❌ ادعای نادرست به نقل از ایلان ماسک درباره سرمایهگذاری تاریخی در ایران
🔹در شبکههای اجتماعی ادعا شده که ایلان ماسک گفته آماده یک سرمایهگذاری تاریخی در ایران است و ایران بهزودی ثروتمندترین کشور آسیا خواهد شد.
🔹این خبر نادرست است. در هیچ منبع موثقی چنین خبری منتشر نشده و ایلان ماسک اظهارنظری در این مورد نداشته است.
🔹به نظر میرسد منبع اولیه خبر یک اکانت شبکه اجتماعی X به نام Sprinter Observer است، که یکی از منابع اکانتهای فارسی برای خبرهای ساختگی و نادرست در حوزههای سیاسی و پروپاگاندای هواداران جمهوری اسلامی محسوب میشود.
🔹این خبر همزمان با مذاکرات هستهای ایران و ایالات متحده و مثبت ارزیابی شدن آن از سوی مقامات دو کشور، مطرح شده است.
🔹با توجه به این توضیحات، فکتنامه به این ادعا نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹در شبکههای اجتماعی ادعا شده که ایلان ماسک گفته آماده یک سرمایهگذاری تاریخی در ایران است و ایران بهزودی ثروتمندترین کشور آسیا خواهد شد.
🔹این خبر نادرست است. در هیچ منبع موثقی چنین خبری منتشر نشده و ایلان ماسک اظهارنظری در این مورد نداشته است.
🔹به نظر میرسد منبع اولیه خبر یک اکانت شبکه اجتماعی X به نام Sprinter Observer است، که یکی از منابع اکانتهای فارسی برای خبرهای ساختگی و نادرست در حوزههای سیاسی و پروپاگاندای هواداران جمهوری اسلامی محسوب میشود.
🔹این خبر همزمان با مذاکرات هستهای ایران و ایالات متحده و مثبت ارزیابی شدن آن از سوی مقامات دو کشور، مطرح شده است.
🔹با توجه به این توضیحات، فکتنامه به این ادعا نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
🔹 ادعای گمراهکننده درباره سرمایهگذاری آمریکاییها در ایران
🔹اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، گفته: «هیچوقت مانعی برای همکاری اقتصادی سرمایهگذاری آمریکا در ایران نبوده است».
🔹همزمان برخی مقامهای دولتی، از جمله رئیسجمهوری ایران در روزهای گذشته اظهارات مشابهی داشتهاند و گفتهاند که علی خامنهای با سرمایهگذاری آمریکا در ایران مخالفتی ندارد.
🔹روی کاغذ و براساس قوانین، برای هیچ کشوری (به جز اسرائیل) محدودیت سرمایهگذاری در ایران وجود ندارد؛ اما بر اساس تحریمهای وضعشده در آمریکا، شرکتها و سرمایهگذاران آمریکایی اجازه فعالیت در ایران را ندارند.
🔹در توافق برجام هم تنها تحریمهای هستهای ایالات متحده لغو شد و تحریم تجاری پابرجا ماند، اما شواهدی وجود دارد که نشان میدهد جمهوری اسلامی نیز مخالف حضور سرمایهگذاران آمریکایی در ایران بوده است.
🔹برای نمونه، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، حدود یک ماه بعد از امضای برجام، اعلام کرد که او مانع حضور یا به قول او «نفوذ» اقتصادی آمریکاییها در ایران شده است.
🔹با این اوصاف فکتنامه به این ادعا که «هیچوقت مانعی برای همکاری اقتصادی سرمایهگذاری آمریکا در ایران نبوده است»، نشان «گمراهکننده» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، گفته: «هیچوقت مانعی برای همکاری اقتصادی سرمایهگذاری آمریکا در ایران نبوده است».
🔹همزمان برخی مقامهای دولتی، از جمله رئیسجمهوری ایران در روزهای گذشته اظهارات مشابهی داشتهاند و گفتهاند که علی خامنهای با سرمایهگذاری آمریکا در ایران مخالفتی ندارد.
🔹روی کاغذ و براساس قوانین، برای هیچ کشوری (به جز اسرائیل) محدودیت سرمایهگذاری در ایران وجود ندارد؛ اما بر اساس تحریمهای وضعشده در آمریکا، شرکتها و سرمایهگذاران آمریکایی اجازه فعالیت در ایران را ندارند.
🔹در توافق برجام هم تنها تحریمهای هستهای ایالات متحده لغو شد و تحریم تجاری پابرجا ماند، اما شواهدی وجود دارد که نشان میدهد جمهوری اسلامی نیز مخالف حضور سرمایهگذاران آمریکایی در ایران بوده است.
🔹برای نمونه، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، حدود یک ماه بعد از امضای برجام، اعلام کرد که او مانع حضور یا به قول او «نفوذ» اقتصادی آمریکاییها در ایران شده است.
🔹با این اوصاف فکتنامه به این ادعا که «هیچوقت مانعی برای همکاری اقتصادی سرمایهگذاری آمریکا در ایران نبوده است»، نشان «گمراهکننده» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
❌ ادعای شاخدار دزدیدهشدن لاستیکهای اتوبوس تیم پاری سن ژرمن
🔹عکسی که در شبکههای اجتماعی با عنوان «دزدیدهشدن لاستیک اتوبوس پاری سن ژرمن» منتشر شده، ساختگی است و این خبر که لاستیکهای اتوبوس این تیم فرانسوی در شهر بیرمنگام دزدیده شده، صحت ندارد.
🔹نشانههایی از جمله اشتباهات تایپی در لوگوی باشگاه که روی اتوبوس کشیده شده، نشان میدهد این عکس با ابزارهای هوش مصنوعی ساخته شده است.
🔹ضمن اینکه چنین خبری در هیچ رسانه معتبری منتشر نشده است.
