#ГУНОХ

2 КИСМ


Шубҳасиз, бадиий адабиётнинг мезонини, вазнини белгилов-
чи насрдек оғир жараёнда ижод қилиш осон эмас. Айниқса, роман
жанрига қўл уриш ёзувчидан масъулият билан бир қаторда жасо-
ратни хюам талаб қилади. Бежиз катта-катта ёзувчилар ҳам бу жан-
рга эҳтиёткорона муносабатда бўлиб, ҳаттоки йирик-йирик асар-
ларини хам камтарлик ила «қисса» деб аташмайди. Қўлингиздаги
китоб муаллифи адиблик масъулиятини ҳам, жасоратини хам тўла
юракдан ҳис этади, «Мен роман ёзиб қўйдим!» деб кўксига урмай-
ди, аксинча, «Кунда, кун бўйи ёзаверибман, ижод столидан нари
жилгим келмайди, ёзганим сайин роҳат оламан», дейди у киши
камсуқумлик билан. Дилидаги, қалбидаги ўйларини, сўзларини
ёзган одам учунгина ижод машаққати рохатга айланади.«Гунох» деярли чорак асрлик воқеаларни қамраб олган бўлса-
да, воқеалар хронологик тарзда, ой-кунларига қадар аниқ тарзда
кечади. Ушбу ҳолат ҳам асар сюжетининг ўйлаб топилмаганлиги-
ни, балки ҳаётнинг ўзидан олинганлигини кўрсатади.
Асарнинг ютуғи шундаки, ёзувчи ҳаётда юз берган анчайин
чигал ва айни пайтда қизиқарли воқеаларни шунчаки қогозга кўчи-
риб қўя қолмайди. Абдулла Қаҳхор таъбири билан айтганда, унга
«кўнглидаги гапларни» қўшиб ёзади. Шу сабабли «Гуноҳ»хаяжон
ва қизиқиш билан мутолаа қилинади, то сўнгги нуқтага қадар ўқув-
чини «Кейин нима бўларкан?» деган савол таъқиб этади.
Асар — ёшлар ҳақида. Уларнинг ўй-қизиқишлари, интилиш-
лари, орзу-армонлари, саъй-ҳаракатлари, мақсад йўлида адашиш-
лари ва, табиийки, мухаббатлари ҳақида.
Бир мулоҳазанинг ўрни келиб қолди.
Инсон табиатан ўзининг катта-кичик қусурларини беркитиш-
га, ҳеч бўлмаса салгина пардалашга мойилроқ бўлади. Шу мақ-
садда ҳаттоки «Ҳаммамиз ҳам хом сут эмган бандамиз» ё бўлмаса
«Ёшлик — бебошлик» сингари нақлларни ҳам ўйлаб топиб қўйган.
Аслида эса...
Келинг, фикримизни асардан олинган бир чимдим кўчирма би-
лан давом этгирайлик:
«Азалдан оғир табиатли, гапиришдан кўра тинглашни хуш
кўрадиган Эргаш ота қудасининг ҳам, ўғлининг ҳам сўзларини
диққат билан эшитиб, бош ирғаб маъқуллаб ўтирарди. Қудасининг
«Ёшлик — бебошлик!» деган сўзини эшитиб эса энсаси қотганини
яшириб ўтирмади:
— Бебошлик — кўп ёмон нарса! Бебошлик ёшликни хароб қила-
ди. Одам умрининг эгови ҳам шу бебошлик! Бебошлик кўпроқ ота-
онасиз, яъни тарбиясиз қолган ёшларда бўлғувчи эди. Шамсиддин-
нинг эса сизлардек эсли-ҳушли ота-оналари бўла туриб шу ҳолатга
тушиб қолганига тушунолмай турибман. Ёлғон сўзлаш, иккиюзла-
мачи бўлиш, саёқ юриб-таёқ ейиш ҳам бебошликнинг оқибати эмас-
ми?.. Бебошлик — бир кун келиб бошга етадиган бало!..»
Қаранг, шу биргина жумлада халқимизнинг болалар тарбияси
борасида нақадар донолиги, нақадар масъуллиги акс этган!

Давоми бор...



https://tttttt.me/drabllar

#ГУНОХ

3 кисм

Ахир бежиз «Бир болага етти қўшни ота-она» демаймиз-ку.
Умуман олганда ҳам, «Гунох» ёшлар ҳаётидан ҳикоя қилса-да,
унда бир қатор донишманд оқсоқоллар, оқила кампирларнинг
жонли образларини учратасиз. Яна бир мисол: «— Бола тойса, -
деди ўғлининг мунғайиб қолганини кўрган Рисолат ая мехр би-
лан, — ота-она йиқилади, улим. Ёки бўлмаса бошига кўп савдолар тушган Маматқул отанинг
мана бу сўзларини эслайлик:«— Ерга қараган кўзга чанг тушмай-
ди, болам...»
Бундай мисолларни кўплаб келтириш мумкин.
Умуман олганда, муаллиф қишлоқ одамларининг мулоҳазага
ҳамда турли-туман, аммо ўз ўрнида ишлатиладиган нақлларга бой
нутқини топиб, саралаб, ўрни-ўрнида ишлата олган. Қаранг, куё-
вининг бошқа оиласи ҳам бўлганлигини, ундан фарзанд кўришга
ҳам улгурганлигини эшитган меҳрибон, ғамхўр ака нима дейди:
«Куёвнинг бу гаплари ҳақоратдай туюлган Олимжоннинг кўзла-
рида нафрат олови ёнди:
— Нарвонни қўл ушламаса, оёқ чиқа олмайди... Лойқаланган
сув тиниши мумкин, бироқ синган қалб шишасини аввалги ҳола-
тига келтириб бўлмайди-ку, қуда бобожон!..»

