@dusharge || همت شهبازی
271 subscribers
119 photos
2 videos
30 files
346 links
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
Download Telegram
یئنه دیلیمیز، ادبیاتیمیز

#همت_شهبازی

بئله نظره گلیر کی بو گونکو دیلیمیزی قورویوب ساخلاماق یاواش-یاواش چتین‌لشیر. دیلیمیزین الینده، قوروما جیهازلاری (مثلن: #مدرسه، #مئدیا، #تلویزیا و...) اولمادان یاری جان حیاتا داوام ائدیر. بئله اولدوقدا #دیل اؤز کؤکونو، اؤز اوریژینال‌لیغینی ایتیریر؛ بو دا ادبی یارادیجیلیقدا تاثیر قویور. دیلیمیزین کلمه احتیاطلاریندان (ذخیره) اوزاقلاشان اوخوجوموز، ادبیاتیمیزین دا دیلینی باشا دوشمه‌یه‌جکدیر. داها دوغروسو، بو گون #ادبیاتیمیز بیر دیل یاشاییر، کوتله آراسیندا یاشانان دیل ایسه، باشقا بیر دیل حساب اولونور. بو سؤز، ائله آلینماسین کی عمومیتله بو ایکی دیل حقیقتن ایکی فرقلی یابانجی دیل ساییلیرلار. بو سؤزدن مقصد دیلیمیزده اولان گئدیشاتا اولتیماتوم وئرمکدیر.
دانیشیق دیلیمیز صنعی و ساختالاشیر. اونا گؤره کی هم قراماتیکاسی (نحوی) یادلاشیر هم یئرلی و دوغما سؤزلریمیز باشقا دیل‌لردن گلن سؤزلرله قاریشیر. بعضی‌لری بونو آل-وئر حساب ائدیرلر. منجه بونو او زامان آل-وئر حساب ائتمک اولار کی آلیش-وئریشده اولان ایکی دیل آراسیندا بوتون واریانت‌لار آربا و برابر، یعنی منیم دیلیمی تبلیغ ائدن مئدیا، یازی، اوخوجولوق، مکتب و ... آلیش-وئریش‌ ائتدییم دیلین جیهازلار ایله باشا باش اولسون. بیز بونون ترسینی گؤروروک.
بیر طرفین خئیرینه سونا چاتان دیلده اولان سؤز آلیش-وئریشی‌نین آدی یالنیز #قوماردیر. بو قومارین بیر اوجوندا اودان، بیر اوجوندا ایسه اودوزان واردیر. چونکی جیهازلاردا برابرسیزلیک حاکیمدیر. بس دیلیمیزه داخیل اولان یاد بیر دیلین کیملییی برابر دورومدا آلیش-وئریشه کئچه بیلر. عکس حالدا ایسه زیان گؤرن کیمسه، بو مسئله‌یه یئترینجه قایغی گؤسترمه‌ین طرف اولاجاقدیر.
بوردا ایسه صحبت بیزیم #آنا_دیلیمیزدن گئدیر. مسئله‌نین هر طرفینه یاناشدیقدا ان آزیندان دانیشیق و یا کوتله دیلیمیزده اودوزان طرف ده ائله بیزیک. قالیر ادبیات دیلیمیز. بو دا هر ایکی طرفدن قیسقیدادیر. یعنی بیر طرفدن باشقا دیل‌لرین هجوم گتیرمه‌سی، بیر طرفدن ده یوخاریدا دئدییم او دانیشیق دیلینی باشقا دیل‌لرین خئیرینه اودوزان واریانت، ادبیاتیمیزین دیلینی باشا دوشمه‌مکده سوچلاندیریر؛ بونون آردیندا ایسه ادبیاتیمیز اوخوجوسوز قالیر. ادبیاتچیلاریمیز، یالنیز بیر خاص ادبیاتچیلارلا دانیشیغا و دیالوگا کئچه بیلیر.
بو دورومدا نه #ادبیاتچی و نه #اوخوجو اؤز توتدوغو یولدان گئری چکیله بیلمیر. ادبیاتچی گئری چکیلدیکده اونون تکجه سیلاحی اولان دیلی‌نین آرادان گئتمه‌سی‌نین شاهیدی اولور. بونا گؤره ده اوغراشدیغی دیل، دوشونو‌لمز اولسا دا قورویوب ساخلاماسینا فیکیرلشیر. داها دوغروسو او، بو گونکو یازدیغی اثره گله‌جکده، تاریخی #دیلچیلیکده، موزئی‌لره باش ووران آرخئولوقلار (باستان‌شناس) گؤزوندن یاناشیر. بئله کی ان آزیندان بو دوشونجه‌ده‌دیر کی، بو گون اونون دیلینی باشا دوشمه‌سه‌لر ده، گله‌جکده اونون بو گونکو یازیب یاراتدیغی دیلدن بیر دیل اؤزه‌یی کیمی استفاده ائده بیلرلر.
ديل چئشيدلي موضوعلارلا ياناشي چئشيدلي سجييه قازانير. سياست، شعر، ادبيات، فلسفه، بيليم و گونده‌ليك ديل‌لرين هر بيريسي‌نين اؤزونه مخصوصلوغو وار. بو قونولار، اؤزونه مخصوص ديل‌لري بيربيريندن سئچيلير و اؤزو اوچون سجييه قازانير.
مدرن دونياميزين دايم حركتده اولماسي طلب ائدير كي اونو عكس ائتديرن صنعت ده حركتده اولسون. صنعت ده بو حركتي گؤسترن شئي، ديل و اونون اوزرينده ياراديلان صنعتكارليقلاردير. ديل آنلاييشلاري‌نين گئنيشلنمه‌سي نتیجه‌سینده صنعتكارين دا گؤروش‌لري گئنيشله‌نير.

#یئنه بو مسئله‌یه قاییداجاغیق....

https://telegram.me/dusharge
@dusharge || همت شهبازی
#مئدیا و #پست_مدرن_تاریخ یازان: #همت_شهبازی #کیتابچی درگیسی، #باکی ۲۰۱۴، ۷.جی سای @dusharge
#مئدیا و #پست_مدرن_تاریخ

یازان : #همت_شهبازی

ظنیمجه تاریخین ایشله‌یی (کارکرد) کئچمیشه نسبت، دییشیلمه‌ییب‌دیر. کئچمیشده، -عمومیتله مدرن دونیادان اؤنجه‌نی نظره آلیرام– تاریخ: شاهلارین، شاهزاده‌لرین، سارایلارین و عمومیتله اقتدارین آجیلی-شیرینلی سرگذشت‌لری ایدی. داها دوغروسو تاریخده یالنیز شاهلیق و یوکسک طبقه‌لی‌لیک حؤکوم سوروردو و آشاغی طبقه‌لردن سؤز ائدیلمیردی.بو آنلاییش، #مدرنیته دؤوروندن بویانا، #هئگئل و #مارکس‌ین، طبقه دارتیشمالاریندان سونرا ماهیتینی دییشدی. بئله کی بو آنلاییش، کئچمیشین تام عکسینه اولاراق بیر مدت آشاغی طبقه‌لرین تاریخی روایتینه چئوریلدی؛ تاریخ، بو طبقه‌لرین سرگذشتینی آرادی. بو، مدرن چاغین ایلک باشلانغیجیندا اولدو. چونکی بو زاماندا أن اؤنملی طبقه یعنی #ضیالی طبقه‌سی یاراندی. ضیالی طبقه‌سی، اؤز آنلاییشی‌نین اساسینی داها دوغروسو اؤز گوجونو، اقتدارین علیهینه چیخیشی ایله باشلادی. بو ضیالی‌لیغین تمثیلچی‌لری هئگئل و مارکس کیمی متفکرلر اولور. اؤلکه‌میزده ایسه #عباسقلی_باکیخانوف‌دان باشلایاراق مشروطه دؤورو تاریخچی‌لرینی نظرده توتماق اولار. بو آنلاییش #پیشه‌وری دؤورونده تام شاهلار ساراییندان آیریلاراق سیراوی وطنداش تاریخینی یازماغا باشلادی.
آنجاق تام بو چاغدان (پیشه‌وری دؤوروندن باشلایاراق) و یئنی مئدیاچی‌لیغین (رسانه) چیخیشی ایله تاریخ نه‌یی و نه‌لری روایت ائتدی؟!
بو دؤور مدرن‌لیکدن سونرا کی زامانلاری چئوره‌ییر. بیزیم توپلوموموزا اویغون اولمایاراق بو دؤورو #پست‌مدرنیزم دؤورو آدلاندیرماق اولار. دوغرودور بو دؤورون ایلک چاغیندا، هله مئدیانین گوجو آچیق‌آیدین بللی اولمامیشدی آمما سون اون ایلین ایچینده بونون تام عکسینی گؤروروک و بونا گؤره ده بیزده اولان مدرن‌لیکدن سونرا کی دؤور ائله بو سون اون ایللیکدن بویانانی چئوره‌ییر.بس اوندا بو دؤورو چئوره‌ین تاریخ نئجه بیر تاریخ‌دیر.بو چاغدا تاریخ یئنه ده سیراوی وطنداش تاریخی‌دیر یوخسا اقتدارین تاریخی؟
ظنیمجه بیزیم اؤلکه‌میزده اولان گئدیشات، سیراوی وطنداشلا یوخ، اقتدارین تاریخی ایله باغلی‌دیر. تاریخ بو چاغدا دا، اقتداری روایت ائدیر. داها دوغروسو بو چاغدا، تاریخ کئچمیشده کی آنلامینی داشیمیر. تاریخین یئرینی مئدیا آلیر و مئدیا دا تام اقتداری روایت ائدیر. چونکی مئدیا اؤزو ائله - کئچمیشده اولدوغو کیمی- اقتدارین الینده‌دیر. بونا گؤره بو دؤور ده ائله، ایلک دؤورون یولداشی‌دیر؛ یالنیز و یالنیز توتالغالاری (ابزار) فرق ائدیر.
دئمک اولار کی غربده ده ائله، تاریخین آنلاییشی مدرن چاغا نسبت اؤز یولونو طبقه‌لری عکس ائتمکدن آییریر. طبقه‌لری روایت ائدن تاریخ یالنیز قیسا مدت عؤمور سورور. مارکس‌ین ادعا ائتدییی و طرفدار دوردوغو او طبقه، یئرینی باشقا بیر طبقه ایله دییشیر. داها دوغروسو، مارکس‌ین طبقه‌سی، اؤز ایچینده بیر اقتدار طبقه‌سی یارادیر. او دا «ایدئولوژی‌سَل» طبقه‌دیر. غربده ده، پارتیالار یارانیر و تاریخ، بو پارتیالاری عکس ائتدیریر. تاریخ #نازی کیمی دئموکراسی آدیلا دیکتاتورلوق ائدن، ایدئولوژی آدیلا استالینزم بویدا قورخولو حکومت سورَن‌لرین روایتینه چئوریلیر.
#پست‌مدرن تاریخده بوتون روایت‌لر مئدیانین الینده اولدوغوندان و بو مئدیا اقتداری دستکله‌دیینه گؤره، تاریخ‌له گئرچک‌لیک قارشی قارشییا دورور. گئرچک‌لیک باشقا‌دیر و بو گئرچک‌لیین روایتی ایسه بام باشقا و اوندان تام فرقلی‌دیر.بو باخیمدان تاریخین روایتینده بیر نوع تضادلیق و پارادوکسیکال دوروم یارانیر. بو دورومدا، منفعت‌لر ده بیر طرفلی‌دیر، زیانلار دا. منفعت‌لری قاپسایانلار، تاریخی اؤز خئیرینه یوزوب یؤنلدن‌لردیر. زیانی چکن‌لر ایسه کوتله و سیراوی وطنداش. منفعت‌لر، آزلیق تشکیل ائدن حاکیم دسته یا پارتیا و یاخود اقتدارین خئیرینه تامام اولاراق، اونلاری اؤز احتیاج و ایستک‌لری اساسیندا قوراراق چوخ سایلی وطنداشلار اونودورلور.
بئله‌لیکله دئمک اولار کی تاریخ هر زامان اقتدارین تاریخی اولور. گؤرونور تاریخین یئنی قهرمانلاری هئچ ده کئچمیشده‌کی‌لردن هئچ نه ایله سئچیلمیر.اگر آراسیرا آشاغی طبقه و یاخود حاقسیزلیقلاری عکس ائتدیریرسه، بو کئچمیشه عاید اولور. بئله کی روایت ائدیلن او حاقسیزلیق ایندی‌لییی چئوره‌میر ؛ عکسینه او تاریخی اولای کئچمیشده باش وئریر و تاریخ حال حاضیردا اؤزونده جسارت تاپاراق کئچمیشده اولان حاقسیزلیغی روایت ائدیر. بو اونو گؤستریر کی تاریخ هئچ زامان اؤزونون تنقیدی باخیشینی اؤز زامانیندا ایره‌لی سوره بیلمیر. بو او دئمکدیر کی تاریخ هئچ زامان اؤز ایسته‌دییی کیمی تاریخه سوزولمه‌ییب‌دیر.
ایندیکی چاغدا، مئدیانین گوجله‌نه‌رک گئنیشلنمه‌سی، تاریخین اؤلومو و تاریخسیزلیین گئنیش سوییه ده یاییلماسی آنلامیندادیر.

#قئید:
#یازی ۱۳۸۷ یا ۱۳۸۸ ده یازیلیب. آنجاق ۲۰۱۴ ده #باکیدا چاپ اولان #کیتابچی درگیسی‌نین ۷.جی ساییندا چاپ اولدو.

https://telegram.me/dusharge