🔹بر این اساس فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹عکسی که در شبکههای اجتماعی با عنوان «دزدیدهشدن لاستیک اتوبوس پاری سن ژرمن» منتشر شده، ساختگی است و این خبر که لاستیکهای اتوبوس این تیم فرانسوی در شهر بیرمنگام دزدیده شده، صحت ندارد.
🔹نشانههایی از جمله اشتباهات تایپی در لوگوی باشگاه که روی اتوبوس کشیده شده، نشان میدهد این عکس با ابزارهای هوش مصنوعی ساخته شده است.
🔹ضمن اینکه چنین خبری در هیچ رسانه معتبری منتشر نشده است.
🔹بر این اساس فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
❌ ادعای شاخدار درباره کاظم غریبآبادی و دزدی خودکار طلا
🔹در شبکههای اجتماعی شایعه شده کاظم غریبآبادی، معاون وزیر امور خارجه، در جریان مذاکرات روز ۲۳ فروردین در عمان، خودکار طلای روی میز را دزدیده و در جیب خود گذاشته است.
🔹یک ویدئوی چند ثانیهای هم از این اتفاق منتشر و در مقیاس گستردهای پخش شده است.
🔹گفته شده منبع این ادعا روزنامه تایمز عمان است؛ اما نه تایمز عمان و نه هیچ منبع معتبر دیگری چنین خبری منتشر نکرده است.
🔹سردبیر تایمز عمان در پاسخ به سوال فکتنامه تاکید کرده که «آنها چنین چیزی ننوشتهاند».
🔹ویدئوی منتشرشده نیز به وضوح ساختگی است و بر اساس یک عکس قدیمی از غریبآبادی، جعل شده است.
🔹همچنین، لباس کاظم غریبآبادی در روز مذاکره به کل متفاوت از چیزی است که در ویدئوی ساختگی دیده میشود.
🔹بنابراین فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹در شبکههای اجتماعی شایعه شده کاظم غریبآبادی، معاون وزیر امور خارجه، در جریان مذاکرات روز ۲۳ فروردین در عمان، خودکار طلای روی میز را دزدیده و در جیب خود گذاشته است.
🔹یک ویدئوی چند ثانیهای هم از این اتفاق منتشر و در مقیاس گستردهای پخش شده است.
🔹گفته شده منبع این ادعا روزنامه تایمز عمان است؛ اما نه تایمز عمان و نه هیچ منبع معتبر دیگری چنین خبری منتشر نکرده است.
🔹سردبیر تایمز عمان در پاسخ به سوال فکتنامه تاکید کرده که «آنها چنین چیزی ننوشتهاند».
🔹ویدئوی منتشرشده نیز به وضوح ساختگی است و بر اساس یک عکس قدیمی از غریبآبادی، جعل شده است.
🔹همچنین، لباس کاظم غریبآبادی در روز مذاکره به کل متفاوت از چیزی است که در ویدئوی ساختگی دیده میشود.
🔹بنابراین فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
❌ قضاوت درباره تسلط عباس عراقچی به زبان انگلیسی بر اساس یک ویدئوی دستکاریشده
🔹در شبکههای اجتماعی، ویدئویی از یک مصاحبه قدیمی عباس عراقچی به زبان انگلیسی منتشر شده است که در آن عراقچی با مکثهای طولانی صحبت میکند.
🔹این ویدئو دستمایه طعنه و انتقاد از وزیر امور خارجه ایران قرار گرفته، اما بررسی ما نشان میدهد سرعت این ویدئو کم شده است.
🔹کسی که این ویدئو را اولینبار منتشر کرده به فکتنامه گفته سرعت ویدئو را روی ۰/۸ گذاشته تا متن را راحتتر پیاده و غلطهای گرامری را فهرست کند.
🔹چنانکه از مصاحبههای مختلف عباس عراقچی برمیآید، او زبان را با لهجه فارسی، به آهستگی و با استفاده از واژههای ساده و بدون عبارتهای پیچیده صحبت میکند.
🔹با این حال چند روز پیش از این «وندی شرمن»، دیپلمات آمریکایی در مذاکرات برجام، در گفتوگویی با شبکه ABS، عباس عراقچی را فردی مسلط به زبان انگلیسی توصیف کرده بود.
🔹با این اوصاف فکتنامه به این ویدئو نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹در شبکههای اجتماعی، ویدئویی از یک مصاحبه قدیمی عباس عراقچی به زبان انگلیسی منتشر شده است که در آن عراقچی با مکثهای طولانی صحبت میکند.
🔹این ویدئو دستمایه طعنه و انتقاد از وزیر امور خارجه ایران قرار گرفته، اما بررسی ما نشان میدهد سرعت این ویدئو کم شده است.
🔹کسی که این ویدئو را اولینبار منتشر کرده به فکتنامه گفته سرعت ویدئو را روی ۰/۸ گذاشته تا متن را راحتتر پیاده و غلطهای گرامری را فهرست کند.
🔹چنانکه از مصاحبههای مختلف عباس عراقچی برمیآید، او زبان را با لهجه فارسی، به آهستگی و با استفاده از واژههای ساده و بدون عبارتهای پیچیده صحبت میکند.
🔹با این حال چند روز پیش از این «وندی شرمن»، دیپلمات آمریکایی در مذاکرات برجام، در گفتوگویی با شبکه ABS، عباس عراقچی را فردی مسلط به زبان انگلیسی توصیف کرده بود.
🔹با این اوصاف فکتنامه به این ویدئو نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
❌ ادعاهای نادرست درباره کوزه قدیمی کشف شده در ارسنجان
🔹کشف یک کوزه بزرگ سفالی در روستای جلودر شهرستان ارسنجان فارس، در اواسط فروردین ۱۴۰۴ خبرساز شد.
🔹ویدیوهای منتشر شده از این کشف در شبکههای اجتماعی گمانهزنیهای گستردهای را درباره قدمت آن به دنبال داشت و ادعاهایی درباره محتویات احتمالی آن مطرح شد.
🔹برخی کاربران مدعی شدند که این کوزه ۴ هزار سال قدمت دارد و پر از سکه است.
🔹بر اساس گمانهزنیهای اولیه کارشناسان و اعلام مقامات، کوزه احتمالا به دوره ساسانی (بین ۱۸۰۰ تا حدود ۱۳۷۰ سال پیش) تعلق دارد، اما اعلام شده که برای تعیین قطعی میزان قدمت آن نیاز به مطالعات تکمیلی است.
🔹تعیین دقیق قدمت کوزه نیازمند انجام آزمایشهای تخصصی مانند تاریخگذاری به روش ترمولومینسانس یا تاریخگذاری گرماتابی است. این روش ممکن است چند هفته تا چند ماه زمان ببرد.
🔹در مورد محتویات کوزه، مقامات میگویند کوزه خالی بود و گزارشهای شاهدان عینی و ویدیوهایی اولیه هم خلاف این ادعا نیست.
🔹مجتبی درودی، باستانشناس، میگوید از این کوزهها معمولا برای نگهداری غلات استفاده میشده و از این دست خمرهها در بیضا، کامفیروز، مرودشت و ارسنجان هم کشف شده است.
🔹بنابراین با توجه به اطلاعات موجود فکتنامه به این ادعا که کوزه کشف شده در ارسنجان ۴ هزار سال قدمت دارد و پر از سکه است، نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹کشف یک کوزه بزرگ سفالی در روستای جلودر شهرستان ارسنجان فارس، در اواسط فروردین ۱۴۰۴ خبرساز شد.
🔹ویدیوهای منتشر شده از این کشف در شبکههای اجتماعی گمانهزنیهای گستردهای را درباره قدمت آن به دنبال داشت و ادعاهایی درباره محتویات احتمالی آن مطرح شد.
🔹برخی کاربران مدعی شدند که این کوزه ۴ هزار سال قدمت دارد و پر از سکه است.
🔹بر اساس گمانهزنیهای اولیه کارشناسان و اعلام مقامات، کوزه احتمالا به دوره ساسانی (بین ۱۸۰۰ تا حدود ۱۳۷۰ سال پیش) تعلق دارد، اما اعلام شده که برای تعیین قطعی میزان قدمت آن نیاز به مطالعات تکمیلی است.
🔹تعیین دقیق قدمت کوزه نیازمند انجام آزمایشهای تخصصی مانند تاریخگذاری به روش ترمولومینسانس یا تاریخگذاری گرماتابی است. این روش ممکن است چند هفته تا چند ماه زمان ببرد.
🔹در مورد محتویات کوزه، مقامات میگویند کوزه خالی بود و گزارشهای شاهدان عینی و ویدیوهایی اولیه هم خلاف این ادعا نیست.
🔹مجتبی درودی، باستانشناس، میگوید از این کوزهها معمولا برای نگهداری غلات استفاده میشده و از این دست خمرهها در بیضا، کامفیروز، مرودشت و ارسنجان هم کشف شده است.
🔹بنابراین با توجه به اطلاعات موجود فکتنامه به این ادعا که کوزه کشف شده در ارسنجان ۴ هزار سال قدمت دارد و پر از سکه است، نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
❌ ادعای نادرست درباره وجود فناوریای با امکان تولد سالانه ۳۰ هزار نوزاد در رحمهای مصنوعی
🔹در شبکههای اجتماعی، ویدیویی همراه یک خبر منتشر شده که مدعی است شرکتی به نام اکتولایف (EctoLife) قادر است سالانه ۳۰ هزار نوزاد را در رحمهای مصنوعی هوشمند تولید کند و به والدین امکان سفارشیسازی ویژگیهای فرزندشان مانند رنگ چشم، قد و هوش را میدهد.
🔹این ویدیو را اولینبار در دسامبر ۲۰۲۲ هاشم الغیلی، فیلمساز و مروج علمی اهل یمن در یوتیوب منتشر کرد.
🔹در دنیای واقعی، هیچ شرکت یا مرکزی که سالانه ۳۰ هزار نوزاد را در رحمهای مصنوعی هوشمند تولید کند، وجود ندارد و هیچ اقدامی برای ساخت نمونه اولیه آن هم انجام نشده است.
🔹الغیلی ویدیو را به عنوان یک «مفهوم» (Concept) معرفی کرده است، نه به عنوان یک شرکت یا فناوری واقعی و موجود. او از سال ۲۰۲۲ بهروزرسانیای درباره پیشرفت این مفهوم ارائه نکرده است.
🔹در همان سال ۲۰۲۲ با فراگیر شدن این ویدیو، رسانههای معتبری مانند رویترز، خبرگزاری فرانسه و یواسای تودی آن را بررسی و ادعای وجود چنین فناوری یا تحقق قریبالوقوع آن را «نادرست» ارزیابی کردند.
🔹متخصصان زنان و زایمان و حقوق زیستی تأکید کردهاند که علم مدرن فاصله زیادی با فناوری نشان داده شده در فیلم دارد.
🔹رشد کامل جنین در خارج از رحم (اکتوژنز کامل) در آینده نزدیک بسیار بعید است. تحقیقات فعلی بر روی رحم مصنوعی با هدف حمایت حیاتی از نوزادان نارس و بسیار نارس متمرکز است، نه جایگزینی کامل دوران بارداری.
🔹موفقیتهای تحقیقاتی فعلی عمدتاً محدود به آزمایش روی حیوانات (مانند برهها) بوده است.
