"یا علی"
ای بِدایت مَدحت، "هل اتی علَی الانسان"
بی تو در خلل خلقت، با تو بی‌بدل انسان
عزمِ خیبری بنما، کاه می‌شود کیهان
کامِ شکّری بگشا، کندویِ عسل: انسان
مادرت که از کعبه، می‌رسید، می‌دیدم
یک فرشته می‌آید، شاد و در بغل: "انسان"
بر جهاز اُشترها ایستادی و گویی
فتح کرده عالم را آن‌سوی قُلل: انسان
ناز می‌کند تاریخ بر جهان که او دیده است
روی دوش پیغمبر بشکند هُبل: انسان
تیغ حیدری بردار تا جدا شود از هم
این‌سوی جَمَل: شیطان، آن‌سوی جمل: انسان
ای حکومتِ عدلت آبروی دولت‌ها
بعد تو نخواهد شد، عزّت دُوَل: انسان
عاشق تو امّت‌ها، زایر تو ملت‌ها
جز به‌تو نشاید کرد فخر بر ملل: انسان
جُمله‌جمله نوکردی آیه‌ی بلاغت را
گاه می‌کند اعجاز با همین جُمل: انسان
*
مدح تو میسّر نیست جز به "لافتی گفتن"
ای نهایت وصفت "هل اتی علی الانسان"
#غدیر
#امام_علی
#محمد_مرادی
@drmmoradi

"غدیر"
غدیر_ آمد و جان پر شد از ولای علی(ع)
کجاست عطر دل‌انگیز آشنای علی؟
نوای اشهد انّ ... علی ولیّ الله
شنیده می‌شود از عرش در ثنای علی
صدای قافله‌ها از غدیر می‌آید
هنوز می‌رسد از دورها صدای علی
[طلوع دست علی بین دست پیغمبر
ظهور جلوه‌ی والشمس والضحای علی]
*
چه گفت؟ گفت محمد(ص) که هرکه یار من است
به مهر سر بنهد بر سرِ وفای علی
چه گفت؟ گفت هرآنکس که مبتلای من است
دوباره دل بسپارد به ابتلای علی
چه گفت؟ گفت هرآنکس که مردِ راه من است
قدم قدم برود راهِ ردّپای علی
چه گفت؟ گفت که هرکس که مقتداش منم
نمازِ جان بگزارد به‌اقتدای علی
*
شما! که اهلِ هوایید! سینه پاک کنید
مگر شود ریه‌هاتان پر از هوای علی
شما! که ابرو_ در هم کشیده‌اید از بغض
دهید دل به نگاهِ گره‌گشای علی
شما! که پشتِ در خیبرِ تن‌اید اسیر
نظر کنید به بازوی لافتای علی
شما که در پسِ احزاب کینه پنهانید!
نمانده راهی جز_ سایه‌ی لوای علی
یتیم‌های زمان! هان! فقیرهای زمین!
شوید جمع همه بر درِ سرای علی
که باز، روی لبِ جبرئیل باز شده است
شکوفه_ غنچه‌ی آیات هل اتای علی
*
هزار و صدها سال از غدیر می‌گذرد
کجای واقعه مانده است ماجرای علی؟
مگر مرام علی سادگی نبود؟ کجاست؟
گلیم کهنه و نعلین وصله_سای علی
مرید سنت شیخین زور و میز شدیم
کجاست مذهبِ از زور و زر رهای علی؟
زبیرهای زمان، طلحه‌طلحه جمع شدند
جمل‌نشین شده قرآن دلربای علی
چه زود بندِ امارت، چه ساده ذوق کنیز
گسست مارا، از بند کفش‌های علی
چه زود وارث تخت بنی‌امیّه شدیم
چه شد طنین مناجات و ربنای علی؟
چه شد تقدّس لبخند بی‌ریای رسول(ص)؟
چه شد تفاخرِ کف‌پوشِ بوریای علی؟
چه شد نهیب پر از درد و داغ ابن حنیف؟
غم رثای نبی خطبه‌ی رسای علی؟
چه شد حکایت شب‌ها و شمع بیت‌المال؟
چه شد شکایت چشمان روشنای علی؟
چه شد طریقت خرما و نان و سنگ و شکم؟
کجاست سفره‌ی افطار باصفای علی؟
*
پس از غدیر چه کردید با علی؟ ای‌کاش
که از گناه شما بگذرد خدای علی
در ابتدای علی مانده شعر من، افسوس!
قصیده راه ندارد به انتهای علی
غدیر: قصه‌ی مظلومی علی است، دریغ!
غدیر: روضه‌ی چاه است و ناله‌های علی
#غدیر
#محمد_مرادی
@drmomoradi

"نخستین اشارات به غدیر در شعر فارسی"

ادبیات فارسی از سده‌ی چهارم، بستری برای انعکاس مفاهیم شیعی بوده؛ چنانکه در اشعار رودکی و کسایی و بندار رازی و بسیاری دیگر از شاعران، مضامینی در مهرورزی به امام علی(ع) یا مساله‌ی جانشینی ایشان گنجانده شده است.
اگر از منظر واژه‌ی غدیر (با معنی خاص آن) بررسی کنیم، نخستین اشاره به این واقعه‌ی تاریخی، در شعر فارسی، در بیتی از دقیقی (مقتول به ۳۶۷) نمود یافته؛ آنجا که سروده است:

کیوس‌وار همی بنگرد به چشم‌آلوس
به‌سان فرخ‌شه با امیر روز غدیر*
دیوان ص ۱۲۵

دیگر شاعر مهم در جریان شعر غدیر، منوچهري است که در خلال یکی از مسمط‏‌های وصفی‏‌اش به ماجرای غدیر اشاره کرده و از امام علی(ع) با صفت مرد غدیر خم یاد کرده است:

آهنـــي در كف،‌چـــــون مرد غــــدير خــم
به كتـــــف باز فكـــــنده ســــر هر دو كـم
دیوان ص ۲۰۳

   از شاعران شاخص قرن پنجم، ناصر خسرو (ف. 481) بیش از دیگران به ماجرای غدیر و جانشینی امیرمومنان(ع) اشاره کرده است. در شعر او، واژه‏‌ی غدیر، هویتی ویژه یافته و بارها در خلال توصیفات شیعی دیوان، تکرار شده است:

شرف مرد به علم است، شرف نیست به سال
...علی آن یافت ز تشریف که زو روز غدیر
دیوان ص ۲۲۰

بنگر که خلق را به که داد و چگونه گفت
روزی که خطبه کرد نبی بر سر غدیر
دست علی گرفت و بدو داد جای خویش
گر دست او گرفت تو جز دست او مگیر
همان، ص ۱۰۵

  در دیوان امیرالشعرا معزی(ف . 518 تا 521) نیز چندبار به روز یا عید غدیر اشاره شده است؛ او بیش از همه در جایگاه قافیه از این واژه بهره برده است:

نام آن دارد که از بهر بزرگی و شرف
احمد مختار کرد او را دعا روز غدیر 
دیوان ص ۳۶۱

  معزی پس از دقیقی و منوچهری و ناصرخسرو، چهارمین شاعری است که در دیوانش به رویداد غدیر، مطابق با نام مشهور آن اشاره کرده؛ هرچند مسأله‏‌ی جانشینی امام علی(ع) در سروده‏‌های دیگر شاعران نیز نمود داشته است:

علی ز مهر محمد همی چنان نازد
که از دعای محمد، علی به روز غدیر
همان، ص ۷۹۲

   آنچه در این مجال اندک به آن اشاره شد، نخستین اشعار و ابیاتی است که در توصیف عید غدیر و ستایش جانشینی امام علی(ع) سروده شده است. پس از شاعران یادشده، هزاران شاعر فارسی‌زبان شیعه و سنی، ده‏‌ها هزار شعر در ستایش امام مومنان(ع) و واقعه‏‌ی غدیر سروده‌اند.


*پ.ن: این شعر به شاهد ترکیب چشم‌آلوس در برخی نسخ لغت فرس ثبت شده است. در برخی نسخه‌ها، شعر به این صورت ضبط شده:
کیوس‌وار بگیرد همی به چشم‌آلوس
به سال فرخ شب‌ها امیر روز عزیز

#شعر_دینی
#غدیر
#محمد_مرادی
@drmomoradi

"غدیر"
غدیر_ آمد و جان پر شد از ولای علی(ع)
کجاست عطر دل‌انگیز آشنای علی؟
نوای اشهد انّ ... علی ولیّ الله
شنیده می‌شود از عرش در ثنای علی
صدای قافله‌ها از غدیر می‌آید
هنوز می‌رسد از دورها صدای علی
[طلوع دست علی بین دست پیغمبر
ظهور جلوه‌ی والشمس والضحای علی]
*
چه گفت؟ گفت محمد(ص) که هرکه یار من است
به مهر سر بنهد بر سرِ وفای علی
چه گفت؟ گفت هرآنکس که مبتلای من است
دوباره دل بسپارد به ابتلای علی
چه گفت؟ گفت هرآنکس که مردِ راه من است
قدم قدم برود راهِ ردّپای علی
چه گفت؟ گفت که هرکس که مقتداش منم
نمازِ جان بگزارد به‌اقتدای علی
*
شما! که اهلِ هوایید! سینه پاک کنید
مگر شود ریه‌هاتان پر از هوای علی
شما! که ابرو_ در هم کشیده‌اید از بغض
دهید دل به نگاهِ گره‌گشای علی
شما! که پشتِ در خیبرِ تن‌اید اسیر
نظر کنید به بازوی لافتای علی
شما که در پسِ احزاب کینه پنهانید!
نمانده راهی جز_ سایه‌ی لوای علی
یتیم‌های زمان! هان! فقیرهای زمین!
شوید جمع همه بر درِ سرای علی
که باز، روی لبِ جبرئیل باز شده است
شکوفه_ غنچه‌ی آیات هل اتای علی
*
هزار و صدها سال از غدیر می‌گذرد
کجای واقعه مانده است ماجرای علی؟
مگر مرام علی سادگی نبود؟ کجاست؟
گلیم کهنه و نعلین وصله_سای علی
مرید سنت شیخین زور و میز شدیم
کجاست مذهبِ از زور و زر رهای علی؟
زبیرهای زمان، طلحه‌طلحه جمع شدند
جمل‌نشین شده قرآن دلربای علی
چه زود بندِ امارت، چه ساده ذوق کنیز
گسست مارا، از بند کفش‌های علی
چه زود وارث تخت بنی‌امیّه شدیم
چه شد طنین مناجات و ربنای علی؟
چه شد تقدّس لبخند بی‌ریای رسول(ص)؟
چه شد تفاخرِ کف‌پوشِ بوریای علی؟
چه شد نهیب پر از درد و داغ ابن حنیف؟
غم رثای نبی خطبه‌ی رسای علی؟
چه شد حکایت شب‌ها و شمع بیت‌المال؟
چه شد شکایت چشمان روشنای علی؟
چه شد طریقت خرما و نان و سنگ و شکم؟
کجاست سفره‌ی افطار باصفای علی؟
*
پس از غدیر چه کردید با علی؟ ای‌کاش
که از گناه شما بگذرد خدای علی
در ابتدای علی مانده شعر من، افسوس!
قصیده راه ندارد به انتهای علی
غدیر: قصه‌ی مظلومی علی است، دریغ!
غدیر: روضه‌ی چاه است و ناله‌های علی
#غدیر
#محمد_مرادی
@drmomoradi