Давоми бор..


https://tttttt.me/drabllar

#ГУНОХ

4 кисм

Муаллиф қишлоқ одамларининг жонли нутқидан фойдаланиш-
ни жуда ўрнига қўяди: «— Ўғлимизнинг тарафини олиб, уни бу-
тунлай оқламоқчи эмасман,— деди босиқлик билан Маматқул ота.
— Шамсиддин ақлли, фаросатли, узоқни ўйлаб иш қиладиган
бўлганида биз ҳозир бундай оғир вазиятга тушиб ўтирмаган бўлар>-
дик. Той суринмай от бўлмас, деган ran бор. Мана, ўзиям суринга-
нидан пешонасидан юрагигача қашқа қилиб ўтирибди-ку!..»
Мен Шамсиддин билан Гулсаранинг фожиали кечмишлари, Ой-
саранинг изтироблари, айбсиз айбдорларга айланишгам Мехрид-
дин билан Гўзалойнинг ўқувчи қалбини ларзага соладиган қисмат-
лари хусусида батафсил тўхталмайман. Зеро, бунинг учун асар
мазмунини тўла ҳикоя қилиб беришга тўғри келарди...
Менглибой муаллимнинг дилидан, қалбидан қоғозга роман
шаклида тўкилган «Гуноҳ» асари «Ёшлар йили»да ёшларга ўзига
хос муносиб совғаси бўлди. Умид қиламизки, асар ёшларнинг ҳам,
кексаларнинг хам — кенг омманинг севимли китобига айланади
Хуршид ДЎСТМУҲА М М АД


Ташландиқ чақалоқ

Баҳор фасли ўз ўрнини ёзга бўшатиб бера бошлаган кун-
ларнинг бири эди.
Намозшом палла.
Ю зига билинар-билинмас доғ тушган, сочини турмаклаб
боғлаган, ўрта бўйли, озғин, одмигина қизғиш кўйлак кий-
ган йигирма ёшлар чамасидаги жувон оқ чойшабга ўралган
қўғирчоқҳа ўхшаш бир нимани маҳкам бағрига босганча ша-
ҳарнинг паст-баланд биноларига синчковлик аралаш вахима билан кўз ташлаганча катта кўчага туташ йўлакчадан ил-
дам кетиб борарди.
Ниҳоят аёл пештоқига «Шаҳар болалар уйи» деб ёзил-
ган бинонинг дарвозаси олдига келганда тақа-тақ тўхтади.
Сўнг юрак ютиб оёқ учида бир неча қадам олдинга юрди ва
дарвоза тирқиш идан ичкарига ўғринча мўралади. у ас-
нода аёл қўлидаги юки ўралган чойшабнинг бир четини оз-
гина кўтариб қўйган эди, муштдеккина чақалоқнинг шол-
ғомдай қип-қизил юзи кўриниб қолди.
Аёл катта дарвозани секин итариб кўрди, аммо у ичка-
ридан қулфланганми, очилмади. Худди шу маҳал дарвоза-
дан икки-уч қадам наридаги бир тавақали эшик очилган-
дай бўлди. Бола кўтарган аёл шу томонга «ялт» этиб қара-
ди. Кейин ш ош а-пиш а эшикка яқинлашди ва жон ҳолатда
ичкарига бош суқди. Каттагина ҳовлининг спорт майдон-
часида ўн-ўн бир ёш лар чамасидаги бир тўп болалар волей-
бол ўйнашарди.
Аёл ҳадиксираган кўйи эшикдан ичкарига кирди. Аввал
ҳар томонга хавотир аралаш аланглаб олгач, секин ховли
томонга юра бошлади. Кейин қадамини тезлатди. Нигоҳи
арча дарахтининг остидаги ўриндиққа тушган жувон шошиб шу жойга етиб борди-да, бағридаги гўдагини ўриндиққа
оҳиста ётқизди. Аёл қўрқувга тўла кўзларини бундан кей-
инги тақдири номаълум, эҳтимол бир умрга бағридан аж-
ралиб қолаётган нораста гўдагига тикди.
Аёл шошилаётганлигига қарамай боласининг митти юзи-
дан ўпмоқчи бўлди, бироқ унинг уйғониб кетишидан қўрқдими дархол фикридан кайтди-


Давоми бор..


https://tttttt.me/drabllar