🔹از این رو فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹در شبکههای اجتماعی، ویدیویی همراه یک خبر منتشر شده که مدعی است شرکتی به نام اکتولایف (EctoLife) قادر است سالانه ۳۰ هزار نوزاد را در رحمهای مصنوعی هوشمند تولید کند و به والدین امکان سفارشیسازی ویژگیهای فرزندشان مانند رنگ چشم، قد و هوش را میدهد.
🔹این ویدیو را اولینبار در دسامبر ۲۰۲۲ هاشم الغیلی، فیلمساز و مروج علمی اهل یمن در یوتیوب منتشر کرد.
🔹در دنیای واقعی، هیچ شرکت یا مرکزی که سالانه ۳۰ هزار نوزاد را در رحمهای مصنوعی هوشمند تولید کند، وجود ندارد و هیچ اقدامی برای ساخت نمونه اولیه آن هم انجام نشده است.
🔹الغیلی ویدیو را به عنوان یک «مفهوم» (Concept) معرفی کرده است، نه به عنوان یک شرکت یا فناوری واقعی و موجود. او از سال ۲۰۲۲ بهروزرسانیای درباره پیشرفت این مفهوم ارائه نکرده است.
🔹در همان سال ۲۰۲۲ با فراگیر شدن این ویدیو، رسانههای معتبری مانند رویترز، خبرگزاری فرانسه و یواسای تودی آن را بررسی و ادعای وجود چنین فناوری یا تحقق قریبالوقوع آن را «نادرست» ارزیابی کردند.
🔹متخصصان زنان و زایمان و حقوق زیستی تأکید کردهاند که علم مدرن فاصله زیادی با فناوری نشان داده شده در فیلم دارد.
🔹رشد کامل جنین در خارج از رحم (اکتوژنز کامل) در آینده نزدیک بسیار بعید است. تحقیقات فعلی بر روی رحم مصنوعی با هدف حمایت حیاتی از نوزادان نارس و بسیار نارس متمرکز است، نه جایگزینی کامل دوران بارداری.
🔹موفقیتهای تحقیقاتی فعلی عمدتاً محدود به آزمایش روی حیوانات (مانند برهها) بوده است.
🔹از این رو فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
❌ ادعای نادرست ضرر میوههای زشت و بدشکل برای سلامت انسان
🔹پستی در اینستاگرام ادعا کرده که میوههای بدشکل، از سلولهای گیاهی سرطانی تشکیل شدهاند و نباید مصرف شوند.
🔹این ادعا، علمی نیست. شکل، اندازه یا رنگ غیرعادی میوهها معمولاً به دلایل محیطی مانند آسیب حشرات، تنش آبی، شرایط خاک، آفتزدگی یا سرمازدگی ایجاد میشود. همچنین، اختلال در گردهافشانی میتواند باعث رشد ناقص یا نامتقارن میوه شود.
🔹آفات مختلفی مانند شتهها، مگسها، و کنهها نیز میتوانند با تغذیه یا تخمگذاری درون میوه، باعث بدشکلی آن شوند. برخی ویروسها هم با انتقال بخاطر حشرات، ظاهر میوه را تغییر میدهند. با این حال، هیچکدام از این تغییرات ظاهری، نشانه ناسالم بودن میوه نیست و مصرف آنها برای انسان بیخطر است.
🔹اصطلاح «سرطان» برای گیاهان نادرست و گمراهکننده است؛ چون سلولهای گیاهی برخلاف انسانها توانایی متاستاز ندارند. تومورهای گیاهی معمولاً موضعی هستند و خطری برای انسان ندارند.
🔹خطر واقعی زمانی است که میوه دچار فساد میشود؛ مثلاً کپک بزند و بوی نامطبوع یا طعم ترشیده داشته باشد، که در این صورت باید دور ریخته شود. در غیر این صورت، میوههای بدشکل نیز میتوانند سالم و حتی غنیتر از نظر آنتیاکسیدان باشند.
🔹بنابراین فکتنامه به این ادعا درباره میوهها نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹پستی در اینستاگرام ادعا کرده که میوههای بدشکل، از سلولهای گیاهی سرطانی تشکیل شدهاند و نباید مصرف شوند.
🔹این ادعا، علمی نیست. شکل، اندازه یا رنگ غیرعادی میوهها معمولاً به دلایل محیطی مانند آسیب حشرات، تنش آبی، شرایط خاک، آفتزدگی یا سرمازدگی ایجاد میشود. همچنین، اختلال در گردهافشانی میتواند باعث رشد ناقص یا نامتقارن میوه شود.
🔹آفات مختلفی مانند شتهها، مگسها، و کنهها نیز میتوانند با تغذیه یا تخمگذاری درون میوه، باعث بدشکلی آن شوند. برخی ویروسها هم با انتقال بخاطر حشرات، ظاهر میوه را تغییر میدهند. با این حال، هیچکدام از این تغییرات ظاهری، نشانه ناسالم بودن میوه نیست و مصرف آنها برای انسان بیخطر است.
🔹اصطلاح «سرطان» برای گیاهان نادرست و گمراهکننده است؛ چون سلولهای گیاهی برخلاف انسانها توانایی متاستاز ندارند. تومورهای گیاهی معمولاً موضعی هستند و خطری برای انسان ندارند.
🔹خطر واقعی زمانی است که میوه دچار فساد میشود؛ مثلاً کپک بزند و بوی نامطبوع یا طعم ترشیده داشته باشد، که در این صورت باید دور ریخته شود. در غیر این صورت، میوههای بدشکل نیز میتوانند سالم و حتی غنیتر از نظر آنتیاکسیدان باشند.
🔹بنابراین فکتنامه به این ادعا درباره میوهها نشان «نادرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
🔹در قسمت ۲۱۱ پادکست هفتگی فکتنامه، ابتدا درستیسنجی ادعاهای مرتبط با موضوع مذاکرات ایران و آمریکا را مرور کردیم؛ از حواشی کاظم غریبآبادی و خودکار طلا و انگلیسی حرف زدن عباس عراقچی گرفته تا بازنشر یک ویدیوی قدیمی با این ادعا که قرار است سفارت ایران در آمریکا بازگشایی شود.
🔹دو ادعای مربوط به سرمایهگذاری آمریکا در ایران نیز از سوژههای دیگری هستند که با محوریت همین خبرها منتشر شده بود و ما آنها را فکتچک کردیم.
🔹ادعای رهگیری بمبافکن B2 آمریکا به دست ارتش جمهوری اسلامی ایران، مورد توجه بسیاری از هواداران حکومت ایران قرار گرفته بود؛ ادعایی که البته نادرست است و درباره آن توضیح دادهایم.
🔹بازنشر چند ویدیوی قدیمی، بهانه تکرار ادعاهایی درباره انتقال آب از ایران به عراق و کویت شده بود که در این قسمت به فکتچک آن اشاره کردهایم.
🔹خبر باززیستسازی گونه منقرضشده «گرگ وحشت» در روزهای اخیر مورد توجه رسانهها و شبکههای اجتماعی قرار گرفت اما در انتشار این اخبار، ادعاهای غیرعلمی مختلفی نیز مطرح شد. در این اپیزود درباره این دستاورد پربحث توضیحاتی دادهایم.
🔹ادعای نادرست سرطانزا بودن نان گرمشده، برشته و تستشده، موضوع دیگری است که به آن پرداختهایم.
🔹سوژه بعدی، وضعیت بیماری و درخواست درمان فردی است که در سیستان و بلوچستان به «مرد درختی» مشهور شده بود و همین مساله دستاویز انتشار یک عکس ساختگی شد.
🔹یک خبرگزاری داخلی ایران، تصاویری را با عنوان عکسهای X-Ray از مهاجران غیرقانونی در پایانه مرزی مکزیک منتشر کرده بود؛ اما این عکسها دستکاری شدهاند و حاصل یک پروژه هنری هستند.
🔹در ادامه، چند ادعای وایرالشده در شبکههای اجتماعی را به شکل کوتاه مرور کردهایم؛ از ادعای تکراری دسترسی به اینترنت استارلینک در ایران و اختراع جدید ایلان ماسک و ربات جدید کاوازاکی گرفته تا دیسکو در مدینه، ادعای سرقت لاستیکهای اتوبوس پاریسنژرمن و ویدئویی از تولید غیربهداشتی نودل با ضایعات نان.
🎙 پادکست فکتنامه را از همه اپلیکیشنهای دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کستباکس بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
❌ چرا سند سازمان سیا درباره حمله موجودات فضایی به سربازان شوروی بیاعتبار است؟
🔹برخی پایگاههای خبری در ایران گزارشهایی با این مضمون منتشر کردهاند: «حمله موجودات فضایی به سربازان شوروی در اوکراین؛ سیا گزارش محرمانه «کا گ ب» را منتشر کرد؛ سربازها تبدیل به سنگ شدند.»
🔹این گزارشها محدود به ایران نیست و نمونههای آن در برخی رسانههای خارجی هم منتشر شده است.
🔹مبنای این اخبار سندی سازمان CIA با عنوان «گزارش روزنامه درباره شواهد ادعایی از حادثهای مرتبط با بشقاب پرنده» است که ۲۵ سال پیش از حالت طبقهبندی خارج شد.
🔹این سند ترجمه گزارشی است که در یک «روزنامه اوکراینی» منتشر شده که خود روزنامه اوکراینی ادعا میکند داستان را بر اساس گزارشی از یک «نشریه کانادایی» بازگو میکند.
🔹محتوای این سند در واقع روایت دستششمی است که جز دو تای اول، یعنی خود سند CIA و روزنامه اوکراینی، بقیه به احتمال زیاد وجود خارجی ندارند.
🔹دقیقا معلوم نیست قصد نویسنده سند CIA از تهیه این گزارش چیست، اما میتوان تصور کرد این گزارش به دلیل اشاره روزنامه اوکراینی به CIA و نسبت دادن ادعاها به این سازمان تهیه شده باشد.
🔹در میان اسناد CIA صدها گزارش درباره مشاهده موجودات فرازمینی وجود دارد. مبنای این گزارشها، روایت شاهدان عینی یا ادعا درباره پدیدههای عجیب و غریب است.
🔹این روایتها بدون پشتیبانی دلایل علمی، در بهترین حالت تجربههای شخصیاند و از نظر علمی اعتباری ندارند.
🔹بنابراین، انتشار این خبر به گونهای که انگار شواهد قابل اعتنایی از «مشاهده موجودات فرازمینی» ارائه شده و به غیرمعتبر بودن منبع ادعا اشاره نشده باشد، «گمراهکننده» است.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹برخی پایگاههای خبری در ایران گزارشهایی با این مضمون منتشر کردهاند: «حمله موجودات فضایی به سربازان شوروی در اوکراین؛ سیا گزارش محرمانه «کا گ ب» را منتشر کرد؛ سربازها تبدیل به سنگ شدند.»
🔹این گزارشها محدود به ایران نیست و نمونههای آن در برخی رسانههای خارجی هم منتشر شده است.
🔹مبنای این اخبار سندی سازمان CIA با عنوان «گزارش روزنامه درباره شواهد ادعایی از حادثهای مرتبط با بشقاب پرنده» است که ۲۵ سال پیش از حالت طبقهبندی خارج شد.
🔹این سند ترجمه گزارشی است که در یک «روزنامه اوکراینی» منتشر شده که خود روزنامه اوکراینی ادعا میکند داستان را بر اساس گزارشی از یک «نشریه کانادایی» بازگو میکند.
🔹محتوای این سند در واقع روایت دستششمی است که جز دو تای اول، یعنی خود سند CIA و روزنامه اوکراینی، بقیه به احتمال زیاد وجود خارجی ندارند.
🔹دقیقا معلوم نیست قصد نویسنده سند CIA از تهیه این گزارش چیست، اما میتوان تصور کرد این گزارش به دلیل اشاره روزنامه اوکراینی به CIA و نسبت دادن ادعاها به این سازمان تهیه شده باشد.
🔹در میان اسناد CIA صدها گزارش درباره مشاهده موجودات فرازمینی وجود دارد. مبنای این گزارشها، روایت شاهدان عینی یا ادعا درباره پدیدههای عجیب و غریب است.
🔹این روایتها بدون پشتیبانی دلایل علمی، در بهترین حالت تجربههای شخصیاند و از نظر علمی اعتباری ندارند.
🔹بنابراین، انتشار این خبر به گونهای که انگار شواهد قابل اعتنایی از «مشاهده موجودات فرازمینی» ارائه شده و به غیرمعتبر بودن منبع ادعا اشاره نشده باشد، «گمراهکننده» است.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
🔹 تصویر خفاش بزرگ فیلیپینی؛ واقعی اما گمراهکننده
🔹در شبکههای اجتماعی تصویری با عنوان خفاش عظیم در فیلیپین منتشر و گفته شده بزرگترین گونه خفاش جهان معروف به روباه پرنده تاج طلایی است که اندازه آن تا ۱۷۰ سانتیمتر هم میرسد.
🔹این تصویر واقعی است اما ادعای آن، گمراهکننده است.
🔹گونهای از «خفاشهای میوهخوار بزرگجثه»، بهنام روباه پرنده معروف است. طول دو سر بال این خفاشها ممکن است به ۱۵۰ یا در موارد نادری به ۱۷۰ سانتیمتر برسد؛ اما جثه حیوان بسیار کوچکتر است و قد آن به ۳۰ سانتیمتر میرسد.
🔹در نتیجه، بیان این جمله که اندازه این حیوان ۱۷۰ سانتیمتر است، بدون اشاره به اینکه این عدد فاصله دو سر بال است نه اندازه قد حیوان، گمراهکننده است.
🔹ضمن اینکه به دلیل پرسپکتیو و خطای دید، خفاش در این عکس بزرگتر از اندازه واقعیاش به نظر میرسد.
🔹بر همین اساس فکتنامه به این ادعا نشان «گمراهکننده» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹در شبکههای اجتماعی تصویری با عنوان خفاش عظیم در فیلیپین منتشر و گفته شده بزرگترین گونه خفاش جهان معروف به روباه پرنده تاج طلایی است که اندازه آن تا ۱۷۰ سانتیمتر هم میرسد.
🔹این تصویر واقعی است اما ادعای آن، گمراهکننده است.
🔹گونهای از «خفاشهای میوهخوار بزرگجثه»، بهنام روباه پرنده معروف است. طول دو سر بال این خفاشها ممکن است به ۱۵۰ یا در موارد نادری به ۱۷۰ سانتیمتر برسد؛ اما جثه حیوان بسیار کوچکتر است و قد آن به ۳۰ سانتیمتر میرسد.
🔹در نتیجه، بیان این جمله که اندازه این حیوان ۱۷۰ سانتیمتر است، بدون اشاره به اینکه این عدد فاصله دو سر بال است نه اندازه قد حیوان، گمراهکننده است.
🔹ضمن اینکه به دلیل پرسپکتیو و خطای دید، خفاش در این عکس بزرگتر از اندازه واقعیاش به نظر میرسد.
🔹بر همین اساس فکتنامه به این ادعا نشان «گمراهکننده» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
❌ ادعای نادرست درباره طول عمر انسانهای عصر باستان بر اثر روزهداری
🔹در یک ویدیوی اینستاگرامی ادعا شده انسانها در دوران باستان هزاران سال عمر میکردند و این به خاطر روزهداری بوده است.
🔹در متون اساطیری و مذهبی به عمرهای طولانی افرادی مانند پیامبران و پادشاهان اشاره شده، اما این اعداد ارزش نمادین دارند و با یافتههای علمی مدرن در مورد طول عمر انسان در دوران باستان در تضاد است.
🔹بر اساس منابع علمی، میانگین امید به زندگی در دوران باستان بین ۲۰ تا ۴۰ سال بود.
🔹نرخ بالای مرگومیر نوزادان و کودکان، عامل اصلی پایین بودن این شاخص بوده و بر اساس تخمینهای موجود، نرخ مرگ و میر کودکان در دوران باستان حدود ۵۰ درصد بوده است.
🔹عوامل متعددی مانند بیماریهای عفونی، بهداشت و سلامت عمومی ضعیف، سوءتغذیه، خشونت و جنگ، و خطرات زایمان، موجب نرخ بالای مرگومیر در تمام سنین میشد.
🔹همچنین، ادعای تأثیر روزهداری بر افزایش طول عمر، غیرقابل اثبات است.
🔹برخی از مطالعات اثربخشی کاهش کالری دریافتی بر افزایش طول عمر موشها را نشان میدهد، اما اثربخشی آن در مورد انسان اثبات نشده است.
🔹با توجه مجموعه اطلاعات موجود، فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹در یک ویدیوی اینستاگرامی ادعا شده انسانها در دوران باستان هزاران سال عمر میکردند و این به خاطر روزهداری بوده است.
🔹در متون اساطیری و مذهبی به عمرهای طولانی افرادی مانند پیامبران و پادشاهان اشاره شده، اما این اعداد ارزش نمادین دارند و با یافتههای علمی مدرن در مورد طول عمر انسان در دوران باستان در تضاد است.
🔹بر اساس منابع علمی، میانگین امید به زندگی در دوران باستان بین ۲۰ تا ۴۰ سال بود.
🔹نرخ بالای مرگومیر نوزادان و کودکان، عامل اصلی پایین بودن این شاخص بوده و بر اساس تخمینهای موجود، نرخ مرگ و میر کودکان در دوران باستان حدود ۵۰ درصد بوده است.
🔹عوامل متعددی مانند بیماریهای عفونی، بهداشت و سلامت عمومی ضعیف، سوءتغذیه، خشونت و جنگ، و خطرات زایمان، موجب نرخ بالای مرگومیر در تمام سنین میشد.
🔹همچنین، ادعای تأثیر روزهداری بر افزایش طول عمر، غیرقابل اثبات است.
🔹برخی از مطالعات اثربخشی کاهش کالری دریافتی بر افزایش طول عمر موشها را نشان میدهد، اما اثربخشی آن در مورد انسان اثبات نشده است.
🔹با توجه مجموعه اطلاعات موجود، فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Audio
🔹در قسمت ۲۱۱ پادکست هفتگی فکتنامه، ابتدا درستیسنجی ادعاهای مرتبط با موضوع مذاکرات ایران و آمریکا را مرور کردیم؛ از حواشی کاظم غریبآبادی و خودکار طلا و انگلیسی حرف زدن عباس عراقچی گرفته تا بازنشر یک ویدیوی قدیمی با این ادعا که قرار است سفارت ایران در آمریکا بازگشایی شود.
🔹دو ادعای مربوط به سرمایهگذاری آمریکا در ایران نیز از سوژههای دیگری هستند که با محوریت همین خبرها منتشر شده بود و ما آنها را فکتچک کردیم.
🔹ادعای رهگیری بمبافکن B2 آمریکا به دست ارتش جمهوری اسلامی ایران، مورد توجه بسیاری از هواداران حکومت ایران قرار گرفته بود؛ ادعایی که البته نادرست است و درباره آن توضیح دادهایم.
🔹بازنشر چند ویدیوی قدیمی، بهانه تکرار ادعاهایی درباره انتقال آب از ایران به عراق و کویت شده بود که در این قسمت به فکتچک آن اشاره کردهایم.
🔹خبر باززیستسازی گونه منقرضشده «گرگ وحشت» در روزهای اخیر مورد توجه رسانهها و شبکههای اجتماعی قرار گرفت اما در انتشار این اخبار، ادعاهای غیرعلمی مختلفی نیز مطرح شد. در این اپیزود درباره این دستاورد پربحث توضیحاتی دادهایم.
🔹ادعای نادرست سرطانزا بودن نان گرمشده، برشته و تستشده، موضوع دیگری است که به آن پرداختهایم.
🔹سوژه بعدی، وضعیت بیماری و درخواست درمان فردی است که در سیستان و بلوچستان به «مرد درختی» مشهور شده بود و همین مساله دستاویز انتشار یک عکس ساختگی شد.
🔹یک خبرگزاری داخلی ایران، تصاویری را با عنوان عکسهای X-Ray از مهاجران غیرقانونی در پایانه مرزی مکزیک منتشر کرده بود؛ اما این عکسها دستکاری شدهاند و حاصل یک پروژه هنری هستند.
🔹در ادامه، چند ادعای وایرالشده در شبکههای اجتماعی را به شکل کوتاه مرور کردهایم؛ از ادعای تکراری دسترسی به اینترنت استارلینک در ایران و اختراع جدید ایلان ماسک و ربات جدید کاوازاکی گرفته تا دیسکو در مدینه، ادعای سرقت لاستیکهای اتوبوس پاریسنژرمن و ویدئویی از تولید غیربهداشتی نودل با ضایعات نان.
🎙 پادکست فکتنامه را از همه اپلیکیشنهای دریافت پادکست بشنوید.
📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.
👈 در کستباکس بشنوید
👈 در اپل پادکست بشنوید
👈 در اسپاتیفای بشنوید
00:01:24 مقدمه
00:02:23 ادعای شاخدار درباره کاظم غریبآبادی و دزدی خودکار طلا
00:10:01 بحث درباره تسلط عباس عراقچی به انگلیسی بر اساس یک ویدئو
00:15:54 ادعای گمراهکننده درباره سرمایهگذاری آمریکاییها در ایران
00:23:50 ویدیوی قدیمی همراه با ادعای بازگشایی سفارت ایران در آمریکا
00:26:43 ادعای نادرست به نقل از ایلان ماسک درباره سرمایهگذاری در ایران
00:29:45 ادعای نادرست رهگیری بمبافکن ب۲ به دست ارتش
00:34:35 ادعاهای بیاساس درباره انتقال آب از ایران به عراق و کویت
00:44:54 ادعای شبهعلمی بازگشت گونه منقرضشده گرگوحشت به طبیعت
00:55:52 ادعای نادرست سرطانزا بودن نان گرمشده، برشته و تست
01:02:17 عکس و ادعای نادرست درباره درمان مرد درختی
01:05:04 تصاویر هنری قدیمی از مهاجران غیرقانونی در پایانه مرزی مکزیک
01:07:29 پخش ویدیو نادرست درباره اتصال استارلینک به موبایل در ایران
01:09:17 کمپین تبلیغاتی جدید یک سریال و ادعایی درباره ایلان ماسک
01:11:11 ادعای گمراهکننده درباره ربات چهارپای هوشمند کاوازاکی
01:13:51 برگزاری دیسکو در استان مدینه
01:16:18 ادعای شاخدار دزدیدهشدن لاستیکهای اتوبوس پاریسنژرمن
01:19:17 ویدئوی جعلی از فرایند غیربهداشتی ساخت نودل با ضایعات نان
01:21:36 کامنتها
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
❌ ادعای شاخدار درباره بازگشت آمریکاییها به سفارت ایالات متحده در تهران
🔹در اینستاگرام ویدیویی منتشر شده که ادعا میکند آمریکاییها را در حال ورود به سفارت آمریکا در تهران بعد از مذاکرات اخیر ایران و ایالات متحده نشان میدهد.
🔹چنین خبری در هیچ رسانه معتبری منتشر نشده است. همچنین، پلاک اتومبیلهای دیده شده در تصویر متعلق به کردستان عراق و شهر اربیل است.
🔹جستجوی معکوس تصویر نشان میدهد که این ویدیو سه روز قبل در صفحه فردی منتشر شده است که به نظر میرسد یکی از اعضای خانواده نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق باشد.
🔹اکثر عکسهای این صفحه مربوط به ادریس نچیروان بارزانی، فرزند رئیس اقلیم کردستان عراق است.
🔹از این رو فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹در اینستاگرام ویدیویی منتشر شده که ادعا میکند آمریکاییها را در حال ورود به سفارت آمریکا در تهران بعد از مذاکرات اخیر ایران و ایالات متحده نشان میدهد.
🔹چنین خبری در هیچ رسانه معتبری منتشر نشده است. همچنین، پلاک اتومبیلهای دیده شده در تصویر متعلق به کردستان عراق و شهر اربیل است.
🔹جستجوی معکوس تصویر نشان میدهد که این ویدیو سه روز قبل در صفحه فردی منتشر شده است که به نظر میرسد یکی از اعضای خانواده نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق باشد.
🔹اکثر عکسهای این صفحه مربوط به ادریس نچیروان بارزانی، فرزند رئیس اقلیم کردستان عراق است.
🔹از این رو فکتنامه به این ادعا نشان «شاخدار» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
🔹 اغراق در رکوردشکنی جستجوی بلیط مشهد همزمان با پخش سریال پایتخت
🔹در رسانهها، مطبوعات و شبکههای اجتماعی ادعا شده که در حین پخش قسمت پایانی سریال تلویزیونی «پایتخت» جستجوی عبارت «بلیط مشهد» در گوگل بسیار زیاد شده و «رکوردشکنی» کردهاست.
🔹دادههای گوگل ترندز تایید میکند که بین ساعتهای ۱۰ تا ۱۱ شب ۲۷ فروردین، جستجوی واژه «بلیط مشهد» از داخل ایران یک ماکزیمم نسبی داشته و شدت تغییرات به حدی بوده که میتوان گفت یک Peak شدید یا Spike رخ داده و یک روتین نبودهاست.
🔹اما در همین نمودار هم دیده میشود که دو روز قبل از آن، یعنی در ۲۵ فروردین ۱۴۰۴، مقدار جستجوی «بلیط مشهد» در ساعتی پیک زده که تقریبا ۳۳ درصد بیشتر از پیک ۲۷ اردیبهشت در ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب بودهاست.
🔹در ۱۲ ماه گذشته، پیک جستجو در روز ۱۱ شهریور ۱۴۰۳ (اول سپتامبر ۲۰۲۴) بوده و مقدارش تقریبا دو برابر ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ است.
🔹در تمام تاریخ راهاندازی سرویس گوگل ترندز از تیرماه ۱۳۸۵ تا امروز، رکورد جستجوی «بلیط مشهد» در شهریور ۱۴۰۲ رخ داده است.
🔹ما این تحقیقات را با واژه «بلیت مشهد» نیز تکرار کردیم که پیکها منطبق است اما مقدار نسبی آن بسیار بسیار کمتر از «بلیط مشهد» است (۳۴ برابر).
🔹بنابراین فکتنامه به این ادعای رسانهها و شبکههای اجتماعی نشان «نیمهدرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
🌐 @Factnameh
🔹در رسانهها، مطبوعات و شبکههای اجتماعی ادعا شده که در حین پخش قسمت پایانی سریال تلویزیونی «پایتخت» جستجوی عبارت «بلیط مشهد» در گوگل بسیار زیاد شده و «رکوردشکنی» کردهاست.
🔹دادههای گوگل ترندز تایید میکند که بین ساعتهای ۱۰ تا ۱۱ شب ۲۷ فروردین، جستجوی واژه «بلیط مشهد» از داخل ایران یک ماکزیمم نسبی داشته و شدت تغییرات به حدی بوده که میتوان گفت یک Peak شدید یا Spike رخ داده و یک روتین نبودهاست.
🔹اما در همین نمودار هم دیده میشود که دو روز قبل از آن، یعنی در ۲۵ فروردین ۱۴۰۴، مقدار جستجوی «بلیط مشهد» در ساعتی پیک زده که تقریبا ۳۳ درصد بیشتر از پیک ۲۷ اردیبهشت در ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب بودهاست.
🔹در ۱۲ ماه گذشته، پیک جستجو در روز ۱۱ شهریور ۱۴۰۳ (اول سپتامبر ۲۰۲۴) بوده و مقدارش تقریبا دو برابر ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ است.
🔹در تمام تاریخ راهاندازی سرویس گوگل ترندز از تیرماه ۱۳۸۵ تا امروز، رکورد جستجوی «بلیط مشهد» در شهریور ۱۴۰۲ رخ داده است.
🔹ما این تحقیقات را با واژه «بلیت مشهد» نیز تکرار کردیم که پیکها منطبق است اما مقدار نسبی آن بسیار بسیار کمتر از «بلیط مشهد» است (۳۴ برابر).
🔹بنابراین فکتنامه به این ادعای رسانهها و شبکههای اجتماعی نشان «نیمهدرست» میدهد.
👈 در فکتنامه بخوانید
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM