد که پس از انفجار نقطه اول، آنها نیز منفجر شده و آتش گرفته‌اند.

🔹ادعای «بداظهاری» با توجه به اهمیت استراتژیک محموله - چه ماده اصلی سدیم پرکلرات و چه ماده کلیدی اولیه آمونیوم نیترات - می‌تواند توجیه‌کننده اهمال مقامات بندری و گمرک باشد یا حتی باعث توجیه غفلت و عدم دقت کارکنان انبار و بخش عملیات شرکت باربری دریایی سینا شود.

🔹با این حال، احتمال اینکه سفارش‌دهنده بار (صاحب کالا) برخلاف آنچه «اظهار» کرده از واقعیت آنچه انبار کرده، باخبر نباشد، کم است.

🔹در مورد سفارش‌دهنده هم ادعاهای غیرقابل اثباتی در مورد «وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح» یا «جهاد خودکفایی سپاه» مطرح شده‌است.

🔹نیمی از کل فرایند بارگیری و تخلیه بنادر ایران در بندر شهید رجایی انجام می‌شود، اما عمده این کالاها فراورده‌های نفتی و کالاهای کانتینری است.

🔹سال ۱۴۰۳ از مجموع بیش از ۱۵۸ میلیون تن بار در کل کشور، بیش از ۸۱ میلیون تن در بندر شهید رجایی بارگیری یا تخلیه شده‌اند.

🔹بعد از انفجار بزرگ روز ششم اردیبهشت نگرانی از توقف فعالیت بندر شهید رجایی مقام‌ها و رسانه‌ها ایرانی اطمینان دادند، این بندر تاثیری در تامین کالاهای اساسی ندارد.

🔹بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد، در سال گذشته کمتر از سه درصد وزن کالاهای تخلیه و بارگیری شده در این بندر، کالاهای اساسی شامل «گندم، جو، ذرت، سویا، روغن خوراکی، فرورده‌های گوشتی، مواد غذایی محصولات کشاورزی» بوده است.

🔹عمده فعالیت‌های بندر شهید رجایی تخلیه و بارگیری فرارورده‌های نفتی و کانتینری است؛ چنانکه ۵۲ درصد کالاهای نفتی و ۸۵ درصد کالاهای کانتینری ایران در سال ۱۴۰۳ در این بندر تخلیه یا بارگیری شده‌اند.

🔹با این حساب به نظر می‌رسد نگرانی از کمبود کالاهای اساسی به دلیل مختل شدن احتمالی فعالیت‌های بندر شهید رجایی، بی‌مورد است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

🔹 نقش بندر شهید رجایی در تامین کالاهای اساسی، دارو و واردات ضروری چقدر است؟

🔹رسانه‌های رسمی در ایران می‌گویند تنها ۸ درصد از کالاهای اساسی از بندر رجایی ترخیص می‌شود و در صورت اختلال در فعالیت این بندر نگرانی از بابت تامین کالاهای ضروری وجود ندارد.

🔹این آمار، دقیق و درست نیست؛ به اضافه اینکه ممکن است تصویری گمراه‌کننده‌ از نقش بندر رجایی در تامین کالاهای ضروری ترسیم کند.

🔹سهم بندر شهید رجایی در واردات «کالاهای اساسی»، (به معنی گندم، برنج، شکر خام، روغن خام، دانه‌های روغنی، ذرت، کنجاله سویا، جو، حبوبات، گوشت قرمز و گوشت مرغ) در حدود ۶ درصد است.

🔹اما این بندر در واردات داروهای ضروری، مواد اولیه دارو و ملزومات پزشکی مورد نیاز ایران (بر اساس فهرست کالاهای ضروری تعیین‌شده در هیات وزیران) نقش زیادی دارد.

🔹بررسی داده‌های گمرک در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد ۴۵ درصد واردات داروهای ضروری، ۶۹ درصد واردات مواد اولیه دارویی و ۵۱ درصد ملزومات پزشکی مورد نیاز ایران از گمرک بندر شهید رجایی وارد کشور شده‌ است.

🔹سهم این بندر در واردات «نهاده‌های دامی و کشاورزی» ضروری (بر اساس فهرست تعرفه کالاهای ضروری) بیش از ۲۰ درصد است.

🔹هنوز مشخص نیست در محدوده انفجار بندر شهید رجایی چه کالاهایی قرار داشته‌اند، اما روشن است که این بندر نقش بسیار مهمی در تامین بسیاری از کالاهای ضروری در ایران دارد.

🔹با این حساب، فکت‌نامه به این ادعای رسانه‌ها درباره نقش بندر رجایی، نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh